Giáo án Ngữ văn 6 - Năm 2012

Ngày soạn : 18/8/12 Tuần 1- Tiết 1 Híng dÉn ®äc thªm V¨n b¶n con rång ch¸u tiªn. (TruyÒn thuyÕt). I. MỨC ĐỘ CÇN ĐẠT. - Có hiểu biết bước đầu về thể loại truyền thuyết - Hiểu được quan niệm của người Việt cổ về nòi giống dân tộc qua truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên. - Hiểu được những nét chính về nghệ thuật của truyện. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG. 1. Kiến thức - Khái niệm thể loại truyền thuyết. - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyền thuyết giai đoạn đầu. - Bóng dáng lịch sử thời kỳ dựng nước của dân tộc ta trong một tác phẩm văn học dân gian thời kỳ dựng nước. 2. Kỹ năng: - Đọc diễn cảm văn bản truyền thuyết - Nhận ra những sự việc chính của truyện. - Nhận ra một số chi tiết tưởng tượng kỳ ảo tiêu biểu trong truyện. 3 - Thái độ: Yªu thÝch thÓ lo¹i truyÖn truyÒn thuyÕt. * Tích hợp tư tưởng HCM: Bác luôn đề cáo truyên thống đoàn kết giữa cácdân tộc anh em và niềm tự hào về nguôn gốc con Rồng cháu Tiên. III. CHUẨN BỊ 1. Gi¸o viªn: + So¹n bµi + §äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n. + Su tÇm tranh ¶nh liªn quan ®Õn bµi häc. - Phương pháp: giảng bình, vấn đáp, nêu vấn đề, - Kỹ thuật: động não, sơ đồ tư duy. 2. Häc sinh: + So¹n bµi + Su tÇm nh÷ng bøc tranh ®Ñp, k× ¶o vÒ vÒ l¹c Long Qu©n vµ ¢u c¬ cïng 100 ngêi con chia tay lªn rõng xuèng biÓn. + Su tÇm tranh ¶nh vÒ §Òn Hïng hoÆc vïng ®Êt Phong Ch©u. IV. CÁC BƯỚC LÊN LỚP 1. ¤n ®Þnh tæ chøc : 2. KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ s¸ch vë vµ dông cô häc tËp bé m«n. 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Khởi động Ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu tiªn c¾p s¸ch ®Õn trêng chóng ta ®Òu ®îc häc vµ ghi nhí c©u ca dao: BÇu ¬i th¬ng lÊy bÝ cïng Tuy r»ng kh¸c gièng nhng chung mét giµn Nh¾c ®Õn gièng nßi mçi ngêi ViÖt Nam cña m×nh ®Òu rÊt tù hµo vÒ nguån gèc cao quÝ cña m×nh - nguån gèc Tiªn, Rång, con L¹c ch¸u Hång. VËy t¹i sao mu«n triÖu ngêi ViÖt Nam tõ miÒn ngîc ®Õn miÒn xu«i, tõ miÒn biÓn ®Õn rõng nói l¹i cïng cã chung mét nguån gèc nh vËy. TruyÒn thuyÕt Con Rång, ch¸u Tiªn mµ chóng ta t×m hiÓu h«m nay sÏ gióp c¸c em hiÓu râ vÒ ®iÒu ®ã. Ho¹t ®éng cña GV – HS Néi dung cÇn ®¹t H§2:Tìm hiểu chung về văn bản - GV híng dÉn c¸ch ®äc - GV ®äc mÉu mét ®o¹n sau ®ã gäi HS ®äc. - NhËn xÐt c¸ch ®äc cña HS ? H·y kÓ tãm t¾t truyÖn tõ 5-7 c©u? * Híng dÉn HS t×m hiÓu chó thÝch 1,2,4,6,10,11,17,18,19 ? Theo em trruyÖn cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Néi dung cña tõng phÇn? - §äc kÜ phÇn chó thÝch * vµ nªu hiÓu biÕt cña em vÒ truyÒn thuyÕt? HĐ3: T×m hiÓu v¨n b¶n * Gäi HS ®äc ®o¹n 1 ? LLQ vµ ¢u c¬ ®îc giíi thiÖu nh thÕ nµo? (Nguån gèc, h×nh d¸ng, tµi n¨ng) ? T¹i sao t¸c gi¶ d©n gian kh«ng tëng tîng LLQ vµ ¢u c¬ cã nguån gèc tõ c¸c loµi kh¸c mµ tëng tîng LLQ nßi rång, ¢u C¬ dßng dâi tiªn? §iÒu ®ã cã ý nghÜa g×? * GV b×nh: ViÖc tëng tîng LLQ vµ ¢u C¬ dßng dâi Tiªn - Rång mang ý nghÜa thËt s©u s¾c. Bëi rång lµ 1 trong bèn con vËt thuéc nhãm linh mµ nh©n d©n ta t«n sïng vµ thê