Giáo án Ngữ văn 12 (Tuần 1 đến tuần 11)

Ngµy so¹n: 16/8/2008 TuÇn mét: tõ tiÕt 01 ®Õn tiÕt 03 TiÕt 01 vµ 02 Kh¸i qu¸t v¨n häc ViÖt Nam tõ c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945 ®Õn hÕt thÕ kØ XX A. Môc tiªu bµi häc Giúp học sinh -Nắm được một số nét tổng quát về các chặng đường phát triển, những thành tựu chủ yếu và những đặc điểm cơ bản của VHVN từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết 1975 . -Thấy được những đổi mới bước đầu của văn học Việt Nam giai đoạn từ 1975, nhất là từ 1986 đến hết thế kỷ XX. -Rèn luyện năng lực tổng hợp, khái quát, hệ thống hóa các kiến thức về văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỷ XX. B. Ph­¬ng tiÖn d¹y häc +S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn +ThiÕt kÕ bµi d¹y, phiÕu häc tËp +Tµi liÖu tham kh¶o: Tæng tËp v¨n häc ViÖt Nam, V¨n xu«i ViÖt Nam hiÖn ®¹i, Th¬ ViÖt Nam 1945-1975. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh H­íng dÉn ®äc-hiÓu, kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p trao ®æi, th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi c¸c c©u hái . D. TiÕn tr×nh d¹y häc 1.æn ®Þnh, sÜ sè? 2. KiÓm tra bµi cò: Gi¸o viªn kiÓm tra viÖc chuÈn bÞ häc tËp cña häc sinh, t¹o t©m thÕ cho c¸c em b­íc vµo giê häc Ng÷ v¨n ®Çu tiªn cña n¨m häc míi 2008-2009, víi chñ ®Ò "Tr­êng häc th©n thiÖn, häc sinh tÝch cùc" Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Yªu cÇu cÇn ®¹t & Hướng.dẫn Hs tìm hiểu -.Nêu những nét chính về hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hóa Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1975 ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của VHVN thời kì này? & Gv tái hiện lại không khí của lịch sử, xã hội bấy giờ qua các tác phẩm văn h ọc & Hs thảo luận: - VHVN từ năm 1945 đến năm 1975 phát triển qua mấy chặng đường? Nêu thành tựu của mỗi chặng? & Học sinh nhóm 1 -Nêu thành tựu của chặng đường văn học từ năm 1945 đến năm 1954? & Nhóm 2 thảo luận. Nêu thành tựu của chặng đường văn học từ năm 1955 đến năm 1964? & Nhóm 3 thảo luận. Nêu thành tựu của chặng đường văn học từ năm 1965 đến năm 1975? Hs khi tìm hiểu thành tựu của mỗi chặng đường cần hướng đến những vấn đề cụ thể sau : nội dung, cảm hứng, thành tựu về thể loại . & Hs nhắc lại nét chính về nội dung, nghệ thuật truyện ngắn "Chiếc lược ngà" đã học ở THCS & Nhóm 4 thảo luận. -Văn học vùng tạm chiếm có đặc điểm gì đáng lưu ý?. . & H·y nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña V¨n häc ViÖt Nam tõ 1945 ®Õn 1975 TiÕt hai & Hs tìm hiểu SGK -Em biết gì về hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hóa nước ta từ năm 1975 đến hết thế kỉ XX? Căn cứ vào hoàn cảnh xã hội, lịch sử, văn hóa, hãy giải thích vì sao VHVN từ năm 1975 đến hết thế kỉ XX phải đổi mới? & Hs Tìm hiểu chuyển biến và những thành tựu ban đầu của VHVN từ năm 1975 đến hết thế kỉ XX. Hãy nêu những thành tựu ban đầu của VHVN từ năm 1975 đến hết thế kỉ XX? (các thể loại: thơ, văn xuôi, kịch) & Qua những thành tựu đó, em có nhận xét gì về VHVN từ năm1975 đến hết thế kỉ XX ? & Kể tên các tác phẩm văn học ở giai đoạn này mà em đã từng đọc hoặc nghe nói đến? & Em có thể tóm tắt một tác phẩm nêu nhận xét