Giáo án Ngữ văn 12 - Tuần 15 năm 2007

Mïa l¹c A. Môc tiªu bµi häc 1. C¶m nhËn ®­îc sè phËn Ðo le, bÊt h¹nh vµ sù biÕn ®æi tÝnh c¸ch, sè phËn cña nh©n vËt chÝnh. HiÓu ®­îc t­ t­ëng nh©n ®¹o cã khÝa c¹nh riªng cña t¸c phÈm. 2. ThÊy ®­îc nh÷ng thµnh c«ng cña nghÖ thuËt kÓ chuyÖn vµ miªu t¶, nghÖ thuËt kh¾c ho¹ ch©n dung, tÝnh c¸ch, ph©n tÝch t©n lÝ nh©n vËt. B. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn * SGK, SGV. ThiÕt kÕ bµi häc. c. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: §äc thuéc vµ ph©n tÝch 6 khæ th¬ ®Çu bµi C¸c vÞ La H¸n chïa TP ? 2. Giíi thiÖu bµi míi Ph­¬ng ph¸p Néi dung cÇn ®¹t GV: Cho HS ®äc tiÓu dÉn trong SGK Tr GVH: Anh (chÞ) cho biÕt nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi vµ phong c¸ch viÕt cña t¸c gi¶ ? HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) cho biÕt truyÖn “Mïa l¹c” ®­îc viÕt trong hoµn c¶nh nµo? H·y tãm t¾t cèt truyÖn? HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) cho biÕt nh©n vËt §µo ®­îc giíi thiÖu nh­ thÕ nµo ? (ngo¹i h×nh , tÝnh c¸ch…) HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) cho biÕt §µo cã ng«n ng÷ nãi nh­ thÕ nµo? DÉn chøng? HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) h·y ®äc ®o¹n v¨n vµ cho biÕt lai lÞch sè phËn cña §µo? §µo lªn n«ng tr­êng §iÖn Biªn víi diÔn biÕn t©m lÝ nh­ thÕ nµo? T×m chi tiÕt minh ho¹? HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) cho biÕt ®iÒu g× ®· lµm §µo thay ®æi t©m tÝnh? H·y cho biÕt nh÷ng thay ®æi Êy? DÉn chøng? HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) t×m chi tiÕt minh ho¹ vµ nhËn xÐt nh÷ng biÕn chuyÓn vÒ tÝnh chÊt, t©m lÝ cña §µo? HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) t×m ®äc nh÷ngchi tiÕt t¸c gi¶ miªu t¶ Hu©n sau ®ã cho biÕt Hu©n lµ ng­êi nh­ thÕ nµo? HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) cho biÕt gi¸ trÞ nghÖ thuËt & néi dung ? HSTL&PB: I. giíi thiÖu chung 1, T¸c gi¶ (1930) + NguyÔn Kh¶i thuéc thÕ hÖ nhµ v¨n tr­ëng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Tµi n¨ng v¨n häc ®­îc h×nh thµnh tõ thùc tiÔn c¸ch m¹ng, tõ cuéc sèng cña ng­êi chiÕn sÜ + NguyÔn Kh¶i cã nhiÒu t¸c phÈm vÒ n«ng th«n trong qu¸ tr×nh x©y dùng cuéc sèng