cóng. Cßn nãi ®Õn Tiªn lµ nãi ®Õn vÎ ®Ñp toµn mÜ kh«ng g× s¸nh ®îc. Tëng tîng LLQ nßi Rång, ¢u C¬ nßi Tiªn ph¶i ch¨ng t¸c gi¶ d©n gian muèn ca ngîi nguån gèc cao quÝ vµ h¬n thÕ n÷a muèn thÇn k× ho¸, linh thiªng ho¸ nguån gèc gièng nßi cña d©n téc VN ta. ? VËy qua c¸c chi tiÕt trªn, em thÊy h×nh tîng LLQ vµ ¢u C¬ hiÖn lªn nh thÕ nµo? ? ¢u C¬ sinh në cã g× k× l¹? Chi tiÕt nµy cã ý nghÜa g×? * GV: Chi tiÕt l¹ mang tÝnh chÊt hoang ®êng nhng rÊt thó vÞ vµ giµu ý nghÜa. Nã b¾t nguån tõ thùc tÕ rång, r¾n ®Ò ®Î trøng. Tiªn (chim) còng ®Î trøng. TÊt c¶ mäi ngêi VN chóng ta ®Òu sinh ra tõ trong cïng mét bäc trøng (®ång bµo) cña mÑ ¢u C¬. DTVN chóng ta vèn khoÎ m¹nh, cêng tr¸ng, ®Ñp ®Ï, ph¸t triÓn nhanh. ? Em h·y quan s¸t bøc tranh trong SGK vµ cho biÕt tranh minh ho¹ c¶nh g×? ? L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ chia con nh thÕ nµo? ViÖc chia tay thÓ hiÖn ý nguyÖn g×? ? B»ng sù hiÓu biÕt cña em vÒ LS chèng ngo¹i x©m vµ c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc, em thÊy lêi c¨n dÆn cña thÇn sau nµy cã ®îc con ch¸u thùc hiÖn kh«ng? * GV: LS mÊy ngµn n¨m dùng níc vµ gi÷ níc cña d©n téc ta ®· chøng minh hïng hån ®iÒu ®ã. Mçi khi TQ bÞ l©m nguy, ND ta bÊt kÓ trÎ, giµ, trai, g¸i tõ miÒn ngîc ®Õn miÒn xu«i, tõ miÒn biÓn ®Õn miÒn rõng nói xa x«i ®ång lßng kÒ vai s¸t c¸nh ®øng dËy diÕt kÎ thï. Khi nh©n d©n mét vïng gÆp thiªn tai ®Þch ho¹, c¶ níc ®Òu ®au xãt, nhêng c¬m xÎ ¸o, ®Ó gióp ®ì vît qua ho¹n n¹n vµ ngµy nay, mçi chóng ta ngåi ®©y còng ®·, ®ang vµ sÏ tiÕp tôc thùc hiÖn lêi c¨n dÆn cña Long Qu©n xa kia b»ng nh÷ng viÖc lµm thiÕt thùc. ? Trong tuyÖn d©n gian thêng cã chi tiÕt tëng tîng k× ¶o. Em hiÓu thÕ nµo lµ chi tiÕt tëng tîng k× ¶o? - Chi tiÕt tëng tîng k× ¶o lµ chi tiÕt kh«ng cã thËt ®îc d©n gian s¸ng t¹o ra nh»m môc ®Ých nhÊt ®Þnh. ? Trong truyÖn nµy, chi tiÕt nãi vÒ LLQ vµ ¢u C¬; viÖc ¢u C¬ sinh në k× l¹ lµ nh÷ng chi tiÕt tëng tîng k× ¶o. Vai trß cña nã trong truyÖn nµy nh thÕ nµo? * Gäi HS ®äc ®o¹n cuèi ? Em h·y cho biÕt, truyÖn kÕt thóc b»ng nh÷ng sù viÖc nµo? ViÖc kÕt thóc nh vËy cã ý nghÜa g×? ? VËy theo em, cèt lâi sù thËt LS trong truyÖn lµ ë chç nµo? * GV: Lµ mêi mÊy ®êi vua Hïng trÞ v×. Kh¼ng ®Þnh sù thËt trªn ®ã lµ l¨ng tëng niÖm c¸c vua Hïng mµ t¹i ®©y hµng n¨m vÉn diÔn ra lÔ héi rÊt lín - lÔ héi ®Òn Hïng. LÔ héi ®ã ®· trë thµnh mét ngµy quèc giç cña c¶ d©n téc. - Dï ai ®i ngîc vÒ xu«i Nhí ngµy giç tæ mïng mêi th¸ng ba ? Em h·y cho biÕt ®Òn Hïng n»m ë tØnh nµo trªn ®Êt níc ta? - Phó Thä H§ 4: Tæng kÕt nghÖ thuËt vµ néi dung bµi häc. ? Trong truyÖn t¸c gi¶ d©n gian ®· sö dông nghÖ thuËt nµo? ? TruyÖn thÓ hiÖn néi dung g×? - Kh¸i qu¸t ho¸ b»ng s¬ ®å t duy H§5: Củng cố bài học, liên hệ thực tế. I. §äc- t×m hiÓu chung : 1. §äc vµ kÓ: * §äc: Râ rµng, rµnh m¹ch, nh¸n giäng ë nh÷ng chi tiÕt k× l¹ phi thêng *KÓ tãm t¾t: Nh÷ng sù viÖc chÝnh: + LLQ thuéc nßi rång, con trai thÇn Long N÷... + ¢u C¬ con ThÇn N«ng xinh ®Ñp .... + LLQ vµ ¢u C¬ gÆp nhau, lÊy nhau.... + ¢u C¬ sinh ra bäc tr¨m trøng... + LLQ vµ AC chia con lªn rõng xuèng biÓn... + Con trëng theo AC lªn