Giáo án ngữ văn 6 kì II

Tuần 20 ( Tõ tiÕt 73 ®Õn tiÕt 75) Bài 18 BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Tiết 1) ››šš I. Mục tiêu: 1- Kiến thức: Giúp HS: - Hiểu được nội dung ý nghĩa bài học đường đời đầu tiên. - Nắm được những đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của bài văn. 2- Kĩ năng: - Rèn kĩ năng đọc truyện đồng thoại, đọc lời đối thoại ohù hợp với tính cách các nhân vật, tả vật. 3- Thái độ: - Giáo dục ý thức sống thân ái đoàn kết với mọi người II. Chuẩn bị: 1- GV: - Bảng phụ: Tóm tắt 3 sự việc chính. - Chân dung của tác giả Tô Hoài 2- HS: - Đọc, nghiên cứu nội dung SGK III. Các bước lên lớp: 1.Ổn định: Kiểm tra sĩ số. 2. Kiểm tra: Tập sách, sự chuẩn bị của HS 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG GHI - HĐ 1: HD đọc chú thích văn bản: - Hướng dẫn đọc, sau đó GV đọc mẫu 1 đoạn. - KiÓm tra việc hiÓu 1 vài từ khó trong mục chú thích (SGK). ? Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ T« Hoµi, vµ t¸c phÈm “ DÕ MÌn phiªu l­u kÝ” -Văn bản BHĐĐĐT có 2 phần nội dung: + Phần đầu: Miêu tả h×nh dáng, tính cách của Dế Mèn. + Phần sau: Kể về bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn. Hãy xác định 2 phần đó trên văn bản? - Truyện được kể bằng lời của nhân vật nào? Thuộc ngôi kể thứ mấy? - GV: Cách lựa chọn vai kể như vậy có nhiều tác dụng: Tạo sự thân mật gần gũi giữa người kể với người đọc, dễ biểu hiện tâm trạng, ý nghĩ, thái độ đối với những gì xung quanh và đối với chính mình. HĐ 2: Hướng dẫn đọc- hiểu văn bản: - GV: Khi xuất hiện ở đầu câu chuyện, DM đã là “1 chàng dế thanh niên cường tráng”. Điều đó thể hiện rõ qua những nét cụ thể nào về hình dáng? (càng, chân, cánh, râu…) hành động? (đạp, vũ, nhai…) - Tác giả dùng nhiều những từ loại nào khi miêu tả hình dáng, hành động của DM? - Em có nhận xét gì về trình tự miêu tả của tác giả và tác dụng của cách miêu tả đó? - Qua đoạn văn miêu tả hình ảnh DM hiện lên trong trí tưởng tượng của em về chàng dế ra sao? - Tính cách của DM được miêu tả qua các chi tiết cụ thể nào về hành động, ý nghĩ? - Từ đó, em có nhận xét gì về tính cách của DM? ? qua nh÷ng nÐt miªu t¶ h×nh d¸ng vµ tÝnh c¸ch cña DÕ MÌn em cã nhËn xÐt chung g× vÒ nh©n vËt nµy? => Bộc lộ vẻ đẹp sống động, cường tráng oai phong trẻ trung sức sống mạnh mẽ của tuổi trẻ - Báo cáo - Nghe, đọc theo yêu cầu - Dùa vµo SGK ®Ó tr¶ lêi - Giải thích - Xác định: + Từ đầu đến “đứng đầu thiên hạ rồi”. + Từ “Chao ôi, có biết …đến hết” - Nhân vật chính - Dế Mèn - Ngôi thứ nhất. Tìm, nêu: + Hình dáng: Đôi càng mẫm bóng, vuốt chân…, đôi cánh dài, cả người, đầu to…hai răng đen nhánh, râu dài uốn cong. + Hành động: Đạp phanh phách, vũ phành phạch, nhai ngoàm ngoạm, trịnh trọng vuốt râu. + Nhiều động từ, tính từ. - Trao đổi: Lần lượt miêu tả từng bộ phận cơ thể, gắn liền miêu tả hình dáng với hành động khiến hình ảnh DM mỗi lúc một rõ nét. - Bộc lộ. - Tìm, nêu: Đi đứng oai vệ; cà khịa với tất cả hàng xóm, quát, đá…tưởng mình sắp đứng đầu thiên hạ. - Tù béc lé I/ Đọc – hiÓu chung 1.§äc. 2.Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm. Tác giả: Tô Hoài - Tên thật N. Sen sinh 1920, ở Hoài đức, Hà Đông, HN - Khối lượng tác phẩm rất phong phú, đa dang nhiều thể loại Tác phẩm: văn bản trích từ chương I của truyện “Dế mèn phiêu lưu kí” In năm 1941 II/ Đọc- hiểu chi tiÕt văn bản: 1/ Hình dáng, tính cách của DM: - Hình dáng: + Ngoại hình: Càng, vuốt, đầu, răng, râu + Điệu bộ, động tác: Mạnh mẽ, oai phong, trịnh trọng --> Vừa tả hình dáng chung, vừa làm nổi bật chi tiết quan trọng víi c¸c tính từ, động từ, so sánh Þ Khoẻ mạnh, cường tráng. -Tính cách: Kiêu căng, tự phụ. 4. Củng cố: Nhận xét về nghệ thuật miêu tả DM ở đoạn 1. Cảm nhận về hình dáng, tính cách của DM qua đoạn trích. 5. Hướng dẫn học ở nhà: - Tìm hiểu tiếp đoạn 2. * Rút kinh nghiệm:……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………. ===///=== Bài 18 BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Tiết 2) ››šš I. Mục tiêu: 1- Kiến thức: Giúp HS: - Hiểu được nội dung ý nghĩa bài học đường đời đầu tiên. - Nắm được những đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của bài văn. 2- Kĩ năng: - Rèn kĩ năng đọc truyện đồng thoại, đọc lời đối thoại Phù hợp với tính cách các nhân vật, tả vật. 3- Thái độ: - Giáo dục ý thức sống thân ái đoàn kết với mọi người II. Chuẩn bị: 1- GV: - Bảng phụ 2- HS: - Đọc, nghiên cứu nội dung SGK III. Các bước lên lớp: 1.Ổn định: Kiểm tra sĩ số. 2. Kiểm tra bài cũ: Cảm nhận về hình dáng, tính cách của DM qua đoạn trích? 3. Bài mới: (Tiếp theo) HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG HĐ1;Tìm hiểu bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn: - DM đã gây ra điều gì để phải ân hận suốt đời? - Tìm chi tiết miêu tả hình ảnh DC? - Lời DM xưng hô với DC có gì đặc biệt? - Dưới mắt DM, DC hiện ra như thế nào? - DM gây sự với Cốc? Vì sao? Nhận xét cách gây sự của DM. - Đây có phải là hành động dũng cảm không? Vì sao? - DM có chịu hậu quả nào không? nếu có là hậu quả gì? - DC chết, DM thay đổi thái độ như thế nào? Điều ấy cho ta hiểu thêm điều gì về DM? - Theo em, sự ăn năn hối lỗi của DM có cần thiết không? Có thể tha thứ không? - Theo em, những đặc điểm nào của con người được gán cho các con vật ở truyện này? Em có biết tác phẩm nào cũng có cách viết như thế? ð Sau tất cả các sự việc đã gây ra, nhất là sau cái chết của DC. DM đã tự rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình. Theo em, bài học đó là gì? - Kẻ kiêu căng có thể hại người khác khiến phải ân hận suốt đời àBài học về thói kiêu căng. - Nên biết sống đoàn kết với mọi người, đó là bài học về tình thân ái. - Chốt, treo bảng phụ - HĐ2: Hướng dẫn tổng kết: - Nhận xét đặc điểm nghệ thuật trong truyện? - TruyÖn nªu bËt néi dung nµo? - Gọi HS đọc ghi nhớ SGK - HĐ3: Hướng dẫn luyÖn tËp -Cảm nhận của em về hình ảnh DM? - Vì sao DM gây nên tội lỗi? Gọi học sinh đọc phân vai đoạn Dế Mèn trêu Cốc gây thảm thương cho Dế Choắt - Khinh thường DC, gây sự với Cốc dẫn đến cái chết của DC. - Như gã thuốc phiện; cánh ngắn ngủn, râu 1 mÈu, mặt mũi ngẩn ngơ, hôi