míi, vÒ bé ®éi trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh chèng MÜ + S¸ng t¸c cña NguyÔn Kh¶i thÓ hiÖn sù nh¹y bÐn vµ c¸ch kh¸m ph¸ riªng cña nhµ v¨n víi c¸c vÊn ®Ò x· héi, n¨ng lùc ph©n tÝch t©m lÝ s¾c s¶o, søc m¹nh cña lÝ trÝ tØnh t¸o. 2, TruyÖn ng¾n “Mïa l¹c” a, Hoµn c¶nh T¸c gi¶ viÕt n¨m 1960 sau chuyÕn th©m nhËp thùc tÕ ë n«ng tr­êng §iÖn Biªn. Nh©n vËt cã nguyªn mÉu ngoµi ®êi. b, Tãm t¾t cèt truyÖn iI. Néi dung chÝnh 1, Nh©n vËt §µo * Giíi thiÖu: “chiÕc m¸y gi÷a.... may m¾n kh¸c” §µo xuÊt hiÖn trong c¶nh lao ®éng sinh ho¹t trªn m¸y tuèt l¹c bªn c¹nh Hu©n -> g©y sù chó ý * Ngo¹i h×nh: + T¸c gi¶ nhÊn m¹nh tíi mét sè nÐt th«, Ýt duyªn d¸ng cña ng­êi phô n÷ “qu¸ løa lì th×”, l¹i kh«ng cã nhan s¾c… + Tuy nhiªn còng cã mét sè nÐt g©y Ên t­îng vµ nãi lªn ®êi s«ng tinh thÇn, tÝnh chÊt s¾c s¶o, m¹nh mÏ : “Con m¾t hÑp vµ dµi..hµm r¨ng khÓnh...” L­u ý: T¸c gi¶ ®Æt §µo bªn c¹nh Hu©n lµm næi bËt sù “thua thiÖt” vÒ h×mh thøc cña chÞ. * Ng«n ng÷ nãi Ng«n ng÷ biÕn ®æi linh ho¹t vµ cã c¸ tÝnh rÊt râ vËn dông nhiÒu thµnh ng÷, tôc ng÷ : lóc nhón nh­êng chua cay, lóc s¾c nhän, ngoa ngo¾t. * Lai lÞch vµ sè phËn (T131, 132): + ChÞ §µo lµ mét phô n÷ lao ®éng, nhµ nghÌo, ph¶i vÊt v¶ kiÕm sèng, l¹i chÞu nhiÒu ®au khæ, bÊt h¹nh trong cuéc sèng gia ®×nh. VÊt v¶ cña cuéc sèng ®· ®Ó l¹i dÊu vÕt trong h×nh hµi chÞ vµ t¹o lªn ë chÞ mét tÝnh chÊt: t¸o b¹o, liÒu lÜnh, ghen tÞ, hên giËn. + ChÞ vÉn cã nh÷ng kh¸t khao nh­ mäi ng­êi con g¸i kh¸c: muèn cã gia ®×nh, cã mét cuéc sèng b×nh yªn h¹nh phóc Tãm l¹i: §o¹n thuËt l¹i lai lÞch cña §µo, giäng trÇn thuËt nh­ nhËp vµo giäng nãi bªn trong cña nh©n vËt, kÓ b»ng nh÷ng håi t­ëng, ­íc mong thÇm kÝn cña nh©n vËt. T¸c gi¶ thuËt b»ng giäng thÇm kÝn s©u l¾ng, tha thiÕt. * Sù chuyÓn biÕn t©m lÝ vµ tÝnh c¸ch khi lªn n«ng tr­êng §iÖn Biªn: + §µo lªn n«ng tr­êng nh­ mét sù trèn tr¸nh cuéc ®êi (SGK Tr 131) + §µo vÉn kh¸t khao h¹nh phóc, kh¸t khao ®­îc sèng nh­ mäi ng­êi: “Nh­ng mçi buæi... cña chÞ ch¨ng?” (SGK Tr 132) §Æc biÖt bøc th­ tá tinh cña «ng DÞu ®· lµm §µo thay ®æi t©m tÝnh rÊt nhiÒu. Bøc th­ ®em ®Õn cho chÞ nh÷ng rung ®éng míi mÎ, nh÷ng niÒm vui khã t¶, “thøc tØnh nçi khao kh¸t yªu ®­¬ng, khao kh¸t h¹nh phóc” (SGK