Giáo án Ngữ văn 6 - Học kỳ II (đầy đủ, chi tiết)

Ngày soạn: 10/1/2008 Ngày dạy: 15/1/2008 TUẦN 19 BÀI 18 TIẾT 73 - 74: văn bản bài học đường đời đầu tiên (Trích “Dế mèn phiêu lưu kí” của Tô Hoài) A.Mục tiờu bài học: Giỳp HS: 1. Hiểu nội dung, ý nghĩa bài học đường đời đầu tiên, nắm được những đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của bài văn 2. Giáo dục tinh thần khiêm tốn, biết học hỏi những người xung quanh, biết hối hận vì những việc làm sai trái Tích hợp với TV và TLV ở trong bài học 3. Rèn kĩ năng đọc, kể, tìm chi tiết trong tác phẩm văn xuôi, phân đoạn theo nội dung chính của văn bản B.Chuẩn bị: Thầy: Soạn giỏo ỏn, chuẩn bị bảng phụ, phiếu học tập, tranh về dế mèn, về cảnh đầm lầy Trũ: Soạn theo câu hỏi phần đọc - hiểu văn bản C.Tiến trỡnh lờn lớp: Ổn định tổ chức: Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà của HS Bài mới: Giới thiệu bài: trên thế giới và ở nước ta có những nhà văn nổi tiếng gắn bó cả đời viết của mình cho đề tài trẻ em - một trong những đề tài khó nhưng thú vị vào bậc nhất. Tô Hoài là một tác giả như thế Truyện đồng thoại đầu tiên của Tô Hoài: Dế mèn phiêu lưu kí (1941) đã và đang được hàng triệu người đọc các lứa tuổi vô cùng yêu thích. Nhưng dế mèn là ai, chân dung và tính nết nhân vật độc đáo này như thế nào, bài học cuộc đời đầu tiên mà anh ta nếm trải ra sao? Đó chính là nội dung bài học đầu tiên này khi chúng ta bước vào kì II Bài mới: Hoạt động của thầy và trũ Nội dung ? Đọc chú thích (*) SGK ? Tóm tắt những nét chính về TH GV bổ sung: bút danh TH là do ghép sông Tô Lịch và phủ Hoài Đức, 2 địa danh quê hương của nhà văn. TH tham gia VH cứu quốc trước CM T8. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong phong trào văn nghệ: Phó tổng thư kí tổng hội nhà văn Việt Nam... Những tác phẩm chính; Quê người, DM (1941), Truyện Tây Bắc (1953), Miền Tây (1967), Tuổi trẻ Hoàng Văn Thụ (1971), Cát bụi chân ai (1992) TH được tặng giải thưởng Bông sen của hội nhà văn á Phi với tác phẩm “Miền Tây” GV: tác phẩm gồm 10 chương ghi chép các cuộc phiêu lưu của DM Tên thể loại của tác phẩm là kí nhưng thực chất là 1 truyện, 1 tiểu thuyết đồng thoại Là 1 trong những tác phẩm được in nhiều lần nhất, được chuyển thể thành phim hoạt hình, múa rối, được các độc giả trong và ngoài nước mến mộ -> GV tóm tắt như SGV GV hướng dẫn đọc: + Đoạn DM tự tả chân dung: đọc với giọng hào hứng, kiêu hãnh, to vang, chú ý nhấn giọng ở các DT, TT miêu tả + Đoạn DM trêu chị Cốc: chú ý giọng đối thoại của từng nhân vật. Giọng DM trịch thượng, khó nghe, giọng DC yếu ớt rên rỉ, giọng chị Cốc đáo để, tức giận + Đoạn sau khi DC chết: giọng đọc chậm, buồn sâu lắng và có phần bi thương GV -> HS đọc nối tiếp -> nhận xét giọng đọc GV yêu câud HS kể tóm tắt theo bố cục ? Văn bản chia làm mấy phần, ý từng phần - Đ1: đầu -> sắp đứng đầu thiên hạ rồi - Đ2: tiếp -> hết ? Câu văn có chức năng liên kết đoạn là câu nào - Câu: chao ôi có biết đâu rằng... ? Câu chuyện được kể theo lời nhân vật nào, ngôi thứ mấy, tác dụng của ngôi kể - Kể theo lời nhân vật chính -> tạo nên sự thân mật gần gũi giữa người kể và bạn đọc ? Truyện được viết theo phương thức biểu đạt nào Tự sự + miêu tả GV: qua 2 phương thức đó ta thấy được sự tài tình của TH trong quan sát cũng như trong khi viết ? Khi xuất hiện ở đầu câu chuyện, DM đã là “một chàng dế thanh niên cường tráng” Vậy chàng dế ấy đã hiện lên qua những nét cụ thể nào về hình dáng và hoạt động? + Hình dáng: Đôi càng mẫn bóng Những cái vuốt nhọn hoắt Đôi cánh dài kín xuống tận kín đuôi Cả người là 1 mầu nâu bóng mỡ Đầu to nổi từng tảng Hai răng đen nhánh Sợi dâu dài và uốn cong + Hành động: Ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực Co cẳng lên đạp phanh phách vào những ngọn cỏ Nhai ngoàm ngoạp như 2 lưỡi liềm Trịnh trọng và khoan thai đưa cả 2 chân lên vuốt râu Đi đứng oai vệ, dún dẩy các khoeo chân rung râu ? Qua 1 loạt những chi tiết trên, em có nhận xét gì về trình tự và cách miêu tả (chọn lọc chi tiết, sử dụng so sánh, chọn lọc từ ngữ) của tác giả trong đoạn văn này - Tác giả đã miêu tả ngoại hình và xen kẽ với hành động của DM. Kết hợp miêu tả kq và miêu tả chi tiết các bộ phận quan trọng của DM ? Qua đoạn văn miêu tả này chúng ta thấy DM hiện lên là người như thế nào ? DM được miêu tả từ góc độ nào? tại sao khi giới thiệu DM tác giả lại chú ý đến đôi càng mẫm bóng trước tiên - DM được miêu tả từ góc độ chủ quan qua cách nhận xét, đánh giá của chính bản thân nhân vật Tác giả để DM giới thiệu trước hết đôi càng mẫm bóng vì càng là vũ khí hết sức lợi hại của võ sĩ DM. Mặt khác “đá” là thế võ gia truyền của nhà dế, bởi vậy mà đôi càng được giới thiệu đầu tiên và miêu tả khá tỉ mỉ GV: như vậy, nhờ tài quan sát và kể chuyện, bằng trí tưởng tượng phong phú và lối tự truyện, ngay từ đầu TH đã vẽ lên trước mắt người đọc 1 hình ảnh đẹp đẽ, hùng dũng, mạnh mẽ của DM. Cách dùng từ, đặt câu cũng rất đặc biệt. Các tính từ, động từ miêu tả ngoại hình vừa có thần vừa đa nghĩa. Đôi càng mẫm bóng chứ không phải nhẵn bóng, đôi cánh trước kia ngắn hủn hoẳn chứ không phải cũn cỡn, vũ lên chứ không phải vỗ cánh bay lên hay vù lên...đó là những từ lạ có sức tạo hình...có những từ không có gì lạ nhưng do nó được đặt vào 1 tg quan nhất định, hiệu qảu của nó không kém gì sức gợi như trên, chẳng hạn sợi râu “dài và uốn cong 1 vẻ rất đỗi hùng dũng” ? Tính cách của DM được miêu tả qua các chi tiết nào về hành động, ý nghĩ + Hành động: đi đứng oai vệ như con nhà võ, cà khịa với tất cả bà con trong xóm, quát mấy chị cào cào, đá mấy anh gọng vó... + ý nghĩ: tưởng mình sắp đứng đầu thiên hạ rồi ? DM còn tự nhận mình là tợn lắm, xốc nổi và ngông cuồng, em hiểu những lời đó của DM là như thế nào - DM tự thấy mình liều lĩnh, thiếu chín chắn, cho mình là nhất không coi ai ra gì ? Từ đó, em có nhận xét gì về tính cách DM ? Qua phần này, em nhận thấy nét đẹp và chưa đẹp trong hình dáng cũng như tính nết của DM là gì? - Đẹp hình dáng: khoẻ mạnh, cường tráng, đầy sức sống - Đẹp tính nết: yêu đời, tự tin - Chưa đẹp trong tính nết: kiêu căng, tự phụ, không coi ai ra gì, hợm hĩnh, thích ra oai với kẻ yếu GV: như vậy qua đoạn đầu, chúng ta đã có dịp chiêm ngưỡng bức chân dung tự hoạ của DM cũng như tính nết của DM và thấy được những suy nghĩ, đặc biệt tâm trạng của DM khi tự hoạ chân dung. Tính nết của DM đã gây hậu hoạ gì cho anh th/n ấy, chúng ta cùng sang tìm hiểu phần 2 ? Đọc đoạn văn ? Tóm tắt ngắn gọn đoạn văn trên ? Mang tính kiêu căng vào đời, DM đã gây ra những chuyện gì để phải ân hận suốt đời - Khinh thường DC, gây sự với Cốc -> cái chết của DC ? Có thể nói DC là 1 hình ảnh tương phản với DM. Tìm những chi tiết miêu tả DC về hình dáng bề ngoài qua con mắt của DM - Người gầy gò, lêu nghêu như 1 gã nghiện thuốc phiện - Cánh chỉ ngắn cũn đến giữa lưng - Đôi càng bè bè nặng nề. Bẩm sinh yếu đuối - Râu ria cụt có 1 mẩu - Mặt mũi ngẩn ngẩn ngơ ngơ ? Qua đó ta thấy DC là 1 chú dế như thế nào, qua những từ ngữ như thế nào - Từ ngữ chọn lọc -> DC gầy gò ốm yếu ? DM đánh giá tính nết, tính cách của DC như thế nào - DM đánh giá về DC là “ăn xổi ở thì”, “sinh sống cẩu thả”, “có lớn mà chẳng có khôn”, là nhát sợ ? Nhưng theo dõi toàn bộ đoạn truyện, ta thấy DC hiện lên như thế nào qua cách cư xử với DM ? Tìm những chi tiết thể hiện cách xưng hô, lời lẽ, giọng điệu trong ngôn ngữ của DM với DC (cách cư xử của DM với DC) - Đặt tên cho bạn là DC - Xưng hô trịch thượng, bề trên: gọi DC là chú mày trong khi bằng tuổi - Khi nghe DC đề nghị giúp đỡ thì DM “hếch răng lên xì 1 hơi rõ dài”, “khinh khỉnh mắng” - Chê bạn hôi như cú ? Nhận xét gì về thái độ, cách cư xử trên của DM với DC ? Qua cách cư xử của DM với DC, chúng ta biết thêm điều gì về tính nết của DM ? Dưới mắt DM, DC hiện ra như thế nào - Yếu ớt, xấu xí, lười nhác, đáng khinh ? Đọc đoạn từ “bỗng thấy chị Cốc -> DC kêu thảm thiết ? Tóm tắt lại đoạn truyện vừa đọc ? Hết coi thường DC, DM lại gây sự với chị Cốc. Vì sao DM lại dám gây sự với Cốc to lớn hơn mình - Muốn ra oai với DC, muốn chứng tỏ mình sắp đứng đầu thiên hạ rồi ? Tìm những chi tiết thể hiện những diễn biễn về tâm lí của DM trong quá trình trêu chị Cốc - Nghịch ranh, nghĩ mưu trêu chị Cốc - Khi DC từ chối, Mèn huyênh hoang kiêu ngạo - Trêu xong tự đắc, ngạo mạn, hả hê vì trò đùa: nằm khểnh, bắt chân chữ ngũ “mày tức...” - Sợ hãi khi nghe tiếng Cốc mổ DC: khiếp, nằm im thin thít... - Biết chị Cốc đi mới mon men bò lên ? Qua những chi tiết trên giúp ta biết thêm gì về tính nết DM ? Nhận xét cách DM gây sự với chị Cốc bằng câu hát “Vặt lông...tao ăn” - Xấc xược, ác ý, chỉ nói cho sướng miệng không nghĩ tới hậu quả ? Hậu quả của việc trêu cho sướng miệng của DM là gì - DC chết ? Thái độ của DM thay đổi như thế nào khi DC chết - Thái độ của DM thay đổi: vì hậu quả không lường hết được Sám hối chân thành: đứng lặng hồi lâu trước mộ của DC nghĩ về bài học đường đời đầu tiên phải trả giá Các chi tiết: quỳ xuống, nâng DC lên mà than, đắp mộ to cho DC...