như cú mèo… - Gọi “Chú mày” trong khi trạc tuổi à xem thường. - Yếu ớt, lười biếng, đáng khinh - Muốn ra oai với DC, chứng tỏ mình đứng đầu thiên hạ; xấc xược, ác ý, không nghĩ hậu quả. - Không dũng cảm mà ngông cuồng àhậu quả DC bị chết. - Mất láng giềng, bị DC dạy cho bài học nhớ đời và ân hận suốt đời. - Hối hận và xót thương àCòn có tình cảm đồng loại, biết ăn năn, hối lỗi. - Cần, vì kẻ biết lỗi sẽ tránh được lỗi. Có thể tha thứ vì tình cảm DM là chân thành nhưng cũng khó tha thứ bởi đã gây ra cái chết cho DC. -Trao đổi, nêu - DM: Kiêu căng nhưng biết hối lỗi. +DC: Yếu đuối nhưng biết tha thứ. +Cốc: Tự ái, nóng nảy. +Các truyện: Hươu và Rùa, Đeo nhạc cho mèo… - HS suy nghĩ, trả lời: + Kiêu căng có thể hại người khác. + Sống phải biết đoàn kết với mọi người. - Nghe, quan sát, ghi vở - Nêu cảm nhận - Nhận xét - Tù béc lé I/ Đọc – chú thích văn bản: II/ Đọc- hiểu văn bản: 1/ Hình dáng, tính cách của DM: 2/ Bài học đường đời đầu tiên: - Kiêu căng có thể làm hại người khác. - Sống phải biết đoàn kết với mọi người. 3/ Tổng kết: Nghệ thuật truyện: Miêu tả loại vật sinh động, kể chuyện theo ngôi 1 tự nhiên, ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình néi dung(SGK) III - Luyện tập: 4. Củng cố: Em học được gì từ nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của Tô Hoài trong văn bản này? 5. Hướng dẫn học ở nhà:- Nắm nội dung bài hoc. - Chuẩn bị bài Sông nước Cà Mau * Rút kinh nghiệm:……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………. ===///=== PHÓ TỪ ››šš I. Mục tiêu: 1- Kiến thức: Giúp học sinh: - Nắm được khái niệm phó từ - Phân tích để tìm ra ý nghĩa và công dụng của phó từ để nhận biết. 2- Kỹ năng: Biết đặt câu có chứa phó từ để thể hiện các ý nghía khác nhau. 3- Thái độ: Hiểu và nhớ các loại ý nghĩa của phó từ. II. Chuẩn bị: Giáo viên: + Bảng phụ phân loại các phó từ. (SGK) Học sinh: + Đọc kĩ ghi nhớ, tìm hiểu nội dung bài học. III. Các bước lên lớp: 1.Ổn định: Kiểm tra sĩ số. 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra tập, sách, sự chuẩn bị của học sinh. 3. Bài mới: Ở HK I, các em đã được học 1 loại từ không có khả năng gọi tên sự vật hành động, tính chất hay quan hệ. (Tức là không phải DT, ĐT, TT- còn gọi là thực từ) đó là lượng từ. Hôm nay, các em sẽ tiếp tục tìm hiểu thêm một loại từ như thế: Đó là phó từ. Với khái niệm, ý nghĩa và công dụng của nó. (SGK Tr 12) HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG GHI HĐ 1: Tìm hiểu khái niêm phó từ: - Gọi HS đọc mục 1 (SGK) - Tìm và ghi (Vở nháp) từ được các từ in đậm bổ sung. - Xác định từ loại của những từ đã tìm được: GV: Nhấn mạnh: Không có danh từ được các từ đó bổ sung ý nghĩa. - Vậy ta rút ra khái niệm phó từ là những từ như thế nào? HĐ 2: Tìm hiểu các loại phó từ: - Gọi HS đọc câu a, b, c ở BT 1: Tìm các phó từ bổ sung nghĩa cho những động từ, tính từ. - Nhận xét về vị trí của phó từ so với động từ và tính từ mà nó bổ sung nghĩa? HĐ 3: Xác định công dụng và ý nghĩa của phó từ: - Treo bảng phụ phân loại phó từ và yêu cầu HS điền vào đúng