lµm vua....gi¶i thÝch nguån gèc cña ngêi ViÖt nam. 2. Chó thÝch: 3. Bè côc: 3 phÇn a. Tõ ®Çu ®Õn...long trang Þ Giíi thiÖu L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ b. TiÕp...lªn ®êng Þ ChuyÖn ¢u C¬ sinh në k× l¹ vµ LLQ vµ ¢u C¬ chia con c. Cßn l¹i Þ Gi¶i thÝch nguån gèc con Rång, ch¸u Tiªn. 4. Kh¸i niÖm truyÒn thuyÕt: - TruyÖn d©n gian truyÒn miÖng kÓ vÒ c¸c nh©n vËt, sù kiÖn cÝ liªn quan ®Õn lÞch sö thêi quÝa khø. - Thêng cã yÕu tè tëng tîng k× ¶o. - ThÓ hiÖn th¸i ®é, c¸ch ®¸nh gi¸ cña nh©n d©n ®èi víi c¸c sù kiÖn vµ nh©n vËt LS II. §äc- t×m hiÓu chi tiÕt 1. Giíi thiÖu L¹c Long Qu©n - ¢u c¬: L¹c Long Qu©n -Nguån gèc: ThÇn -H×nh d¸ng: m×nh rång ë díi níc -Tµi n¨ng:cã nhiÒu phÐp l¹, gióp d©n diÖt trõ yªu qu¸i ¢u C¬ - Nguån gèc: Tiªn - Xinh ®Ñp tuyÖt trÇn ->§Ñp k× l¹, lín lao víi nguån gèc v« cïng cao quÝ. 2. ¢u C¬ sinh në kú l¹ vµ hai ngêi chia con a. ¢u C¬ sinh në k× l¹: - Sinh bäc tr¨m trøng, në tr¨m con, ®Ñp ®Ï, kh«i ng«, kh«ng cÇn bó mím, lín nhanh nh thæi. à Chi tiÕt tëng tîng s¸ng t¹o diÖu k× nhÊn m¹nh sù g¾n bã keo s¬n, thÓ hiÖn ý nguyÖn ®oµn kÕt gi÷a c¸c céng ®ång ngêi ViÖt b. ¢u C¬ vµ L¹c Long Qu©n chia con: - 50 ngêi con xuèng biÓn; - 50 Ngêi con lªn nói à Cuéc chia tay ph¶n ¸nh nhu cÇu ph¸t triÓn DT: lµm ¨n, më réng vµ gi÷ v÷ng ®Êt ®ai. ThÓ hiÖn ý nguyÖn ®oµn kÕt, thèng nhÊt DT. Mäi ngêi ë mäi vïng ®Êt níc ®Òu cã chung mét nguån gèc, ý chÝ vµ søc m¹nh. * ý nghÜa cña chi tiÕt tëng tîng k× ¶o: - T« tÝnh ®Ëm tÝnh chÊt k× l¹, lín lao, ®Ñp ®Ï cña c¸c nh©n vËt, sù kiÖn. - ThÇn k×, linh thiªng ho¸ nguån gèc gièng nßi, d©n téc ®Ó chóng ta thªm tù hµo, tin yªu, t«n kÝnh tæ tiªn, d©n téc - Lµm t¨ng søc hÊp dÉn cña t¸c phÈm. 3. Gi¶i thÝch nguån gèc con Rång, ch¸u Tiªn - Con trëng lªn ng«i vua, lÊy hiÖu Hïng V¬ng, lËp kinh ®«, ®Æt tªn níc. - Gi¶i thÝch nguån gèc cña ngêi VN lµ con Rång, ch¸u Tiªn. à C¸ch kÕt thóc muèn kh¼ng ®Þnh nguån gèc con Rång, ch¸u Tiªn lµ cã thËt IV. Tæng kÕt 1. NghÖ thuËt. - Chi tiÕt tëng tîng k× ¶o... 2. Néi dung - Gi¶i thÝch, suy t«n nguån gèc d©n téc. - ThÓ hiÖn sù ®oµn kÕt, thèng nhÊt... * Ghi nhí: SGK- t/3 KÕt h«n LLQ ©c ( thÇn) (tiªn) BäC 100 TRøNG 50 lªnnon 50 xuèngbiÓn NGUåN GèC D¢N TéC V. LuyÖn tËp: 1. Häc xong truyÖn: Con Rång, ch¸u Tiªn em thÝch nhÊt chi tiÕt nµo? V× sao? 2. KÓ tªn mét sè truyÖn t¬ng tù gi¶i thÝch nguån gèc cña d©n téc VN mµ em biÕt? - Kinh vµ Ba Na lµ anh em - Qu¶ trøng to në ra con ngêi (mêng) - Qu¶ bÇu mÑ (kh¬ me) 4. Cñng cè : - ý nghÜa truyÖn con Rång ch¸u Tiªn. - Hs kÓ tãm t¾t truyªn Con Rång ch¸u Tiªn. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi, thuéc ghi nhí. - §äc kÜ phÇn ®äc thªm - So¹n bµi: B¸nh chng, b¸nh giÇy - T×m c¸c t liÖu kÓ vÒ c¸c d©n téc kh¸c hoÆc trªn thÕ giíi vÒ viÖc lµm b¸nh hoÆc quµ d©ng vua. 6- §iÒu chØnh kÕ ho¹ch: ..................................................................... TiÕt 2: Ngµy so¹n : 19/8/12 Híng dÉn ®äc thªm V¨n b¶n B¸nh chng,b¸nh giµy. (TruyÒn thuyÕt) I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT Hiểu được nội dung, ý nghĩa và