đó là hành động hối lỗi của DM, dù nuộn nhưng rất đáng quý bởi nó thức tỉnh DM tính kiêu căng tự phụ đã gây ra hậu quả lớn lao như thế nào ? Thái độ ấy cho ta hiểu thêm điều gì về DM ? Bài học đường đời đầu tiên mà DM rút ra được thể hiện qua những câu văn như thế nào - Lời trăng trối của DC “ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ...” “Chao ôi có biết đâu rằng... ngu dại của mình thôi” ? Đó là bài học về điều gì GV: không phải mụ Cốc là thủ phạm chính mà chính là DM đã vô tình giết chết DC, đến lúc nhận ra thì đã muộn ? Cuối truyện là hình ảnh DM đứng lặng hồi lâu trước nấm mồ bạn Em thử hình dung tâm trạng của DM lúc này ? Qua thái độ ân hận chuộc lỗi của DM, chúng ta có thể đánh giá nhân vật DM như thế nào ? Vì sao Mèn bất ngờ khi thấy Choắt nói lời trăng chối - Vì DC không oán trách mà lại đưa ra lời khuyên chân thành muốn giúp Mèn sửa đổi tính nết ? Em học tập được điều gì từ nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của TH GV: văn bản trên là 1 mẫu mực của TH trong kiểu văn miêu tả mà chúng ta sẽ học ở các bài học làm văn sau này ? Tóm lại nội dung của văn bản GV: phần tốt là cơ bản nên giành được tình cảm của người đọc GV phân nhóm đọc theo vai 3 nhân vật: DM, DC và chị Cốc -> các nhóm nhận xét GV yêu cầu HS viết trong 3’ -> thu bài 1 số HS I - Giới thiệu văn bản 1. Tác giả: tên thật Nguyễn Sen (1920) 2. Tác phẩm: “DM...” là tác phẩm nổi tiếng đầu tiên cảu TH sáng tác năm 21 tuổi dựa vào những kỉ niệm tuổi thơ ở vùng bưởi quê hương “BHĐĐĐT” trích từ chương đầu II - Đọc - hiểu văn bản 1. Đọc - hiểu chú thích * Bố cục: 2 đoạn + Đ1: miêu tả hình dáng, tính cách DM (bức chân dung tự hoạ) + Đ2: bài học đường đời đầu tiên của DM 2. Tìm hiểu văn bản a) Bức chân dung tự hoạ của DM - Chàng dế thanh niên cường tráng + Hình dáng + Hành động => Lần lượt miêu tả từng bộ phận cơ thể, miêu tả ngoại hình xen hành động, miêu tả kq + miêu tả chi tiết, sử dụng nhiều động từ, tính từ chọn lọc, chính xác Phép so sánh độc đáo => DM khoẻ mạnh, cường tráng, có vẻ đẹp hùng dũng của con nhà võ - Tính cách DM + Hành động + ý nghĩ => Kiêu căng, tự phụ về vẻ đẹp và sức mạnh của bản thân, xem thường mọi người, hung hăng, xốc nổi b) Bài học đường đời đầu tiên của DM * Dế choắt - Gầy gò ốm yếu - DM đánh giá tính nết DC... - DC khiêm nhường, hiền lành, nhũn nhặn. Đặc biệt là tinh thần vị tha cao thượng, thể hiện qua thái độ không oán hờn mà lại khuyên can DM * DM - Thái độ kẻ cả, khinh thường người bạn hàng xóm, trịch thượng, không quan tâm giúp đỡ, có phần tàn nhẫn với bạn - DM ích kỉ hẹp hòi, không quan tâm giúp đỡ người khác mặc dù nhận được lời yêu cầu khẩn khoản - Trêu chị Cốc để ra oai với DC, chứng tỏ mình sắp đứng đầu thiên hạ + Nghịch ranh, huyênh hoang trước kẻ yếu nhưng lại nhát sợ hoảng hốt trước kẻ mạnh => Hậu quả DC chết + Bàng hoàng, ngớ ngẩn + Hốt hoảng, lo sợ, bất ngờ vì cái chết và lời khuyên của DC + Hối hận, xót thương => DM có tình cảm đồng loại, biết ăn năn hối lỗi - DM rút ra bài học đường đời đầu tiên, bài học về tác hại của tính nghịch ranh, ích kỉ - Tâm trạng DM cuối truyện (đứng lặng hồi lâu trước