Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết: 91, 92 số phận con người của Sôlôkhốp

Gi¶ng v¨n VHNN Ngµy so¹n: TiÕt: 91,92 Sè phËn con ng­êi S«l«khèp A. Môc ®Ých yªu cÇu: - Gióp HS hiÓu ®­îc néi dung nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. - VËn dông vµo cuéc sèng, xËy dùng ®êi sèng t©m hån ®Ñp ®Ï. B. ph­¬ng ph¸p: - §äc - hiÓu. - C¶m thô. - Ph©n tÝch - më réng. C. KÕ ho¹ch bµi d¹y: * Bµi cò: Nguyªn lý "T¶ng b¨ng tr«i" ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo qua ®o¹n trÝch "§­¬ng ®Çu víi ®µn c¸ d÷" - Hªminguª? * Bµi míi: I. T¸c gi¶ vµ t¸c phÈm: - Nªu nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ cuéc ®êi nhµ v¨n S«l«khèp? - KÓ tªn nh÷ng s¸ng t¸c næi tiÕng cña «ng? - VÞ trÝ cña TP "S«ng §«ng ªm ®Òm" trong nh÷ng s¸ng t¸c cña S«l«khèp? * Nhµ v¨n: - Nhµ viÕt tiÓu thuyÕt lçi l¹c cña v¨n häc Nga thÕ kû XX. - §¹t gi¶i N«ben v¨n häc n¨m 1965. * S¸ng t¸c: - TP chÝnh: . S«ng §«ng ªm ®Òm. . §Êt vì hoang... - TP "Sè phËn con ng­êi"(1956): lµ mét trong nh÷ng thµnh tùu s¸ng t¸c xuÊt s¾c cña S«l«khèp trong nh÷ng n¨m sau chiÕn tranh. + §­îc Êp ñ trong vßhuyÓn v¨n ®µn v¨n häc Nga vµ v¨n häc thÕ giíi. => Nh÷ng t¸c phÈm vµ tng 10 n¨m trêi. + TP ra ®êi lµm rung tªn tuæi cña S«l«khèp ®· lµm r¹ng rì nÒn v¨n häc X« viÕt. II. Gi¶ng v¨n: "Sè phËn con ng­êi": 1. Nh©n vËt Vania vµ X«c«lèp: a. Vania: - §äc TP. - GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu: Ch©n dung cña Vania? C¶nh ngé cña em? Cã nhËn xÐt g× vÒ ®øa bÐ Vania nµy? - Ch©n dung: - C¶nh ngé: -> §øa trÎ c« ®éc. -> Lµ n¹n nh©n cña chiÕn tranh. b. X«c«lèp: - Trong chiÕn tranh, X«c«lèp ®· g¸nh chÞu nh÷ng nçi ®au nµo? - Nh©n vËt ®· ph¸t biÓu nçi ®au nµy thµnh lêi nh­ thÕ nµo? - Sau chiÕn tranh, X«c«lèp mang trong m×nh t©m tr¹ng g×? - BÕ t¾c nh­ thÕ, nh­ng sù kiÖn g× chøng minh ng­êi lÝnh giµ rÊt b¶n lÜnh, thÓ hiÖn tÝnh c¸ch Nga cña m×nh? - T¹i sao X«c«lèp quyÕt ®Þnh nhËn Vania lµm con nu«i? "Kh«ng thÓ ®Ó cho m×nh vµ nã ch×m ngØm riªng rÏ" - NhËn Vania lµm con nu«i, X«c«lèp cã hoµn toµn gi¶i tho¸t ®­îc nçi ®au cña m×nh kh«ng? - Lêi kÓ cña X«c«lèp gîi cho em nh÷ng c¶m nhËn g×? * Tr­íc chiÕn tranh: - Tr¶i qua nhiÒu mÊt m¸t: + gia ®×nh chÕt hÕt + chØ m×nh anh sèng sãt. * Trong chiÕn tranh: - VÕt th­¬ng th©n thÓ: bÞ b¾t