Tr 133) + ChÞ t©m sù rÊt ch©n thµnh chuyÖn riªng t­ víi Hu©n “Anh Hu©n ¹... cã ®­îc kh«ng” SGK Tr 137,138 -> ChÞ §µo kh¸c h¼n ngµy th­êng: giäng nãi nhá mhÑ dÞu dµng, x­ng h« th©n mËt, suy nghÜ nghiªm tóc vÒ t­¬ng lai. + §Õn cuèi vô thu ho¹ch l¹c th× §µo cã nh÷ng biÕn chuyÓn kh¸c h¼n: “C¸i ®Çu nhän ho¾t... vÒ quª” SGK Tr T139 ; “Lµm hÊt ®Çu... ®íi kh¸c” SGK Tr 141,142 -> ChÞ hoµ ®ång víi cuéc sèng cña mäi ng­êi, t×m thÊy niÒm vui Êm ¸p gi÷a nh÷ng ng­êi xung quanh. 2, Nh©n vËt Hu©n: + Lµ mét thanh niªn khoÎ m¹nh ®Ñp c¶ ngo¹i h×nh vµ néi t©m. Anh võa lµm viÖc cã n¨ng suÊt cao võa giái v¨n nghÖ. Anh thuéc líp ng­êi ®· ®­îc chiÕn tranh vµ gian khæ rÌn luyÖn cho t©m hån vµ t­ t­ëng trë lªn trong s¸ng. + Hu©n lµ ng­êi ®Çu tiªn c¶m th«ng ®­îc víi §µo, thÊy ®­îc vµ tr©n träng gi¸ trÞ, kh¸t väng ë §µo + Trong t×nh yªu víi DuÖ, Hu©n còng thÓ hiÖn mét t©m hån trong s¸ng, cao th­îng: mét t×nh yªu giµu tÝnh vÞ tha, muèn n©ng ®ì che chë cho cuéc ®êi vµ tÝnh chÊt yÕu ®uèi cña DuÖ. III. Cñng cè & dÆn dß 1, Gi¸ trÞ nghÖ thuËt NT miªu t¶ ®Æc s¾c nhÊt lµ miªu t¶ nh©n vËt (ngo¹i h×nh, ng«n ng÷, néi t©m), NT kÓ chuyÖn vµ miªu t¶ c¶nh còng tµi t×nh, TruyÖn giµu mµu s¾c triÕt lÝ 2, Gi¸ trÞ néi dung TruyÖn biÓu hiÖn sè phËn Ðo le, bÊt h¹nh, nh÷ng nÐt næi bËt, nh÷ng kh¸t väng m¹nh mÏ, ch©n chÝnh cña nh©n vËt §µo vµ sù biÕn ®æi sè phËn cña chÞ. Qua ®ã t¸c gi¶ béc lé sù c¶m th«ng víi nh÷ng con ng­êi bÐ nhá, bÊt h¹nh cßn kh«ng Ýt trong x· héi vµ sù tr©n träng nh÷ng kh¸t väng h¹nh phóc vµ quyÒn sèng h¹nh phóc cña hä. 3. H­íng dÉn häc bµi: PT nh©n vËt §µo. PT ®Ò, lËp dµn ý bµi sè 3 -> tr¶ bµi. Tr¶ bµi lµm v¨n sè 3 môc tiªu bµi häc Gióp häc sinh hÖ thèng ho¸ nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng biÓu lé ý nghÜa c¶m xóc, vÒ lËp dµn ý vµ diÔn ®¹t.§ång thêi tù ®¸nh gi¸ nh÷ng ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm trong bµi lµm cña m×nh tõ ®ã cã nh÷ng ®Þnh h­íng cÇn thiÕt ®Ó lµm tèt h¬n ë nh÷ng bµi viÕt sè 4 (bµi häc k× I). B. Ph­¬ng ph¸p vµ tiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc 1. Ph­¬ng ph¸p d¹y häc Tuú tõng ®èi t­îng ë mçi líp cã c¸ch tr¶ bµi riªng. CÇn n¾m ch¾c ®Æc ®iÓm cña tõng líp ®Ó ®Þnh ra néi dung c¸ch thøc tr¶ bµi sao cho c¸c em cã thÓ rót kinh nghiÖm, n©ng cao tr×nh ®é ë nh÷ng bµi viÕt sau. 2. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc a. X¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi lµm. GV cho häc sinh ®äc l¹i ®Ò bµi (häc sinh tù chän ®Ò theo SGK ) §Ò 1: HS cÇn lµm râ bèi c¶nh, kh«ng khÝ c¶m høng chung cña th¬ ca ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m ®Çu kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Chó ý giíi h¹n cña ®Ò chØ trong hai bµi th¬ vµ luËn ®Ò chÝnh lµ c¶m høng l·ng m¹n vµ t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt nøoc. §Ò 2: HS cÇn x¸c ®Þnh râ yªu cÇu ph¶i béc lé nh÷ng c¶m xóc vµ suy nghÜ vÒ mét bµi th¬ cã cïng luËn ®Ò víi ®Ò 1, kh¸c lµ ë giíi h¹n dÉn chøng. Chó ý ph©n tÝch râ sù kh¸c biÖt cña thu x­a vµ thu hiÖn t¹i (thu ViÖt B¾c). C¶ hai ®Ò ®Òu cÇn ë c¸c em nh÷ng c¶m xóc vµ suy nghÜ sao cho phï hîp víi ®Ò bµi, ch©n thµnh, kh«ng khu«n s¸o gi¶ t¹o, béc lé râ sù tinh tÕ. b. NhËn xÐt chung: Do tÝnh chÊt tù do cña ®Ò bµi nªn kh«ng cã mét ®¸p ¸n cô thÓ nµo. Gi¸o viªn chØ cã thÓ nhËn xÐt chung th«ng qua mét sè néi dung c¶ bµi tèt lÉn bµi xÊu. Giaã viªn còng cÇn khuyÕn khÝch ®éng viªn nh÷ng bµi viÕt cã ý t­ëng ®óng ®¾n, ®éc lËp vµ s¸ng t¹o, sña ch÷a nh÷ng ý ch­a ®óng, tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm trong bµi lµm cña c¸c em. Chó ý ®Õn sù s¸ng t¹o cña c¸ nh©n, sù tinh tÕ khi diÔn ®¹t vµ nh÷ng ý t­ëng ®éc ®¸o. Mét sè c¸c em cßn m¾c lçi chÝnh t¶, l¹c ®Ò hoÆc diÔn ®¹t dµi dßng thiÕu kh¸i qu¸t, cã nh÷ng em rÊt nghiªm träng ( Th­êng lµ nh÷ng em cã ®iÓm kÐm). ThÇy gi¸o ®· söa trong bµi viÕt, yªu cÇu vÒ nhµ tù gi¸c söa lçi, cã kiÓm tra. c. BiÓu d­¬ng vµ söa lçi: - Gv chän mét sè bµi, ®o¹n v¨n tiªu biÓu cã ý hay, s¸ng t¹o, cã c¶m xóc ®äc cho HS nghe cïng häc vµ rót kinh nghiÖm. - Còng nªn chän mét sè bµi m¾c lçi kiÕn thøc, diÔn ®¹t, chÝnh t¶ ®äc vµ cïng c¸c em söa , rót kinh nghiÖm. d. Tr¶ bµi tæng kÕt GV tr¶ bµi cho HS vµ dµnh thêi gian nhÊt ®Þnh cho c¸c em xem l¹i bµi cña m×nh ®Ó c¸c em tù sña bµi viÕt. §ång thêi chñ ®éng khuyÕn khÝch c¸c em hái, gi¶i ®¸p nh÷ng th¾c m¾c lien quan ®Õn bµi viÕt hoÆc ®iÓm ®· cho. Tæng kÕt vµ nh¾c c¸c em chuÈn bÞ cho bµi viÕt häc k× trªn líp.