Giáo án Ngữ văn 6 (Cả năm)

Tiết 1 : Ngày dạy : CON RỒNG CHÁU TIÊN (Truyền thuyết) 1. Mục tiêu: Kiến thức: Học sinh hiểu thế nào là truyền thuyết. Hiểu nội dung, ý nghĩa và những chi tiết tưởng tượng kì ảo của truyện. Kỹ năng: Rèn kỹ năng đọc – kể chuyện. Thái độ: Thích truyện Con Rồng Cháu Tiên 2. Chuẩn bị: GV: SGK+SGV HS: SGK+Tập soạn 3. Phương pháp: Kể chuyện + Dùng tranh minh hoạ + Thảo luận nhóm. 4. Tiến trình: 4.1 Oån định: (Kd) 4.2 Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra tập của HS. 4.3 Giảng bài mới: Nước ta có khoảng 50 dân tộc khác nhau. Để hiểu về nguồn gốc, chúng ta cùng nhau tìm hiểu truyện Con Rồng Cháu Tiên Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm truyền thuyết: GV mời HS đọc phần chú thích (*) trong sách giáo khoa trang 7. Hoạt động 2: Đọc - hiểu văn bản. GV đọc (1 phần) à HS đọc tiếp. D Hình ảnh Lạc Long Quân và Âu Cơ được giới thiệu ra sao? -HS dựa vào sgk trả lời. D Hãy tìm những chi tiết trong truyện thể hiện tính chất kì lạ, lớn lao, đẹp đẽ của hình tượng Lạc Long Quân và Âu Cơ? -HS tìm và trả lời. D Việc kết duyên của Lạc Long Quân và Âu Cơ cùng việc Âu Cơ sinh nở có gì kì lạ? -HS tìm và trả lời. D Lạc Long Quân và Âu Cơ chia con như thế nào và để làm gì? -HS tìm và trả lời. D Theo truyện này thì người Việt Nam ta là con cháu của ai? Em có suy nghĩ gì về điều này? -HS phân tích và tự phát biểu. D Theo em cơ sở lịch sử của truyện “Con Rồng Cháu Tiên” là gì? -HS trả lời: Dựa vào tình hình dân tộc VN (54 dân tộc). D Em hiểu thế nào là chi tiết tưởng tượng kì ảo? Hãy nói rõ vai trò của các chi tiết này trong truyện? - GV gợi ý, cho HS thảo luận để rút ra ý nghĩa truyện. I. Truyền thuyết là gì? SGK trang 7 II. Tìm hiểu – Phân tích: Nhân vật: - Lạc Long Quân: nòi rồng - Âu Cơ: giống Tiên Diễn biến: - Lạc Long Quân và Âu Cơ kết nghĩa vợ chồng - Âu Cơ sinh ra bọc trứng à nở ra 100 con trai khôi ngô, khỏe mạnh: 50 con theo cha xuống biển, 50 con theo mẹ lên núi. - Dựng nước Văn Lang, người con trưởng lấy hiệu Hùng Vương, đóng đô ở Phong Châu. III. Ý nghĩa truyện: Truyện Con Rồng Cháu Tiên có nhiều chi tiết tưởng tượng kỳ ảo (như hình tượng các nhân vật thần có nhiều phép lạ và hình tượng bọc trăm trứng …) nhằm giải thích, suy tôn nguồn gốc giống nòi và thể hiện ý nguyện, đoàn kết thống nhất cộng đồng của người Việt). 4. 4 Củng cố và luyện tập: HS đọc lại ghi nhớ. 4. 5 Hướng dẫn HS tự học ở nhà: Học bài: Đọc, kể và trả lời câu hỏi SGK/ 8 Vở rèn: Thế nào là truyền thuyết? Vở bài tập: 5, 6, 7, 8 Chuẩn bị: Văn bản “Bánh chưng, bánh giầy” Đọc, kể và trả lời câu hỏi SGK / 12 Vẽ tranh. 