Giáo án Ngữ văn 12 - Vợ chồng A phủ, tác giả Tô hoài

TiÕt 56- §V: vî chång a phñ - T« Hoµi - Ngµy so¹n: //2008. Ngµy gi¶ng: //2008. A. Môc tiªu bµi häc. Gióp häc sinh : - HiÓu ®­îc cuéc sèng c¬ cùc, tèi t¨m cña ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè vïng cao d­íi ¸ch ¸p bøc, k×m kÑp cña thùc d©n vµ chóa ®Êt thèng trÞ; qu¸ tr×nh ng­êi d©n c¸c d©n téc thiÓu sè tõng b­íc gi¸c ngé c¸nh m¹ng vµ vïng lªn tù gi¶i phãng ®êi m×nh, ®i theo tiÕng giä cña §¶ng. - N¾m ®­îc nh÷ng ®ãng gãp cña nhµ v¨n trong nghÖ thuËt kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch c¸c nh©n vËt; sù tinh tÕ trong diÔn t¶ cuéc sèng néi t©m; së tr­êng cña nhµ v¨n trong quan s¸t nh÷ng nÐt l¹ vÒ phong tôc, tËp qu¸n vµ c¸ tÝnh ng­êi M«ng; nghÖ thuËt trÇn thuËt linh ho¹t, lêi v¨n tinh tÕ, mang mµu s¾c d©n téc vµ giµu chÊt th¬. B. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn. - Nªu vÊn ®Ò + Gîi më + Ph¸t vÊn + DiÔn gi¶ng + Quy n¹p . . . - Gi¸o ¸n + SGK + tµi liÖu tham kh¶o. C. TiÕn tr×nh bµi d¹y. 1. æn ®Þnh, kiÓm tra sÜ sè. 2. KiÓm tra bµi cò: (l­îc) 3. Néi dung bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung kiÕn thøc GV tiÕp tôc h­íng dÉn HS t×m hiÓu bµi th«ng qua hÖ thèng c©u hái. CH: V× sao MÞ ph¶i lµm con d©u nhµ thèng lÝ P¸ Tra? CH: Cuéc sèng vÒ tinh thÇn cña MÞ nh­ thÕ nµo? CH: MÞ ®· tõng muèn chÕt nh­ng c« kh«ng thÓ chÕt, v× sao vËy? §Õn lóc c« cã thÓ chÕt nh­ng c« l¹i kh«ng chÕt, ®iÒu ®ã thËt ®¸ng th­¬ng, v× sao nãi vËy? CH: Søc sèng cña MÞ trçi dËy khi nµo? CH: §Ó quªn ®i cuéc sèng hiÖn t¹i, c« ®· lµm g×? CH: Søc ¸m ¶nh cña tuæi xu©n cø lín dÇn. MÞ ®· lµm g× ®Ó chuÈn bÞ ®i ch¬i? KÕt qu¶ cña viÖc lµm Êy? CH: A Phñ cã mét qu¸ khø nh­ thÕ nµo? CH: V× sao A Phñ l¹i trë thµnh ng­êi ë nî cho nhµ thèng lÝ P¸ Tra? CH: Tai ho¹ ®Ðn víi A Phñ do sù kiÖn g×? CH: Gi÷a MÞ vµ A Phñ cã ®iÓm g× chung? CH: A Phñ bÞ trãi ®øng nhiÒu ®ªm ë ngoµi trêi, MÞ cã ®Ó ý g× ®Õn A Phñ kh«ng? CH: Còng nh­ nh÷ng ®ªm tr­íc, ®ªm nay MÞ còng ra sëi löa, nh­ng MÞ ®· ®æi thay, MÞ ®æi thay nhê g×? CH: V× sao MÞ th­¬ng A Phñ? CH: DiÔn biÕn t©m lÝ cña MÞ ra sao? V× sao MÞ quyÕt ®Þnh cÇm dao c¾t d©y cëi trãi cho A Phñ? CH: Sù gi¶i tho¸t cña MÞ vµ A Phñ nãi lªn ®iÒu g×? II. §äc- hiÓu v¨n b¶n. 1. Nh©n vËt MÞ. a. Qu¸ khø cña MÞ. b. C¶nh sèng bi ®¸t cña MÞ trong nhµ thèng lÝ P¸ Tra. -V× bè mÑ MÞ kh«ng tr¶ næi mãn tiÒn vay nhµ thèng lÝ. §Ó cøu n¹n cho cha, MÞ ph¶i chÞu b¸n m×nh, chÞu c¶nh lµm con d©u g¹t nî, bÞ cha con thèng lÝ chiÕm ®o¹t søc lao ®éng, nhan s¾c