Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 96. Đọc văn: Người trong bao (A.P.SêKhôp)

Tiết 96. Đọc văn: ng­êi trong bao (A.P.SêKhôp) A. Mục tiêu bài học: - Về kiến thức: + Hiểu được thái độ phê phán sâu sắc của tác giả với lối sống thu mình vào bao của một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỷ XIX. + Thấy được những đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm, xây dựng biểu tượng nhân vật điển hình, cách kể chuyện đặc sắc. - Về kỹ năng: + Biết cách tìm hiểu một truyện ngắn. - Về thái độ: + Rèn luyện lối sống lành mạnh, trong sáng, biết phấn đấu và vươn lên, không vị kỷ thu mình vào bao. B. Phương tiện thực hiện: - Sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập 2. - Dạy học theo chuẩn kiến thức kỹ năng môn Ngữ văn 11. - Sách giáo viên. - Tranh ảnh SêKhôp, Bê-Li-Côp. C. Phương pháp dạy học: - Phương pháp đọc hiểu, đọc diễn cảm. - Phương pháp phân tích, bình giảng kết hợp so sánh nêu vấn đề. - Phương pháp gợi mở, thảo luận nhóm. D. Tiến trình dạy học: - Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số. - Kiểm tra bài cũ: + Đọc thuộc lòng bài thơ “Tôi yêu em” - PuSkin. + Nêu cảm nhận của em về hình tượng nhân vật trữ tình trong bài thơ. - Bài mới: Nhắc đến nước Nga người ta không chỉ nhớ tới những rừng bạch dương ngút ngàn sắc nắng hay những đêm trắng mùa đông Matxcơva và hơn như thế người ta còn nhớ tới một nền văn học đồ sộ với nhiều tên tuổi vĩ đại. Thế kỷ XIX đánh dấu sự thành công rực rỡ của nền văn học hiện thực Nga. Nếu như PuSkin được coi là người mở đường tinh anh và tài hoa, là khởi đầu của mọi khởi đầu thì SêKhôp là đại biểu ưu tú cuối cùng khép lại chặng đường vinh quang của chủ nghĩa hiện thực Nga. Người ta nhớ đến SêKhôp bằng những truyện ngắn hiện thực sâu sắc phản ánh hiện thực xã hội Nga cuối thế kỷ XIX, tiêu biểu là truyện ngắn “Người trong bao”. Để hiểu về phong cách nghệ thuật SêKhôp cũng như đặc trưng của thể loại truyện ngắn chúng ta cùng tìm hiểu tác phẩm “Người tronh bao”. Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt * Giáo viên: Đọc thầm phần tiểu dẫn và cho cô biết phần tiểu dẫn cung cấp cho em những nội dung chính nào? * Học sinh: Trả lời. * Một vài nét về tác giả SêKhôp. - Treo ảnh SêKhôp. - Quá trình lựa chọn nghề nghiệp của SêKhôp giống với một nhà văn mà em đã được học, đó là nhà văn nào? * Em hãy nêu những tác phẩm chính và đặc điểm sáng tác của nhà văn SêKhôp? * Nêu hoàn cảnh ra đời của truyện ngắn ? * Giáo viên: Hướng dẫn giọng đọc, cách đọc: * Có mấy cách tóm tắt truyện? Em hãy tóm tắt thật ngắn gọn nội dung truyện. * Hoạt động nhóm: Chia lớp làm 3 nhóm: - Nhóm 1: + Tìm những chi tiết miêu tả ngoại hình Bê-li-côp? + Khái quát về chân dung của Bê-li-côp? * Nhóm 2: - Tìm những chi tiết miêu tả lối sống, sinh hoạt của Bê-li-côp? - Khái quát con người và tính cách của Bê-li-côp bằng những hình ảnh và từ ngữ nào? - Kiểu tính cách đó có phải chỉ có ở Bê-li-côp hay nó khái quát tính cách cho một kiểu người nào? * Nhóm 3: Ảnh hưởng của Bê-li-côp tới những người xung quanh? Hết tiết 1. I. Tiểu dẫn: 1. Cuộc đời: - An-tôn-páp-lô-vích-SêKhôp (1860-1904). - Là nhà văn Nga vĩ đại. - Bác sỹ, nhà văn. (Người cũng giống như Lỗ Tấn, SêKhôp nhận thấy tầm quan trọng của việc chữa bệnh tinh thần vì thế ông chọn nhà văn). 