5. RÚT KINH NGHIỆM Nội dung: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Phương pháp: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hình thức tổ chức: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tiết 2 : Ngày dạy : BÁNH CHƯNG BÁNH DÀY (Truyền thuyết) 1. Mục tiêu: Kiến thức: Học sinh hiểu nội dung, ý nghĩa về truyền thuyết bánh chưng bánh dày. Kỹ năng: Rèn kỹ năng đọc – kể chuyện. Thái độ: Thích truyện Bánh chưng bánh dày 2. Chuẩn bị: GV: SGK+SGV+Tranh HS: SGK+Tập soạn 3. Phương pháp: Kể chuyện + Dùng tranh minh hoạ + Thảo luận nhóm. 4. Tiến trình: 4.1 Oån định: (Kd) 4.2 Kiểm tra bài cũ: D Truyền thuyết là gì? D Hãy kể một cách diễn cảm truyện Con Rồng Cháu Tiên. Nêu ý nghĩa truyện? - Kiểm tra tập, vở. - Đúng ( 4đ ) - Kể được ( 2đ ) - Nêu ý nghĩa đúng ( 2đ ) - Đủ ( 2đ ) 4.3 Giảng bài mới: Hằng năm, mỗi khi xuân về tết đến, nhân dân ta con cháu các vua Hùng từ miền ngược đến miền xuôi, vùng núi cũng như vùng biển đều làm bánh. Vậy bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm hiểu. Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học Hoạt động 1: Đọc hiểu chú thích. Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản. GV đọc (1 phần) à HS đọc tiếp D Trong truyện có bao nhiêu nhân vật và ai là nhân vật chính? Cho biết vài nét về các nhân vật đó? - HS trả lời: Vua Hùng và Lang Liêu là nhân vật chính. - GV cho hs ghi bảng. D Vua Hùng chọn người nối ngôi trong hoàn cảnh nào, với ý định ra sao và bằng hình thức gì? Em có suy nghĩ gì về ý định đó? - HS trả lời. - GV ghi bảng. D Hãy đọc đoạn văn “Các lang ai... về lễ Tiên vương”. Theo em, đoạn văn này chi tiết nào em thường gặp trong các truyện cổ dân gian? Hãy gọi tên chi tiết ấy và nói ý nghĩa của nó? - HS tự tìm và phát biểu theo ý của mình. D Vì sao trong các con vua, chỉ có Lang Liêu được thần giúp đỡ? Lang Liêu đã thực hiện lời dạy của thần ra sao? - HS trả lời. D Hãy nói ý nghĩa của 2 loại bánh mà Lang Liêu làm để dâng lễ? - HS trả lời - GV chốt và ghi bảng D Theo em vì sao 2 thứ bánh của Lang Liêu được Vua Hùng chọn để tế Trời, Đất, Tiên Vương; và Lang Liêu được nối ngôi? - GV gợi ý cho HS thảo luận để rút ra ý nghĩa truyện. I. Tìm hiểu – Phân tích: Nhân vật: - Vua Hùng Vương: có 20 người con (20 vị lang). - Lang Liêu: con thứ 18, mồ côi mẹ, gắn bó với cuộc sống đồng áng. Diễn biến: - Vua Hùng muốn chọn vị Lang tài giỏi nối ngôi. Điều kiện: sẽ truyền ngôi cho người con nào làm vừa ý. - Lang Liêu thi tài: Được thần báo mộng giúp đỡ. Làm 2 loại bánh: Bánh hình tròn – tượng trưng cho Trời: Bánh giầy Bánh hình vuông – tượng trưng cho Đất: bánh chưng Kết quả: Lang Liêu được nối ngôi . II. Ý nghĩa truyện: Truyền thuyết Bánh chưng bánh giầy vừa giải thích nguồn gốc bánh chưng bánh giầy, vừa phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với thái độ đề cao lao động, đề cao nghề nông và thể hiện thờ kính Trời, Đất tổ tiên của nhân dân ta. Truyện có nhiều chi tiết nghệ thuật tiêu biểu cho truyện dân gian . 4. 4 Củng cố và luyện tập: - Câu 1, 2 trang 12 phần luyện tập . - Đọc thêm : Nàng Út làm bánh ớt . 4. 