Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 58: Tiếng Việt - Nhân vật giao tiếp

Ngµy so¹n: 10/01/2011 Ngµy d¹y:……………Líp12C2.SÜ sè…………V¾ng………………………………… …………….Líp12C3.SÜ sè…………V¾ng………………………………… …………….Líp12C4.SÜ sè…………V¾ng………………………………… …………….Líp12C5.SÜ sè…………V¾ng………………………………… …………….Líp12C6.SÜ sè…………V¾ng………………………………… …………….Líp12C7.SÜ sè…………V¾ng………………………………… TiÕt 58: TiÕng ViÖt Nh©n vËt giao tiÕp I. Môc tiªu bµi häc: 1.KiÕn thøc: Gióp häc sinh - N¾m ®­îc kh¸i niÖm nh©n vËt giao tiÕp, vÞ thÕ, quan hÖ vµ vai trß cña nh©n vËt giao tiÕp trong ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. - Cã kÜ n¨ng ph©n tÝch nh©n vËt giao tiÕp vÒ c¸c ph­¬ng diÖn: ®Æc ®iÓm, vÞ thÕ, quan hÖ th©n s¬, chiÕn l­îc giao tiÕp... - N©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp cña b¶n th©n khi xuÊt hiÖn trong t­ c¸ch nh©n vËt giao tiÕp( ë d¹ng nãi vµ ë d¹ng viÕt). 2.KÜ n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng nh©n biÕt vµ ph©n tÝch nh©n vËt giao tiÕp, chiÕn l­îc giao tiÕp. 3.Th¸i ®é: - Cã ý thøc n©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp cña b¶n th©n khi xuÊt hiÖn trong t­ c¸ch nh©n vËt giao tiÕp( ë d¹ng nãi vµ ë d¹ng viÕt).. II. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: a. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn: SGK, SGV, Tµi liÖu chuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng, TLTK, phiÕu häc tËp. b. ChuÈn bÞ cña häc sinh: SGK, Vë bµi tËp, b¶ng phô III.TiÕn tr×nh bµi d¹y: 1. KiÓm tra bµi cò: (kÕt hîp víi bµi míi) 2. Bµi míi: Ho¹t ®éng d¹y häc cña thÇy vµ trß KiÕn thøc c¬ b¶n * H§1: ( 3 phót) - GV cñng cè c¸c nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ Ho¹t ®éng giao tiÕp ®· häc ë líp 10 vµ Ng÷ c¶nh líp 11 * H§2: ( 10 phót) - GV cho HS ®äc ng÷ liÖu 1 - GV yªu cÇu ®äc ®óng vµ diÔn c¶m - GV h­íng dÉn HS ph©n tÝch vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong SGK. - GV : Trong H§GT trªn , c¸c NVGT cã ®Æc ®iÓm ntn vÒ løa tuæi , giíi tÝnh , tÇng líp XH? - GV: C¸c NVGT chuyÓn ®æi vai ng­êi nãi , ng­êi nghe ntn? L­ît ®Çu tiªn cña nh©n vËt ThÞ h­íng têi ai? - GV: C¸c NVGT trªn cã b×nh ®¼ng vÒ vÞ thÕ XH kh«ng? - GV nhÊn m¹nh : giao tiÕp diÔn ra tù nhiªn, tho¶i m¸i, nhiÒu c©u nãi trèng kh«ng, dïng tõ x­ng h« kiÓu th©n mËt cña khÈu ng÷ (®»ng Êy, nhµ t«i), nhiÒu c©u ®ïa nghÞch dÝ dám… - GV: Hä cã quan hÖ xa l¹ hay th©n t×nh khi b¾t ®Çu cuéc GT? - GV: Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ XH, quan hÖ th©n s¬…chi phèi lêi nãi cña c¸c NV ntn? - GV nhËn xÐt , chuÈn kiÕn thøc. * H§3: ( 15 phót) - GV cho HS ®äc ng÷ liÖu 