Giáo án ngữ văn 12 - Tiết 66 - Giảng văn: Mảnh trăng cuối rừng, tác giả Nguyễn Minh Châu

Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: TiÕt 66 - Gi¶ng v¨n: M¶nh tr¨ng cuèi rõng NguyÔn Minh Ch©u A.PhÇn chuÈn bÞ: I. Yªu cÇu bµi d¹y: 1. Gióp HS hiÓu: - VÎ ®Ñp lÝ t­ëng cña con ng trong c.tranh chèng MÜ cøu n­íc qua nh.vËt NguyÖt thÓ hiÖn c¸i nh×n trong s¸ng, giµu chÊt th¬, chÊt l.m¹n cña t.gi¶ vÒ con ng vµ ®êi sèng c.tranh. §Êy còng lµ nÐt chung cña phÇn lín c¸c TP VH trong thêi k× nµy. - ThÊy ®­îc c¶m høng l.m¹n, chÊt tr÷ t×nh cßn th«ng qua h×nh t­îng th.nhiªn - N¾m ®­îc ®.®iÓm NT cña truyÖn: T¹o t×nh huèng, XD nh.vËt, h.¶nh giµu chÊt th¬ , giäng trÇn thuËt . - RLKN ph©n tÝch 2.GD HS: lßng yªu n­íc , yªu VH thêi chèng MÜ . II. ChuÈn bÞ: - GV: ®äc tµi liÖu , so¹n gi¸o ¸n. - HS: ®äc v¨n b¶n, chuÈn bÞ bµi theo HD cña GV, SGK. B. PhÇn trªn líp: * æn ®Þnh tæ chøc líp: I. KiÓm tra bµi cò: (5’) 1. C©u hái : H·y chän c©u tr¶ lêi ®óng vµ gi¶i thÝch t¹i sao? Khi bµn vÒ ®. th¬ ‘’§N’’ trÝch tr­êng ca’’ MÆt ®­êng kh¸t väng’’ cña NK§ cã ý kiÕn cho r»ng: “ §.th¬ cã sö dông nhiÒu chÊt liÖu VH vµ v¨n ho¸ d©n gian. Cã thÓ nãi chÊt liÖu d©n gian ë ®.th¬ nµy võa quen thuéc võa míi l¹’’. Theo em: a, Sai. b, §óng. T¹i sao? VD? 2. §¸p ¸n: §óng : b - V×: + ChÊt liÖu ®­îc lÊy tõ ®êi sèng cña nh©n d©n, ®Êt n­íc trong suèt chiÒu dµi lÞch sö nªn rÊt quen thuéc. + Míi l¹ v× nhµ th¬ lÊy nh÷ng chÊt liÖu ®ã ®Ó c¶m nhËn, ®Þnh nghÜa vÒ ®Êt n­íc 1 c¸ch s¸ng t¹o, vËn dông linh ho¹t.( HS lÊy VD) II. Bµi míi: * Lêi vµo bµi:(1’) Sinh thêi, NMC t©m niÖm 1 ®iÒu lµ ph¶i “Cè g¾ng ®i t×m c¸i h¹t ngäc Èn dÊu trong bÒ s©u t©m hån con ng’’ Bëi nhµ v¨n cho r»ng “Mçi con ng ®Òu chøa ®ùng trong lßng nh÷ng nÐt ®Ñp ®Ï, k× diÖu ®Õn nçi c¶ ®êi ng­êi còng ch­a ®ñ nhËn thøc, kh¸m ph¸ tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã”. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy nhµ v¨n ®Õn víi Tr­êng S¬n, quª h­¬ng cña biÕ bao huyÒn tho¹i ngay trong cuéc ch.tranh ¸c liÖt. ChÝnh TS ®· ®em ®Õn cho NMC nh÷ng dßng c. høng riªng, t¹o nªn ®øa con t/thÇn... I.Nh÷ng vÊn ®Ò chung:(34’) ? §äc tiÓu dÉn, nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t.gi¶? ? ¤ng thµnh c«ng ë lÜnh vùc nµo? ? §.