lµm tï binh; bÞ tra tÊn bëi nh÷ng trËn ®ßn d· man cña kÎ thï. - VÕt th­¬ng tinh thÇn qu¸ lín: Vî vµ 2 con g¸i chÕt; con trai lµ ®¹i uý ph¸o binh - niÒm hy väng cuèi cïng - chÕt trong ngµy chiÕn th¾ng thay phót gÆp gì. -> ChiÕn tranh ®· ®Ó l¹i mu«n vµn ®au th­¬ng, ch«n vïi niÒm vui s­íng vµ hy väng ( nçi ®au buån v« h¹n. "T«i ®· ch«n trªn ®Êt ng­êi, ®Êt §øc, niÒm vui s­íng vµ niÒm hy väng cuèi cïng cña t«i". * Sau chiÕn tranh: - T©m tr¹ng: + Tù hái: . VÒ ®©u b©y giê? Ch¶ nhÏ l¹i vÒ V«r¬negi¬? -> Lêi t©m sù võa nãi víi ng­êi nghe, võa nãi víi m×nh -> béc lé t©m hån ®au khæ - h/¶ ng­êi lÝnh sau chiÕn tranh kh«ng n¬i n­¬ng tùa. -> Tõ chiÕn tranh b­íc ra, X«c«lèp còng c« ®éc nh­ Vania. + BÕ t¾c: uèng r­îu, t×m men r­îu ®Ó trèn ch¹y qu¸ khø -> t©m sù nÆng nÒ. + Buån thª th¶m: cÆp m¾t nguéi l¹nh, tr¸i tim suy kiÖt, chai s¹n, rÖu r·... -> ®au khæ, mÊt m¸t in ®Ëm trªn nÐt mÆt, cuéc ®êi cña X«c«lèp. => Lêi trÇn thuËt cña nh©n vËt t«i gîi cho t¸c gi¶ ng­êi ®äc cã c¸i nh×n nh©n ¸i, ®ång c¶m, thÊu hiÓu nçi khæ cña ng­êi lÝnh sau chiÕn tranh. - NhËn Vania lµm con nu«i: + Nghe c¶nh ngé Vania: X«c«lèp khãc: thÓ hiÖn sù ®ång c¶m -> cïng lµ n¹n nh©n cña chiÕn tranh, cïng c« ®éc). -> giät n­íc m¾t cña lßng nh©n ¸i, cña t×nh th­¬ng. Giät n­íc m¾t kh«ng cßn ®Ó khãc cho nçi ®au riªng m×nh mµ khãc cho nh÷ng c¶nh ngé th­¬ng t©m nh­ m×nh. Giät n­íc m¾t t­ëng ®· c¹n v× mang trong m×nh qu¸ nhiÒu nçi ®au. + NhËn Vania lµm con: xuÊt ph¸t tõ t×nh yªu mÕn trÎ th¬; xuÊt ph¸t tõ t×nh yªu mÕn con ng­êi s©u s¾c. -> trung hËu, c¶m th«ng, tr¸i tim ng­êi lÝnh giµ giµu lßng nh©n ¸i. + Ch¨m sãc Vania: c¾t tãc, t¾m röa, mua quÇn d¹ mïa hÌ) -> bµn tay vông vÒ -> t« ®Ëm t×nh th­¬ng béc trùc méc m¹c cña ng­êi bè. -> X«c«lèp ®em ®Õn tuæi th¬ cho Vania, gi÷ g×n t©m hån cña em ®Ó tr¸nh ®i nh÷ng mÊt m¸t ®au th­¬ng, sèng b×nh yªn nh­ nh÷ng ®øa trÎ kh¸c. => Sù cao c¶ trong tÝnh c¸ch X«c«lèp, sù chë che, ®øc hy sinh méc m¹c, ch©n thµnh ®· lay ®éng ng­êi ®äc. - Nçi ®au trong chiÕn tranh vÉn ch­a ngu«i ngoai: + GiÊc m¬ ban ®ªm: vÒ ng­êi th©n qu¸ cè, vÒ d©y thÐp gai, nhµ tï ph¸t xÝt... -> ¸m ¶nh qu¸ khø vÉn ®eo b¸m nÆng nÒ trong tr¸i tim nh©n vËt. + Giät n­íc m¾t (®Ém gèi): nçi ®au tét cïng kh«ng thÓ diÔn t¶ b»ng lêi, lÉn s©u trong tõng nÕp gÊp cña tr¸i tim; ý