2 - Th¶o luËn nhãm lín: + Nhãm 1: ý(a) + Nhãm 2 : ý(b) + Nhãm 3 : ý (c) + (1,2) + Nhãm 4 : ý (c) +(3,4) + Nhãm 5 :ý (d) - C¸c nhãm cö ®¹i diÖn tr×nh bµy -> c¸c nhãm nhËn xÐt , bæ sung vµ thèng nhÊt ý kiÕn. - GV nhËn xÐt vµ chuÈn kiÕn thøc b»ng b¶ng phô. - GV gäi HS ®äc ghi nhí SGK * H§4: LuyÖn tËp ( 15 phót) - GV cho HS ®äc ®o¹n v¨n bµi tËp 1 - GV : Trong §T cã mÊy NVGT ? Mqh gi÷a hä ntn ? VÞ thÕ XH cña hä ra sao? - GV : Trong 2 NV, ai ë vÞ thÕ cao ? ai ë vÞ thÕ thÊp? NhËn xÐt c¸ch nãi vµ th¸i ®é cña hä khi giao tiÕp ? - GV h­íng dÉn HS ph©n tÝch vµ chuÈn kiÕn thøc. - GV cho HS ®äc ®o¹n v¨n bµi tËp 2 - GV cho HS h/® ®éc lËp - GV gäi HS tr¶ lêi, gäi c¸c HS kh¸c bæ sung, thèng nhÊt ý kiÕn. - GV ph©n tÝch kÜ : “ Chó bÐ con” hay ®Ó ý ®Õn nh÷ng c¸i ngé nghÜnh -> thÝch thó víi “ c¸i mò 2 sõng trªn chãp sä”. - “ ChÞ con g¸i” th­êng chuéng c¸i ®Ñp-> khen c¸i ¸o dµi ®Ñp. - “ Anh SV”th­êng quan t©m ®Õn h/® trÝ tuÖ -> dù ®o¸n vÒ h/® diÔn thuyÕt. “ B¸c cu li” th× thÊy “®«i b¾p ch©n ngµi bäc ñng” -> ngao ng¸n cho th©n phËn ch¹y xe ch©n trÇn cña m×nh. - “Nhµ nho” vèn th©m trÇm s©u s¾c, ¸c c¶m víi “ T©y D­¬ng” -> bu«ng lêi mØa mai , chØ trÝch b»ng mét thµnh ng÷ “ rËm r©u, s©u m¾t” - GV nhËn xÐt, chuÈn kiÕn thøc. 1.C©u 1: a. C¸c nh©n vËt giao tiÕp lµ “ H¾n” ( Trµng) vµ “ThÞ”( mét trong sè c¸c c« g¸i cïng løa) -> Hä lµ nh÷ng ng­êi trÎ tuæi, cïng løa, cïng tÇng líp XH( nh÷ng ng­êi lao ®éng nghÌo khã), kh¸c nhau vÒ giíi tÝnh ( nam /n÷). b. C¸c nh©n vËt giao tiÕp th­êng xuyªn chuyÓn ®æi vai nãi vµ vai nghe : - L­ît ®Çu tiªn cña nh©n vËt ThÞ cã 2 phÇn: + PhÇn ®Çu lµ nãi víi c¸c b¹n g¸i (Cã khèi c¬m tr¾ng mÊy giß ®Êy !) + PhÇn sau lµ nãi víi H¾n ( Nµy, nhµ t«i ¬i , nãi thËt hay nãi kho¸c ®Êy?)-> C« g¸i ®· nhanh chãng vµ rÊt tù nhiªn chuyÓn tõ sù giao tiÕp víi c¸c b¹n g¸i sang giao tiÕp víi chµng trai. c. C¸c NVGT ®Òu ngang hµng , b×nh ®¼ng vÒ løa tuæi, vÒ tÇng líp vµ vÞ thÕ XH. d. Lóc ®Çu quan hÖ gi÷a c¸c NVGT lµ xa l¹ -> hä ®· nhanh chãng thiÕt lËp ®­îc quan hÖ th©n mËt do cïng løa tuæi, cïng tÇng líp XH. e. Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ XH,quan hÖ th©n s¬, vÒ løa tuæi , vÒ nghÒ nghiÖp, vÒ tÇng líp XH nh­ trªn ®· chi phèi lêi nãi ( néi dung nãi vµ c¸ch nãi) cña c¸c nh©n vËt-> hä c­êi ®ïa nh­ng ®Òu nãi vÒ chuyÖn lµm ¨n , vÒ c«ng viÖc vµ miÕng c¬m manh ¸o .Hä nãi n¨ng lu«n cã sù phèi hîp cö chØ , ®iÖu bé( c­êi nh­ n¾c nÎ,®Èy vai nhau, cong cín, ton ton ch¹y…) + lêi nãi mang tÝch chÊt khÈu ng÷ : ( nµy , ®Êy, cã khèi , nhµ t«i ¬i…) 2. C©u 2: a. - Trong ®o¹n trÝch cã c¸c NVGT : b¸ KiÕn, ChÝ PhÌo, lÝ C­êng, c¸c