Giáo án Ngữ văn 12 - Tuần 11 năm 2007

®Êt n­íc Môc tiªu bµi häc + H­íng dÉn cho häc sinh t×m hiÓu qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ nh÷ng biÓu hiÖn cña tinh thÇn quyÕt chiÕn, quyÕt th¾ng cña qu©n d©n ta trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (1946-1954) + Cho häc sinh thÊy nh÷ng h×nh ¶nh cã tÝnh kh¸i qu¸t vµ gîi m¹nh mÏ cho bµi th¬. B. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn SGK, SGV, ThiÕt kÕ bµi häc. TiÕn tr×nh d¹y häc 1.KiÓm tra bµi cò: PT h×nh t­îng v¨n sÜ Hoµng trong truyÖn ng¾n “§«i m¾t” cña Nam Cao. 2.Giíi thiÖu bµi míi Ph­¬ng ph¸p Néi dung cÇn ®¹t GV: Häc sinh theo dâi phÇn tiÓu dÉn, gi¸o viªn nhÊn m¹nh 1 sè ý. GVH: Bµi th¬ ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo? GVH: §äc diÔn c¶m bµi th¬. Bµi th¬ chia lµm mÊy phÇn. Néi dung cña tõng phÇn. GVH: Mïa thu HN hiÖn lªn trong hoµi niÖm cña t¸c gi¶ cô thÓ nh­ thÕ nµo? NhËn xÐt tõ ng÷ hinh ¶nh ? GVH: Mïa thu nay cã g× kh¸c víi mïa thu x­a? Nªu nh÷ng c¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh nhÞp ®iÖu? GVH: H·y cho biÕt nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt t¸c gi¶ sö dông trong ®o¹n th¬ nµy? BiÓu ®¹t néi dung g× ? GVH: D­ãi ngßi bót cña N§T ®Êt n­íc kh«ng chØ hiÖn lªn cô thÓ, h÷u h×nh mµ cßn lµ 1 ®Êt n­íc v« h×nh, N§T ®· nãi ®Õn 1 ®Êt n­íc v« h×nh nh­ thÐ nµo trong 4 c©u cuèi phÇn 1? GVH: H·y cho biÕt nh÷ng c¶m xóc cña t¸c gi¶ ë phÇn 1 bµi §Êt n­íc? GVH: T¸c gi¶ ®· ph¶n ¸nh vµ ca ngîi qu©n d©n ta nh­ thÕ nµo? GVH: Anh (chÞ) h·y cho biÕt GTNT vµ GTND ? I. GIíI THIÖU CHUNG 1, T¸c gi¶ (1924-2003): + Lµ 1 ng­êi tr­ëng thµnh trong c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn. §Æc biÖt tõ n¨m 52- 54, «ng gia nhËp bé ®éi, tham dù 1 sè chiÕn dÞch nh­ Trung Du, §iÖn Biªn Phñ. + Lµ 1 nghÖ sÜ ®Ých thùc tµi hoa vµ giµu s¸ng t¹o. Ho¹t ®éng v¨n nghÖ cña «ng kh¸ ®a d¹ng. ¤ng võa lµ mét nh¹c sÜ, mét nhµ v¨n, nhµ th¬, nhµ so¹n kÞch. ë lÜnh vùc nµo «ng còng cã thµnh tùu ®¸ng tù hµo nh­ng næi bËt nhÊt lµ th¬. Th¬ N§T cã b¶n s¾c riªng, cã nh÷ng t×m tßi vÌ h×nh ¶nh vµ ng«n ng÷. Th¬ «ng giµu xóc c¶m khi viÕt vÒ ®Êt n­íc trong chiÕn tranh. 