chỗ. (SGK) - Gọi HS đọc ghi nhớ 2 (SGK) HĐ4: Hướng dẫn luyện tập: - Xác định yêu cầu của bài tập1. - Hướng dẫn HS làm BT2: Yêu cầu: + Thuật lại việc Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt. + Độ dài: 3 – 5 câu. + Kĩ năng: Dùng 1 phó từ và giải thích được lí do. - Nhận xét - Đọc và theo dõi. a) đã → đi ; cũng → ra vẫn chưa → thấy ; rất → lỗi lạc b) được → soi gương; rất → ưa nhìn ; ra → to rất → bướng + Động từ: Đi, ra (Câu đố) thầy, soi… + Tính từ: Lối lạc, ưa nhìn, to, bướng. - HS nêu: + Vài em nhắc lại, GV ghi bảng. - Đọc, tìm, nêu: Đứng trước ĐT,TT Đứng sau chóng lớn lắm trêu vào đã trông đang loay hoay - Nêu nhận xét: + Đứng trước hoặc sau ĐT, TT - Quan sát, thực hiện. - Nhận xét, bổ sung. - Đọc - Xác định, nêu + Nhận xét - Thực hiện. a) + Đã (đến): Chỉ quan hệ thời gian. + Không (còn): Tiếp diễn, tương tự. + Đã: Qhệ Tgian + Đều: Sự tiếp diễn - Thực hiện I/ Phó từ là gì: Là những từ chuyên đi kèm động từ , tính từ để bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ. II/ Các loại phó từ: - Phó từ đứng trước ĐT, TT. thường bổ xung 1 số ý nghĩa như: + Quan hệ thời gian: đã, sẽ... + Mức độ: Thật, rất... + Sự tiếp diễn tương tự: cũng, vẫn cứ... - Phó từ đứng sau ĐT, TT: Bổ xung 1 số ý nghĩa sau: - Mức độ: lắm, rất - Khả năng: được - Chỉ kết quả và hướng: vào, ra, lên... * Ghi nhí III/ Luyện tập: 1/ Tìm và nêu tác dụng của phó từ: a)+ Đương, sắp: Thời gian. + Lại: Tiếp diễn + Ra: Kquả và hướng + Cũng: Tiếp diễn; sắp: Tgian + Đã: Tgian b) + Đã: Tgian; được: tiếp diễn 2/ Viết đoạn văn 4. Củng cố: : - Phó từ là gì? - Có mấy loại phó từ? 5. Hướng dẫn học ở nhà: - Nắm nội dung ghi nhớ. - Làm tiếp bài tập nếu chưa xong. - Chuẩn bị bài So sánh * Rút kinh nghiệm:……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………. ===///=== KÝ duyÖt: Tuần 21 ( Tõ tiÕt 76 ®Õn tiÕt 78) TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN MIÊU TẢ ››šš I. Mục tiêu: 1- Kiến thức: Giúp học sinh: - Nắm được những hiểu biết chung về văn miêu tả trước khi đi sâu vào một số thao tác chính nhằm tạo lập loại văn bản này. 2- Kỹ năng: Nhận diện được đoạn văn miêu tả. (Trọng tâm) 3- Thái độ: Có ý thức và hiểu được tình huống nào thì dùng văn miêu tả. II. Chuẩn bị: Giáo viên: + (SGK) Học sinh: + Đọc kĩ ghi nhớ, tìm hiểu nội dung bài học. III. Các bước lên lớp: 1.Ổn định: Kiểm tra sĩ số. 2. Kiểm tra bài cũ: Tập sách, sự chuẩn bị của HS 3. Bài mới: Ở Tiểu học, các em đã học về văn miêu tả, đã viết 1 số bài văn miêu tả về người, vật, phong cảnh thiên nhiên… Tiết học hôm nay các em sẽ được tìm hiểu kĩ hơn thế nào là văn miêu tả, biết nhận diện đoạn văn, bài văn miêu tả. HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG GHI HĐ 1: Hình thành khái niệm về văn miêu tả: - Gọi HS đọc và trả lời các tình huống trong SGK. - GV: Kết luận việc sử dụng miêu tả ở đây rất cần thiết. - Yêu cầu HS tìm thêm 1 vài tình huống tương tự cần phải sử dụng miêu tả. (Thảo luận nhóm) - GV: Trong văn bản Bài học đường đời đầu tiên có 2 đoạn văn miêu tả Dế mèn và Dế Choắt rất sinh