®iÓm v¨n phong cã g× ®¸ng chó ý? ? X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña nhµ v¨n trong nÒn VH hiÖn ®¹i ? 1. T¸c gi¶: - TiÓu sö: SGK.( 1930- 1989) Lµ thÕ hÖ nh.v¨n thø 3 tr­ëng thµnh trong k.c chèng MÜ- nhµ v¨n qu©n ®éi. - Tõ 1954, NMC khëi nghiÖp v¨n ch­¬ng. S .t¸c ë c¶ 2 giai ®o¹n tr­íc vµ sau n¨m 1975. - Thµnh c«ng ë c¶ 2 lÜnh vùc: tiÓu thuýªt vµ tuyÖn ng¾n. - §. ®iÓm v¨n phong : + Tr­íc 1975 : tµi n¨ng VH thùc sù n¶y në trong nh÷ng n¨m CM ( NMC th­êng viÕt vÒ ®Ò tµi chiÕn tranh ) s¸ng t¸c cña nhµ v¨n võa mang ®.®iÓm chung cña 1 thêi k× VH... l¹i võa béc lé tµi n¨ng vµ bót ph¸p riªng cña «ng: giµu chÊt l·ng m¹n, lÝ t­ëng, lèi viÕt gi¶n dÞ. Bëi vËy c¸c TP cña «ng ®­îc c«ng chóng ®ãn nhËn nång nhiÖt . - TP : Nh÷ng vïng trêi kh¸c nhau , Cöa s«ng , DÊu ch©n ng lÝnh … + Sau 1975 : Nhµ v¨n tiÕp tôc viÕt vÒ cuéc ch.tranh ë 1 khÝa c¹nh kh¸c vµ cã nh÷ng s¸ng t¹o NT thµnh c«ng kh¸c ( c¸c cuèn tiÓu thuyÕt : MiÒn ch¸y, Nh÷ng ng­êi tõ trong rõng ra …) - Tõ 1980 ®Ò tµi XD CNXH con ng­êi míi, cuéc sèng míi -> c¸i nh×n võa l¾ng ®äng võa tr¨n trë vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nh©n sinh sau ch.tranh. - TP tiªu biÓu : Ng­êi ®µn bµ trªn chuyÕn tµu tèc hµnh , BÕn quª , Cá lau...-> nh÷ng s¸ng t¸c Êy ®· ®­a nhµ v¨n lªn vÞ trÝ tiªn phong trong cuéc ®æi míi VH. Nguyªn Ngäc nhËn xÐt: “ NMC thuéc trong sè nh÷ng nhµ v¨n më ®­êng tinh anh vµ tµi n¨ng nhÊt cña VH ta hiÖn nay.’’ -> Lµ c©y bót v¨n xu«i cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn VHVN hiÖn ®¹i ( nhÊt lµ sau 1975 ) t¸c gi¶ ®­îc nhµ n­íc phong tÆng gi¶i th­ëng HCM - 2000. Mét trong nh÷ng TP ®­îc b¹n ®äc ®ãn nhËn vµ biÕt ®Õn nhiÒu nhÊt lµ tr. ng¾n : MTCR . ? Cho biÕt thêi ®iÓm s¸ng t¸c? ? TP cã vÞ trÝ NTN trong hÖ thèng s¸ng t¸c cña t¸c gi¶ còng nh­ VH chèng MÜ? 2. T¸c phÈm: a. XuÊt xø, nhan ®Ò: - Thêi k× ®Çu chèng ch.tranh ph¸ ho¹i cña giÆc MÜ ë MB¾c, in trong tËp “Nh÷ng vïng trêi kh¸c nhau’’- 1970, sau ®ã ®­îc in l¹i nhiÒu lÇn trong c¸c tuyÓn t©p. - Lµ tr.ng¾n hay nhÊt cña NMC thêi k× chèng MÜ . Nã còng tiªu biÓu cho bót ph¸p cña NMC : giµu chÊt lÝ t­ëng , mµu s¾c l·ng m¹n trªn 1 chÊt liÖu hiÖn thùc sèng ®éng vµ mang ©m h­ëng chung cña nÒn VH giai ®o¹n nµy. + Ca ngîi CNAH CM. + VÎ ®Ñp t©m hån con ng VN trong chiÕn ®Êu. GV: TP ®­îc nhµ ng.cøu Nga Ni cu lin giíi thiÖu trong bµi “ Cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng vµ truyÖn ng¾n VN hiÖn ®¹i’’ ( Trªn t¹p chÝ c¸c DT ¸ Phi T4. 