2, Bµi th¬ a, Hoµn c¶nh ra ®êi: 1948-1955 L¾p ghÐp 3 m¶ng -> thèng nhÊt ë 1 néi dung t­ t­ëng c¶m xóc vÒ ®Êt n­íc. + C©u 1 -> 7 ë bµi S¸ng m¸t trong nh­ s¸ng n¨m x­a (1948) + C©u 13 -> 21 ë bµi §ªm mÝt tinh (1948) + Nh÷ng c©u cßn l¹i viÕt n¨m 1955 b, Bè côc: 2 phÇn + C©u 1 -> 21: c¶m xóc vÒ mïa thu HN, mïa thu VB + C©u 22 -> 49: Suy nghÜ vÒ ®Êt n­íc ®au th­¬ng vµ anh dòng trong kh¸ng chiÕn. II. Néi dung chÝnh 1, PhÇn 1 (1 -> 21) a, B¶y c©u ®Çu: c¶m xóc vÒ mïa thu Hµ Néi * C©u 1 -> 3: T¸c gi¶ dïng so s¸nh, thÓ høng trong ca dao h×nh ¶nh gîi c¶m ®Ó kh¬i nguån c¶m xóc: Tõ c¶m gi¸c trùc tiÕp trong 1 buæi s¸ng mïa thu ë chiÕn khu VB, t¸c gi¶ nhí vÒ mïa thu Hµ Néi cã kh«ng gian m¸t trong, giã thæi nhÑ, h­¬ng cèm míi. * C©u 4 -> 7: Hoµi niÖm mïa thu Hµ Néi: + S¸ng chím l¹nh... xao x¸c h¬i may Tõ ng÷ chÝnh x¸c, gîi c¶m, ®¶o ng÷ ®Çy Ên t­îng -> C¶nh mïa thu HN ®Ñp, buån, rÊt ®Æc tr­ng: trêi míi trë l¹nh, giã thæi nhÑ trªn nh÷ng ®­êng phè dµi. + Ng­êi ra ®i... l¸ r¬i ®Çy. Trªn c¸i nÒn buån cña c¶nh næi lªn h×nh ¶nh ng­êi HN ra ®i kh¸ng chiÕn ®Çy kiªn quyÕt døt kho¸t mµ còng vÉn l­u luyÕn, yªu HN thiÕt tha (Liªn hÖ Tèng biÖt hµnh, T©y TiÕn) b, M­êi ba c©u cuèi: C¶m xóc vÒ mïa thu ViÖt B¾c: * C©u 8 -> 12: + C©u 8: Mïa thu... kh¸c råi. C©u th¬ nh­ 1 lêi kh¼ng ®Þnh, 1 tiÕng reo vui, 1 t©m tr¹ng n¸o nøc. Nãi Mïa thu nay lµ hµm ý so s¸nh víi mïa thu tr­íc + mïa thu HN ®Ñp mµ buån hiu h¾t. kh¸c råi v× c¸ch m¹ng ®· thµnh c«ng, con ng­êi ®­îc lµm chñ ®Êt n­íc m×nh. + V× thÕ mµ: T«i ®øng vui... thiÕt tha. Bèn c©u th¬ lµm hiÖn lªn h×nh ¶nh t¸c gi¶ ®ang ®øng gi÷a nói ®åi chiÕn khu, say mª ng¾m ®Êt trêi. Thiªn nhiªn bao la, t­¬i ®Ñp nh­ x«n xao niÒm vui víi con ng­êi. Bèn ch÷ T«i ®øng vui nghe thÓ hiÖn 1 t­ thÕ 1 d¸ng ®øng kiªu h·nh tuyÖt ®Ñp. Con ng­êi chan hoµ cïng c©y cá, vµ say ®¾m trong mµu s¾c quª h­¬ng. C¶ 1 kh«ng gian nói ®åi r¹o rùc, xèn xang, ¨m ¾p tiÕng nãi tiÕng c­êi. Rõng tre phÊp phíi hay chÝnh lßng ng­êi phÊp phíi. Tõ l¸y gîi c¶m ®· thÓ hiÖn ®ùoc rÊt râ t©m tr¹ng n¸o nøc cña nhµ th¬ tr­íc ®Êt trêi võa gi¶i phãng. D­íi