động. Hãy xác định 2 đoạn văn đó trong văn bản. - Hai đoạn văn này giúp em hình dung đặc điểm nổi bật của 2 chú dế ra sao? - Tìm những chi tiết hình ảnh giúp em hình dung điều đó. - Vậy qua tìm hiểu, cho biết thế nào là văn miêu tả? - Gọi 2 HS đọc ghi nhớ. GV: Cảnh được miêu tả sẽ thể hiện năng lực nhìn, nghe, cảm nhận, quan sát, tưởng tượng của người viết. HĐ 2: Hướng dẫn luyện tập: Gọi HS đọc 3 đoạn văn ở BT1. - Mỗi đoạn tả cảnh gì? Đặc điểm được miêu tả qua đó? - GV nhận xét, bổ sung. . - Suy nghĩ và trả lời: + Tình huống 1: Tả con đường và đặc điểm ngôi nhà để người khách nhận ra mà không bị lạc. + TH2: Tả cái áo với những đặc điểm riêng để người bán hàng không bị lẫn lộn, mất thời gian. + TH3: Tả chân dung người lực sĩ. - Thảo luận nhóm và trình bày. - Xác định, nêu: + …Bởi tôi ăn uống…2 chân lên vuốt râu. + Cái anh chàng Dế Choắt… nhiều ngách như hang tôi… - Hình dung đặc điểm 2 chú dế rất rõ ràng: + Dế Mèn: Thanh niên cường tráng, mạnh mẽ. + Dế Choắt: Yếu ớt, tội nghiệp. + DM: Càng, chân, vuốt, khoeo, cánh, răng, râu… những động tác ra oai, khoe sức khoẻ. + DC: Gầy gò, dài lêu nghêu…như gã thuốc phiện, ngư người cởi trần mặc áo ghi lê… - Suy nghĩ, nêu (SGK) - Đọc - Gọi HS đọc. - Chia 3 nhóm thảo luận, mỗi nhóm 2 đoạn. Đại diện trình bày, nhận xét. + Đ1: Dế Mèn: Được nhân hoá: Khoẻ, đẹp, cường tráng, càng mẫm bóng, vuốt cứng, nhọn… + Đ2: Hình ảnh Lượm: Gầy gò, nhanh nhẹn, vui tươi, nhí nhảnh như chim chích… + Đ3: Cảnh ao, hồ, bờ, bãi sau trận mưa lớn. Thế giới loài vật ồn ào, náo động kiếm ăn. I/ Thế nào là văn miêu tả: + Tình huống + Khái niệm: Là loại văn nhằm giúp người đọc, người nghe hình dung những điều, tính chất nổi bật của sự vật, sự việc, con người, phong cảnh làm cho những cái đó hiện lên trước mắt người đọc, người nghe. Yếu tố chủ yếu của văn miêu tả: - Năng lực quan sát của người viết, người nói thường bộc lộ rõ nhất II/ Luyện tập: - Bài tập 1 4. Củng cố: Gọi HS đọc lại ghi nhớ SGK 5. Hướng dẫn học ở nhà: - Học thuộc ghi nhớ. - Làm tiếp bài tập a, b mục 2; đề luyện tập ở nhà - Chuẩn bị bài: Quan sát tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả * Rút kinh nghiệm:………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………. ===///===///===///=== BÀI 19 SÔNG NƯỚC CÀ MAU Đoàn Giỏi ››šš I. Mục tiêu: 1- Kiến thức: Giúp học sinh: - Cảm nhận được sự phong phú và độc đáo của thiên nhiên sông nước Cà Mau. - Nắm được nghệ thuật miêu tả cảnh sông nước của tác giả. 2- Kỹ năng: Ôn kỹ năng quan sát, tưởng tượng, liên tưởng so sánh, nhận xét trong văn miêu tả. 3- Thái độ: Yêu quý cảnh quan thiên nhiên, sông nước Cà Mau- mảnh đất tận cùng phía nam của Tổ quốc. II. Chuẩn bị: Giáo viên: + Sưu tầm tranh ảnh sông nước Cà Mau. + Bảng phụ ghi bố cục. + Chân dung của tác giả Đoàn Giỏi Học sinh: + Đọc, soạn bài. + Sưu tầm tranh ảnh sông nước Cà Mau. III. Các bước lên lớp: 1.Ổn định: Kiểm tra sĩ số. 2. Kiểm tra bài cũ: - Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn là gì? - Em học được những gì từ nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của Tô Hoài? + Bài học về thói kiêu căng; Bài học về tình thân ái. + Cách miêu tả loài vật sinh động, chính xác, tinh tế. 