bµ vî b¸ KiÕn, d©n lµng - Héi tho¹i cña b¸ KiÕn víi ChÝ PhÌo vµ lÝ C­êng chØ cã mét ng­êi nghe, cßn víi c¸c bµ vî th× cã nhiÒu ng­êi nghe. b. Víi tÊt c¶ c¸c ng­êi nghe trong §T, vÞ thÕ cña B¸ KiÕn ®Òu cao h¬n. - Trong G§, b¸ KiÕn lµ chång, cha - Víi ng­êi lµng, b¸ KiÕn tõng lµ lÝ tr­ëng, ch¸nh tæng =>b¸ KiÕn th­êng nãi víi giäng hèng h¸ch. c. §èi víi ChÝ PhÌo, b¸ KiÕn cã vÞ thÕ cao h¬n-> nh­ng tr­íc c¶nh CP ¨n v¹ vµ ®æ téi cho cha con b¸ KiÕn -> b¸ KiÕn ®· lùa chän mét chiÕn l­îc GT kh«n ngoan, gåm nhiÒu b­íc: + B­íc ®Çu lµ xua ®uæi c¸c bµ vî vµ d©n lµng ->®Ó tr¸nh to chuyÖn, ®Ó c« lËp CP vµ dÔ dô dç h¾n +gi÷ thÓ diÖn víi d©n lµng vµ c¸c bµ vî. + B¸ KiÕn “ h¹ nhiÖt” c¬n tøc giËn cña CP b»ng nh÷ng cö chØ nhÑ nhµng , b»ng tõ x­ng h« t«n träng(anh) , b»ng giäng nãi cã vÎ b«ng ®ïa( c¸i anh nµy nãi míi hay…l¹i say råi ph¶i kh«ng…?, b»ng lêi th¨m hái vÎ quan t©m ( vÒ bao giê thÕ?...§i vµo nhµ uèng n­íc…) + N©ng cao vÞ thÕ cña CP ( dïng ng«i gép ®Ó x­ng h« - ta, coi CP lµ ng­êi trong nhµ, lµ ng­êi lín, ng­êi cã hä…)-> ®¸nh vµo thãi sÜ diÖn h·o cña CP -> CP bÞ ®¸nh gôc, mÊt c¶nh gi¸c vµ nguéi l¹nh ý chÝ chiÕn ®Êu. + Gi¶ vê kÕt téi lÝ C­êng-> gi¸n tiÕp bªnh vùc (ng­êi cã lçi lµ lÝ C­êng, chø kh«ng ph¶i CP) d. Víi chiÕn l­îc giao tiÕp nh­ trªn, B¸ KiÕn ®· ®¹t ®­îc môc ®Ých vµ hiÖu qu¶ GT(cô b¸ biÕt m×nh ®· th¾ng). *.Ghi nhí: SGK 3. LuyÖn tËp : 1. Bµi 1: - Hai NVGT trong ®o¹n trÝch lµ anh MÞch vµ «ng lÝ -> 2 ng­êi cïng lµng , quen biÕt nhau , nh­ng vÞ thÕ kh¸c nhau: + ¤ng lÝ ë vÞ thÕ cao h¬n ( chøc s¾c lµng x·) -> c¸ch nãi n¨ng h¸ch dÞch, h¨m däa ( x­ng h« mµy – tao, lu«n cau mÆt, l¾c ®Çu , gi¬ roi , dËm däa) + Anh MÞch cã vÞ thÕ XH thÊp h¬n ( cïng ®inh lµng x·)-> c¸ch nãi van xin , cÇu c¹nh , khóm nóm. 2. Bµi 2: - §T cã 2 cuéc héi tho¹i : + Cuéc thø nhÊt cã NVGT lµ viªn ®éi sÕp T©y víi ®¸m d©n chóng ->®éi sÕp T©y miÖt thÞ ,qu¸t th¸o d©n chóng. + Cuéc thø 2 cã 5 NVGT ( chó bÐ, c« g¸i , anh sinh viªn ,b¸c cu li xe , nhµ nho)-> thuéc nh÷ng vÞ thÕ XH, løa tuæi , nghÒ nghiÖp … kh¸c nhau-> cã nh÷ng nhËn xÐt kh¸c nhau tr­íc cïng mét ®èi t­îng. 3. Cñng cè: ( 2 phót) - N¾m v÷ng ®Æc ®iÓm , vai trß trong H§GT vµ t¸c ®éng chi phèi lêi giao tiÕp cña c¸c NVGT. 4. H­íng dÉn häc bµi ë nhµ: ( 1 phót) - ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ ho¹t ®éng giao tiÕp ng«n ng÷ ë SGK Ng÷ v¨n 10 vµ ng÷ c¶nh ë SGK Ng÷ V¨n 11 ®Ó thùc hiÖn sù tÝch hîp, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. - Ph©n tÝch ho¹t ®éng giao tiÕp cña c¸c nh©n vËt trong c¸c t¸c phÈm tù sù ®· häc trong SGK Ng÷ V¨n 12 ®Ó cñng cè kiÕn thøc.