con m¾t cña nhµ th¬ ®Êt n­íc giê ®©y thËt thanh s¹ch, tinh kh«i, trong trÎo, ®Ñp ®Ï BÇu trêi nh­ ®­îc thay ¸o míi nªn cµng trong cµng biÕc vµ d­íi bÇu trêi Êy vang rén tiÕng nãi c­êi thiÕt tha * C©u 13 -> 17 Mét lèi nãi kh¼ng ®Þnh vang lªn ®Ünh ®¹c, tù hµo. TÊt c¶ nh÷ng g× cao quÝ, thiªng liªng trªn ®Êt n­íc th©n yªu nµy lµ cña chóng ta, cña nh©n d©n ta. Víi nghÖ thuËt diÔn t¶ trïng ®iÖp, liÖt kª, ®iÖp ng÷ , nh÷ng tÝnh tõ, víi giäng th¬ l«i cuèn, hÊp dÉn mang ©m ®iÖu anh hïng ca, N§T ®· kh¾c ho¹ lªn d¸ng h×nh ®Êt n­íc thËt sèng ®éng. Qua nh÷ng c©u th¬ nµy, ta l¹i thÊy 1 N§T s«i næi hµo høng say s­a hïng biÖn, nh©n danh d©n téc, céng ®ång mµ thÓ hiÖn t­ thÕ, ý thøc lµm chñ, niÒm tù hµo ch©n chÝnh, niÒm yªu mÕn thiÕt tha s©u nÆng cña m×nh víi ®Êt n­íc võa ®­îc gi¶i phãng. * C©u 8 -> 21 Tõ giäng th¬ s«i næi, hµo høng, nh÷ng c©u th¬ cuèi l¹i trÇm xuèng trong nh÷ng suy t­ëng s©u l¾ng, ®»m th¾m khi nãi tíi truyÒn thèng lÞch sö bÊt khuÊt cña ®Êt n­íc. Ba ch÷ N­íc chóng ta lµ sù kh¼ng ®Þnh ý chÝ tù c­êng, niÒm tù t«n d©n téc. ChØ cã 3 ch÷ trong 1 c©u th¬ thËt ng¾n gän, b×nh dÞ mµ chÊt chøa bao nhiªu c¶m xóc yªu th­¬ng vµ tù hµo. Nh÷ng buæi ngµy x­a mµ t¸c gi¶ nh¾c ®Õn lµ nh÷ng n¨m th¸ng ®au th­ong vµ vinh quang cña gièng nßi. Hai ch÷ ®ªm ®ªm nãi lªn tÝnh liªn tôc cña lÞch sö bèn ngh×n n¨m. Tõ l¸y r× rÇm nh­ 1 nèt nh¹c trÇm hïng vang xa trong bµi ca Tæ Quèc. Nã gîi t¶ c¸c m¹ch ngÇm cña giang s¬n gièng nßi, ®ã lµ truyÒn thèng anh hïng, bÊt khuÊt chèng x©m l¨ng. Biªn ®é c©u th¬ lóc rót ng¾n 3 tõ, lóc duçi dµi ra 7 tõ lµm lªn tÝnh nh¹c phong phó. Nh÷ng c©u th¬ t¹o ®­îc kh«ng khÝ thiªng liªng v× ®· kh¬i tróng c¸i m¹ch truyÒn thèng tinh thÇn hµng ngµn ®êi cña d©n téc. T¸c gi¶ ®· thÓ hiÖn thËt tµi t×nh sù gÆp gì gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn t¹i, ph¸t hiÖn ra sù bÊt biÕn cña linh hån d©n téc. a, Bèn c©u ®Çu: * Khæ 1: + C©u 1 + 2: Giµu gi¸ trÞ t¹o h×nh, g©y ¸n t­îng m¹nh b»ng thñ ph¸p ng­îc s¸ng cña ®iÖn ¶nh lµm nh÷ng ®­êng nÐt vµ mµu s¾c t­¬ng ph¶n gay g¾t, sö dông biÖn ph¸p ho¸n dô, h×nh ¶nh ®­îc x©y dùng tõ h×nh ¶nh thùc -> Quª