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG GHI HĐ 1- Đọc–hiÓu chung văn bản: Gọi học sinh đọc phần chú thích về tác giả, tác phẩm? tóm tắt ý chính về tác giả? * Giáo viên đưa phần I mục bài học lên máy văn bản có xuất xứ từ đâu? Giới thiệu chân dung nhà thơ Đoàn Giỏi:. Tác phẩm Đất rừng phương Nam là một truyện dài nổi tiếng nhất của Đoàn Giỏi; Truyện kể về cuộc đời lưu lạc của chú bé An - nhân vật chính - tại vùng U Minh thuộc miền Tây Nam Bộ. Tác phẩm này đã được chuyển thể thành bộ phim nhiều tập cùng tên. Các em sẽ tìm hiểu một đoạn trích trong tác phẩm truyện Đất rõng Phương Nam (SGK Tr.18) Hướng dẫn đọc: - Giọng: Giới thiệu, liệt kê, nhấn mạnh các tên riêng. Đoạn đầu đọc chậm càng về sau nhanh dần. Cảnh chợ đọc giọng vui, linh hoạt. - GV đọc xen kẽ HS. Nhận xét cách đọc. - Kiểm tra việc hiểu từ khó ở mục chú thích. bài văn thuộc phương thức biểu đạt nào? Bài văn miêu tả cảnh gì? Miêu tả theo trình tự như thế nào? - Văn bản Sông nước Cà Mau nằm trong một cuốn truyện dài. Nếu tách ra, văn bản này có cấu tạo như một bài văn tả cảnh. Ở đây, cảnh sông nước Cà Mau được miêu tả theo trình tự: + Ấn tượng ban đầu về toàn cảnh. + Cảnh kênh, rạch, sông, ngòi… + Cảnh chợ Năm Căn. (GV treo bảng phụ ghi sẳn bố cục) - Hãy xác định các đoạn văn ứng với từng cảnh đó trên văn bản? HĐ 2: Đọc - hiểu chi tiÕt văn bản: * Tìm hiểu Ấn tượng ban đầu về sông nước Cà Mau: X¸c ®Þnh vị trí quan sát của người miêu tả? Vị trí ấy thuận lợi gì cho việc quan sát miêu tả? Dấu hiệu, hình ảnh nào của thiên nhiên Cà Mau gợi cho con người nhiều ấn tượng khi qua đây? - những hình ảnh ấy được miêu tả như thế nào? Ấn tượng ấy được diễn tả qua những giác quan nào? Tác giả cảm nhận thiên nhiên nơi đây như thế nào? Tóm lại: Em hình dung như thế nào về cảnh sông nước Cà Mau qua ấn tượng ban đầu của tác giả? * Tìm hiểu cảnh kênh rạch Cà Mau: - Quan sát đoạn 2- SGK Khi mới tiếp xúc, em có cảm nhận như thế nào về không gian ở đây? Để giới thiệu về thiên nhiên Cà mau, tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Vậy thiên nhiên ở đây là 1 thiên nhiên như thế nào? Cảnh sông ngòi, kênh rạch ở đây có gì độc đáo? Em có nhận xét gì về cách đặt tên của địa danh ở đây? Thể hiện đặc điểm gì về thiên nhiên? - Dòng sông Năm Căn hiện ra với 1 dòng sông như thế nào? Tìm những chi tiết thể hiện điều đó? Tìm những từ miêu tả màu sắc của rừng đước, nhận xét cách miêu tả? Khi giới thiệu cảnh sông và rừng đước, tác giả sử dụng nghệ thuật gì ? Tác dụng của cách tả này? - Trong câu “Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông cửa lớn, xuôi về Năm Căn” theo em có những động từ nào chỉ cùng một hoạt động của con thuyền? - Có thể thay đổi trình tự những động từ ấy trong câu văn được không? Tại sao? Diễn giải: Thoát ra: Con thuyền vượt qua khó khăn, nguy hiểm; Đổ ra: Con thuyền từ nhỏ đổ ra lớn; Xuôi về: con thuyền nhẹ nhàng xuôi theo dòng chảy