một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản Bánh chưng, bánh giầy II. TRỌNG TÂM KIÕN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyền thuyết - Cốt lõi lịch sử thời kỳ dựng nước của dân tộc ta trong một tác phẩm thuộc nhóm truyền thuyết thời kỳ Hùng Vương. - Cách giải thích của người Việt cổ về một phong tục và quan niệm đề cao lao động, đề cao nghề nông – một nét đẹp văn hoá của người Việt, 2. Kỹ năng: - Đọc hiểu một văn bản thuộc thể loại truyền thuyết. - Nhận ra những sự việc chính trong truyện. 3- Th¸i ®é : Yªu thÝch thÓ lo¹i truyÖn truyÒn thuyÕt III. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: - So¹n bµi - §äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n. - Su tÇm tranh ¶nh vÒ c¶nh nh©n d©n ta chë l¸ dong, xay ®ç gãi b¸nh chng, b¸nh giÇy. - Ph¬ng ph¸p: Ph¸t vÊn, gi¶ng b×nh, vÊn ®¸p - Kü thuËt: §éng n·o. 2. Häc sinh: + So¹n bµi IV. C¸c bíc lªn líp: 1. æn ®Þnh tæ chøc. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Em hiÓu thÕ nµo truyÒn thuyÕt? T¹i sao nãi truyÖn Con Rång, ch¸u Tiªn lµ truyÖn truyÒn thuyÕt? ? Nªu ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt "Con Rång, ch¸u Tiªn"? Trong truyÖn em thÝch nhÊt chi tiÕt nµo? V× sao em thÝch? 3. Bµi míi: H§1: Khëi ®éng Hµng n¨m cø mçi khi tÕt ®Õn, xu©n vÒ, nh©n d©n ta - con ch¸u cña vua Hïng tõ miÒn ngîc ®Õn miÒn xu«i, vïng rõng nói còng nh vïng biÓn l¹i n« nøc, hå hëi chë l¸ dong xay g¹o, gi· g¹o, gãi b¸nh. Quang c¶nh Êy lµm sèng l¹i truyÒn thuyÕt "B¸nh chng, b¸nh giÇy". Ho¹t ®éng cña GV – HS Néi dung cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 2: Híng dÉn t×m hiÓu chung vÒ t¸c phÈm - GVgäi HS ®äc truyÖn - Em h·y kÓ tãm t¾t truyÖn - Hïng V¬ng vÒ giµ muèn truyÒn ng«i cho con nµo lµm võa ý, nèi chÝ nhµ vua. - C¸c «ng lang ®ua nhau lµm cç thËt hËu, riªng Lang Liªu ®îc thÇn m¸ch b¶o, dïng g¹o lµm hai thø b¸nh ®Ó d©ng vua. - Vua cha chän b¸nh cña lang Liªu ®Ó tÕ trêi ®Êt cïng Tiªn V¬ng vµ nhêng ng«i cho chµng. - Tõ ®ã níc ta cã tôc lµm b¸nh chng, b¸nh giÇy vµo ngµy tÕt. - Híng dÉn HS t×m hiÓu chó thÝch: 1,2,3,4,8,9,12,13 ? Theo em, truyÖn cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Ho¹t ®éng 3: Híng dÉn t×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n ? Më ®Çu truyÖn, t¸c gi¶ muèn cho chóng ta biÕt sù kÞªn g× ? ? Vua Hïng chän ngêi nèi ng«i trong hoµn c¶nh nµo? ? ý ®Þnh cña vua ra sao?(qua ®iÓm cña vua vÒ viÖc chän ngêi nèi ng«i) ? Vua ®· chän ngêi nèi ng«i b»ng h×nh thøc nµo? ? §iÒu kiÖn vµ h×nh thøc truyÒn ng«i cã g× ®æi míi vµ tiÕn bé so víi ®¬ng thêi? * GV: Trong truyÖn d©n gian gi¶i ®è lµ1 trong nh÷ng lo¹i thö th¸ch khã kh¨n ®èi víi nh©n vËt, kh«ng hoµn toµn theo lÖ truyÒn ng«i tõ c¸c ®êi tríc: chØ truyÒn cho con trëng. Vua chó träng tµi chÝ h¬n trëng thø-> §©y lµ mét vÞ vua anh minh. ? §Ó lµm võa ý vua, c¸c «ng Lang ®· lµm g×? ? T©m tr¹ng Lang Liªu ra sao ? Lang Liªu ®· lµm g× ? - RÊt buån. Trong c¸c con vua, chµng lµ ngêi thiÖt thßi nhÊt. Tuy lµ Lang nhng tõ khi lín lªn chµng ra ë riªng, ch¨m lo viÖc ®ång ¸ng, trång lóa, trång khoai. Lang Liªu th©n th× con vua nhng phËn th× gÇn gòi