h­¬ng ®Êt n­íc ®au th­¬ng trong chiÕn tranh bÞ qu©n thï chiÕm ®ãng. + C©u 3 + 4 Nhµ th¬ ®· c¶m nhËn s©u s¾c nh÷ng rung ®éng tinh tÕ trong t©m hån ng­êi chiÕn sÜ ra trËn. T×nh yªu vµ t×nh ®Êt n­íc, nh÷ng t×nh c¶m riªng vµ chung hoµ nhËp trong t©m hån hä. (Liªn hÖ bµi T©y TiÕn) * Khæ 2 T¸c gi¶ dïng nh÷ng h×nh ¶nh cô thÓ, ®¶o ng÷, ®iÖp cÊu tróc c©u, h×nh ¶nh t­¬ng ph¶n -> quª h­¬ng tõ ®au th­¬ng vïng lªn tiªu diÖt qu©n thï. * Khæ 3 + 4 Qua biÖn ph¸p c­êng ®iÖu, ®èi ngÉu, nh÷ng ®éng tõ m¹nh gîi h×nh, gîi c¶m, h×nh ¶nh t­¬ng ph¶n, t¸c gi¶ ®· nhÊn m¹nh nçi ®au th­¬ng cña nh©n d©n d­íi ¸ch thùc d©n, phong kiÕn vµ sù quËt khëi cña hä. Sù ®èi chäi ë ®©y thËt hïng hån: 1 bªn lµ sù tµn b¹o vµ téi ¸c cña qu©n x©m l­îc, 1 bªn lµ quyÒn sèng chÝnh ®¸ng vµ nh÷ng t×nh c¶m nh©n hËu cña nh©n d©n ta. b, Ba khæ cuèi: + Khæ 5: T¸c gi¶ dïng h×nh ¶nh trïng ®iÖp, h×nh ¶nh gîi t×nh ý míi -> Nh÷ng sù kiÖn lÞch sö oanh liÖt vµ CN anh hïng ViÖt Nam. + Khæ 6 + 7: Nh÷ng hiÖn thùc ®· diÔn ra trong trËn ®¸nh ë §iªn Biªn Phñ... ë ®©y t¸c gi¶ ®· ph¶n ¸nh vµ ca ngîi qu©n d©n ta v­ît qua khã kh¨n, nguy hiÓm víi tinh thÇn quyÕt t©m s¾t ®¸ vµ lßng l¹c quan tin t­ëng ®Ó chiÕn th¾ng qu©n giÆc rßn r·. §Æc biÖt khæ 7: 1 khæ th¬ duy nhÊt (mçi c©u 6 ch÷, ng¾t nhÞp ®Òu ®Æn t¹o nªn ©m h­áng hïng tr¸ng.) T¸c gi¶ ®· dùng l¹i h×nh ¶nh ®øng dËy hµo hïng, chãi läi tõ khãi löa chiÕn ®Êu, rõ ®au th­ong c¨m hên cña ®Êt n­íc víi 1 bèi c¶nh réng lín b»ng thñ ph¸p ®iÖn ¶nh. Khæ th¬ cuèi víi h×nh ¶nh võa hiÖn thùc võa t­îng tr­ng giµu tÝnh sö thi ®· lµ cao trµo c¶m xóc vµ th©u tãm t­ t­¬ng cña bµi th¬. III.cñng cè & dÆn dß 1, GTNT: + C¸ch ng¾t nhÞp c©u vµ giäng th¬ thay ®æi phï hîp víi c¶m xóc. + T¸c gi¶ dïng nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh chän läc gîi h×nh, gîi c¶m vµ nhiÒu biÖn ph¸p tu tõ. 2, GTND: Bµi th¬ biÓu hiÖn c¶m xóc cña t¸c gi¶ vÒ mïa thu HN, mïa thu ®Êt n­íc. Tõ ®ã t¸c gi¶ nghÜ vÒ ®Êt n­íc trong chiÕn tranh gi¶i phãng , vÒ nh÷ng con ng­êi trong ®au th­¬ng c¨m hên ®øng lªn chiÕn ®Êu PhÇn 2 bµi §Êt n­íc: h×nh ¶nh quª h­¬ng ®Êt n­íc ®au th­¬ng vïng lªn chiÕn ®Êu, diÔn t¶ kÕt qu¶ nh÷ng chÆng ®­êng kh¸ng chiÕn. 