vắn tắt về nội dung ? giá trị nghệ thuật ? & Hs tự rút ra nhận xét, Gv bổ sung thêm. & Hs xem phần ghi nhớ SGK Nêu nhận xét chung nhất, khái quát nhất về VHVN từ năm 1945 đến hết thế kỉ XX? Gv chốt ý và cho học sinh đọc lại ghi nhớ SGK. I. Kh¸i qu¸t v¨n häc ViÖt Nam tõ c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945 ®Õn n¨m 1975 1. Vµi nÐt vÒ hoµn c¶nh lÞch sö, x· héi, v¨n ho¸ - Đường lối văn nghệ của Đảng Cộng sản, sự lãnh đạo của Đảng đã góp phần tạo nên một nền văn học thống nhất trên đất nước ta. - Hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ kéo dài suốt 30 năm đã tác động sâu sắc đến đời sống vật chất, tinh thần của dân tộc, trong đó có văn học nghệ thuật, tạo nên ở văn học giai đoạn này những đặc điểm và tính chất riêng của một nền văn học hình thành , phát triển trong hoàn cảnh chiến tranh lâu dài và vô cùng ác liệt. -Nền kinh tế nghèo nàn, chậm phát triển. -Về văn hóa, từ năm 1945 đến 1975, điều kiện giao lưu bị hạn chế (chủ yếu tiếp xúc và chịu ảnh hưởng của các nước XHCN như Liên Xô, Trung Quốc). 2. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ nh÷ng thµnh tùu chñ yÕu a. ChÆng ®­êng tõ 1945 ®Õn 1954 -Một số tác phẩm trong những năm 1945-1946 đã phản ánh được không khí hồ hởi, vui sướng đặc biệt của nhân dân ta khi đất nước vừa giành được độc lập( Ngọn Quốc kì, Hội nghị non sông...). -Từ cuối năm 1946, văn học tập trung phản ánh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp Văn học gắn bó sâu sắc với đời sống cách mạng và kháng chiến ; tập trung khám phá sức mạnh và những phẩm chất tốt đẹp của quần chúng nhân dân; thể hiện niềm tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai tất thắng của cuộc kháng chiến. -Truyện ngắn và kí là những thể loại mở đầu cho văn xuôi chặng đường kháng chiến chống Pháp . Những tác phẩm tiêu biểu: Một lần tới Thủ đô và Trận phố Ràng của Trần Đăng, Đôi mắt và rừng nhật kí Ở rừng của Nam Cao, Làng của Kim Lân...Từ 1950, đã xuất hiện những tập truyện kí khá dày dặn: Vùng mỏ của Võ Huy Tâm, Xung kích của Nguyễn Đình Thi, Đất nước đứng lên của Nguyên Ngọc... -Thơ ca: đạt được nhiều thành tựu xuất sắc. +Tiêu biểu là những tác phẩm: Cảnh khuya, Cảnh rừng Việt Bắc, Rằm tháng giêng của Hồ Chí Minh, Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm, Tây Tiến của Quang Dũng, Đất nước của Nguyễn Đình Thi...đặc biệt là tập thơ Việt Bắc của Tố Hữu. + Cảm hứng chính là tình yêu quê hương đất nước, lòng căm thù giặc, ca ngợi cuộc sống kháng chiến và con người kháng chiến. -Kịch: một số vở kịch xuất hiện gây sự chú ý lúc bấy giờ như Bắc Sơn, Những người ở lại của Nguyễn Huy Tưởng, Chị Hòa của Học Phi - Lí luận, phê bình văn học chưa phát triển nhưng đã có những tác phẩm có ý nghĩa quan trọng như bản báo cáo Chủ nghĩa Mác và vấn đề văn hóa Việt Nam của Trường Chinh, bài tiểu luận Nhận đường và tập Mấy vấn đề nghệ thuật của Nguyễn Đình Thi. b. ChÆng ®­êng tõ 1955 ®Õn 1964 Văn xuôi mở rộng đề tài, bao quát được khá nhiều vấn đề và phạm vi của hiện thực đời sống như đề tài kháng chiến chống Pháp: Sống mãi với Thủ đô của Nguyễn Huy Tưởng ; đề tài hiện thực đời sống trước Cách mạng: Tranh tối tranh sáng của Nguyễn Công Hoan, Mười năm của Tô Hoài; đề