víi d©n thêng ? V× sao Lang Liªu ®îc thÇn b¸o méng? - C¸c nh©n vËt må c«i, bÊt h¹nh thêng ®îc thÇn, bôt hiÖn lªn gióp ®ì mçi khi bÕ t¾c. ? V× sao thÇn chØ m¸ch b¶o mµ kh«ng lµm gióp lÔ vËt cho Lang Liªu? - ThÇn vÉn dµnh chç cho tµi n¨ng s¸ng t¹o cña Lang Liªu. ? KÕt qu¶ cuéc thi tµi gi÷a c¸c «ng Lang nh thÕ nµo? ? V× sao hai thø b¸nh cña lang Liªu ®îc vua chän ®Ó tÕ Trêi, §Êt, Tiªn V¬ng vµ Lang Liªu ®îc chän ®Ó nèi ng«i vua? - Hai thø b¸nh cña Lang Liªu võa cã ý nghÜa thùc tÕ: quÝ h¹t g¹o, träng nghÒ n«ng (lµ nghÒ gèc cña ®Êt níc lµm cho ND ®îc no Êm) võa cã ý nghÜa s©u xa: §Ò cao sù thê kÝnh Trêi, §Êt vµ tæ tiªn cña nh©n d©n ta. - Hai thø b¸nh hîp ý vua chøng tá tµi ®øc cña con ngêi cã thÓ nèi chÝ vua. §em c¸i quÝ nhÊt cña trêi ®Êt cña ruéng ®ång do chÝnh tay m×nh lµm ra mµ tiÕn cóng Tiªn V¬ng, d©ng lªn vua th× ®óng lµ con ngêi tµi n¨ng, th«ng minh, hiÕu th¶o. Ho¹t ®éng 4: Kh¸i qu¸t toµn béTP ? TruyÖn ®· sö dông NT g× ? ? TruyÒn thuyÕt b¸nh chng, b¸nh giÇy cã nh÷ng ý nghÜa g×? *Hs ®äc ghi nhí Ho¹t ®éng 4: ? §ãng vai Hïng V¬ng kÓ l¹i truyÖn b¸nh chng, b¸nh GiÇy? ? C©u chuyÖn cã ý nghÜa ntn ? ? ChØ ra vµ ph©n tÝch mét sè chi tiÕt trong truyÖn mµ em thÝch nhÊt. * Gîi ý : - Lang Liªu ®îc thÇn b¸o méng: ®©y lµ chi tiÕt thÇn k× lµm t¨ng søc hÊp dÉn cña truyÖn, nªu lªn gi¸ trÞ cña h¹t g¹o ë mét ®Êt níc mµ c d©n sèng b»ng nghÒ n«ng, thÓ hiÖn c¸i ®¸ng quÝ, c¸i ®¸ng tr©n träng cña s¶n phÈm do con ngêi lµm ra. - Lêi cña vua nãi vÒ hai lo¹i b¸nh: ®©y lµ c¸ch "®äc", c¸ch "thëng thøc" nhËn xÐt vÒ v¨n ho¸. Nh÷ng c¸i b×nh thêng, gi¶n dÞ song l¹i nhiÒu ý nghÜa s©u s¾c ®ã còng chÝnh lµ ý nghi· t tëng, t×nh c¶m cña nh©n d©n vÒ hai lo¹i b¸nh vµ phong tôc lµm b¸nh. I. §äc - t×m hiÓu chung: 1. §äc – kÓ 2. Chó thÝch: 3. Bè côc: 3 phÇn a. Tõ ®Çu...chøng gi¸m b. TiÕp ....h×nh trßn c. Cßn l¹i II. §äc-hiÓu chi tiÕt 1. Vua Hïng chän ngêi nèi ng«i - Hoµn c¶nh: giÆc ngoµi ®· yªn, ®Êt níc th¸i b×nh, ND no Êm, vua ®· giµ muèn truyÒn ng«i. - ý cña vua: ngêi nèi ng«i vua ph¶i nèi ®îc chÝ vua, kh«ng nhÊt thiÕt lµ con trëng. - H×nh thøc: ®iÒu vua ®ßi hái mang tÝnh chÊt mét c©u ®è ®Ó thö tµi. 2. Cuéc thi tµi gi÷a c¸c «ng lang - C¸c «ng lang thi nhau lµm cç thËt hËu, thËt ngon. - Lang Liªu: Lµm ra hai lo¹i b¸nh: b¸nh chng, b¸nh giµy 3. KÕt qu¶ cuéc thi - Lang Liªu ®îc chän lµm ngêi nèi ng«i. V× chµng lµ ngêi cã tµi, cã ®øc vµ hiÕu th¶o III. Tæng kÕt 1. NghÖ thuËt : - Sö dông nghÖ thuËt tiªu biÓu cho truyÖn d©n gian... 2. Néi dung :  - Gi¶i thÝch nguån gèc hai lo¹i b¸nh cæ truyÒn vµ phong tôc lµm b¸nh chng, b¸nh giÇy vµ tôc thê cóng tæ tiªn cña ngêi ViÖt. - §Ò cao nghÒ n«ng trång lóa níc. - Quan niÖm duy vËt th« s¬ vÒ Trêi, §Êt. - ¦íc m¬ vua s¸ng, t«i hiÒn, ®Êt níc th¸i b×nh, nh©n d©n no Êm. * Ghi nhí : T12/SGK IV. LuyÖn tËp: 1. TËp kÓ chuyÖn. 