1973) trong bµi giíi thiÖu nµy «ng kh¼ng ®Þnh : MTCR lµ 1 truyÖn ng¾n mang chÊt th¬ cao nh·, l·ng m¹n -> ChÊt th¬ cã ngay ë c¶ nhan ®Ò. ? T¹i sao t.gi¶ kh«ng ®Æt cho TP c¸i tªn’’ vÇng tr¨ng’’ mµ l¹i lµ ‘’m¶nh tr¨ng’’ ? ? Sù thay ®æi nhan ®Ò cã ý nghÜa g×? * Nhan ®Ò: Lóc ®Çu lµ ‘’M¶nh tr¨ng’’ -> ‘’MTCR’’ - M¶nh tr¨ng ; cã phÇn khuÊt lÊp , khao kh¸t sù t×m kiÕm; Cßn nÕu lµ ‘’vÇng’’ th× tÊt c¶ ®· râ rµng , trßn ®Çy. -> MTCR : T¨ng thªm chÊt l·ng m¹n . Bëi kh«ng gian n¬i cuèi rõng lµ kh«ng gian dÔ r¬i vµo khuÊt lÊp , quªn l·ng . M¶nh tr¨ng n¬i cuèi rõng vÉn bÒn bØ s¸ng khi Èn, khi hiÖn gîi vÎ ®Ñp th¬ méng , ph¶i t×m kiÕm , ph¸t hiÖn míi thÊy ®­îc. Trong nh÷ng n¨m chèng MÜ cøu n­íc kh«ng chØ cã chuyÖn chiÕn ®Êu mµ cßn cã truyÖn t.yªu. MTCR lµ 1 c©u chuyÖn nh­ thÕ. ? E cã nhËn xÐt g× vÒ t×nh huèng truyÖn? ? T¸c dông? ? Cã ý kiÕn cho r»ng, kÕt cÊu cña truyÖn lµ 2 thÕ giíi tr¸i ng­îc nhau. ý kiÕn em thÕ nµo? b. T×nh huèng truyÖn: - T×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o: Cuéc k× ngé gi÷a anh chµng l¸i xe víi c« c«ng nh©n giao th«ng trÎ trung xinh ®Ñp ®i nhê xe anh trªn tuyÕn ®­êng bom ®¹n. -> Cèt truyÖn c« ®óc, t×nh huèng bÊt ngê mang ngô ý t­ t­ëng lín: Cuéc t×m kiÕm c¸i ®Ñp Èn giÊu trong bÒ s©u t©m hån con ng, mÆc dï t×m kiÕm kh«ng ngõng, kh«ng dÔ g× thÊy ngay ®­îc -> khiÕn cho thiªn truyÖn mang vÎ ®Ñp huyÒn ¶o , m¬ mµng cña cæ tÝch t×nh yªu. - §óng. §ã lµ chiÕn tranh (bom ®¹n) > < t×nh yªu. -> 1 bªn lµ thÕ giíi cña bom ®¹n, cña sù tµn ph¸ huû diÖt ®ang tõng giê tõng phót lång lén, truy kÝch sù sèng cña con ng, 1 bªn lµ thÕ giíi cña t×nh yªu, cña t©m hån th¸nh thiÖn bay cao vµ ®øc tin s¸ng l¸ng-> 2 thÕ giíi cïng trong 1 hoµn c¶nh khèc liÖt... *Cñng cè : (3’) ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ t×nh huèng cña truyÖn ? §¸p: T×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o gióp cèt truyÖn c« ®óc, ng¾n gän, bÊt ngê. III. H­íng dÉn HS häc, lµm bµi: (2’) 1. Bµi cò: - §äc l¹i TP - N¾m ND bµi häc. 2. Bµi míi: - TiÕp theo bµi nµy.