tài công cuộc xây dựng CNXH: Sông Đà của Nguyễn Tuân, Mùa lạc của Nguyễn Khải. -Thơ ca phát triển mạnh mẽ. Các tập thơ tập thơ xuất sắc ở chặng đường này gồm có: Gió lộng của Tố Hữu, ánh sáng và phù sa của Chế Lan Viên, Riêng chung của Xuân Diệu. Đất nở hoa của Huy Cận , Tiếng sóng của Tế Hanh... -Kịch nói có phát triển . Tiêu biểu : Một đảng viên của Học Phi, Chị Nhàn và Nổi gió của Đào Hồng Cẩm. c. ChÆng ®­êng tõ 1965 ®Õn 1975 -Văn học tập trung viết về kháng chiến chống Mĩ. Chủ đề bao trùm là ngợi ca tinh thần yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng. -Văn xuôi chặng đường này tập trung phản ánh cuộc sống chiến đấu và lao động, đã khắc họa khá thành công hình ảnh con người Việt Nam anh dũng, kiên cường, bất khuất. + Từ tiền tuyến lớn, những tác phẩm truyện kí viết trong máu lửa của chiến tranh đã phản ánh nhanh nhạy và kịp thời cuộc chiến đấu của quân dân miền Nam anh dũng như tác phẩm Người mẹ cầm súng của Nguyễn Thi, Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành, Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng ... + Ở miền Bắc, truyện kí cũng phát triển mạnh. Tiêu biểu là kí chống Mĩ của Nguyễn Tuân; truyện ngắn của Nguyễn Thành Long, Nguyễn Kiên, Vũ Thị Hường...Tiểu thuyết cũng phát triển: Bão biển của Chu Văn, Cửa sông và Dấu chân người lính của Nguyễn Minh Châu... -Thơ: đạt nhiều thành tựu xuất sắc, đánh dấu bước tiến lớn của nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Thơ chặng đường này thể hiện rõ khuynh hướng mở rộng và đào sâu chất liệu hiện thực, đồng thời tăng cường sức khái quát, chất suy tưởng, chính luận. Nhiều tập thơ có tiếng vang , tạo được sự lôi cuốn, hấp dẫn như: Máu và hoa của Tố Hữu, Hoa ngày thường, chim báo bão của Chế Lan Viên, Vầng trăng quầng lửa của Phạm Tiến Duật, Gió lào cát trắng của Xuân Quỳnh, Góc sân và khoảng trời của Trần Đăng Khoa... Lịch sử thơ ca chặng đường này đặc biệt ghi nhận sự xuất hiện và những đóng góp của thế hệ nhà thơ trẻ thời kì chống Mĩ: Phạm Tiến Duật, Nguyễn Khoa Điềm, Lê Anh Xuân, Lưu Quang Vũ, Bằng Việt, Nguyễn Mỹ, Xuân Quỳnh, Thanh Thảo... -Kịch cũng có những thành tựu đáng ghi nhận. Quê hương Việt Nam và Thời tiết ngày mai của Xuân Trình, Đại đội trưởng của tôi của Đào Hồng Cẩm là những vở kịch tạo được tiếng vang bấy giờ. d. V¨n häc vïng t¹m chiÕm -Dưới chế độ Mĩ và chính quyền Sài Gòn, bên cạnh xu hướng văn học tiêu cực vẫn tồn tại xu hướng văn học tiến bộ, yêu nước và cách mạng. Nội dung tư tưởng nói chung của xu hướng văn học này đều nhằm phủ định chế độ bất công và tàn bạo, lên án bọn cướp nước và bán nước, thức tỉnh lòng yêu nước và ý thức dân tộc; kêu gọi, cổ vũ các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thanh niên, tập hợp lực lượng xuống đường đấu tranh. -Hình thức của những sáng tác này thường gọn nhẹ: thơ, truyện ngắn, phóng sự , bút kí. -Tác giả tiêu biểu: Vũ Hạnh, Trần Quang Long, Đông Trình, Sơn Nam, Võ Hồng, Lý Văn Sâm, Viễn Phương... 3. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña v¨n häc ViÖt Nam tõ 1945 ®Õn 1975 3 đặc điểm chính - Nền văn học chủ yếu vận động theo hướng cách mạng hóa, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước. - Nền văn học hướng về đại chúng. - Nền văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn. II. Vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ v¨n häc ViÖt Nam tõ 1975 ®Õn hÕt thÕ kØ XX 1. Hoµn c¶nh lÞch sö, x· héi, v¨n ho¸ -Với chiến thắng mùa xuân năm1975, lịch sử dân tộc ta mở ra một thời kì mới: thời kì độc lập, tự do và thống nhất đất nước. Tuy nhiên từ năm1975 đến năm1985, đất nước ta gặp những khó khăn, thử thách mới. -Từ năm 1986 với công cuộc đổi mới do Đảng đề xướng và lãnh đạo, kinh tế nước ta cũng từng bước chuyển sang nền kinh tế thị trường, văn hóa cũng có điều kiện tiếp xúc rộng rãi với nhiều nước trên thế giới. Tất cả đã tạo điều kiện để văn học phát triển phù hợp với nguyện vọng của nhà văn và người đọc cũng như quy luật phát triển khách quan của nền văn học. 2. Nh÷ng chuyÓn biÕn vµ mét sè thµnh tùu ban ®Çu Thơ sau năm 1975 không tạo được sức lôi cuốn, hấp dẫn như ở giai đoạn trước. Tuy nhiên, vẫn có những tác phẩm ít nhiều tạo được sự chú ý của người đọc. + Chế Lan Viên từ lâu vẫn âm thầm đổi mới thơ ca. Những cây bút thời chống Mĩ cứu nước vẫn tiếp tục sáng tác, sung sức hơn cả là Xuân Quỳnh, Nguyễn Duy, Hữu Thỉnh, Thanh Thảo... -Thành tựu nổi bật của thơ ca giai đoạn này là trường ca: Những người đi tới biển của Thanh Thảo, Đường tới thành phố của Hữu Thỉnh. Một số tập thơ có giá trị khi ra đời ít nhiều tạo được sự chú ý: Tự hát của Xuân Quỳnh, Người đàn bà ngồi đan của Ý Nhi, Thư mùa đông của Hữu Thỉnh. Những cây bút thơ thuộc thế hệ sau năm 1975 xuất hiện nhiều, đang từng bước tự khẳng định mình như: Một chấm xanh của Phùng Khắc Bắc, Tiếng hát tháng giêng của Y Phương... -Văn xuôi sau năm 1975 có nhiều khởi sắc hơn thơ ca, một số cây bút bộc lộ ý thức muốn đổi mới cách viết về chiến tranh, cách tiếp cận hiện thực đời sống như Nguyễn Trọng Oánh, Thái Bá Lợi... -Từ đầu những năm tám mươi, văn xuôi tạo được sự chú ý của người đọc với những tác phẩm như: Đứng trước biển của Nguyễn Mạnh Tuấn, Gặp gỡ cuối năm của Nguyễn Khải, Mùa lá rụng trong vườn của Ma Văn Kháng... -Từ năm 1986, văn học chính thức bước vào chặng đường đổi mới. Văn học gắn bó hơn, cập nhật hơn những vấn đề của đời sống hàng ngày. + Phóng sự xuất hiện đề cập đến những vấn đề bức xúc của đời sống. + Văn xuôi thực sự khởi sắc với những tập truyện ngắn: Chiếc thuyền ngoài xa và Cỏ lau của Nguyễn Minh Châu, Tướng về hưu của Nguyễn Huy Thiệp; tiểu thuyết Bến không chồng của Dương Hướng, Nỗi buồn chiến tranh của Bảo Ninh; bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường. + Kịch nói sau năm 1975 phát triển mạnh mẽ. Một số tác phẩm tạo được sự chú ý của khán giả như Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ, Mùa hè ở biển của Xuân Trình... + Lí luận, nghiên cứu phê bình văn học cũng có sự đổi mới. Ngoài những cây bút có tên tuổi, đã xuất hiện một số cây bút trẻ có nhiều triển vọng. **Tiểu kết: Từ sau năm 1975, nhất là từ 1986, VHVN từng bước chuyển sang giai đoạn mới. Văn học vận động theo hướng dân chủ hóa , mang tính nhân bản và nhân văn sâu sắc. Đề tài, chủ đề đa dạng; thủ pháp nghệ thuật phong phú; cá tính sáng tạo của nhà văn được phát huy. Cái mới của văn học giai đoạn này là tính chất hướng nội, đi vào hành trình tìm kiếm bên trong, quan tâm nhiều hơn tới số phận cá nhân trong hoàn cảnh phức tạp, đờithường Bên cạnh đó, còn nảy sinh một vài xu hướng tiêu cực, những lúng túng, bất cập, những biểu hiện quá đà, thiếu lành mạnh. trong văn học III. KÕt luËn Cñng cè 4 H­íng dÉn häc bµi, chuÈn bÞ bµi sau +Học bài và làm bài tập phần luyện tập, trang 19 (SGK) +Tìm đọc một số tác phẩm văn học giai đoạn (Tóm tắt nội dung, ghi lại vào sổ tay) +Chuẩn bị bài mới: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý. PhiÕu häc tËp Tr­êng THPT Lª ViÕt ThuËt. N¨m häc 2008-2009 M«n Ng÷ v¨n Bµi: ……………………………………………………………………. Líp … …… Nhãm………Ngµy……Th¸ng……N¨m 200…. Néi dung: Néi dung : Ngµy so¹n: 17/8/2008 TuÇn mét: tõ tiÕt 01 ®Õn tiÕt 03 TiÕt 03 nghÞ luËn vÒ mét t­ t­ëng ®¹o lÝ A. Môc tiªu bµi häc +Hs nắm được cách viết bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lý, trước hết là kỹ năng tìm hiểu đề và lập dàn ý. +Có ý thức và khả năng tiếp thu những quan niệm đúng đắn và phê phán những quan niệm sai lầm về tư tưởng, đạo lý. B. Ph­¬ng tiÖn d¹y häc +Sách giáo khoa, sách Gv +Thiết kế giáo án, phiếu học tập C. C¸ch thøc tiÕn hµnh H­íng dÉn ®äc-hiÓu, kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p trao ®æi, th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi c¸c c©u hái . D. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. æn ®Þnh, sÜ sè? 2. KiÓm tra bµi cò: ThÕ nµo lµ khuynh h­íng sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n ? 3. Bµi míi Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Yªu cÇu cÇn ®¹t & Cho Hs tìm hiểu đề & Nhóm 1: Câu thơ của Tố Hữu nêu lên vấn đề gì? & Nhóm 2: Với Hs, thanh niên ngày nay sống như thế nào là sống đẹp? Để sống đẹp, con người cần rèn luyện những phẩm chất nào? & Nhóm 3: Cần vận dụng những thao tác lập luận nào cho đề bài trên? & Nhóm 4: Bài viết này cần sử dụng tư liệu thuộc lĩnh vực nào để làm dẫn chứng? Có thể nêu các dẫn chứng trong văn học không? Vì sao? & Dàn ý của một bài làm văn bao gồm mấy phần? -Yêu cầu của phần mở bài? - Có những cách nào để giới thiệu vấn đề? & DÉn chứng: “Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”(Từ ấy-Tố Hữu), “Sống là cho chết cũng là cho”(Tố Hữu); Những tấm gương hi sinh cao cả vì lí tưởng: Nguyễn Trãi, Trần Bình Trọng, Lê Văn Tám, Võ Thị Sáu… & Yêu cầu của kết bài? & Cách làm bài & Bố cục của bài có mấy phần? & Phần thân bài tiÕn hµnh c¸c b­íc như thế nào? & Cách diễn đạt? & Hs hoạt động theo nhóm & Gv: định hướng, dẫn dắt, kiểm tra hoạt động của Hs & Hs thảo luận, trình bày & Hướng dÉn Hs c¸ch s­u tÇm tµi liÖu trªn b¸o chÝ, m¹ng Internet, nguån b¨ng ®Üa t­ liÖu. §Ò bµi Anh (chị) hãy trả lời câu hỏi sau của nhà thơ Tố Hữu: ¤i ! Sèng ®Ñp lµ thÕ nµo, hìi b¹n ? (Mét khóc ca) 1. T×m hiÓu ®Ò -Vấn đề cần nghị luận: “Lối sống đẹp” - Sống đẹp: + Sống có lí tưởng đúng đắn, cao cả, phù hợp với thời đại; biết xác định vai trò trách nhiệm của bản thân. +Có đời sống tình cảm đúng mực, phong phú và hài hoà. +Có hành động đúng đắn. -§Ó sống đẹp, con người cần phải rèn luyện những phẩm chất: + Chăm chỉ học tập, khiêm tốn học hỏi; biết nuôi dưỡng hoài bão, những ước mơ, kh¸t väng…. + Thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện đạo đức; bao dung, độ lượng, có tình yêu thương con người. * Các thao tác nghị luận cần vận dụng: Giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ, so sánh. * Cần sử dụng các tư liệu trong đời sống thực tế và trong văn học. 2. LËp dµn ý Më bµi -Nêu vấn đề cần nghị luận. -Trích dẫn nguyên văn câu thơ -Nêu quan điểm của bản thân -Có thể giới thiệu vấn đề theo nhiều cách: quy nạp, diễn dịch, nêu phản đề, trực tiếp, gián tiếp Th©n bµi -Giải thích như thế nào là lối sống đẹp? -Phân tích những khía cạnh biểu hiện lối sống đẹp và giới thiệu một số tấm gương sống đẹp trong đời sống và trong văn học. -Phê phán những quan niệm và lối sống không đẹp trong đời sống: lối sống vị kỉ, buông thả, có những suy nghĩ và hành động trái ngược với chuẩn mực đạo đức. -Xác định phương hướng, biện pháp phấn đấu để có thể sống đẹp: thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống phù hợp với thời đại và chuẩn mực đạo đức xã hội. KÕt bµi - Khẳng định ý nghĩa của sống đẹp. - Liên hệ và rút ra bài học cho bản thân. 3. C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét t­ t­ëng ®¹o lÝ a. Bè côc Bài nghị luận về tư tưởng đạo lí gồm 3 phần: mở bài, thân bài, kết bài. b. C¸c b­íc lµm bµi -Giải thích khái niệm của đề bài. -Giải thích và chứng minh vấn đề đặt ra. -Phân tích những mặt đúng; bác bỏ những biểu hiện sai có liên quan đến vấn đề bình luận. -Nêu ý nghĩa bài học. L­u ý Diễn đạt cần chuẩn xác, mạch lạc, có thể sử dụng một số phép tu từ và yếu tố biểu cảm nhưng phải phù hợp. Ghi nhí (SGK) 4. LuyÖn tËp ¿ Bài tập 1 -Vấn đề mà Nê-Ru đặt ra là văn hoá và những biểu hiện ở con người. -Ta đặt tên cho văn bản là: Văn hoá con người. -Tác giả sử dụng các thao tác lập luận: giải thích, chứng minh, phân tích, bình luận. +Đoạn từ đầu đến “hạn chế về trí tuệ văn hoá” " Giải thích + khẳng định vấn đề (chứng minh) +Những đoạn còn lại là thao tác phân tích, bình luận. +Cách diễn đạt rõ ràng. Văn giàu hình ảnh. ¿ Bài tập 2 Các yêu cầu khi làm một bài nghị luận về tư tưởng, đạo lí Cñng cè 4 H­íng dÉn häc bµi, chuÈn bÞ bµi sau Tuyên ngôn độc lập (Hồ Chí Minh) S­u tÇm tµi liÖu, tranh ¶nh, b¨ng ®Üa vÒ buæi lÔ Tuyªn ng«n 2 / 9 /1945 vµ xuÊt xø b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp Ngµy so¹n: 18/8/2008 TuÇn hai: tõ tiÕt 04 ®Õn tiÕt 06 TiÕt 04 tuyªn ng«n ®éc lËp (PhÇn mét: t¸c gi¶) A. Môc tiªu bµi häc Gióp häc sinh 1. VÒ kiÕn thøc. HiÓu ®­îc quan ®iÓm s¸ng t¸c, sù nghiÖp v¨n häc vµ nh÷ng nÐt chÝnh vÒ phong c¸ch nghÖ thuËt cña Hå ChÝ Minh.. 2. VÒ kÜ n¨ng Hs trªn c¬ së bµi kh¸i qu¸t biÕt vËn dông cã hiÖu qu¶ vµo viÖc ®äc hiÓu c¸c t¸c phÈm v¨n häc cña Hå ChÝ Minh 3. VÒ t­ t­ëng Häc sinh thÓ hiÖn lßng biÕt ¬n v« h¹n víi c«ng lao vÜ ®¹i cña §¶ng, cña B¸c Hå kÝnh yªu. VÞ l·nh tô vÜ ®¹i cña C¸ch m¹ng ViÖt Nam "Danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi" B. Ph­¬ng tiÖn d¹y häc +Sách giáo khoa, sách Gv. +Thiết kế giáo án, phiếu học tập +T­ liÖu vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña chñ tÞch hå ChÝ Minh C. C¸ch thøc tiÕn hµnh H­íng dÉn ®äc-hiÓu, kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p trao ®æi, th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi c¸c c©u hái . D. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. æn ®Þnh, sÜ sè? 2. KiÓm tra bµi cò: C¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t­ t­ëng ®¹o lÝ? 3. Bµi míi “Bác sống như trời đất của ta Yêu từng ngọn lúa mỗi nhành hoa Tự do cho mỗi đời nô lệ Sữa để em thơ, lụa tặng già” (Bác ơi - Tố Hữu) Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Yªu cÇu cÇn ®¹t & Hoïc sinh ñoïc SGK KhuyÕn khÝch Hs kÓ, tr×nh bµy theo t­ liÖu m×nh ®É chuÈn bÞ t¹i nhµ & Gv: kÕt hîp lång vµo trong bµi t­ t­ëng chØ ®¹o cña cuéc tuyªn truyÒn vËn ®éng "Häc tËp vµ lµm theo tÊm g­¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh" . & Tãm t¾t nh÷ng nÐt chÝnh vÒ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña Hå ChÝ Minh? (chó ý c¸c mèc thêi gian). & Cho Hs tr×nh bµy nh÷ng t­ liÖu s­u tÇm vÒ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña Ng­êi & Tr×nh bµy v¾n t¾t quan ®iÓm s¸ng t¸c v¨n häc cña Hå ChÝ Minh? “Nay ôû trong thô neân coù theùp Nhaø thô cuõng phaûi bieát xung phong” Em hiÓu c©u th¬ nµy nh­ thÕ nµo? & Tãm t¾t ng¾n gän di s¶n v¨n häc cña Hå ChÝ Minh. ®ång thêi kÓ tªn nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu qua c¸c thÓ lo¹i s¸ng t¸c cña Ng­êi? & Nªu môc ®Ých s¸ng t¸c v¨n ch­¬ng cña chñ tÞch Hå ChÝ Minh ? & Hs liÖt kª tªn c¸c t¸c phÈm cña Ng­êi trªn b¶ng phô & Nªu néi dung chÝnh cña tËp th¬ NhËt kÝ trong tï & Hs lµm viÖc theo nhãm Tr×nh bµy ng¾n gän nh÷ng nÐt phong c¸ch ®Æc s¾c trong di s¶n v¨n häc cña Hå ChÝ Minh, qua c¸c thÓ lo¹i s¸ng t¸c cô thÓ ? & Hs ®äc ghi nhí SGK Tù ghi vµo vë & Hs th¶o luËn nhãm I. Vµi nÐt vÒ tiÓu sö. 1. TiÓu sö + Hå ChÝ Minh tªn gäi thêi niªn thiÕu lµ NguyÔn Sinh Cung, trong thêi k× ®Çu ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, ng­êi lÊy tªn NguyÔn ¸i Quèc. Ng­êi sinh ngµy: 19/ 5/1890 trong mét gia ®×nh nhµ nho yªu n­íc. - Quª qu¸n: Lµng Kim Liªn (lµng Sen), x· Kim Liªn huyÖn Nam §µn NghÖ An - Gia ®×nh: +Cha lµ cô Phã b¶ng NguyÔn Sinh S¾c +MÑ lµ cô Hoµng ThÞ Loan - Thêi trÎ Ng­êi häc ch÷ H¸n, sau ®ã häc tr­êng Quèc häc HuÕ, cã thêi gian ng¾n d¹y häc ë tr­êng Dôc Thanh, Phan ThiÕt. 2. Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸ch m¹ng + N¨m 1911, Hå ChÝ Minh ra ®i t×m ®­êng cøu n­íc. Th¸ng 1/1919, Ng­êi göi tíi Héi nghÞ VÐc xay b¶n Yªu s¸ch cña nh©n d©n An Nam, kÝ tªn NguyÔn ¸i Quèc. N¨m 1920, dù §¹i héi Tua vµ lµ mét trong nh÷ng thµnh viªn ®Çu tiªn s¸ng lËp §¶ng Céng s¶n Ph¸p. Tõ 1923 ®Õn 1941 Ng­êi ho¹t ®éng chñ yÕu ë Liªn x« vµ Trung Quèc. -Hå ChÝ Minh ®· tham gia thµnh lËp nhiÒu tæ chøc c¸ch m¹ng nh­: VNTNCM§CH (1925). Héi liªn hiÖp c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc ë ¸ §«ng(1925) vµ chñ tr× Héi nghÞ hîp nhÊt c¸c tæ chøc céng s¶n trong n­íc ë H­¬ng C¶ng. - Th¸ng 2/1941 Ng­êi vÒ n­íc trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng. - Ngµy 13/8/1942 Ng­êi sang Trung Quèc, ho¹t ®éng c¸ch m¹ng vµ v« cí bÞ chÝnh quyÒn T­ëng Giíi Th¹ch b¾t vµ giam cÇm trong 13 th¸ng trêi Ngµy 2/9/1945 Ng­êi ®äc b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp. Ng­êi mÊt ngµy 2/9/1969. II. Sù nghiÖp v¨n häc 1. Quan ®iÓm s¸ng t¸c a. TÝnh chiÕn ®Êu cña v¨n häc -V¨n nghÖ lµ ho¹t ®éng tinh thÇn phong phó phôc vô cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng, ho¹t ®éng v¨n häc còng lµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña ng­êi c¸ch m¹ng. Nhµ v¨n còng ph¶i cã tinh thÇn xung phong nh­ nh÷ng ng­êi chiÕn sÜ ngoµi mÆt trËn. -Quan ®iÓm nµy ®­îc thÓ hiÖn trong “Kh¸n thiªn gia thi h÷u c¶m” vµ “Th­ göi c¸c nghÖ sÜ nh©n dÞp triÓn l·m héi häa 1951”. -Quan ®iÓm nµy cã sù kÕ thõa trong truyÒn thèng VH d©n téc vµ ph¸t huy trong thêi ®¹i ngµy nay. b. TÝnh ch©n thùc vµ tÝnh d©n téc cña v¨n häc -Ng­êi yªu cÇu v¨n nghÖ sÜ viÕt cho hay, cho ch©n thËt, cho hïng hån hiÖn thùc ®êi sèng. Ph¸t huy cèt c¸ch d©n téc, gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt, ®Ò cao sù s¸ng t¹o cña ng­êi nghÖ sÜ. -VÒ mÆt h×nh thøc, nghÖ thuËt cña t¸c phÈm ph¶i cã sù chän läc, ph¶i cã sù s¸ng t¹o, ng«n ng÷ trong s¸ng tr¸nh sù cÇu k× vÒ h×nh thøc. Quan ®iÓm nghÖ thuËt trªn hoµn toµn ®óng ®¾n vµ tiÕn bé C. TÝnh môc ®Ých cña v¨n ch­¬ng -Ng­êi quan niÖm, ng­êi cÇm bót ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých, ®èi t­îng tiÕp nhËn ®Ó quyÕt ®Þnh ®Õn néi dung vµ h×nh thøc t¸c phÈm. -Ng­êi cÇm bót ph¶i x¸c ®Þnh: +ViÕt cho ai ? (§èi t­îng s¸ng t¸c) +ViÕt ®Ó lµm g× ? (Môc ®Ých s¸ng t¸c) +ViÕt c¸i g× ? (Néi dung s¸ng t¸c) +ViÕt nh­ thÕ nµo? (H×nh thóc s¸ng t¸c) - Môc ®Ých s¸ng t¸c: lµm c¸ch m¹ng - XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm ®ã mµ c¸c t¸c phÈm cña Ng­êi lu«n cã t­ t­ëng s©u s¾c vµ h×nh thøc nghÖ thuËt sinh ®éng, nhÊt qu¸n vÒ néi dung, g¾n bã h÷u c¬ víi sù nghiÖp c¸chm¹ng vÜ ®¹i cña Ng­êi. 2. Di s¶n v¨n häc. a. V¨n chÝnh luËn. -Víi môc ®Ých chÝnh trÞ, v¨n chÝnh luËn cña ng­êi viÕt ra nh»m tiÕn c«ng trùc diÖn kÎ thï. -Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh luËn thÓ hiÖn mét lÝ trÝ s¸ng suèt, trÝ tuÖ s¾c s¶o vµ c¶ mét tÊm lßng yªu ghÐt nång nµn, s©u s¾c, tÇm hiÓu biÕt s©u réng vÒ v¨n hãa, vÒ thùc tiÔn cuéc sèng. ChÝnh v× thÕ v¨n chÝnh luËn cña Ng­êi trë thµnh nh÷ng ¸ng v¨n chÝnh luËn mÉu mùc. Nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu: “B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p" 1925 “Tuyªn ng«n §éc lËp" 1945 “Lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn" 1946 b. TruyÖn vµ kÝ -Tõ nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kØ 20 (1920-1925) khi NguyÔn ¸i Quèc ®ang ho¹t ®éng c¸ch m¹ng bªn Ph¸p, Ng­êi ®· s¸ng t¸c mét sè truyÖn, kÝ ®Æc s¾c, sau ®ã ®­îc tËp hîp l¹i trong tËp TruyÖn vµ kÝ. -Nh÷ng t¸c phÈm cã tÝnh chiÕn ®Êu cao, thÓ hiÖn vÎ ®Ñp trÝ tuÖ s¾c s¶o víi trÝ t­ëng t­îng phong phó, vèn v¨n ho¸ s©u réng vµ tÝnh thùc tiÔn nh»m tè c¸o, ch©m biÕm, ®¶ kÝch TD vµ PK ë c¸c n­íc thuéc ®Þa ®ång thêi ca ngîi nh÷ng tÊm g­¬ng yªu n­íc, chiÕn ®Êu dòng c¶m… -Nh÷ng truyÖn vµ kÝ cña NguyÔn ¸i Quèc ®­îc viÕt b»ng mét bót ph¸p hiÖn ®¹i, nghÖ thuËt trÇn thuËt linh ho¹t t¹o nªn nh÷ng t×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o, nh÷ng h×nh t­îng sinh ®éng. -Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh: Pari, Con ng­êi biÕt mïi hun khãi, Vi hµnh, Võa ®i ®­êng võa kÓ chuyÖn. -Ngoµi ra Ng­êi cßn viÕt mét sè t¸c phÈm kh¸c nh­: NhËt kÝ ch×m tµu (1931) Võa ®i ®­êng võa kÓ truyÖn (1963) C. Th¬ ca -Sù nghiÖp th¬ ca cña B¸c v« cïng pho