Giáo án ngữ văn 12 - Tuần 11, tiết 31: tiếng Việt - Thực hành một số phép tu từ ngữ âm

Tuần: 11 Tiết: 31 Tiếng Việt. THỰC HÀNH MỘT SỐ PHÉP TU TỪ NGỮ ÂM A. Mục tiêu bài học: giúp học sinh: - Củng cố và nâng cao nhận thức về một số phép tu từ ngữ âm(tạo nhịp điệu, âm hưởng, điệp âm, điệp vần, điệp thanh): đặc điểm và tác dụng của chúng. - Biết phân tích các phép tu từ trong văn bản, bước đầu biết sử dụng các phép tu từ. B. Phương pháp: - Thảo luận tổ (nhóm) đàm thoại, phát vấn, tích hợp. C. Phương tiện: SGK, SGV, bản thiết kế. D. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định lớp. 2. Kiểm tra bài cũ. . C©u hái: Em h·y nªu kh¸i niÖm vÒ luËt th¬ vµ mét sè thÓ th¬ phæ biÕn hiÖn nay? .Tr¶ lêi: CÇn nªu ®­îc c¸c ý sau: -LuËt th¬ lµ toµn bé nh÷ng quy t¾c vÒ chia khæ, vÒ sè dßng, vÒ c¸ch gieo vÇn ng¾t nhÞp ,hµi thanh... ®­îc kh¸i qu¸t theo mét kiÓu mÉu æn ®Þnh, phô thuéc vÒ tõng thÓ th¬. - Trong th¬ ViÖt Nam hiÖn ®¹i, phæ biÕn nhÊt lµ c¸c thÓ th¬ n¨m tiÕng, b¶y tiÕng, t¸m tiÕng vµ th¬ tù do. 3. Bài mới Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt *Hoạt động 1: Hướng dẫn HS giải bài tập phần 1. GV: chia nhóm học sinh Yêu cầu HS đọc ngữ liệu và thảo luận theo câu hỏi bài tập. GV hướng dẫn HS trả lời bài tập, nhận xét, tổng hợp rút ra kết luận. *Hoạt động 2: Hướng dẫn HS giải bài tập phần 2. Tiếp tục cho HS thảo luận nhóm theo bài tập SGK. GV chốt lại tác dụng của các phép tu từ biểu cảm, gợi hình trong văn bản. -GV chuẩn bị đoạn thơ, đoạn văn cho HS luyện tập ở lớp. HS hoạt động nhóm (từng bàn) thảo luận Đại diện nhóm trả lời, nhóm khác nhận xét bổ sung. Lần lượt các bài tập 1,2,3. HS hoạt động theo nhóm, trả lời các bài tập và nhân xét của các nhóm còn lại. HS trả lời bài. I/ Tạo nhịp điệu và âm hưởng cho câu Bài tập 1: - Hai vế câu mở đầu dài- nhịp dàn trảithể hiện cuộc đấu tranh từng kỳ của dân tộc. Vế sau ngắn: dồn dập mạnh mẽ, khẳng định quyền độc lập. - Thay đổi linh hoạt các thanh bằng trắc - Phối hợp nhịp điệu, âm thanh, kết hợp biện pháp tu từ từ vựng, cú pháp. Bài tập 2: Đoạn văn lời kêu gọi cứu nước phối hợp nhiều yếu tố. - Phép điệp, phép đối: từ ngữ, nhịp điệu, kết cấu ngữ pháp. - Sử dụng vần => Tạo âm hưởng cho đoạn văn. Bài tập 3: Kết hợp sử dụng phép tu từ nhân hoá, các động từ với các yếu tố ngữ âm. - Ngắt nhịp (liệt kê) - Xen kẻ nhịp ngắn dài. - Ngắt nhịp giữa chủ ngữ, vị ngữ (không dùng từ là), tạo nên âm hưởng mạnh mẽ, ý nghĩa khẳng định. II/ Điệp âm, điệp vần, điệp thanh: Bài tập 1: a. Lặp lại và phối hợp phụ âm “lửa lựu lập loè” _trạng thái ẩn hiện. b. Phối hợp các phụ âm: diễn tả trạng thái ánh trăng. Bài tập 2: Đoạn thơ lặp nhiều lần vầng “ang” =>âm hưởng rộng mở kéo dài. Nó phù hợp với cảm xúc: mùa đông tiếp diễn với nhiều dấu hiệu đặc trưng. Bài tập 3: Các yếu tố ngữ âm trong đoạn thơ - Nhịp điệu - Phối hợp các thanh trắc-bằng - Từ láy gợi hình, phép đối từ ngữ, lặp từ ngữ. - Lặp cú pháp (câu 1-3) Luyện tập: Tìm các phép tu từ ngữ âm được sử dụng trong các ngữ liệu sau: - Đoạn thơ (GV tự chọn). - Đoạn văn (GV tự chọn). 4. Củng cố: + Điệp âm, điệp vần, điệp thanh, nhịp điệu, âm hưởng là những phép tu từ ngữ âm thường dùng trong văn bản, đặc biệt những văn bản nghệ thuật. 5.Dặn dò - Luyện tập ở nhà: chỉ ra phép tu từ ngữ âm và ý nghĩa của nó trong moät vaøi đoạn thơ, đoạn văn đã học trong chương trình. - Chuẩn bị bài để làm bài viết số 3. Tuần: 11 Tiết: 32, 33 Làm văn BÀI VIẾT SỐ 3 Nghị Luận Văn Học A. Mục tiêu bài học: giúp học sinh: - Củng cố và nâng cao kiến thức về văn nghị luận nói chung, nghị luận văn học nói riêng. - Kết hợp với các kiến thức về Văn, Tiếng Việt và tích hợp với vốn sống thực tế. - Rèn luyện các kĩ năng nghị luận văn học để viết bài làm văn phù hợp với yêu cầu cụ thể của đề bài. D. