Giáo án Ngữ văn 6

TiÕt 1 BµI 1 V¨n b¶n Con rång ch¸u tiªn ( TruyÒn thuyÕt) I. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh : - B­íc ®Çu n¾m ®­îc ®Þnh nghÜa truyÒn thuyÕt. HiÓu néi dung, ý nghÜa vµ nh÷ng vÊn ®Ò (chi tiÕt) t­ëng t­îng, k× ¶o cña truyÖn CKCT vµ “BCBG” trong bµi häc. KÓ ®­îc 2 truyÖn nµy. ChØ ra vµ hiÓu ®­îc ý nghÜa cña nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng k× ¶o cña 2 truyÖn. TÝch hîp víi phÇn TV ë kh¸i niÖm: tõ ®¬n, tõ phøc, cÊu t¹o tõ Víi phÇn TLV ë kh¸i niÖm v¨n b¶n vµ c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t - B­íc ®Çu rÌn luyÖn kü n¨ng : §äc v¨n b¶n nghÖ thuËt, nghe, kÓ chuyÖn. II.ChuÈn bÞ. - GV : §äc tµi liÖu. So¹n gi¸o ¸n. - HS : ChuÈn bÞ SGK ; Vë ghi; Vë so¹n. III. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng trªn líp: 1.æn ®Þnh tæ chøc 2.KiÓm tra bµi cò : 3.Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß KÕt qu¶ cÇn ®¹t H§ 1: Giíi thiÖu bµi : Mçi con ng­êi chóng ta ®Òu thuéc vÒ mét d©n téc. Mçi d©n téc l¹i cã nguån gèc riªng cña m×nh göi g¾m trong nh÷ng thÇn tho¹i, truyÒn thuyÕt k× diÖu. D©n téc Kinh chóng ta sinh sèng trªn mét d¶I ®Êt hÑp vµ dµi, b¾t nguån tõ mét truyÒn thuyÕt xa x¨m, huyÒn ¶o “Con rång ch¸u tiªn”. Häc sinh l¾ng nghe I.T×m hiÓu chung. - H: Em hiÓu thÕ nµo lµ truyÒn thuyÕt? Häc sinh tr¶ lêi * ThÓ lo¹i: TruyÒn thuyÕt. - Lµ lo¹i truyÖn d©n gian truyÒn miÖng, kÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn cã liªn quan ®Õn lÞch sö thêi qu¸ khø. - Th­êng cã yÕu tè t­ëng t­îng, k× ¶o. - ThÓ hiÖn th¸i ®é vµ c¸ch ®¸nh gi¸ cña nh©n d©n víi c¸c sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö. - H­íng dÉn ®äc, kÓ : râ rµng, m¹ch l¹c, nhÊn m¹nh c¸c chi tiÕt li k×, t­ëng t­îng. – thÓ hiÖn 2 lêi ®èi tho¹i LLQ vµ AC . Giäng ¢u C¬ : lo l¾ng, than thë Giäng LLQ: t×nh c¶m, ©n cÇn, chËm r·i. Gi¸o viªn ®äc mÉu ¨yªu cÇu häc sinh ®äc (theo ®o¹n)? Gäi häc sinh nhËn xÐt ¨KL c¸ch ®äc toµn bµi. - Yªu cÇu häc sinh kÓ tãm t¾t. - GV Gäi ®äc hoÆc gi¶i thÝch c¸c chó thÝch trong SGK. - H: Bè côc cña bµi ®­îc chia lµm mÊy phÇn? Nªu néi dung chÝnh cña tõng phÇn? Hai häc sinh thay nhau ®äc. Häc sinh kh¸c nhËn xÐt KÓ Häc sinh tr¶ lêi * §äc * T×m hiÓu chó thÝch(SGK) * Bè côc. H§ 2: H­íng dÉn t×m hiÓu v¨n b¶n. - H: TruyÖn kÓ vÒ ai vµ vÒ viÖc g×? Häc sinh tr¶ lêi III. §äc - hiÓu v¨n b¶n. TruyÖn kÓ vÒ L¹c Long Qu©n (nßi rång) kÕt duyªn víi ¢u C¬ (nßi tiªn) sinh ra c¸i bäc tr¨m trøng sau në thµnh tr¨m con trai, khi tr­ëng thµnh 50 theo mÑ lªn nói, 50 con theo cha xuèng biÓn ¨t¹o ra d©n téc VN. 1.L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ - H: Gäi häc sinh ®äc tõ ®Çu ®Õn Long Trang. H×nh ¶nh L¹c Long Qu©n cã nÐt g× lín lao vµ kú l¹? Häc sinh ®äc Tr¶ lêi LLQ: - Nguån gèc cao quÝ: L¹c Long Qu©n lµ 1 vÞ thÇn con trai Long N÷ ngù trÞ vïng biÓn c¶. - H×nh d¸ng vµ nÕp sinh ho¹t kú l¹ + Th©n m×nh rång + Sèng d­íi n­íc, thØnh tho¶ng lªn c¹n. - Tµi n¨ng, søc kháe phi th­êng + Søc m¹nh v« ®Þch + nhiÒu phÐp l¹: DiÖt Ng­ Tinh, Hå Tinh, Méc Tinh. + B¶o vÖ d©n, gióp d©n lµm ¨n h×nh thµnh nÕp sèng v¨n hãa. => LLQ lµ 1 vÞ thÇn tµi - ®øc vÑn toµn. - H: H×nh ¶nh ¢u C¬ cã nÐt g× kú l¹, ®Ñp ®Ï. Tr¶ lêi b. ¢u C¬: + Nguån gèc cao quý: thuéc dßng tiªn hä thÇn n«ng ë nói cao. + Nhan s¾c xinh ®Ñp tuyÖt trÇn vµ thÝch du ngo¹n ë n¬I hoa th¬m cá l¹. - Gäi häc sinh ®äc (BÊy giê ë vïng ....kháe m¹nh nh­ thÇn). LLQ nßi rång sèng ë biÓn c¶, ¢u C¬ nßi tiªn sèng ë nói¨gÆp nhau ®em lßng yªu nhau vµ kÕt duyªn vî chång. ¨T×nh duyªn kú l¹ nh­ lµ sù kÕt tinh nh÷ng g× ®Ñp nhÊt cña con ng­êi vµ thiªn nhiªn s«ng nói. - H: ¢u C¬ sinh con cã g× ®Æc biÖt? - H: Gäi häc sinh ®äc phÇn cßn l¹i. - §iÒu g× x¶y ra víi gia ®×nh LLQ? - H: T×nh thÕ ®­îc gi¶i quyÕt ntn? Häc sinh ®äc Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi 2.Gia ®×nh LLQ vµ AC LLQ (biÓn) ¢u C¬ (nói), kÕt duyªn vî chång (kú l¹) - ¢u C¬ sinh bäc tr¨m trøng në thµnh tr¨m con trai hång hµo, ®Ñp ®Ï, kh«ng cÇn bó mím tù lín lªn nh­ thæi, mÆt mòi kh«i ng«, kháe m¹nh nh­ thÇn. - LLQ vèn nßi rång quen sèng d­íi n­íc ®µnh gi· biÖt ¢u C¬ cïng ®µn con trë vÒ thñy cung. ¢u C¬ 1 m×nh nu«i con buån tñi, than thë “Sao chµng bá thiÕp mµ ®i, kh«ng cïng víi thiÕp nu«i ®µn con nhá.” - LLQ ®¸p l¹i nçi buån th­¬ng cña ¢u C¬ 1 c¸ch ch©n thµnh . “KÎ ë c¹n, ng­êi ë n­íc tÝnh t×nh tËp qu¸n kh¸c nhau, khã mµ ¨n ë cïng nhau 1 l©u dµi ®­îc.” ¨50 ng­êi con theo cha (xuèng biÓn) ¨50 ng­êi con theo mÑ (lªn nói) ¨chia nhau cai qu¶n 4 ph­¬ng. - H: Nh­ c¸c em ®· biÕt: sau khi LLQ vµ AC kÕt duyªn vî chång ®· sinh ra bäc tr¨m trøng në ra tr¨m ng­êi con trai. L¾ng nghe 3. Gi¶I thÝch céi nguån cña d©n téc VN - H: ( Th¶o luËn ) Em h·y cho biÕt ý nghÜa cña chi tiÕt “C¸i bäc tr¨m trøng në ra tr¨m ng­êi con trai” chi tiÕt ®ã nãi lªn ®iÒu g×? Th¶o luËn - Chi tiÕt l¹, mang tÝnh chÊt hoang ®­êng nh­ng rÊt thó vÞ vµ giµu ý nghÜa. + B¾t nguån tõ thùc tÕ – rång r¾n (bß s¸t) ®Î ra trøng - Tiªn (chim) ®Î ra trøng + “®ång bµo” ¨chung 1 bäc. ¨TÊt c¶ ng­êi VN ®Òu sinh ra trong cïng mét bäc trøng cña mÑ ¢u C¬. - d©n téc VN vèn kháe m¹nh, c­êng tr¸ng ®Ñp ®Ï ¨(con trai) * Nh­ vËy trong t­ëng t­îng méc m¹c cña ng­êi ViÖt cæ, nguån gèc d©n téc chóng ta thËt cao ®Ñp: lµ con ch¸u thÇn tiªn. - H: Sau khi sinh ra bäc tr¨m trøng v× ®iÒu kiÖn mµ LLQ vµ AC kh«ng thÓ chung sèng cïng nhau nªn ®µnh chia con. Em hiÓu ý nghÜa chi tiÕt LLQ vµ AC chia con vµ chia tay ntn? - H: Gäi häc sinh ®äc “Ng­êi con tr­ëng ...kh«ng hÒ thay ®æi.” Nöa cuèi truyÖn cho ta hiÓu thªm g× vÒ XH, phong tôc tËp qu¸n cña ng­êi ViÖt cæ x­a? Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi 4. ¦íc nguyÖn mu«n ®êi cña d©n téc VN - Nguyªn nh©n thùc tÕ +Rång quen ë n­íc, kh«ng thÓ sèng m·i ë c¹n + Tiªn quen sèng ë non cao, còng kh«ng thÓ vïng vÉy chèn bÓ kh¬i. ¨ xa nhau lµ kh«ng tr¸nh khái - Vî chång vèn yªu th­¬ng nhau, v× hoµn c¶nh b¾t buéc ph¶i xa nhau, cµng th­¬ng nhí nhau ¨mong ®­îc sum häp. §µn con ®«ng ®óc tÊt nhiªn còng ph¶i chia ®«i. * C¸i lâi lÞch sö lµ sù ph¸t triÓn cña céng ®ång d©n téc më mang ®Êt n­íc vÒ 2 h­íng (biÓn, rõng) ¨sù phong phó ®a d¹ng cña c¸c téc ng­êi sinh sèng trªn ®Êt VN nh­ng ®Òu chung 1 dßng m¸u, chung 1 gia ®×nh, cha mÑ. Lêi dÆn cña LLQ lóc chia tay ph¶n ¸nh ý nguyÖn ®oµn kÕt gióp ®ì lÉn nhau, g¾n bã l©u bÒn cña d©n téc VN. - Tªn n­íc ®Çu tiªn cña chóng ta lµ V¨n Lang. - Thñ ®« ®Çu tiªn cña V.Lang ®Æt ë vïng Phong Ch©u- B¹ch H¹c. - Ng­êi con trai tr­ëng cña LLQ vµ AC lµm vua gäi lµ Hïng V­¬ng (tõ ®ã cã phong tôc cha truyÒn con nèi, truyÒn ng«i cho con tr­ëng) ¨XH V.Lang thêi Hïng V­¬ng lµ 1 XH v¨n hãa dï cßn s¬ khai. H§ 3: Tæng kÕt. - H: Gäi häc sinh ®äc ghi nhí (8) truyÒn thuyÕt. Mèi liªn quan víi sù thËt lÞch sö. - H: Chi tiÕt hoang ®­êng, kú ¶o lµ g×? Vai trß cña nã trong c¸c truyÒn thuyÕt? Häc sinh ®äc III. Tæng kÕt: ( Ghi nhí ) - (Chi tiÕt kúl¹ lµ nh÷ng chi tiÕt cã thËt ®­îc t¸c gi¶ d©n gian s¸ng t¸c nh»m môc ®Ých nhÊt ®Þnh) - Chi tiÕt hoang ®­êng kú l¹ cã vÞ trÝ quan träng, nã t¹o nªn b¶n s¾c ®Æc tr­ng cña thÓ lo¹i, t¹o nªn sù hÊp dÉn cña truyÒn thuyÕt, gi¶i thÝch tù nhiªn vµ ­íc m¬ chinh phôc, kh¸m ph¸ tù nhiªn cña con ng­êi. - Gi¶i thÝch nguån gèc cña con ng­êi VN. - Nãi lªn tinh thÇn ®oµn kÕt d©n téc. H§ 4: LuyÖn tËp. - Häc sinh ®äc 1 ®o¹n th¬ vÒ céi nguån ®Êt n­íc (trÝch tr­êng ca “MÆt ®­êng kh¸t väng”- NK§ - KÓ l¹i truyÖn. Ho¹t ®éng 5.DÆn dß - So¹n bµi “B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy” - Häc kü bµi “CRCT” TiÕt 2. Bµi 2 V¨n b¶n B¸nh ch­ng b¸nh giÇy I. Môc tiªu cÇn ®¹t - HiÓu néi dung ý nghÜa vµ nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng, k× ¶o cña truyÖn BCBG trong bµi häc. - ChØ ra vµ hiÓu ®­îc ý nghÜa cña nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng k× ¶o cña truyÖn. - RÌn kÜ n¨ng ®äc v¨n b¶n nghÖ thuËt. II. ChuÈn bÞ. - GV : §äc tµi liÖu. So¹n gi¸o ¸n. - HS : So¹n bµi. T×m ®äc c¸c truyÒn thuyÕt vÒ thêi ViÖt Cæ. III.TiÕn tr×nh lªn líp. *.æn ®Þnh tæ chøc *. KiÓm tra bµi cò KÓ l¹i truyÖn Con Rång Ch¸u Tiªn trong vai kÓ L¹c Long Qu©n. Nªu ý nghÜa cña chi tiÕt “C¸i bäc tr¨m trøng në ra tr¨m con trai.” ¦íc nguyÖn cña nh©n d©n ta göi g¾m qua truyÒn thuyÕt CRCT lµ g×? 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß kÕt qu¶ cÇn ®¹t H§ 1: Giíi thiÖu bµi: Mçi khi xu©n vÒ tÕt ®Õn ng­êi VN chóng ta l¹i nhí tíi ®«i c©u ®èi quen thuéc vµ rÊt næi tiÕng: ThÞt mì, d­a hµnh c©u ®èi ®á C©y nªu trµng ph¸o b¸nh ch­ng xanh B¸nh ch­ng vµ b¸nh giÇy lµ 2 thø b¸nh kh«ng thÓ thiÕu trong m©m cç tÕt cña d©n téc VN. Hai thø b¸nh ®ã b¾t nguån tõ truyÒn thuyÕt BTBG. §©y lµ truyÒn thuyÕt gi¶i thÝch phong tôc lµm b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy trong ngµy tÕt, ®Ò cao sù thê kÝnh trêi, ®Êt vµ tæ tiªn cña nh©n d©n, ®ång thêi ca ngîi tµi n¨ng phÈm chÊt cña cha «ng ta trong viÖc t×m tßi, x©y dùng nÒn v¨n hãa ®Ëm ®µ mµu s¾c phong vÞ d©n téc. Häc sinh l¾ng nghe I.T×m hiÓu chung. *ThÓ lo¹i: TruyÒn thuyÕt 1. §äc - §o¹n 1. §Çu ....chøng gi¸m §o¹n 2. TiÕp...h×nh trßn §o¹n 3. cßn l¹i * Yªu cÇu: chËm r·i, t×nh c¶m - giäng thÇn: ©m vang, xa v¾ng giäng vua: ®Ünh ®¹c, ch¾c, kháe Gäi h/s ®äc truyÖn. Mçi h/s ®äc 1 ®o¹n - Gäi ®äc hoÆc gi¶i thÝch c¸c chó thÝch trong SGK. - GV gi¶i thÝch tõ : + Lang, chøng gi¸m, s¬n hµo h¶i vÞ. + Ph©n biÖt: qu©n