mồ bạn): cay đắng vì lỗi lầm, xót thương cho DC, mong DC sống lại, nghĩ đến việc thay đổi cách sống của mình - Chàng dế cường tráng, biết ăn uống điều độ, làm việc có chừng mực - Tính tình có nhiều nét xấu: kiêu căng, xốc nổi, hung hăng gây sự, ích kỉ, ra oai với người yếu, sợ kẻ mạnh nhưng không phải là kẻ ác - DM biết ăn năn hối lỗi, tìm cách chuộc lỗi - Sau hậu quả, DM thay đổi tính tình với DC, cách nhìn nhận bản thân 3. Tổng kết a) Nghệ thuật - Tài quan sát tưởng tượng - Nghệ thuật tương phản khi xây dựng hai chàng dế - Lời kể biến hoá, linh hoạt xen kẽ ngôn ngữ đối thoại, độc thoại, bình luận - Những từ ngữ miêu tả (động từ, tính từ) được dùng bất ngờ, đặc sắc, diễn tả chính xác đối tượng miêu tả b) Nội dung - DM là chàng dế th/n với nhiều nết tốt và cả nết xấu III - Luyện tập 1. BT1: đọc phân vai 2. BT2: tâm trạng DM khi đứng lặng hồi lâu trước nấm mồ của người bạn xấu số Củng cố: GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ SGK Cảm nhận qua nhân vật DC, về câu nói cuối đời và cái chết thảm thương của DC Dặn dũ: Học bài Làm bài trong SBT Miêu tả hình ảnh chị Cốc bằng lời văn của mình D.Rỳt kinh nghiệm: Ngày soạn:12/1/2008 Ngày dạy: 16/1/2008 TIẾT 75: tiếng việt: phó từ A. Mục tiờu bài học: Giỳp HS: 1. Hiểu: phó từ là gì, phân loại phó từ 2. Tích hợp với phần văn ở văn bản “Sông nước Cà Mau” với TLV ở quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả 3. Rèn kĩ năng: phân biệt tác dụng của phó từ trong cụm từ, trong câu 4. Có ý thức vận dụng phó từ trong nói và viết B. Chuẩn bị: Thầy: Soạn giỏo ỏn, chuẩn bị bảng phụ Trũ: Chuẩn bị bài trước C. Tiến trỡnh lờn lớp: Ổn định tổ chức: Kiểm tra bài cũ: ? Cụm tính từ là gì? Cho 1 VD: vốn đã rất yên tĩnh Bài mới: Giới thiệu bài: cụm tính từ mà bạn vừa tìm chúng ta thấy có phần phụ đứng trước và cả 3 từ trong phần phụ ấy đều là phó từ, để biết về loại hư từ này, chúngta sẽ đi tìm hiểu bài học ngày hôm nay Bài mới: Hoạt động của thầy và trũ Nội dung GV treo bảng phụ ghi VD SGK ? Đọc ví dụ ? Các từ gạch chân trên bảng phụ bổ sung ý nghĩa cho những từ nào a) - đã -> đi thật -> lỗi lạc cũng -> ra vẫn chưa -> thấy b) - được -> soi (gương) rất -> ưa nhìn ra -> to rất -> bướng ? Các từ được bổ sung ý nghĩa thuộc loại từ nào - Động từ: đi, ra, thấy, soi - Tính từ: lỗi lạc, ưa nhìn, to, bướng GV: như vậy chúng ta không thấy có các danh từ được các từ gạch chân bổ sung ý nghĩa ? Các từ được gạch chân đứng ở vị trí nào trong cụm từ Nếu quy ước các từ bổ sung ý nghĩa là X và các từ được bổ sung là Y -> vẽ mô hình từng trường hợp cụ thể X + Y: đã đi, cũng ra, vẫn chưa thấy Y + X: soi gương đuợc, to ra => X có thể đứng trước hoặc sau Y ? Bài tập nhanh ? Đọc ghi nhớ SGK GV treo bảng phụ ghi bài tập Xác định phó từ và vị trí của phó từ trong VD sau: Ai ơi chua ngọt đã từng Non xanh nước bạc ta đừng quên nhau đã, đừng: đứng trước động từ Bảng phụ ghi VD SGK ? Đọc VD trên bảng phụ ? Tìm cac phó từ bổ sung ý nghĩa cho những động từ, tính từ in đậm a) Lắm ; b) đừng, vào; c) không, đã, đang ? Mô hình hoá theo X +Y và Y + X trong từng trường hợp cụ thể X + Y: đừng trêu, không trông thấy Y + X: chóng lớn lắm ? Theo dõi lại VD ở I và II hãy so sánh ý nghĩa của những cụm từ có phó từ và ý nghĩa của những cụm từ không có phó từ - Những cụm từ có phó từ có ý nghĩa cụ thể hơn ? Thống kê lại các phó từ ở mục I và II - đã, cũng, vẫn, đang, thật, rất, lắm, không, ra, được, chưa ? Phân loại chúng theo các dấu hiệu ý nghĩa theo bảng sau (bảng phụ) - Thảo luận nhóm ý nghĩa Đứng trước Đứng sau chỉ quan hệ tgian Chỉ mức độ Chỉ sự tiếp diễn t2 Chỉ sự phủ định Chỉ sự cầu khiến Chỉ khả năng Chỉ kq và hướng đã, đang, vẫn, cứ thật, rất cũng, vẫn không, chưa đừng nữa lắm, quá được ra, vào ? Tìm thêm các phó từ loại trên GV lưu ý: phó từ thật có thể đứng trước hoặc sau tính từ giống như qua, cực kì, vô cùng ? Đọc ghi nhớ -> nhắc lại GV gọi HS lên làm miệng đã - chỉ quan hệ thời gian cũng sắp - tiếp diễn t2 - quan hệ thời gian không còn - phủ định - tiếp diễn t2 đều - tiếp diễn t2 đương, sắp: quan hệ thời gian lại - tiếp diễn t2 ra: hướng, được: kq GV cho HS viết ra giấy nháp - thu, chấm 1 số bài Nếu còn thời gian cho HS chép chính tả I - Phó từ là gì 1. Ví dụ 2. Nhận xét - Bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ - Đứng trước hoặc dứng sau động từ (*) Ghi nhớ 1 (SGK) (*) Bài tập nhanh II - Các loại phó từ 1. Ví dụ 2. Kết luận: ghi nhớ (SGK) III - Luyện tập 1. Bài tập 1 Đáp án: đã, không còn, đã, đều, đương, lại sắp, (toả) ra, cũng sắp (có nụ), đã (về), cũng sắp (về), đã (xâu) được 2. Bài tập 2: viết đoạn văn Củng cố: Nhắc lại ghi nhớ Dặn dũ: Học bài, làm bài Chuẩn bị trước bài “So sánh” D. Rỳt kinh nghiệm: Ngày soạn: 13/1/2008 Ngày dạy: 17/1/2008 TIẾT 76: tập làm văn tìm hiểu chung về văn miêu tả A. Mục tiờu bài học: Giỳp HS: - Nắm được những hiểu biết chung nhất về văn miêu tả trước khi đi sâu vào một số thao tác chính nhằm tạo lập loại văn bản này - Nhận diện được những đoạn văn, bài văn miêu tả - Hiểu được trong những tình huống nào thì người ta thường dùng văn miêu tả B. Chuẩn bị: Thầy: Soạn giỏo ỏn, chuẩn bị bảng phụ Trũ: Chuẩn bị bài trước C. Tiến trỡnh lờn lớp: Ổn định tổ chức: Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra vở soạn bài của 1 số HS Bài mới: Giới thiệu bài: ở tiểu học, các em đã học về văn miêu tả và đã viết 1 số bài văn miêu tả, con nào nhắc lại cho cô thế nào là văn miêu tả? Để hiểu biết, củng cố và nâng cao thêm kiến thức, cô trò chúngta cùng tìm hiểu tiếp thể loại văn này Bài mới: Hoạt động của thầy và trũ Nội dung GV treo bảng phụ ghi 3 tình huống trong SGK ? Đọc 3 tình huống trên bảng phụ GV yêu cầu HS trả lời lần lượt 3 tình huống (Cho HS thảo luận nhóm, mỗi nhóm 1 tình huống) GV: rõ ràng việc sử dụng văn miêu tả ở đây là rất cần thiết. Nếu không dùng hoặc không khéo sẽ không giải quyết được tình huống ? Tìm thêm 1 số tình huống khác tương tự ? Từ những tình huống trên, em nào cho biết thế nào là văn miêu tả HS trả lời theo ý hiểu GV hướng HS tới phần 2 để các em hiểu rõ hơn ? Chỉ ra 2 đoạn văn miêu tả DM và DC GV treo bảng phụ ghi 2 đoạn văn ? Qua đoạn văn thứ nhất, em thấy DM có đặc điểm gì nổi bật, những chi tiết và hình ảnh nào cho thấy điều đó ? DC có đặc điểm gì, khác DM ở chỗ nào? Chi tiết nào, hình ảnh nào cho thấy điều đó ? Qua việc phân tích các bài tập trên, con nào cóthể cho cô biết thế nào là văn miêu tả ? Đọc ghi nhớ GV giải thích: mục này kq b/c và đặc điểm chủ yếu của văn miêu tả. Đó là kiểu bài văn giúp người đọc vừa hình dung cụ thể tính chất của người, vật, việc, cảnh vừa thể hiện năng lực nhìn, nghe, cảm nhận (quan sát, tưởng tượng) của người viết Văn miêu tả rất cần thiết trong cuộc sống con người và không thể thiếu được trong tác phẩm văn chương ? Đọc yêu cầu bài tập GV cho lớp thảo luận nhóm (4 nhóm) N1 + N2: Đ2, N3: Đ1, N4: Đ3 Cho các nhóm làm ra phiếu học tập sau đó GV đọc to cho cả lớp nghe, các nhóm khác nhận xét Đ/c: càng mẫm bóng, vuốt cứng dần và nhọn hoắt, co cẳng đạp lá cây ngọn cỏ để thử sức lợi hại của chiếc vuốt Đ/c; loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh nghênh, đội lệch, như con chim chích Đ/c: cua cá tấp nập xuôi ngược, bay về cả vùng nước mới để kiếm mồi cãi cọ om xòm GV cho HS làm ra giấy phần a - Có thể nêu 1 số đặc điểm của mùa đông như sau: + Lạnh lẽo và ẩm ướt, gió bấc và mưa phùn + Đêm dài ngày ngắn + Bầu trời luôn u ám: như thấp xuống, ít thấy trăng sao, nhiều mây và sương mù + Cây cối trơ trọi khẳng khiu: lá vàng rụng nhiều + Mùa của hoa: đào, mai, mận, mơ, hoa hồng và nhiều loài khác chuẩn bị cho mùa xuân đến I - Thế nào là văn miêu tả 1. Tình huống Cả 3 tình huống đều phải sử dụng văn miêu tả vì căn cứ vào hoàn cảnh và mục đích gián tiếp + Tình huống 1: tả con đường và ngôi nhà để người khách nhận ra, không bị lạc + Tình huống 2: tả 1 cái áo cụ thể để người bán hàng không lấy lẫn + Tình huống 3: tả chân dung người lực sĩ 2. Trong văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” a) Đoạn tả DM: bởi tôi...đưa cả 2 chân lên vuốt râu b) Đoạn tả DC: cái anh chàng DC...nhiều ngách như hang tôi - Đoạn tả DM: càng chân khoeo, vuốt, đầu, cánh, răng, râu...những động tác ra oai sức khoẻ - Đoạn tả DC: dáng gầy gò, dài lêu nghêu Những so sánh: gã nghiện thuốc phiện, người cởi trần mặc áo gi lê Những động, tính từ chỉ sự xấu xí, yếu đuối (*) Ghi nhớ SGK II - Luyện tập 1. Bài tập 1 (SGK) a) Đ1: đặc tả chú DM vào độ tuổi “thanh niên cường tráng”. Những đặc điểm nổi bật: to khoẻ và mạnh mẽ b) Đ2: tái hiện hình ảnh chú bé liên lạc (Lượm). Đặc điểm nổi bật: 1 chú bé nhanh nhẹn, vui vẻ hồn nhiên c) Miêu tả 1 vùng bãi ngập nước ven ao hồ sau mưa. Đặc điểm nổi bật: 1 thế giới động vật sinh động, ồn ào, huyên náo 2. Bài tập 2 (SGK) Củng cố: Một số HS làm đoạn văn hoàn chỉnh Đọc lại ghi nhớ SGK Dặn dũ: Về nhà làm câu b BT 2 GV cho HS làm thêm bài tập D. Rỳt kinh nghiệm: Ngày soạn: 19/1/2008 Ngày dạy: 22/1/2008 TUẦN 20 BÀI 19 TIẾT 77: văn bản : sông nước cà mau (Trích “Đất rừng phương nam” - Đoàn Giỏi) A. Mục tiờu bài học: Giỳp HS: 1. Nắm được nội