chÝ kh«ng xo¸ nçi buån th­¬ng. -> C©u v¨n lµ lêi thó nhËn ®au ®ín, qu¸ khø vµ hiÖn t¹i ®an cµi trong nh÷ng lêi t©m sù, nh÷ng nghÜ suy t×nh c¶m ®­îc thÓ hiÖn qua lêi kÓ -> chÊt tr÷ t×nh man m¸c, s©u l¾ng. - Tè cao th¶m ho¹ cña chiÕn tranh ph¸t xÝt. - Èn s©u trong nh©n vËt X«c«lèp lµ mét tÝnh c¸ch Nga khiªm nh­êng, qu¶ng ®¹i, dòng c¶m, nh©n ¸i -> ca ngîi tÝnh c¸ch anh hïng, biÓu d­¬ng khÝ ph¸ch anh hïng. 2. VÊn ®Ò sè phËn con ng­êi: - VÊn ®Ò vÒ sè phËn con ng­êi ®­îc ®Æt ra trong TP nµy nh­ thÕ nµo? - C¶m nhËn cña em vÒ h/¶ 2 cha con b­íc ®i c«i cót nh­ 2 h¸t c¸t ë cuèi truyÖn? - H/¶ nµy cã ý nghÜa g×? - Con ng­êi: + Sè phËn: bi kÞch + TÝnh c¸ch: anh hïng -> Con ng­êi sèng nh©n ¸i, cã nghÞ lùc n©ng m×nh lªn, cã ý thøc tr¸ch nhiÖm tr­íc Tæ quèc, ®ång bµo, gia ®×nh, v­ît lªn mäi thö th¸ch cña sè phËn. - HiÖn th©n cña tÝnh c¸ch Nga kiªn c­êng, nh©n hËu. Nh÷ng gian khæ, kh¾c nghiÖt gãp phÇn t«i luyÖn ý chÝ con ng­êi. - H/¶ 2 cha con: c«i cót nh­ 2 h¹t c¸t - ®­¬ng ®Çu víi mäi thö th¸ch... -> Lêi trÇn thuËt cña t¸c gi¶, lêi tr÷ t×nh ngo¹i ®Ò cuèi TP lµ nh÷ng lêi v¨n m¹nh mÏ, l¾ng ®éng suy t­ thÓ hiÖn: + NiÒm yªu th­¬ng chan chøa, niÒm tin, hy väng vµo søc m¹nh tinh thÇn cña con ng­êi. + Kh¼ng ®Þng tÝnh c¸ch Nga, con ng­êi Nga. + Kªu gäi sù quan t©m cña x· héi ®èi víi sè phËn con ng­êi. - §Æt trong bèi c¶nh n­íc Nga: nh©n d©n vµ n­íc Nga bÊt chÊp ®au th­¬ng cña chiÕn tranh ph¸t xÝt ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn ( biÓu t­îng cho vÎ ®Ñp tinh thÇn qua nh÷ng c¬n b·o t¸p lÞch sö cña thÕ kû XX. III. Tæng kÕt: GV h­íng dÉn HS tæng kÕt vÒ gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt cña truyÖn, ý nghÜa mµ truyÖn mang l¹i. - TP ®­îc viÕt theo h×nh thøc truyÖn lång truyÖn. - §­îc xÕp vµo tiÓu anh hïng ca. - Liªn hÖ víi ®Êt n­íc VN: sau chiÕn tranh, ng­êi lÝnh trë vÒ vÉn mang nh÷ng nçi ®au cña chiÕn tranh: chÊt ®éc mµu da cam... - Sè phËn con ng­êi: nhiÒu con ng­êi, n­íc Nga, nh©n lo¹i -> søc tè c¸o lín. * Cñng cè: - N¾m ®­îc nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ Lç TÊn - N¾m ý nghÜa TP: sù c¶m th«ng ®èi víi sè phËn con ng­êi, ®Æt biÖt lµ ng­êi lÝnh sau chiÕn tranh; tiÕng nãi tè c¸o chiÕn tranh. * DÆn dß: - Häc bµi theo c©u hái ë SGK. - ¤n tËp ®Ó chuÈn bÞ kiÓn tra cuèi n¨m häc.