thÇn, quÇn thÇn. - H: Bè côc cña bµi ®­îc chia lµm mÊy phÇn? Nªu néi dung chÝnh cña tõng phÇn? Chia 3 phÇn: _ Vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i. _ Cuéc ®ua tµi d©ng lÔ vËt. _ kÕt qu¶ cuéc thi. Häc sinh ®äc Hai häc sinh thay nhau ®äc. H/s ®äc xong Žrót ra yªu cÇu ®äc. §äc chó thÝch. *§äc * T×m hiÓu chó thÝch(SGK) - qu©n thÇn: quan hÖ vua vµ bÇy t«i - quÇn thÇn: c¸c quan trong triÒu (xÐt trong quan hÖ víi vua). * Bè côc. _ Vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i. _ Cuéc ®ua tµi d©ng lÔ vËt. _ KÕt qu¶ cuéc thi. H§ 2: H­íng dÉn t×m hiÓu v¨n b¶n. - H: Vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i trong hoµn c¶nh nµo?, víi ý ®Þnh ra sao vµ h×nh thøc g×? - H: Bµn luËn vÒ ®iÒu kiÖn vµ h×nh thøc truyÒn ng«i cña Hïng V­¬ng?. ý nghÜa ®æi míi vµ tiÕn bé ®èi víi ®­¬ng thêi?. Häc sinh tr¶ lêi H/s th¶o luËn III. §äc - hiÓu v¨n b¶n. 1. Vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i - Hoµn c¶nh: + GiÆc ngoµi ®· yªn vua cã thÓ tËp trung lo cho d©n ®­îc no Êm. + Vua ®· giµ, muèn truyÒn ng«i. - ý ®Þnh: + Ng­êi nèi ng«i ph¶i nèi ®­îc chÝ vua (kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ con tr­ëng). - H×nh thøc: §IÒu vua ®ßi hái mang tÝnh chÊt 2 c©u ®è ®Æc biÖt ®Ó thö th¸ch mµ trong truyÖn cæ d©n gian gi¶i ®è lµ 1 trong nh÷ng lo¹i thö th¸ch khã kh¨n ®èi víi c¸c nh©n vËt. - Kh«ng hoµn toµn theo lÖ truyÒn ng«i tõ c¸c ®êi tr­íc, chØ truyÒn cho con tr­ëng. - Chó träng tµi, trÝ h¬n lµ con tr­ëng, thø. - Quan träng nhÊt lµ ng­êi sÏ nèi ng«i ph¶i lµ ng­êi cã tµi, chÝ khÝ, tiÕp tôc ®­îc, ý chÝ, sù nghiÖp cña vua cha. Ž §ã lµ quan t©m ®êi ®êi gi÷ n­íc vµ dùng n­íc. - Chän LÔ tiªn v­¬ng ®Ó c¸c lang d©ng lÔ træ tµi lµ mét viÖc lµm rÊt cã ý nghÜa bëi nã ®Ò cao phong tôc thê cóng tæ tiªn, trêi ®Êt cña nh©n d©n ta. - H: H/s ®äc “C¸c Lang ai...Tiªn v­¬ng” ViÖc c¸c Lang ®ua nhau t×m lÔ vËt thËt quÝ, thËt hËu chøng tá ®iÒu g×? - KÓ tãm t¾t ®o¹n: “Ng­êi buån nhÊt...h×nh trßn” Lang Liªu tuy còng lµ Lang nh­ng kh¸c c¸c Lang ë ®iÓm nµo? V× sao Lang Liªu buån nhÊt? V× sao thÇn chØ m¸ch gióp riªng cho Lang Liªu? - H: Suy nghÜ g× vÒ lêi m¸ch b¶o cña thÇn? - H: Sau khi thÇn m¸ch b¶o Lang Liªu ®· lµm g×? T¹i sao thÇn kh«ng chØ dÉn cô thÓ cho Lang Liªu hay kh«ng lµm gióp lÔ vËt cho Lang Liªu? Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi 2. Cuéc ®ua tµi d©ng lÔ vËt - Cè hiÓu ý vua cha + ChÝ cña vua lµ g×? + ý cña vua lµ g×? + Lµm thÕ nµo ®Ó tháa m·n c¶ 2? Ž lèi suy nghÜ th«ng th­êng h¹n hÑp - #: må c«i mÑ, nghÌo, thËt thµ, ch¨m viÖc ®ång ¸ng. - Buån v×: kh«ng cã ®­îc lÔ vËt nh­ anh em (chµng kh«ng chØ tù cho m×nh lµ kÐm cái mµ cßn tù cho r»ng kh«ng lµm trßn ch÷ hiÕu víi vua cha.) - ThÇn gióp v×: + Chµng lµ ng­êi thiÖt thßi nhÊt trong c¸c Lang + Chµng lµ con vua nh­ng gÇn gòi víi d©n. + Quan träng h¬n chµng lµ ng­êi duy nhÊt hiÓu ®­îc ý thÇn: “trong trêi ®Êt kh«ng cã g× quý b»ng h¹t g¹o.” ThÇn cho biÕt : quý nhÊt lµ h¹t g¹o v× nã nu«i sèng con ng­êi, ¨n kh«ng ch¸n vµ quan träng h¬n ®ã lµ do con ng­êi lµm ra. Ž lêi m¸ch b¶o ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho Lang Liªu ®o¸n ®­îc ý vua. - ThÓ hiÖn sù th«ng minh th¸o v¸t cña Lang Liªu. - ThÇn ®Ó LL béc lé trÝ tuÖ, kh¶ n¨ng vµ viÖc dµnh ®­îc quyÒn kÕ vÞ vua cha lµ xøng ®¸ng. - H: V× sao 2 thø b¸nh cña LL ®­îc vua cha chän ®Ó tÕ trêi, ®Êt, Tiªn v­¬ng vµ LL ®­îc chän nèi ng«i vua? Tr¶ lêi 3. KÕt qu¶ cuéc thi: - 2 thö th¸ch cã ý nghÜa thùc tÕ: + quý träng nghÒ n«ng, h¹t g¹o nu«i sèng con ng­êi. + s¶n phÈm do chÝnh con ng­êi lµm ra. - 2 thø b¸nh cã ý t­ëng s©u xa: (t­îng trêi, t­îng ®Êt, t­îng mu«n loµi). Ž2 thø b¸nh hîp ý vua, chøng tá tµi ®øc cña con ng­êi cã thÓ nèi chÝ vua. §em c¸i quý nhÊt trong trêi ®Êt, cña ®ång ruéng do chÝnh tay m×nh lµm ra mµ tiÕn cóng Tiªn v­¬ng, d©ng lªn cha Žlµ ng­êi con tµi n¨ng, th«ng minh, hiÕu th¶o, tr©n träng nh÷ng ng­êi sinh thµnh ra m×nh. H§ 3: Tæng kÕt. - H: ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt BCBG? Tr¶ lêi III. Tæng kÕt: *Ghi nhí sgk - Gi¶i thÝch nguån gèc sù vËt (2 lo¹i b¸nh cæ truyÒn cña d©n téc) - GthÝch phong tôc lµm BCBG, tôc thê cóng tæ tiªn ngµy tÕt. §Ò cao nghÒ n«ng, träng lóa n­íc. - M¬ ­íc vua s¸ng, t«i hiÒn, ®Êt n­íc th¸i b×nh, nh©n d©n lµm ¨n no Êm. - Quan niÖm trêi trßn, ®Êt vu«ng (Trêi trßn nh­ c¸i m©m §Êt kia ch»n chÆn nh­ bµn cê vua) H§ 4: LuyÖn tËp. H­íng dÉn h/s luyÖn tËp. 1. §ãng vai Hïng V­¬ng kÓ l¹i truyÒn thuyÕt BCBG. 2. §äc truyÖn nµy em thÝch nhÊt chi tiÕt nµo? V× sao. H§5:H­íng dÉn häc bµi ë nhµ: - §äc bµI, häc kü bµi - §äc tõ vµ cÊu t¹o tõ T iÕng viÖt. TiÕt 3 Tõ vµ cÊu t¹o tõ TiÕng ViÖt A. KÕt qu¶ cÇn ®¹t: - Gióp h/s hiÓu ®­îc thÕ nµo lµ tõ vµ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña tõ TV, cô thÓ lµ: + Kh¸i niÖm cña tõ + §¬n vÞ cÊu t¹o tõ (tiÕng) + C¸c kiÓu cÊu t¹o tõ (®¬n/phøc; ghÐp/l¸y) - LuyÖn kÜ n¨ng nhËn diÖn vµ sö dông tõ. II. ChuÈn bÞ. - GV : So¹n gi¸o ¸n. ViÕt b¶ng phô. - HS : Häc bµi cò. ( PhÇn TV líp 5) . §äc bµi mãi . III. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng trªn líp: * æn ®Þnh tæ chøc * KiÓm tra bµi cò. a) §ãng vai Hïng V­¬ng kÓ l¹i truyÒn thuyÕt BCBG b) Nªu ý nghÜa cña truyÖn? 3.Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy. Ho¹t ®éng cña trß kÕt qu¶ cÇn ®¹t H§ 1: Giíi thiÖu bµi L¾ng nghe H§ 2: H­íng dÉn t×m hiÓu môc 1 B­íc 1: Gäi häc sinh ®äc yªu cÇu trong phÇn 1. T×m hiÓu môc - H: VD bªn cã bao nhiªu tiÕng, bao nhiªu tõ? - H: C¸c tõ cã g× # nhau vÒ cÊu t¹o? ŽNh­ vËy, cã tõ gåm 1 tiÕng, cã tõ gåm 2 tiÕng, 3 tiÕng ŽvËy tiÕng lµ g×? Häc sinh ®äc Tr¶ lêi Tr¶ lêi I. Tõ lµ g×? 1.VÝ dô: VD: ThÇn/ d¹y/ d©n/ c¸ch/ trång trät/ ch¨n nu«i/ vµ/ c¸ch/ ¨n ë. “Con rång ch¸u tiªn” - 12 tiÕng - 9 tõ - Sè l­îng tiÕng (1 tiÕng, 2 tiÕng) TiÕng lµ ®¬n vÞ t¹o nªn tõ. + Khi nãi: 1 tiÕng ®­îc ph¸t ra thµnh 1 h¬i. + Khi viÕt : ®­îc viÕt thµnh 1 ch÷. Gi÷a c¸c ch÷ cã 1 kho¶ng trèng. B­íc 2: - H: VD bªn cã 9 tõ. 9 tõ Êy kÕt hîp víi nhau ®Ó t¹o nªn 1 ®¬n vÞ trong v¨n b¶n con rång ch¸u tiªn. §¬n vÞ trong v¨n b¶n Êy gäi lµ g×? - H: VËy tõ lµ g×? - H: Khi nµo 1 tiÕng ®­îc coi lµ 1 tõ? - H: Qua nh÷ng ý trªnŽcho biÕt kh¸i niÖm chÝnh x¸c vÒ tõ? Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi - Tõ lµ ®¬n vÞ t¹o nªn c©u. Khi 1 tiÕng cã thÓ trùc tiÕp dïng ®Ó t¹o c©u. B­íc 3: hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. Gv gäi 1 häc sinh ®äc ghi nhí sgk. Häc sinh ®äc 2 Ghi nhí ( SGK) Tõ lµ ®/v ng«n ng÷ nhá nhÊt dïng ®Ó t¹o c©u. H§ 3: H­íng dÉn t×m hiÓu môc 2 B­íc1: Ph©n lo¹i tõ. - H: ë bËc tiÓu häc c¸c em ®· ®­îc häc thÕ nµo lµ tõ ®¬n? ThÕ nµo lµ tõ phøc? H·y nh¾c l¹i k/n? - H: T×m nh÷ng tõ ®¬n trong VD trªn? - H: T×m nh÷ng tõ phøc? - H: 2 tõ phøc trång trät vµ ch¨n nu«i cã g× gièng vµ # nhau? Nh÷ng tõ cã qhÖ vÒ nghÜaŽghÐp L¸y ©m Žl¸y (H/s ®iÒn vµo b¶ng) Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Dïng b¶ng nhãm II. Tõ ®¬n vµ tõ phøc VD: Tõ/ ®Êy/ n­íc/ ta/ch¨m/ nghÒ/ trång trät/ ch¨n nu«i/ vµ/ cã/ tôc/ ngµy/ tÕt/ lµm/ b¸nh ch­ng/ b¸nh giÇy. - B¸nh ch­ng b¸nh giÇy- - (Tõ, ®Êy, n­íc, ta, ch¨m, nghÒ, vµ, cã tôc, ngµy, tÕt, lµm.) - trång trät, ch¨n nu«i, b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. Ch¨n nu«i: 2 tiÕng quan hÖ vÒ nghÜa Trång trät: 2 tiÕng quan hÖ vÒ l¸y ©m (tr-tr) +ghÐp: <t¹o ra = c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã nghÜa víi nhau l¸y: - ghÐp: Ch¨n nu«i, b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy - l¸y: trång trät B­íc 2: HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc : - H: §/vÞ cÊu t¹o tõ cña TV lµ? - H: ThÕ nµo lµ tõ ®¬n, phøc? - H: Ph©n biÖt ghÐp/ l¸y? Gäi 1 häc sinh ®äc phÇn ghi nhí sgk. Tr¶ lêi Häc sinh ®äc Ghi nhí ( SGK) H§ 4: LuyÖn tËp . Bµi tËp 1: (Phøc-ghÐp (quan hÖ vÒ nghÜa) - céi nguån, gèc g¸c, gèc rÔ. - con ch¸u, anh chÞ, «ng bµ, cËu mî, c« d×, chó ch¸u, anh em... Bµi tËp 2: Bµi tËp 3: + ChÕ biÕn: b¸nh r¸n, n­íng, hÊp, tr¸ng, nhóng... + ChÊt liÖu: tÎ, khoai, ng«, s÷a, ®Ëu xanh + t/chÊt: dÎo, xèp, phång... + H×nh d¸ng: gèi, quÊn thõng, tai voi. Bµi tËp 4: Bµi tËp 4. - TiÕng khãc cña ng­êi. Žnøc në, sôt sïi, r­ng røc, sôt sÞt, ti tØ... Bµi tËp 5: +c­êi: khóc khÝch, s»ng sÆc, h« hè, ha h¶, hÒnh hÖch, toe toÐt... + nãi: khµn khµn, lÌ nhÌ, thá thÎ, sang s¶ng, lÐo nhÐo, lÇu bÇu, oang oang... + d¸ng ®iÖu: lõ ®õ, l¶ l­ít, tÊt bËt, nghªnh ngang, bÖ vÖ... - Bµi tËp thªm + Cho c¸c nhãm tõ x¸c ®Þnh tõ ghÐp, tõ l¸y? *Cho tr­íc tiÕng__lµm häc KÕt hîp víi c¸c tõ kh¸c ®Ó t¹o tõ ghÐp, l¸y. => Ruéng n­¬ng, ruéng rÉy, n­¬ng rÉy, ruéng v­ên, v­ên t­îc, ®Òn chïa, ®Òn ®µi, miÕu m¹o, l¨ng tÈm, l¨ng kÝnh, l¨ng loµn, l¨ng nh¨ng.  TiÕt 4. Giao tiÕp, v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t I. Môc tiªu cÇn ®¹t. - Gióp häc sinh n¾m v÷ng + Môc ®Ých cña giao tiÕp trong ®êi sèng con ng­êi, trong x· héi. + Kh¸i niÖm v¨n b¶n + 6 kiÓu v¨n b¶n, 6 ph­¬ng thøc biÓu ®¹t c¬ b¶n trong giao tiÕp ng«n ng÷ cña con ng­êi. - RÌn kü n¨ng nhËn biÕt ®óng c¸c kiÓu v¨n b¶n ®· häc. II. ChuÈn bÞ. - GV : So¹n gi¸o ¸n. ViÕt b¶ng phô. - HS : §äc bµi míi. III. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng trªn líp: * æn ®Þnh tæ chø * KiÓm tra bµi cò a) §¬n vÞ cÊu t¹o cña tõ lµ g×? b) ThÕ nµo lµ tõ ®¬n- tõ phøc? Cho VD ThÕ nµo lµ tõ l¸y – tõ ghÐp ? Cho VD c) Ch÷a bµi tËp 5. *.Bµi míi: Ho¹t ®éng cñathÇy Ho¹t ®éng cña trß kÕt qu¶ cÇn ®¹t H§ 1: Giíi thiÖu bµi: L¾ng nghe H§ 2: H­íng dÉn t×m hiÓu môc 1 - H: Trong ®êi sèng khi cã 1 t­ t­ëng, t/c¶m, nguyÖn väng (muèn khuyªn nh­ ng­êi # lµm 1 ®iÒu g×, cã lßng yªu mÕn b¹n, muèn tham gia 1 h®éng do nhµ tr­êng tæ chøc..) mµ cÇn biÓu ®¹t cho mäi ng­êi hay ai ®ã biÕt th× em lµm thÕ nµo? ¨Cho VD - H: Khi muèn biÓu ®¹t t­ t­ëng, t/c¶m, ng väng Êy 1 c¸ch ®Çy ®ñ, trän vÑn cho ng­êi # hiÓu th× em ph¶i lµm ntn? (G) ChÐp c©u ca dao lªn b¶ng? - H: C©u ca dao ®­îc s¸ng t¸c ®Ó lµm g×? - H: Nã muèn nãi lªn vÊn ®Ò g×? - H: Hai c©u 6,8 liªn kÕt víi nhau ntn? - H: C©u ca dao ®· biÓu ®¹t trän vÑn 1 ý ch­a? _ Råi. (G). Khi ®· biÓu ®¹t trän vÑn 1 ý ng­êi ta gäi lµ v¨n b¶n. VËy v¨n b¶n lµ g×? - H: Theo em, v¨n b¶n cã nh÷ng lo¹i nµo? Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi I. I. T×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t. 1. V¨n b¶n vµ môc ®Ých giao tiÕp a)V¨n b¶n lµ g×? VD: - T«i muèn b¹n ph¶i häc giái h¬n. - B¹n nªn vÒ nhµ sím ®Ó bè mÑ khái lo. - Nãi cã ®Çu, cã ®u«i - M¹ch l¹c, cã lÝ lÏ. Ai ¬i gi÷ chÝ cho bÒn Dï ai xoay h­íng ®æi nÒn mÆc ai. - Nªu ra mét lêi khuyªn - Chñ ®Ò: “Gi÷ chÝ cho bÒn” - C©u sau lµm râ ý cho c©u tr­íc - VÇn lµ yÕu tè liªn kÕt Nãi hay viÕt cho ng­êi ta biÕt ¨giao tiÕp. - Lµ chuçi lêi nãi miÖng hay bµi viÕt cã chñ ®Ò thèng nhÊt, cã liªn kÕt, m¹ch l¹c, vËn dông ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cho phï hîp ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých giao tiÕp. b.C¸c lo¹i v¨n b¶n - Chµo mõng - Lêi ph¸t biÓu - Biªn b¶n cuéc häp - B¸o c¸o -NghÞ quyÕt cña líp, tr­êng - Hîp ®ång - V¨n b¶n - Chøng tõ - Th­ - §¬n xin häc - Bµi th¬ - TruyÖn cæ tÝch - C©u ®èi - ThiÕp mêi dù ®¸m c­íi - Th¬, truyÖn (ng¾n, dµi) - KÞch (hµi kÞch, bi kÞch) H§ 3: H­íng dÉn t×m hiÓu môc 2. H­íng dÉn h/s t×m hiÓu chung vÒ kiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t. * KiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cña v¨n b¶n ( Dïng b¶ng phô) TT KiÓu vb, ph­¬ng thøc biÓu ®¹t Môc ®Ých giao tiÕp VÝ dô 1 Tù sù Tr×nh bµy diÔn biÕn sù viÖc TruyÖn TÊm C¸m... 2 Miªu t¶ T¸i hiÖn tr¹ng th¸i svËt con ng­êi Miªu t¶ c¸i bµn... 3 BiÓu c¶m Bµy tá t/c¶m, c¶m xóc Cã thÓ: bøc th­ 4 NghÞ luËn Bµn luËn:nªu ý kiÕn ®¸nh gi¸ Tay lµm hµm nhai Tay quai miÖng trÔ 5 ThuyÕt minh Giíi thiÖu ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, ph­¬ng ph¸p ThuyÕt minh thuèc ch÷a bÖnh.. 6 Hµnh chÝnh c«ng vô Tr×nh bµy ý muèn quy ®Þnh, thÓ hiÖn quyÒn h¹n tr¸ch nhiÖm gi÷a ng­êi vµ ng­êi. §¬n tõ, b¸o c¸o, th«ng b¸o, giÊy mêi. - 2 ®éi b¹n muèn xin phÐp sö dông s©n vËn ®éng cña thµnh phè. - T­êng thuËt diÔn biÕn trËn ®Êu bãng ®¸. - T¶ l¹i nh÷ng pha bãng ®Ñp trong trËn ®Êu - Giíi thiÖu qu¸ tr×nh thµnh lËp vµ thµnh tÝch thi ®Êu cña 2 ®éi. - Bµy tá lßng yªu mÕn m«n bãng ®¸. - Bµy tá ý kiÕn cho r»ng bãng ®¸ lµ m«n thÓ thao tèn kÐm, lµm ¶nh h­ëng kh«ng tèt tíi viÖc häc tËp vµ c«ng t¸c cña nhiÒu ng­êi. Quan s¸t 2.KiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cña v¨n b¶n Bµi tËp: - VB hµnh chÝnh c«ng vô (®¬n tõ) - (VB thuyÕt minh hay t­êng thuËt, kÓ chuyÖn). - VB miªu t¶. - VB thuyÕt minh - VB biÓu c¶m - VB nghÞ luËn H§ 4; Gäi h/s ®äc ghi nhí (17) Häc sinh ®äc * Ghi nhí ( SGK) H§5: LuyÖn tËp 1) a. Tù sù = kÓ chuyÖn : V× cã ng­êi, cã viÖc, cã diÔn biÕn sù viÖc. b. Miªu t¶- v× t¶ c¶nh thiªn nhiªn: ®ªm tr¨ng trªn s«ng. c. NghÞ luËn: bµn luËn ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò lµm cho ®Êt n­íc giµu m¹nh d. BiÓu c¶m: thÓ hiÖn t×nh c¶m tù tin, tù hµo cña c« g¸i e. ThuyÕt minh: giíi thiÖu h­íng quay cña ®Þa cÇu 2) TruyÒn thuyÕt “CRCT”¨v¨n b¶n tù sù: V× c¶ truyÖn kÓ viÖc, ng­êi, lêi nãi ho¹t ®éng theo 1 diÔn biÕn nhÊt ®Þnh. - Häc kü bµi trong vë + ghi nhí (SGK) - So¹n bµi Th¸nh giãng + tãm t¾t truyÖn - Lµm bµi tËp T×m cho mçi VB ®· häc 1 vÝ dô (lo¹i) gi¶i thÝch v× sao? C¸c VB sau ®­îc xÕp vµo kiÓu VB nµo cho phï hîp Tuyªn ng«n ®éc lËp, hiÕn ph¸p, ph¸p luËt, néi quy, ca dao, tôc ng÷, th­ göi mÑ, t¾t ®Ìn. 3) §o¹n v¨n : B¸nh h×nh vu«ng lµ t­îng §Êt...xin Tiªn V­¬ng chøng gi¸m thuéc kiÓu VB g×? T¹i sao? Bµi 2 TiÕt 5. V¨n b¶n Th¸nh Giãng I. Môc tiªu cÇn ®¹t - N¾m ®­îc néi dung, ý nghÜa vµ mét sè nÐt nghÖ thuËt tiªu biÓu cña truyÖn Th¸nh Giãng. - Th¸nh Giãng lu«n lµ biÓu t­îng rùc rì cña lßng yªu n­íc, søc m¹nh phi th­êng, tinh thÇn ®oµn kÕt chèng x©m l¨ng vµ chiÕn th¾ng oanh liÖt, vÎ vang cña d©n téc ViÖt thêi cæ. - KÓ l¹i ®­îc truyÖn nay. II. ChuÈn bÞ - GV : §äc tµi liÖu. So¹n gi¸o ¸n. - HS : So¹n bµi. * æn ®Þnh tæ chøc * KiÓm tra bµi cò a)V¨n b¶n lµ g×? Cã nh÷ng kiÓu v¨n b¶n nµo?d)Th¸nh Giãng thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? b)Lµm BT 3? 3.Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß kÕt qu¶ cÇn ®¹t H§ 1: Giíi thiÖu bµi : ¤i søc trÎ thña x­a trai Phï §æng V­¬n vai lín bæng dËy ngµn c©n C­ìi l­ng ngùa s¾t bay phun löa Nhæ bôi tre lµng ®uæi giÆc ¢n §ã lµ nh÷ng c©u th¬ mµ nhµ th¬ Tè H÷u ®· s¸ng t¸c trong nh÷ng n¨m th¸ng chèng ®/quèc Mü ¸c liÖt, nhµ th¬ Tè H÷u ®· 1 lÇn n÷a lµm sèng dËy h×nh t­îng Th¸nh Giãng. VËy ®iÒu g× ®· t¹o cho nhµ th¬ nãi riªng vµ ng­êi d©n ®Êt ViÖt nãi chung nguån c¶m høng ngîi ca hµo hïng vµ l·ng m¹n nh­ vËy vÒ nh©n vËt Th¸nh Giãng? Chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu c©u chuyÖn truyÒn thuyÕt Th¸nh Giãng. Häc sinh l¾ng nghe I.T×m hiÓu chung. - HDC¸ch ®äc: Gäi 2¨3 h/s ®äc - Gäi ®äc hoÆc gi¶i thÝch c¸c chó thÝch trong SGK. - GV yªu cÇu h/s gi¶i thÝch 1 sè tõ khã phÇn chó thÝch (®· ®äc ë nhµ) kh«ng nh×n s¸ch. - GV gi¶i thÝch thªm 1 sè tõ kh«ng cã ë phÇn chó thÝch. - GV gi¶i thÝch tõ “th¸nh” C¸ch 1: +CÊu t¹o gåm 3 ch÷ (nhÜ, khÈu, v­¬ng) + ý nghÜa: +S¸ng nh­ mÆt trêi, c¸i g× còng tá. +BiÕt nghe, biÕt nãi vµo bËc nhÊt, cã hµnh ®éng h¬n ng­êi. + Tu d­ìng nh©n c¸ch tíi câi cïng cùc th× gäi lµ Th¸nh. C¸ch 2: ThÇn linh hoÆc nh©n vËt truyÒn thuyÕt, nh©n vËt LS ®­îc t«n thê ë ®Òn chïa. (Th¸nh T¶n Viªn, Th¸nh Giãng) - H: Bè côc cña bµi ®­îc chia lµm mÊy phÇn? Nªu néi dung chÝnh cña tõng phÇn? _ 3 phÇn P1. “®Çu...giÕt giÆc cøu n­íc” ¨Sù ra ®êi vµ tuæi th¬ k× l¹ cña Giãng P2. “TiÕp...tõ tõ bay lªn trêi.” ¨Th¸nh Giãng