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định lớp. 2. Bài kiểm tra. Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt *Hoạt động 1: GV yêu cầu hs trả lời các câu hỏi -Đối tượng của bài nghị luận về thơ là gì? -Bài về thơ thường có những nội dung nào? Hs làm việc và trả lời cá nhân. -Đối tượng của bài nghị luận về thơ rất đa dạng (một bài thơ, một đoạn thơ, một hình tượng thơ, …). Tuy nhiên với kiểu bài này, cần tìm hiểu từ ngữ, hình ảnh, âm thanh, nhịp điệu, cấu tứ, … của bài thơ, đoạn thơ đó. -Bài nghị luận về thơ thường có những nội dung sau: +Giới thiệu khái quát về bài thơ, đoạn thơ. +Phân tích những giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bài, đoạn thơ. +Đánh giá chung. *Hoạt động 2: GV phát đề và học sinh làm bài , cuối giờ thu bài. Së GD- T Ñoàng Nai Tr­êng THPTTT Ngoïc Laâm Baøi vieát soá 3 Thêi gian kiÓm tra: 90 phót A/ PhÇn tr¾c nghiÖm kh¸ch quan: (3 ®iÓm) C©u 1: Hai thÓ lo¹i v¨n häc nµo ®¹t ®­îc thµnh tùu xuÊt s¾c nhÊt trong v¨n häc ViÖt Nam thêi kú tõ C¸ch m¹ng Th¸ng 8 n¨m 1945 ®Õn cuèi thÕ kû XX? A. Tuú bót vµ phª b×nh v¨n häc C. KÞch b¶n v¨n häc vµ phãng sù B. Phãng sù vµ tiÓu thuyÕt D. Th¬ vµ truyÖn ng¾n C©u 2: Dßng nµo d­íi ®©y nªu kh«ng ®óng vÒ ®Æc ®iÓm cña giai ®o¹n v¨n häc ViÖt Nam tõ sau n¨m 1975 ®Õn hÕt thÕ kû XX A. VËn ®éng theo khuynh h­íng d©n chñ ho¸, mang tÝnh nh©n b¶n, nh©n v¨n s©u s¾c B. Kinh tÕ thÞ tr­êng cã t¸c ®éng m¹nh vµ t¸c ®éng hai mÆt ®Õn sù ph¸t triÓn cña v¨n häc C. TÝnh chÊt h­íng néi, quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn sè phËn c¸ nh©n trong hoµn c¶nh ®êi th­êng D. NÒn v¨n häc chñ yÕu mang khuynh h­íng sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n C©u 3: NÐt ®éc ®¸o trong kÕt cÊu nghÖ thuËt cña bµi th¬ “ ViÖt B¾c” laø g×? A. §èi tho¹i m×nh- ta C. Tr÷ t×nh giao duyªn B. §èi ®¸p m×nh- ta D. Ca dao cæ truyÒn C©u 4: Néi dung bao trïm trong bµi th¬ “ ViÖt B¾c” lµ g×? A. Ngîi ca tinh thÇn yªu n­íc chèng x©m l­îc cña nh©n d©n ViÖt B¾c B. Kh¼ng ®Þnh vÎ ®Ñp ®a d¹ng vµ th¬ méng cña nói rõng ViÖt B¾c C. T×nh c¶m vµ lßng biÕt ¬n s©u nÆng ng­êi ViÖt B¾c cña ng­êi c¸n bé c¸ch m¹ng D. Ca ngîi cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p gian khæ cña d©n téc ViÖt Nam C©u 5: Theo anh/ chÞ, néi dung nµo d­íi ®©y quan träng nhÊt gióp ng­êi ®äc hiÓu thªm gi¸ trÞ ®Æc s¾c trong bµi th¬ “ T©y TiÕn” cña Quang Dòng? A. ChiÕn sÜ T©y TiÕn phÇn ®«ng lµ nh÷ng thanh niªn Hµ Néi, trong ®ã cã Quang Dòng- phÇn ®«ng c¸c anh lµ nhòng häc sinh- sinh viªn thuéc tÇng líp tiÓu t­ s¶n trÝ thøc. B. Quang Dòng lµ mét nghÖ sÜ ®a tµi: ViÕt v¨n, vÏ tranh, lµm th¬, so¹n nh¹c... C. T©y TiÕn lµ ®¬n vÞ ®­îc thµnh lËp n¨m 1947, cã nhiÖm vô b¶o vÖ biªn giíi ViÖt- Lµo. D. Nhµ th¬ nhí ®¬n vÞ cò nªn viÕt bµi “ T©y TiÕn”, lóc ®Çu lÊy tªn lµ “Nhí T©y TiÕn” C©u 6: Theo NguyÔn §×nh Thi, c¸i gèc cña th¬ tr÷ t×nh lµ g×? A. Th¬ lµ tæng hîp, lµ kÕt tinh C. Th¬ lµ tiÕng nãi ®Çu tiªn cña t©m hån B. Th¬ ph¶i cã t­ t­ëng, cã ý thøc D. Th¬ lµ sù t×m tßi h×nh ¶nh, nhÞp ®iÖu B/ Tù luËn: (7 ®iÓm) Ph©n tÝch vÎ ®Ñp cña h×nh ảnh ng­êi lÝnh T©y TiÕn trong bµi “T©y TiÕn” cña Quang Dòng. Chú ý (Phần trắc nghiệm): H/s chọn câu trả lời đúng nhất rồi điền vào từng ô thích hợp dưới đây: C©u 1 2 3 4 5 6 §¸p ¸n