5 Hướng dẫn HS tự học ở nhà Học bài: Học ý nghĩa truyện và tập kể lại chuyện. Vở rèn: Vì sao trong con vua chỉ có Lang Liêu được thần giúp đỡ. Vở bài tập: 9,10 11, 12. Chuẩn bị: -Thánh Gióng SGK/19 Đọc và trả lời câu hỏi sgk / 22 5. RÚT KINH NGHIỆM Nội dung: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Phương pháp: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hình thức tổ chức: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tiết 3 : Ngày dạy : TỪ VÀ CẤU TẠO CỦA TỪ TIẾNG VIỆT 1. Mục tiêu: a. Kiến thức: - Học sinh nắm được khái niệm về từ, từ đơn, từ phức. - HS nắm được đặc điểm cấu tạo từ Tiếng Việt. b. Kỹ năng: Biết dùng từ, cấu tạo từ của từ Tiếng Việt. c. Thái độ: Sử dụng từ đúng chỗ. 2. Chuẩn bị: GV: SGK+SGV+Tranh HS: SGK+Tập soạn 3. Phương pháp: Qui nạp + Đàm thoại + Tích hợp + Thảo luận nhóm. 4. Tiến trình: 4.1 Oån định: (Kd) 4.2 Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra bài tập chuẩn bị của HS. 4.3 Giảng bài mới: Tiếng Việt chúng ta giàu và đẹp. Hôm nay, chúng ta tìm hiểu về từ và cấu tạo từ. Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học Hoạt động 1: Hình thành khái niệm về từ. GV mời HS đọc câu tìm hiểu bài trang 13. GV treo bảng phụ. D Câu này có bao nhiêu tiếng, từ? - HS lên bảng xác định. D Hãy phân loại các từ trong câu này theo yêu cầu sau: + Từ có 1 tiếng. + Từ có 2 hoặc nhiều tiếng. - HS xác định, GV ghi bảng. GV chốt lại: Từ có 1 tiếng: thần, dạy, vua ® từ đơn; từ 2 hoặc nhiều tiếng: trồng trọt, con trưởng ® từ phức. Như vậy, tiếng là đơn vị cấu tạo nên từ. Từ bao gồm: từ đơn và từ phức. D Vậy từ đơn là gì? Từ phức là gì? - HS phát biểu. - GV ghi bảng. D Trong những từ phức này, hãy phân loại: từ nào được tạo ra bằng cách ghép các tiếng có nghĩa với nhau? Từ nào được tạo bằng những tiếng có sự hòa phối âm thanh? ® GV chốt lại: từ phức có 2 loại: từ ghép và từ láy. D Trong những từ ghép trên, từ nào có nghĩa khái quát (cụ thể) hơn so với nghĩa của từng tiếng tạo ra chúng? GV mời HS đọc phần ghi nhớ SGK trang 13 và 14 I. Bài học 1. Đơn vị cấu tạo từ: Tiếng VD: Người / con trưởng / được / tôn / lên / làm / vua. ® 7 từ, 8 tiếng. 2. Phân loại từ: 2 loại: - Từ đơn: là từ chỉ gồm 1 tiếng. VD: thần, dạy, dân, . . . - Từ phức: là từ gồm 2 hoặc nhiều tiếng. VD: trồng trọt, chăn nuôi, hợp tác xã, 3. Các loại từ phức: a. Từ ghép: Được tạo ra bằng cách ghép các tiếng có nghĩa với nhau. VD: ăn ở, con trưởng, . . . * Nghĩa của từ ghép. - Khái quát hơn nghĩa của mỗi đơn vị tạo thành chúng. VD: ăn ở, con cháu, … - Cụ thể hơn nghĩa của mỗi đơn vị tạo thành chúng. VD : ăn cơm, con trưởng, … b. Từ láy : Được tạo ra bằng những tiếng có âm thanh hòa phối với nhau. VD : trồng trọt, hồng hào, … II. Ghi nhớ : * Từ là đơn vị nhỏ nhất để đặt câu. * Tiếng là đơn vị cấu tạo nên từ. * Từ chỉ gồm một tiếng là từ đơn. Từ gồm hai hoặc nhiều tiếng là từ phức. * Những từ phức được tạo ra bằng cách ghép các tiếng có quan hệ với nhau về nghĩa được gọi là từ ghép. Còn những từ phức có quan hệ láy âm giữa các tiếng được gọi là từ láy. Hoạt động 2: Bài tập: Bài 1/14: a. Từ “nguồn gốc” là kiểu từ ghép. b. Tìm từ: nguồn cội, gốc rễ, xuất xứ, căn do, gốc tích, gốc gác, … c. Tìm từ ghép: con cháu, cha mẹ, anh chị, cô chú, … Bài 2/14: Tìm quy tắc sắp xếp: a. Theo giới tính (nam, nữ): ông bà, cha mẹ, anh chị, … b. Theo