2. ý nghÜa cña phong tôc ngµy tÕt nh©n d©n ta lµm b¸nh chng, b¸nh giÇy. - §Ò cao nghÒ n«ng, ®Ò cao sù thê kÝnh Trêi, §Êt vµ tæ tiªn cña nh©n d©n ta. Cha «ng ta ®· x©y dùng phong tôc tËp qu¸n cña m×nh tõ nh÷ng ®iÒu gi¶n dÞ nhng rÊt linh thiªng, giµu ý nghi·. Quang c¶nh ngµy tÕt nh©n d©n ta gãi hai lo¹i b¸nh cßn cã ý nghÜa gi÷ g×n truyÒn thèng v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc vµ lµm sèng l¹i truyÒn thuyÕt B¸nh chng, b¸nh giÇy. 4. Cñng cè : - ý nghÜa truyÖn B¸nh Chng b¸nh GiÇy? - Nh¾c l¹i néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n. 5. Híng dÉn vÒ nhµ : - Häc bµi, thuéc ghi nhí. - So¹n bµi: Tõ vµ cÊu t¹o tõ tiÕng ViÖt. 6- Điều chỉnh: ................................................................................................................................................................................. TiÕt 3: Ngµy so¹n: 20/8/12 Tõ vµ cÊu t¹o cña tõ tiÕng viÖt I. MỨC ĐỘ CÇN ĐẠT - Nắm chắc định nghĩa về từ, cấu tạo của từ. - Biết phân biệt các kiểu cấu tạo từ. Lưu ý: Học sinh đã học về cấu tạo từ ở Tiểu học II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Định nghĩa về từ, từ đơn, từ phức, các loại từ phức. - Đơn vị cấu tạo từ tiếng Việt. 2. Kỹ năng: - Nhận diện, phân biệt được: + Từ và tiếng + Từ đơn và từ phức + Từ ghép và từ láy. - Phân tích cấu tạo của từ. * Kỹ năng sống: - Ra quyết định: lựa chọn cách sử dụng từ Tiếng Việt, nhất là các từ mượn trong thực tiễn giao tiếp của bản thân. - Giao tiếp: trình bày suy ngyhĩ, yýtưởng, thảo luận và chia sẻ những cảm nhận cá nhân về cách sử dụng từ, đặc biệt là từ mượn trong Tiếng Việt. 3- Thái độ: Yªu thÝch häc m«n tiÕng ViÖt III. CHUÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: - So¹n bµi - §äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n. - B¶ng phô viÕt VD vµ bµi tËp 2. Häc sinh: + So¹n bµi IV. C¸c bíc lªn líp: 1. æn ®Þnh tæ chøc. 2. KTBC: KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi 3. Bµi míi: H§1: Khëi ®éng TiÓu häc, c¸c em ®· ®ùoc häc vÒ tiÕng vµ tõ. TiÕt häc nµy chóng ta sÏ t×m hiÓu s©u thªm vÒ cÊu t¹o cña tõ tiÕng ViÖt ®Ó gióp c¸c em sö dông thuÇn thôc tõ tiÕng ViÖt. Hoạt động của GC-HS Nội dung cần đạt H§1: H×nh thµnh kh¸i niÖm vÒ tõ GV treo b¶ng phô ®· viÕt VD. VD: ThÇn /d¹y/ d©n/ c¸ch/ trång trät/, ch¨n nu«i/vµ/ c¸ch/ ¨n ë/.( Con Rång ch¸u Tiªn) ? C©u v¨n nµy lÊy ë v¨n b¶n nµo? ? Tríc mçi g¹ch chÐo lµ 1 tõ, em h·y cho biÕt c©u v¨n trªn cã mÊy tõ ? Vµ cã bao nhiªu tiÕng( mçi mét con ch÷ lµ mét tiÕng) - VD trªn cã 9 tõ, 12 tiÕng. ? VËy tiÕng vµ tõ trong c©u v¨n trªn cã cÊu t¹o ntn? TiÕng dïng ®Ó lµm g×? - Cã tõ chØ cã mét tiÕng, cã tõ 2 tiÕng. - TiÕng dïng ®Ó t¹o tõ ? 9 tõ trong VD trªn khi kÕt hîp víi nhau cã t¸c dông g×?(t¹o ra c©u cã ý nghÜa) ? Tõ dïng ®Ó lµm g×? - Tõ dïng ®Ó t¹o c©u. ? Khi nµo mét tiÕng cã thÓ coi lµ mét tõ? - Khi mét tiÕng cã thÓ t¹o c©u, tiÕng Êy trë thµnh mét tõ. ? Tõ nhËn xÐt trªn em h·y rót ra kh¸i niÖm tõ lµ g×? * GV nhÊn m¹nh kh¸i niÖm vµ cho hs ®äc ghi nhí H§2: H×nh thµnh kh¸i niÖm tõ ®¬n, tõ phøc. * GV treo b¶ng phô Tõ /®Êy /níc/ ta/ ch¨m/ nghÒ/ trång trät/, ch¨n nu«i /vµ /cã/ tôc/ ngµy/ tÕt/ lµm /b¸nh chng/, b¸nh giÇy/. ? Dùa vµo kiÕn thøc ®· häc ë tiÓu häc em h·y ®iÒn c¸c tõ vµo b¶ng ph©n lo¹i? * HS lÇn lît lªn b¶ng ®iÒn vµo b¶ng ph©n lo¹i. * §iÒn vµo b¶ng ph©n lo¹i: - Cét tõ ®¬n: tõ, ®Êy, níc, ta.... - Cét