dung, nghệ thuật của văn bản 2. Giáo dục lòng yêu mến những con người lao động bình dị ở miền Nam tổ quốc, tình yêu đối với thiên nhiên hùng vĩ, yêu tiếng mẹ đẻ giàu có, trong sáng 3. Rèn kĩ năng phân tích, cảm nhận những nét đặc sắc của 1 bài văn miêu tả với ngôn từ giản dị mà phong phú đậm mầu sắc Nam Bộ, cảm hứng dạt dào trước cảnh đẹp sông nước đập vào giác quan của người nghệ sĩ B. Chuẩn bị: Thầy: Soạn giỏo ỏn, chuẩn bị bảng phụ, tranh ảnh về vùng sông nước Cà Mau Trũ: Chuẩn bị bài trước theo hệ thống câu hỏi Đọc - hiểu văn bản C. Tiến trỡnh lờn lớp: Ổn định tổ chức: Kiểm tra bài cũ: ? Trong văn bản “BHĐĐĐT”, DM hiện lên là 1 chàng dế như thế nào về hình dáng và tính nết Bài mới: Giới thiệu bài: Dòng sông bao giờ cũng gắn bó với những kỉ niệm vui buồn của mỗi miền quê hương. ở mỗi miền, vùng dòng sông lại có những vẻ đẹp khác nhau. Bài học hôm nay. cô trò ta sẽ đến với vùng sông nước Cà Mau nơi cuốicùng của đất nước từ Bắc vào Nam Bài mới: Hoạt động của thầy và trũ Nội dung ? Đọc chú thích (*) SGK ? Tóm tắt nét chính về nhà văn Đoàn Giỏi HS giới thiệu theo sách GV bổ sung thêm: tên thật Đoàn Văn Giỏi, tác phẩm của ông đậm đà mầu sắc Nam Bộ Những tác phẩm chính của Đoàn Giỏi: Thơ: Giữ vững niềm tin (1954); Truyện: Cá bống mú (1955); Truyện: Ngọn tầm vông (1956); T2 : Hoa hướng dương (1960); Truyện: Cuộc truy tìm kho vũ khí (1967); Biên khảo: Tê giác trong ngàn xanh (1981) ? HS đọc theo SGK GV nói thêm: tác phẩm có sức hấp dẫn lâu bền với nhiều thế hệ bạn đọc, được in lại nhiều lần, được dựng thành phim khá thành công GV hướng dẫn đọc: giọng đọc thể hiện sự hăm hở, nhấn mạnh các tên riêng Đoạn đầu đọc chậm, giọng miên man, đều đều, càng về sau tốc đọ càng nhanh dần lên, tới đoạn tả chợ đọc giọng vui, linh hoạt GV đọc và gọi 3 HS đọc tiếp HS nhận xét giọng đọc của nhau GV yêu cầu HS đọc kĩ các từ khó trong phần chú thích ? Bài văn miêu tả cảnh gì? Theo trình tự như thế nào - Bài văn miêu tả cảnh sông nước Cà Mau ở vùng cực nam tổ quốc. Trình tự miêu tả: đi từ ấn tượng chung về thiên nhiên đất trời đến việc tập trung miêu tả thuyết minh về các kênh rạch, sông ngòi với cảnh vật 2 bên bờ, rồi cuối cùng dừng lại ở cảnh chợ Năm Căn họp ngay trên mặt sông (đi từ khái quát đến cụ thể, từ cảnh sắc thiên nhiên đến sinh hoạt xã hội ? Dựa vào trình từ miêu tả, em hãy chia đoạn cho bài văn + 3 đoạn: - Đ1: đầu -> một mầu xanh đơn điệu - Đ2: tiếp -> khói sóng ban mai - Đ3: còn lại ? Em hãy hình dung vị trí quan sát của người miêu tả - Tác giả nhập vai người kể chuyện xưng tôi ( trong truyện người kể là bé An) ? Vị trí ấy có gì thuận lợi trong quan sát và miêu tả - Đ2 nhìn để quan sát và miêu tả của người trong bài này là trên con thuyền trôi theo các kênh rạch vùng Cà Mau đổ ra sông Năm Căn rộng lớn, rồi dừng lại ở chợ Năm Căn ? Vị trí ấy có thuận lợi gì trong việc quan sát và miêu tả - Tạo ra đ2 nhìn như vậy của người kể chuyện, tác giả cóthể miêu tả cảnh quan 1 vùng rộng lớn theo 1 trình tự tự nhiên hợp lí. Từ vị trí trên thuyền người kể c