êm ả →Cách dùng từ chính xác, tinh tế. HĐ 3: Tìm hiểu cảnh chợ Năm Căn: - Quan sát đoạn cuối, tìm những chi tiết, hình ảnh thể hiện sự tấp nập, đông vui, trù phú và độc đáo của chợ nông thôn Cà Mau? Nhận xét nghệ thuật miêu tả trong đoạn văn cuối: Với lối kể liệt kê đó đã giúp em hình dung cảnh tượng chợ Năm Căn như thế nào? HĐ 4: Hướng dẫn tổng kết văn bản: - Qua đoạn trích Sông nước Cà Mau, tác giả Đoàn Giỏi đã giúp em cảm nhận được gì về cảnh thiên nhiên và sinh hoạt của vùng đất này? - Em có học tập được gì về nghệ thuật tả cảnh từ văn bản này? - Em có nhận xét gì về tác giả Đoàn Giỏi? - Gọi học sinh đọc ghi nhớ SGK . Kể tên con sông ở địa phương em §äc Nªu - miêu tả - Cảnh quan sông nước Cà Mau cực Nam tổ quốc - Đi từ những ấn tượng chung về thiên nhiên vùng đất, rồi miêu tả và thuyết minh các chi tiết: Kênh, rạch… - Quan sát xác định. 1/ Từ đầu … “màu anh đơn điệu” 2/ Từ khi qua...khói sóng ban mai 3/ Còn lại. - Trên con thuyền xuôi theo các kênh rạch - Dễ thấy, thấy kỹ, có thể dừng lại hoặc lướt qua khi cần - Sông ngòi , kênh rạch. + Trời, nước, cây + Tiếng sóng biển + Chi chít như mạng nhện. + Toàn một màu sắc xanh. + Rì rào bất tận, ru ngủ thính giác con người. - Thị, thính giác - Là 1 không gian mênh mông với sông ngòi kênh rạch chi chít, tất cả bao trùm trong màu xanh của trời, nước, rừng cây §äc thÇm - Đơn điệu. triền miên - Tả xen kể, liệt kê, điệp từ, tính từ - Còn nguyên sơ, hấp dẫn bí ẩn Cách đặt tên sông, đất, dòng chảy của sông, rừng đước, - Dựa vào đặc điểm rừng để gọi tên (Mái Gầm, Bọ Mắt, 3 Khía…) ® Mộc mạc, dân dã, theo lối dân gian - Hùng vĩ, rộng lớn + Rộng hơn ngàn thước, nước đổ ầm ầm ra biển như thác; rừng đước dựng lên cao ngất như… + Chèo, xuôi về, thoát ra, đổ ra - Xanh lá mạ, xanh rêu, xanh chai lọ - động từ - So sánh, khiến cảnh hiện lên cụ thể sinh động, người đọc dễ hình dung. - Chèo, đổ, xuôi - Không! Vì sẽ làm sai lệch nội dung, đặc biệt là trạng thái con thuyền trong mỗi câu. - Tìm, nêu: + Những đống gỗ cao như núi, những bến vận hà nhộn nhịp dọc dài theo bờ sông, những ngôi nhà bè ban đêm soi ánh đèn Măng Xông sáng rực mặt nước như những khu phố nổi… + Độc đáo: Chợ họp trên mặt nước với những nhà bè như những khu phố nổi, những con thuyền bán hàng len lỏi mọi nơi, có thể mua mọi thứ mà không cần bước ra khỏi thuyền. • Sự đa dạng về màu sắc, trang phục, tiếng nói của người bán hàng thuộc nhiều dân tộc: Hoa, Miên, người Chà Châu Giang… - Kể liệt kê. - Đông vui, tấp nập, độc đáo, hấp dẫn - Thiên nhiên phong phú, hoang sơ mà tươi đẹp; sinh hoạt độc đáo, hấp dẫn. - Biết quan sát, so sánh, nhận xét đối tượng miêu tả. - Am hiểu cuộc sống Cà Mau, có tấm lòng gắn bó với vùng đất này - KÓ I/Đọc–hiÓu chung văn bản: 1 - tác giả: Đoàn Giỏi (1925-1989) Ở Tiền Giang, viết văn từ thời kháng chiến chống Pháp - tác phẩm của ông viết về cuộc sống thiên nhiên và con người nam Bộ 2 - tác phẩm: văn bản trích từ chương 18 của truyện Đất rừng Phương Nam II/ Đọc - hiểu chi tiÕt văn bản: 1/ Ấn tượng ban đầu về cảnh sông nước Cà Mau - không gian: Rộng lớn, mênh mông - Sông ngòi, kênh rạch, giăng chi chít - Tất cả bao trùm trong màu xanh của trời, nước, rừng cây à Cảm nhận bằng thị và thính giác; tả xen kể, lối liệt kê, điệp từ, đặc biệt là tính từ è thiên nhiên còn nguyên sơ, hoang dã, phong phú, đầy hấp dẫn và bí ẩn 2/ Cảnh sông ngòi , kênh rạch Cà Mau: - Sông rộng hơn ngàn thước + Nó ầm ầm đổ ra biển như thác + Cá nước bơi hàng ngàn - Rừng đước: Dựng lên cao ngất + Ngọn bằng tăm tắp + Lớp này chồng lớp kia + Đắp từng bậc màu xanh à so sánh, động từ, miêu tả thích hợp, chính xác è thiên nhiên mang vẻ đẹp hùng vĩ, rộng lớn, nên thơ, trù phú 3/ Cảnh chợ Năm Căn: - Họp chợ ngay trên thuyền, san sát nhau - Hàng hóa phong phú - Đa dạng về màu sắc, trang phục, tiếng nói à miêu tả, tài quan sát kỹ, vừa bao qu¸t vừa cụ thể è Sự độc đáo, đông vui, tấp nập và trù phú 4/ Tổng kết: - NT: miêu tả; quan sát kỹ, độc đáo, so sánh hấp dẫn - ND: Cảnh thiên nhiên hùng vĩ, hoang dã và cuộc sống trù phú tấp nập, độc đáo của vùng đất tận cùng tổ quốc III - Luyện tập: 4/ Củng cố: - Bài văn miêu tả cảnh gì? - Em cảm nhận được gì về vùng Cà Mau- cực nam của Tổ quốc? 5/ Hướng dẫn học ở nhà: - Học, nắm vững nội dung ghi nhớ. - Soạn bài: Bức tranh của em gái tôi * Rút kinh nghiệm:……………………………………………………………………………………...... ……………………………………………………………………………………………………………. ======//////====== SO SÁNH ››šš I. Mục tiêu: 1- Kiến thức: Giúp học sinh: Nắm được khái niệm và cấu tạo của so sánh. 2- Kỹ năng: Nhận biết và phân tích hiệu quả nghệ thuật của phép so sánh trong văn bản. 3- Thái độ: Có ý thức vận dụng phép so sánh trong văn nói và văn viết của bản thân. II. Chuẩn bị: Giáo viên: + Bảng phụ: Cấu tạo của phép so sánh (SGK) Học sinh: + Tìm hiểu nội dung bài học. III. Các bước lên lớp: 1.Ổn định: Kiểm tra sĩ số. 2. Kiểm tra bài cũ: - Phó từ là gì? Có mấy loại phó từ? - Kiểm tra bài tập ở nhà của HS. - Nhận xét, bổ sung. 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG GHI HĐ 1: Hình thành khái niệm so sánh: - Cho HS đọc ví dụ a, b SGK. - Xác định từ ngữ chứa hình ảnh so sánh (Vật được so sánh)? - Những sự vật, sự việc nào được so sánh với nhau? - Dựa vào cơ sở nào để so sánh như vậy? GV: Nét tương đồng (Giống nhau về hình thức, tính chất, vị trí, chức năng…) giữa sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác. Cụ thể: Trẻ em: Mầm non của đất nước.→ Là sự tươi non, đầy sức sống, chứa chan hi vọng, tương đồng về hình thức, tính chất của “búp trên cành” của cây cối trong thiên nhiên. - Theo em, sự so sánh giữa sự vật, sự việc như vậy có mục đích gì? - GV: Bổ sung: Tạo ra hình ảnh mới mẻ cho sự vật, sự việc quen thuộc; gợi cảm giác cụ thể, thích thú, hấp dẫn khi nghe, nói, đọc, viết. - Qua tìm hiểu, cho biết so sánh là gì? - Nhận xét kết hợp ghi bảng. - Gọi HS đọc mục ghi nhớ SGK. HĐ 2: Tìm hiểu cấu tạo của phép so sánh: - Treo bảng phụ yêu cầu HS điền các so sánh tìm được ở phần 1 vào bảng phụ. (Lưu ý: Không phải so sánh nào cũng có đầy đủ các bộ phận như trong bảng.) - Tìm thêm ví dụ và điền thêm vào