2. Sự nghiệp văn học: - Tác phẩm chính hơn 500 truyện ngắn, truyện vừa. - Tiêu biểu: + Anh béo anh gầy. + Phòng 6. + Hải âu. + Ba chị em. + Vườn anh đào. => Bậc thầy về truyện ngắn. - Đặc điểm: + Cốt truyện giản dị, chú trọng các chi tiết nghệ thuật (Ông thường bắt đầu từ những mảnh nhỏ của cuộc sống đời thường tạo nên những chi tiết nghệ thuật có giá trị). + Nhà cách tân thiên tài về thể loại truyện ngắn và kịch. - Truyện ngắn: “Người trong bao”. + Viết 1898 trong thời gian nhà văn dưỡng bệnh ở thành phố I-av-ta, trên bán đảo Crum, biển Đen. + Bối cảnh rộng: - Bầu không khí chuyên chế, u ám, nặng nề của nước Nga cuối thế kỷ XIX. - Hoàn cảnh xã hội đẻ ra những con người kỳ quái, điển hình. II. Đọc-hiểu văn bản: - Đọc: Giọng chậm, buồn, mỉa mai, châm biếm pha chút chua xót thay đổi khi xuất hiện lời thoại. - Có 2 cách tóm tắt: + Theo câu chuyện lớn. + Theo câu chuyện nhỏ. => Truyện lồng trong truyện. 1. Hình tượng nhân vật Bê-li-côp. a) Ngoại hình: - Luôn đi dày cao su, cầm ô, mặc áo bành tô ấm cốt bông. - Giấu mặt sau chiếc áo bành tô bẻ đứng lên, đeo kính râm, mặc áo bông chần, lỗ tai nhét bông, kéo mui khi ngồi xe ngựa. => Tất cả mọi thứ đều để trong bao, cho vào bao, mang bao: Giày, ủng, kính, ô... => ý nghĩ cũng dấu vào bao. => Khát vọng mãnh liệt, thu mình vào bao. => Một bức chân dung biếm họa, hài hước, quái dị. b) Lối sống sinh hoạt: - Câu nói cửa miệng: Nhỡ lại xảy ra chuyện gì. - Buồng ngủ chật như cái hộp, khi ngủ trùm chăn kín đầu, cửa sổ đóng kín. - Thích dạy tiếng Hy Lạp: => Ngợi ca, tôn sùng quá khứ. - Luôn sống theo những chỉ thị, thông tư. - Không ý thức được tình trạng bản thân, tự hài lòng với lối sống cổ lỗ của mình, luôn cho mình là công dân tốt của nhà nước. - Cách duy trì quan hệ với đồng nghiệp: Kéo ghế ngồi, chẳng nói chẳng rằng, mắt nhìn xung quanh như tìm kiếm gì, 1 giờ sau ra về. => Hèn nhát, cô độc, máy móc, giáo điều, thu mình trong vỏ ốc và thấy mãn nguyện về điều đó. => Kiểu người trong bao, tính cách trong bao, lối sống trong bao. => Nhân vật điển hình. c) Ảnh hưởng của lối sống Bê-li-côp tới mọi người: - Đồng nghiệp, mọi người xung quanh y, cả thành phố nơi y sống đều sợ hãi y, họ xa lánh y, không muốn dây với y. - Khi Bê-li-côp chết rồi lối sống đó vẫn ảnh hưởng tới mọi người, cuộc sống vẫn ngột ngạt, bế tắc tù túng. => Ảnh hưởng mạnh mẽ, dai giẳng. Tiết 97. Đọc văn: ng­êi trong bao (Tiếp) (A.P.SêKhôp) A. Mục tiêu bài học: - Về kiến thức: + Hiểu được thái độ phê phán sâu sắc của tác giả với lối sống thu mình vào bao của một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỷ XIX. + Thấy được những đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm, xây dựng biểu tượng nhân vật điển hình, cách kể chuyện đặc sắc. - Về kỹ năng: + Biết cách tìm hiểu một truyện ngắn. - Về thái độ: + Rèn luyện lối sống lành mạnh, trong sáng, biết phấn đấu và vươn lên, không vị kỷ thu mình vào bao. B. Phương tiện thực hiện: - Sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập 2. - Dạy học theo chuẩn kiến thức kỹ năng môn Ngữ văn 11. - Sách giáo viên. - Tranh ảnh SêKhôp, Bê-Li-Côp. C. Phương pháp dạy