1, Häc thuéc vµ PT phÇn 2 bµi: §Êt n­íc 2, B×nh gi¶ng khæ th¬ cuèi. Ra ®Ò bµi viÕt sè 3 (Häc sinh lµm trªn líp) Môc tiªu bµi häc Gióp HS: + HiÓu s©u h¬n vÒ bµi v¨n ph©n tÝch th¬, gióp c¸c em cã thÓ vËn dông kÕt qu¶ häc tËp trªn líp ®Ó thÓ nghiÖm vµo néi dung bµi viÕt v¨n. + Båi d­ìng ý thøc vµ t×nh c¶m lµnh m¹nh, ®óng ®¾n vãi con ng­êi vµ cuéc sèng. NhËn thøc tèt vÒ b¶n th©n trong mèi quan hÖ víi XH. B. ph­¬ng ph¸p vµ tiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc 1, Ph­¬ng ph¸p d¹y häc HS chän mét trong hai ®Ò ë SGK trang 174 & 175 (®Ò 1 & 2) . Nh¾c HS «n l¹i nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vÒ lËp dµn ý; chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu; kÕt hîp sö dông c¸c yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n v¨n nghÞ luËn. 2, TiÕn tr×nh thùc hiÖn a. Giíi thiÖu ®Ò bµi GV cho HS chän 1 trong 2 ®Ò sau: (®Ò 1 &2 SGK Tr 174 & 175) b. H­íng dÉn cho HS lµm bµi GV nh¾c nhë HS vÒ ý thøc vµ th¸i ®é lµm bµi, thêi gian lµm bµi, ®éng viªn khuyÕn khÝch kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña c¸c em. Gi¶i ®¸p th¾c m¾c nÕu cã. HS lµm bµi tù gi¸c, kh«ng chÐp, copy bµi b¹n hoÆc tõ tµi liÖu, tù chän thêi ®iÓm, thêi gian. Cè g¾ng viÕt bµi b»ng c¶m xóc thùc vµ niÒm yªu thÝch. 3. §¸p ¸n HS cã thÓ tù chän ®Ò, ®Ò tµi, néi dung, t¸c phÈm theo ý c¸ nh©n miÔn sao kh«ng l¹c ®Ò. Néi dung cã thÓ xem xÐt, ®¸nh gi¸ dùa trªn kÕt qu¶ c¸c em tr×nh bµy trong bµi viÕt. §Æc biÖt chó ý ®Õn nh÷ng em cã bµi viÕt, h­íng viÕt l¹, s¸ng t¹o. 4. Thang ®iÓm: * §iÓm 8,9: Bµi lµm ®¸p øng kh¸ tèt c¸c yªu cÇu cña mçi ®Ò. Cã s¸ng t¹o, c¶m xóc. Cã thÓ cßn m¾c 1,2 lçi diÔn ®¹t nhá, kh«ng sai qu¸ 2 lçi chÝnh t¶. * §iÓm 5,6,7: §¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña ®Ò. DiÔn ®¹t ch­a thËt tèt, cã thÓ cßn m¾c lçi vÒ chÝnh t¶ nh­ng kh«ng ph¶i nh÷ng tõ c¬ b¶n. Kh«ng sai kiÕn thøc. * §iÓm 4,3,2: Bµi lµm lan man s¬ sµi, cã lçi kiÕn thøc c¬ b¶n, ch­a ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n. Sai nhiÒu chÝnh t¶. * §iÓm 0,1: Bµi lµm l¹c ®Ò hoÆc bá giÊy tr¾ng.