vµ c¶ cuéc ®êi ng­êi con g¸i. Danh nghÜa lµ con d©u nh­ng thùc chÊt c« lµm n« lÖ. Sèng trong nhµ thèng lÝ, MÞ ph¶i cam nhËn t«i ®ßi, lµm lông vÊt v¶ suèt ngµy ®ªm kh«ng b»ng con tr©u, con ngùa VÒ tinh thÇn: C« kh«ng cã mét niÒm vui nµo trªn mÆt, lóc nµo còng buån r­êi r­îi, lÆng c©m “lïi lòi nh­ con rïa nu«i trong xã cöa”. C¨n buång cña MÞ n»m diÔn t¶ tuyÖt hay vÒ mét thø ngôc thÊt tinh thÇn, nã kh«ng giam h·m th©n x¸c MÞ nhng nã t¸ch li c« víi cuéc ®êi, nã cÊm cè tuæi xu©n vµ ­íc m¬ cña c«. - MÞ ®· tõng muèn chÕt nh­ng c« kh«ng thÓ chÕt v× mãn nî cña cha vÉn cßn. Nh­ng ®Õn lóc c« cã thÓ chÕt, v× cha c« kh«ng cßn th× MÞ l¹i bu«ng xu«i, kÐo dµi m·i mét sù tån t¹i vËt vê. ChÝnh lóc nµy MÞ míi ®¸ng th­¬ng h¬n v× ®· kh«ng thiÕt chÕt th× cã nghÜa lµ sù tha thiÕt víi cuéc sèng còng kh«ng cßn, lóc ®ã MÞ chØ lµ c¸i x¸c kh«ng hån. - Ph¶i ch¨ng cuéc sèng cña MÞ ®· vÜnh viÔn mÊt ®i ? Bªn trong “con rïa lïi lòi” kia ®ang cã mét con ng­êi, ng­êi con g¸i bÊt h¹nh nµy vÉn tiÒm tµng mét søc sèng bÒn bØ, m·nh liÖt, kh¸t väng h¹nh phóc lín lao, hÔ gÆp c¬ héi thuËn lîi, søc sèng ®ã l¹i trçi dËy m¹nh mÏ. - Mïa xu©n ®Õn víi sù thay ®æi vµ søc sèng m·nh liÖt cña thiªn nhiªn. MÞ ®· nhí l¹i ngµy xu©n n¨m nµo, MÞ muèn ®i ch¬i. Nh­ng buån thay, trong hiÖn t¹i MÞ lµm sao cã thÓ ®i ch¬i? + §Ó quªn ®i cuéc sèng hiÖn t¹i, c« ®· lÐn lót uèng r­îu “uèng õng ùc tõng b¸t”, råi say ®Õn lÞm ng­êi. C¸i say cïng lóc võa g©y sù l·ng quªn võa ®em vÒ câi nhí: l·ng quªn thùc t¹i; nhí vÒ ngµy tr­íc vµ quan träng lµ nhí r»ng m×nh vÉn lµ mét con ng­êi, vÉn cã quyÒn sèng cña mét con ng­êi. + Søc ¸m ¶nh cña tuæi xu©n cø lín dÇn. MÞ quÊn l¹i tãc, víi chiÕc v¸y hoa, råi rót thªm c¸i ¸o ®Ó chuÈn bÞ ®i ch¬i héi. Nh­ng A Sö ®· trãi ®øng c« vµo cét nhµ. - Mïa xu©n, tiÕng s¸o gäi b¹n tha thiÕt, båi håi… , tiÕng s¸o Êy, søc sèng trçi dËy cña mïa xu©n Êy m¹nh ®Õn nçi c« bÞ trãi mµ vÉn kh«ng biÕt m×nh ®ang bÞ trãi. Khi r­îu tan, trë l¹i thùc t¹i, MÞ l¹i lµ con rïa lÆng c©m, cßn lÆng c©m h¬n c¶ tr­íc. 2. Nh©n vËt A Phñ. a. Qu¸ khø tù do cña A Phñ. - Lµ mét chµng trai khoÎ m¹nh, lao ®éng giái, th¹o c«ng viÖc, cÇn cï, chÞu khã, gan d¹, cã b¶n lÜnh… - Con g¸i trong lµng nhiÒu ng­êi mª, nh­ng “kh«ng cã ruéng kh«ng cã b¹c kh«ng lÊy ®­îc vî”. b. Cuéc sèng n« lÖ cña A Phñ trong nhµ thèng lÝ . - ChÝnh v× gan d¹ mµ A Phñ d¸m ®¸nh A Sö- con nhµ quan, anh bÞ b¾t vµ bÞ ph¹t v¹. - A Phñ ®· trë thµnh ngêi ë nî, lµm n« lÖ, quanh n¨m A Phñ mét m×nh rong ruæi ngoµi rõng lµm n­¬ng, rÉy, ch¨n bß, ngùa, bÉy