học: - Phương pháp đọc hiểu, đọc diễn cảm. - Phương pháp phân tích, bình giảng kết hợp so sánh nêu vấn đề. - Phương pháp gợi mở, thảo luận nhóm. D, Tiến trình dạy học. - Ổn định lớp. - Kiểm tra bài cũ: Nêu khái quát hình tượng nhân vật Bê-ki-côp? - Bài mới: Chúng ta đã tìm hiểu xong bức chân dung và tính cách cũng như lối sống và ảnh hưởng của nhân vật Bê-li-côp tới mọi người. Với ảnh hưởng to lớn, sâu rộng của Bê-li-côp như vậy thì cái chết của Bê-li-côp sẽ gây sự chú ý rất lớn cho mọi người. Hoạt động của giáo viên và học sinh Yêu cầu cần đạt * Thảo luận nhóm nhỏ: - Hai bàn quay lại với nhau trao đổi: Nguyên nhân, ý nghĩa và thái độ của mọi người trước cái chết của Bê-li-côp. - Gọi học sinh trình bày. * Hình ảnh xuất hiện rất nhiều lần trong tác phẩm, gây ảnh hưởng cho người đọc và thể hiện sự sáng tạo cũng như tư tưởng của nhà văn đó là hình ảnh nào? Nó mang ý nghĩa gì? * Theo em truyện ngắn có những đặc sắc nghệ thuật nào? * Theo em giá trị tư tưởng của truyện ngắn này là gì? * Từ chân dung Bê-li-côp tác giả muốn gửi gắm điều gì tới bạn đọc? * Gọi học sinh đọc ghi nhớ. 2. Cái chết của Bê-li-côp. - Nguyên nhân: + Vì bị ngã đau lại không chịu chạy chữa. + Vì bị sốc trước thái độ của chị em Va-ren-ca. + Sâu xa: Cái chết của Bê-li-côp là cái chết tất yếu, tạng người, lối sống, tính cách của y => cái chết hợp lôgic. - Thái độ của mọi người: + Cảm thấy thoát khỏi gánh nặng, nhẹ nhàng, thoải mái. + Nhưng chưa đầy một tuần sau cuộc sống lại trở lại nặng nề, ngột ngạt như cũ. - Ý nghĩa: + Do ảnh hưởng, tác động nặng nề, dai dẳng của lối sống, kiểu người Bê-li-côp đã đầu độc không khí trong sạch, lành mạnh của đạo đức, văn hóa nước Nga đương thời. => Hiện tượng, lối sống, kiểu người Bê-li-côp mang tính quy luật lịch sử phát triển của xã hội loài người. 3. Biểu tượng cái bao. - Nghĩa đen: Vật dùng để đựng, gói đồ vật, hàng hóa hình túi hoặc hình hộp. - Nghĩa bóng: Lối sống, tính cách của Bê-li-côp. - Nghĩa biểu trưng: Kiểu người trong bao, lối sống trong bao. Cả xã hội nước Nga thời điểm đó phải chăng là một cái bao khổng lồ trói buộc, tù hãm, vây bủa, ngăn chặn tự do của mọi người. 4. Đặc điểm nghệ thuật của truyện: - Chọn ngôi kể: Ngôi thứ 3 chuyển sang ngôi thứ nhất => Tính khách quan, chân thực, gần gũi, tạo cấu trúc kể truyện lồng trong truyện. - Giọng kể: Mỉa mai, châm biếm, vẻ ngoài trầm tĩnh nhưng ẩn đằng sau là sự trăn trở, chua xót. - Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình. - Nghệ thuật tương phản: Lối sống, tính cách Bê-li-côp >< chị em Va-ren-ca. - Nghệ thuật biểu tượng: Hình ảnh cái bao, lối sống trong bao. 5. Chủ đề tư tưởng của truyện: - Lên án mạnh mẽ kiểu người trong bao. Lối sống trong bao và tác hại của nó tới hiện tại và tương lai của nước Nga. - Lời cảnh báo và kêu gọi mọi người cần phải thay đổi cách sống, không thể sống tầm thường, hèn nhát, ít kỷ, vô vị mãi thế được. III. Tổng kết. IV. Củng cố, dặn dò. - Nắm đặc trưng của thể loại truyện ngắn. - Hình tượng nhân vật Bê-li-côp và thông điệp của nhà văn. - Về soạn bài: Thao tác lập luận bình luận. V. Luyện tập: Có phải kiểu người trong bao chỉ tồn tại ở xã hội Nga hay không? Liệu trong xã hội ngày nay còn kiểu người trong bao?