bậc (trên, dưới): cha anh, ông cháu, mẹ con, … c. Theo quan hệ (gần, xa): cô chú, dì dượng, … Bài 3/14: Điền tiếng: a. Nêu cách chế biến của bánh: (bánh) rán, chiên, hấp, … b. Nêu tên chất liệu của bánh: (bánh) nếp, đậu xanh, kem, … c. Nêu tính chất của bánh: (bánh) dẻo, phồng, lạt, … d. Nêu hình dáng của bánh: (bánh) gối, ú, chữ, … Bài 4/15: Tìm từ láy tả tiếng khóc: thút thít, sụt sịt, sụt sùi, tỉ tê, … Bài 5/15: Tìm từ láy a. Tả tiếng cười: lanh lảnh, sang sảng, hô hố, … b. Tả tiếng nói: Thánh thót, dịu dàng, … c. Tả dáng điệu: co ro, cúm núm, lừng lững, … 4. 4 Củng cố và luyện tập: - Từ là gì? - Đặt một câu phân biệt tiếng, từ. 4. 5 Hướng dẫn HS tự học ở nhà Học bài: Ghi nhớ 1 SGK/ 12, 13, 14. Cho ví dụ. Làm bài tập. Vở rèn: Thế nào là từ đơn ? Vở bài tập: 13, 14, 15, 16, 17. Chuẩn bị: Từ mượn SGK/ 24 5. RÚT KINH NGHIỆM Nội dung: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Phương pháp: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hình thức tổ chức: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tiết 4 : Ngày dạy : GIAO TIẾP VĂN BẢN VÀ PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT 1. Mục tiêu: a. Kiến thức: - Huy động kiến thức của HS về các loại văn bản mà em đã biết. - Hình thành sơ bộ qua các khái niệm về văn bản, mục đích giao tiếp, phương thức biểu đạt. b. Kỹ năng: Rèn HS biết giao tiếp văn bản và phương thức biểu đạt. c. Thái độ: Sử dụng đúng kiểu văn bản. 2. Chuẩn bị: GV: SGK+SGV+STK. Ghi các phương thức biểu đạt vào bảng phụ. HS: SGK+Tập soạn 3. Phương pháp: Kể chuyện + Tranh minh họa + Tích hợp+Thảo luận nhóm. 4. Tiến trình: 4.1 Oån định: (Kd) 4.2 Kiểm tra bài cũ: (thông qua) 4.3 Giảng bài mới: Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta cần phải giao tiếp. Bài học hôm nay sẽ giới thiệu chung. Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học GV mời HS đọc câu tục ngữ: “Làm khi lành để dành khi đau”. D Câu tục ngữ này được viết ra để làm gì, nói về điều gì và được liên kết như thế nào? (Sau mỗi câu hỏi, HS trả lời và GV ghi bảng) ® GV chốt lại, giới thiệu đến HS: “Văn bản là một chuỗi lời … mục đích giao tiếp” a. GV mời HS đọc phần b trang 16 D Trong tranh 1 (2, 3) theo em sẽ có những văn bản gì? D Hãy gọi tên văn bản sao cho phù hợp với các mục đích giao tiếp sau: chào mừng (biểu cảm), kêu gọi (nghị luận), cầu khẩn thông báo (hành chính – công vụ), biểu lộ tình cảm (biểu cảm). b. GV giới thiệu đến HS 6 kiểu văn bản với phương thức biểu đạt tương ứng (Kết hợp cho HS làm ngay luôn bài tập 1/18) c. GV mời HS đọc phần ứng dụng trang 17 ® HS sẽ lựa chọn kiểu văn bản vừa được học để phù hợp với các tình huống giao tiếp được đưa ra. (VD: SGK trang 17) I. Bài học 1. Văn bản là gì? VD: Làm khi lành để dành khi đau. a. Chủ đề: cần kiệm. b. Liên kết: theo trình tự hợp lí, có vần điệu (lành – dành) c. Mục đích giao tiếp: khuyên bảo. ® Có chủ đề, có liên kết mạch lạc ® văn bản. 2. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt: Có 6 kiểu: u Tự sự: Mục đích giao tiếp: Kể diễn biến sự việc. VD: Truyện Tấm Cám (bài tập 1a/17 và 18) v Miêu tả: Mục đích giao tiếp: Tả trạng thái sự vật, người. VD: bài tập 1b/18 w Thuyết minh: Mục đích giao tiếp: Trình bày đặc điểm, tính chất, phương pháp. VD: Bài tập 1c/18 x Nghị luận: Mục đích giao tiếp: Bàn luận, nêu ý kiến. Bài tập 1c/18 y Biểu cảm: Mục đích giao tiếp: Biểu hiện tình cảm. Bài tập 1d/18 z Hành chính – công vụ: Mục đích giao tiếp: Thể hiện quyền hạn, trách nhiệm giữa người và người. VD: đơn từ, báo cáo. II. Ghi nhớ : Giao tiếp là hoạt động truyền đạt, tiếp nhận tư tưởng, tình cảm bằng phương tiện ngôn từ. Văn bản là chuỗi lời nói miệng hay bài viết có chủ đề thống nhất, có liên kết mạch lạc, vận dụng phương thức biểu đạt phù hợp để thực hiện Mục đích giao tiếp. Có sáu kiểu văn bản thường gặp với các phương thức biểu đạt tương ứng: tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận, thuyết minh, hành chính – công vụ. Mỗi kiểu văn bản có mục đích giao tiếp riêng. 4. 4 Củng cố và luyện tập: - Thế nào là văn bản? (chuỗi lời nói miệng hay viết) 4. 5 Hướng dẫn HS tự học ở nhà Học bài: Ghi nhớ + Nội dung bài ghi. Vở rèn: Nêu tính chất quan trọng của văn bản (chủ đề thống nhất có liên kết mạch lạc) Vở bài tập: 17, 18, 19. Chuẩn bị: Tìm hiểu chung về văn tự sự SGK/ 27 + Ý nghĩa và đặc điểm. + Luyện tập. 5. RÚT KINH NGHIỆM Nội dung: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Phương pháp: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hình thức tổ chức: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tiết 5 : Ngày dạy : THÁNH GIÓNG Truyền thuyết 1. Mục tiêu: a. Kiến thức: - Thánh Gióng là một truyền thuyết lịch sử ca ngợi người anh hùng làng Gióng có công đánh giặc ngoại xâm cứu nước. - Thánh Gióng phản ánh khát vọng và mơ ước của nhân dân về sức mạnh kỳ diệu lớn lao trong việc chống giặc ngoại xâm bảo vệ đất nước. b. Kỹ năng: Kể tóm tắt tác phẩm truyện dân gian. Phân tích và cảm thụ những mô-típ tiêu biểu trong truyện dân gian. c. Thái độ: - Giáo dục lòng tự hào về truyền thống anh hùng trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc. - Giáo dục tinh thần ngưỡng mộ, kính yêu những anh hùng có công với non sông đất nước. 2. Chuẩn bị: GV: SGK + Xem SGV+ STK + Tranh HS: SGK + Tập soạn 3. Phương pháp: Kể chuyện + Dùng tranh minh hoạ + Thảo luận nhóm. 4. Tiến trình: 4.1 Oån định: (Kd) 4.2 Kiểm tra bài cũ : D Thế nào là truyền thuyết? D Em hãy nêu ý nghĩa của truyện ”Con Rồng Cháu Tiên”, “Bánh chưng, Bánh Giầy” D Kiểm tra tập, vở. - Đúng ( 4đ ) - Nêu ý nghĩa truyện “Con Rồng Cháu Tiên”. (2đ) - Nêu ý nghĩa truyện “Bánh chưng, Bánh Giầy” (2đ) - Đủ ( 2đ ) 4.3 Giảng bài mới: Để thấy được tinh thần yêu nước, tinh thần đoàn kết dân tộc ta từ xưa đến nay, sự ủng hộ những người anh hùng cứu nước xưa. Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học Họat động 1: Đọc - hiểu chú thích. Giáo viên hướng dẫn cách đọc văn bản cho HS. Giáo viên đọc mẫu 1 đoạn, HS đọc phần còn lại. Giáo viên hướng dẫn cho HS giải nghĩa từ khó. (dựa vào phần chú thích trong sách giáo SGK/ 21 và 22): Thánh Gióng, Tráng sĩ, Phù Đổng Thiên Vương, trượng, áo giáp... Họat động 2: Đọc – hiểu văn bản D Theo em truyện Thánh Gióng có mấy nhân vật? Ai là nhân vật chính? - HS trả lời: Thánh Gióng. D Chi tiết nào liên quan đến sự ra đời của nhân vật Gióng? - HS trả lời dựa vào SGK D Em có nhận xét gì về sự ra đời của Gióng? - HS nhận xét: kì lạ D Yếu tố kì lạ về sự ra đời khác thường này đã nhấn mạnh điều gì về con người của cậu bé làng Gióng? D Yếu tố kì lạ này còn có trong truyện nào nữa? D Những chi tiết nào tiếp tục nói lên sự kì lạ của cậu bé? HS trao đổi, phát hiện chi tiết, GV sẽ ghi lại tất cả những chi tiết HS đã phát hiện lên bảng (sáu chi tiết ở câu hỏi 3 trang 23). Tình huống 1: Theo em các chi tiết trên có ý nghĩa như thế nào? Thảo luận từ 2-3 phút, sau đó mỗi nhóm cử đại diện lên trao đổi ý kiến. * Trong quá trình HS trao đổi, GV đặt những câu hỏi nhỏ để dẫn dắt khi cần thiết rồi chốt lại từng phần ở những chi tiết trọng tâm. (VD: Gióng lớn nhanh như thổi là nhờ vào đâu? Tại sao tác giả dân gian lại chọn chi tiết cả làng nuôi Gióng lớn?... Qua chi tiết này, em thấy xóm làng đã gởi gắm ước mơ gì nơi cậu bé?...) a. Ca ngợi ý thức đánh giặc cứu nước. b. Ý thức đánh giặc cứu nước được đặt lên đầu tiên đối với người anh hùng. c. Gióng là hình ảnh của nhân dân * Giáo viên chốt ý: người anh hùng lớn lên trong sự yêu thương, đùm bọc, chở che của nhân dân... d. Gióng tiêu biểu cho sức mạnh toàn dân. e. Sức mạnh của lòng yêu nước. D Dân gian có cách kể nào khác về sự trưởng thành và ra trận của Gióng? * Tính dị bản của văn học dân gian. D Em hãy tưởng tượng và kể lại cuộc chiến đấu của tráng sĩ Gióng. (Giáo viên tiếp tục hướng dẫn thảo luận để HS phát hiện ra ý nghĩa của chi tiết truyện). a. Thiên nhiên cùng người anh hùng cứu nước ra trận. b. Tre chẳng những gắn bó với con người trong lao động sản xuất, xây dựng mà còn gắn bó với con người trong cả chiến đấu. D Trong các truyện dân gian đã học, ta thấy thông thường sau khi một nhân vật lập được một chiến công lẫy lừng thì truyện sẽ kết thúc như thế nào? Còn tráng sĩ Gióng sau khi chiến thắng đã làm gì? Em hãy nói lên suy nghĩ của mình về chi tiết này. a. GV xâu chuỗi lại các chi tiết để kết thúc tình huống 1. b. GV bình: Thánh Gióng được sinh ra trong nhân dân, được nhân dân nuôi dưỡng đùm bọc. Thánh Gióng là nhân vật thể hiện nguyện vọng mơ ước của nhân dân... Tình huống 2: Ý nghĩa của hình tượng Thánh Gióng (HS thảo luận trong hai phút) a. Gióng là hình tượng tiêu biểu rực rỡ của người anh hùng đánh giặc cứu nước. b. Gióng là biểu tượng của lòng yêu nước, khả năng và sức mạnh quật khởi của dân tộc ta trong cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm. c. Gióng là người anh hùng mang trong mình nhiều nguồn sức mạnh d. Giáo viên bình: Thánh Gióng mang trong mình sức mạnh của cả đất nước... Tình huống 3: Theo em, Thánh Gióng là nhân vật có thật hay không? (HS tranh luận, sau đó Giáo viên ch