nhÝm, hæ… - Tai ho¹ ®Õn víi A Phñ: do m¶i mª bÉy nhÝm, do vÉn cha hÕt lßng ham sèng phãng kho¸ng, hån nhiªn – A Phñ lì ®Ó hæ ®ãi vå mÊt mét con bß. V× thÕ anh bÞ P¸ Tra trãi ®øng vµo ch©n cét. 3. MÞ cøu A Phñ, hai ngêi trèn khái Hång Ngµi. MÞ vµ A Phñ ®Òu lµ n¹n nh©n cña gia ®×nh thèng lÝ P¸ Tra (MÞ lµ con d©u g¹t nî, A Phñ lµ ng­êi ë nî). * Sù gÆp gì gi÷a hai ngêi. - A Phñ bÞ trãi ®øng nhiÒu ®ªm ë ngoµi trêi, nh÷ng ®ªm tr­íc MÞ vÉn th¶n nhiªn nh­ kh«ng. Cuéc ®êi MÞ nh­ t¾t dÇn trong ®ªm tèi. MÞ kh«ng cßn niÒm vui nµo ngoµi viÖc ®ªm ®ªm ra sëi löa ngoµi bÕp. Ngän löa nh­ ng­êi b¹n duy nhÊt ®em l¹i cho MÞ chót niÒm vui. - Còng nh­ nh÷ng ®ªm tr­íc, ®ªm nay MÞ còng ra sëi löa; nh­ng MÞ ®· ®æi thay. MÞ nh×n thÊy A Phñ khãc “mét dßng … x¸m ®en”, dßng n­íc m¾t ®au ®ín, dßng n­íc m¾t cña sù tuyÖt väng. Dßng n­íc m¾t ®· ®­a MÞ ra khái câi v« c¶m, khiÕn MÞ ra khái câi quªn ®Ó trë vÒ câi nhí… MÞ nhí ra m×nh, xãt cho m×nh. Tõ xãt th­¬ng cho m×nh, MÞ míi xãt th­¬ng cho A Phñ- ng­êi cïng c¶nh ngé. * MÞ cøu A Phñ, gi¶i tho¸t lu«n cuéc ®êi m×nh. - ChuyÓn ý nghÜ tõ m×nh sang A Phñ. MÞ kh«ng nghÜ ®Õn sù gi¶i tho¸t cho b¶n th©n mµ nghÜ ®Õn cho A Phñ. A Phñ ë vµo c¶ng ngé kh¸c, kh«ng bÞ rµng buéc vµ cã lÏ nµo l¹i ph¶i chÕt ë nhµ nµy. + MÞ nghÜ ®Õn viÖc A Phñ ch¹y trèn vµ hËu qu¶ cña viÖc lµm nµy ….. - Nh­ng t×nh th­¬ng cø lín dÇn, kh«ng thÓ ngåi nh×n A Phñ chÕt, c¬ së t©m lÝ Êy ®· thóc ®Èy MÞ hµnh ®éng: c« ®· m¹nh d¹n cÇm dao c¾t d©y cëi trãi cho A Phñ. - Vµ sau ®ã c¬n ho¶ng hèt t­ëng ®· biÕn tõ n·y, ®ét nhiªn Ëp l¹i vµ MÞ vïng ch¹y theo A Phñ, chÊm døt nh÷ng ngµy sèng ë Hång Ngµi. ViÖc MÞ gi¶i tho¸t cho A Phñ vµ ch¹y theo A Phñ ë ®©y cã sù thóc b¸ch cña t×nh c¶m, nh­ng còng cã sù thóc b¸ch cña hoµn c¶nh. MÞ biÕt ë ®©y th× chÕt, muèn sèng chØ cã con ®­êng duy nhÊt lµ ch¹y cïng A Phñ. Nh­ vËy t×nh th­¬ng ®· gióp MÞ cøu ®­îc A Phñ, lßng th­¬ng m×nh ®· gióp c« gi¶i tho¸t ®­îc chÝnh b¶n th©n m×nh, ®iÒu mµ tríc ®©y MÞ cha bao giê nghÜ ®Õn. Sù gi¶i tho¸t cña MÞ vµ A Phñ nãi lªn søc sèng m¹nh mÏ, quÕt liÖt kh«ng cã g× cã thÓ lµm mai mét cña ng­êi d©n ®Ó dµnh l¹i cuéc sèng tù do. III. Tæng kÕt. B»ng ngßi bót tµi t×nh cña m×nh, T« Hoµi ®· dùng lªn “Vî chång A Phñ”- mét truyÖn ng¾n xuÊt s¾c viÕt vÒ ®Ò tµi miÒn nói. Víi gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o hoµ quÖn trong mét chÊt th¬ trong s¸ng, ch¾c ch¾n ®©y sÏ m·i lµ mét t¸c phÈm cã gi¸ trÞ trong nÒn v¨n häc d©n téc. 4. LuyÖn tËp, cñng cè: - DiÔn biÕn t©m lÝ MÞ khi cëi trãi cho A Phñ?