tõ ghÐp: ch¨n nu«i - Cét tõ l¸y: trång trät. ? Qua viÖc lËp b¶ng, em h·y nhËn xÐt, tõ ®¬n vµ tõ phøc cã g× kh¸c nhau? * NhËn xÐt : à Tõ ®¬n lµ tõ chØ gåm cã mét tiÕng. à Tõ phøc gåm cã 2 tiÕng trë lªn ? Hai tõ phøc trång trät, ch¨n nu«i cã g× gièng vµ kh¸c nhau? + Gièng: ®Òu lµ tõ phøc (gåm hai tiÕng) + Kh¸c: Ch¨n nu«i: gåm hai tiÕng cã quan hÖ vÒ nghÜa ? VËy tõ phøc ®îc t¹o ra b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa ®îc gäi lµ tõ g×? (Từ ghép) - Trång trät gåm hai tiÕng cã quan hÖ l¸y ©m ? Tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng ®îc gäi lµ tõ g×? (Từ láy) ? ThÕ nµo lµ tõ ®¬n, tõ phøc? Tõ phøc cã mÊy lo¹i, ®ã lµ nh÷ng lo¹i nµo? * HS ®äc ghi nhí * Qua bµi häc ta cã thÓ dùng thµnh s¬ ®å sau( dïng s¬ ®å t duy) i. Kh¸i niÖm vÒ tõ * Tõ lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt dïng ®Ó đặt c©u. * Ghi nhí : T13/SGK II. Tõ ®¬n vµ tõ phøc: * Tõ ®¬n lµ tõ chØ gåm cã mét tiÕng. * Tõ phøc gåm cã 2 tiÕng trë lªn - Tõ ghÐp: ghÐp c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ mÆt nghÜa. - Tõ l¸y: Tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng. * Ghi nhí: SGK - Tr13: Tõ Tõ ®¬n Tõ phøc Tõ ghÐp Tõ l¸y H§3: III. LuyÖn tËp Bµi 1: - §äc vµ thùc hiÖn yªu cÇu bµi tËp 1 - S¾p xÕp theo giíi tÝnh nam/ n÷ - S¾p xÕp theo bËc trªn/ díi a. Tõ nguån gèc, con ch¸u thuéc kiÓu tõ ghÐp. b. Tõ ®ång nghÜa víi tõ nguån gèc: Céi nguån, gèc g¸c... c. Tõ ghÐp chØ qua hÖ th©n thuéc: cËu mî, c« d×, chó ch¸u, anh em. Bµi 2: C¸c kh¶ n¨ng s¾p xÕp: - ¤ng bµ, cha mÑ, anh chÞ, cËu mî... - B¸c ch¸u, chÞ em, d× ch¸u, cha anh... Bµi 3: - Nªu c¸ch chÕ biÕn b¸nh: b¸nh r¸n, b¸nh níng, b¸nh hÊp, b¸nh nhóng... - Nªu tªn chÊt liÖu lµm b¸nh: b¸nh nÕp, b¸nh tÎ, b¸nh gai, b¸nh khoai, b¸nh ng«, b¸nh s¾n, b¸nh ®Ëu xanh... - TÝnh chÊt cña b¸nh: b¸nh dÎo, b¸nh phång, b¸nh xèp... - H×nh d¸ng cña b¸nh: b¸nh gèi, b¸nh khóc, b¸nh quÊn thõng... Bµi 4: - Miªu t¶ tiÕng khãc cña ngêi - Nh÷ng tõ cã t¸c dông miªu ta ®ã: nøc në, sôt sïi, rng røc... B5 :Thi t×m nhanh c¸c tõ l¸y * GV cho ®¹i diÖn c¸c tæ lªn t×m Bµi 5: - T¶ tiÕng cêi: khóc khÝch, s»ng sÆc, h« hè, ha h¶, hÒnh hÖch... - T¶ tiÕng nãi: khµn khµn, lÌ nhÌ, thá thÎ, lÐo nhÐo, lÇu bÇu, sang s¶ng... - T¶ d¸ng ®iÖu: Lõ ®õ, l¶ lít, nghªnh ngang, ng«ng nghªnh, thít tha... 4. Cñng cè: Nh¾c l¹i néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi, thuéc ghi nhí. - Hoµn thiÖn bµi tËp. - T×m sè tõ, sè tiÕng trong ®o¹n v¨n: lêi cña vua nhËn xÐt vÒ hai thø b¸nh cña Lang liªu - So¹n: Giao tiÕp, v¨n b¶n vµ ph¬ng thøc biÓu ®¹t. 6- Điều chỉnh: ............................................................................... TiÕt 4 Ngµy so¹n :20/8/12 Giao tiÕp,v¨n b¶n vµ ph¬ng thøc BiÓu ®¹t . I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Bước đầu biết về giao tiếp, văn bản và phương thức biểu đạt - Nắm được mục đích giao tiếp, kiểu văn bản và phương thức biểu đạt. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Sơ giản về hoạt động truyền đạt, tiếp nhận tư tưởng, tình cảm bằng phương tiện ngôn từ: giao tiếp, văn bản, phương thức biểu đạt, kiểu văn bản. - Sự chi phối của mục đích giao tiếp trong việc lựa chọn phương thức biểu đạt để tạo lập văn bản. - Các kiểu văn bản tự sự, miêu tả, biểu cảm, lập luận, thuyết minh và hành chính công vụ. 2. Kỹ năng: - Bước đầu nhận biết về việc lựa chọn phương thức biểu đạt phù hợp với mục đích giao tiếp. - Nhận ra kiểu văn bản ở một văn bản cho trước căn cứ vào phương thức biểu đạt. - Nhận ra tác dụng của việc lựa chọn phương thức biểu đạt ở một đoạn văn bản cụ thể. * Kỹ năng sống: - Giao tiếp, ứng sử: biết các phương thức biểu đạt và việc sử dụng văn bản theo những phương thức thức biểu đạt khác nhau đêểphù hợp với mục đích giao tiếp. - Từ nhận thức được tầm quan trọng của giao tiếp bằng văn bản và hiệu quả giao tiếp của các phương thưứcbiểu đạt. 3- Th¸i ®é : Cã ý thøc trong giao tiÕp vµ sö dông v¨n b¶n. * Tích hợp môi trường: Liên hệ, dùng văn bản nghị luận thuyết minh về môi trường. III. ChuÈn bÞ 1. Gi¸o viªn: + So¹n bµi + §äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n. + B¶ng phô 2. Häc sinh: + So¹n bµi IV. C¸c bíc lªn líp: 1. æn ®Þnh tæ chøc. 2. KTBC 3. Bµi míi. H§1. Khëi ®éng C¸c em ®· ®îc tiÕp xóc víi mét sè v¨n b¶n ë tiÕt 1 vµ 2. VËy v¨n b¶n lµ g×? §îc sö dông víi môc ®Ých giao tiÕp nh thÕ nµo? TiÕt häc nµy sÏ gióp c¸c em gi¶i ®¸p nh÷ng th¾c m¾c ®ã. Ho¹t ®éng cña thÇy-trß Néi dung cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 2: H×nh thµnh kh¸i niÖm giao tiÕp v¨n b¶n vµ ph¬ng tghøc biÓu ®¹t ? Khi ®i ®êng, thÊy mét viÖc g×, muèn cho mÑ biÕt em lµm thÕ nµo? ? §«i lóc rÊt nhí b¹n th©n ë xa mµ kh«ng thÓ trß chuyÖn th× em lµm thÕ nµo? * GV: C¸c em nãi vµ viÕt nh vËy lµ c¸c em ®· dïng ph¬ng tiÖn ng«n tõ ®Ó biÓu ®¹t ®iÒu m×nh muèn nãi. Nhê ph¬ng tiÖn ng«n tõ mµ mÑ hiÓu ®îc ®iÒu em muèn nãi, b¹n nhËn ®îc nh÷ng t×nh c¶m mµ em gØ g¾m. §ã chÝnh lµ giao tiÕp. ? Trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu võa t×m hiÓu, em hiÓu thÕ nµo lµ giao tiÕp? * GV: ®ã lµ mèi quan hÖ hai chiÒu gi÷a ngêi truyÒn ®¹t vµ ngêi tiÕp nhËn. ? ViÖc em ®äc b¸o vµ xem truyÒn h×nh cã ph¶i lµ giao tiÕp kh«ng? V× sao? - Quan s¸t bµi ca dao trong SGK (c) ? Bµi ca dao cã néi dung g×? - VÒ néi dung bµi ca dao: Khuyªn chóng ta ph¶i cã lËp trêng kiªn ®Þnh * GV: §©y lµ vÊn ®Ò chñ yÕu mµ cha «ng chóng ta muèn göi g¾m qua bµi ca dao nµy. §ã chÝnh lµ chñ ®Ò cña bµi ca dao. ? Bµi ca dao ®îc lµm theo thÓ th¬ nµo? Hai c©u lôc vµ b¸t liªn kÕt víi nhau nh thÕ nµo? - VÒ h×nh thøc: VÇn ªn + Bµi ca dao lµm theo thÓ th¬ lôc b¸t, cã sù liªn kÕt chÆt chÏ: -> Bµi ca dao lµ mét v¨n b¶n: nã cã chñ ®Ò thèng nhÊt, cã liªn kÕt m¹ch l¹c vµ diÔn ®¹t mét ý trän vÑn * GV: Bµi ca dao lµ mét v¨n b¶n: nã cã chñ ®Ò thèng nhÊt, cã liªn kÕt m¹ch l¹c vµ diÔn ®¹t trän vÑn ý. ? Cho biÕt lêi ph¸t biÓu cña thÇy c« hiÖu trëng trong buæi lÔ khai gi¶ng n¨m häc cã ph¶i lµ lµ v¨n b¶n kh«ng? V× sao? - Lêi ph¸t biÓu cña thÇy c« hiÖu trëng-> lµ mét d¹ng v¨n b¶n nãi. - §©y lµ mét v¨n b¶n v× ®ã lµ chuçi lêi nãi cã chñ ®Ò, cã sù liªn kÕt vÒ néi dung: b¸o c¸o thµnh tÝch n¨m häc tríc, ph¬ng híng n¨m häc míi. ? Bøc th em viÕt cho b¹n cã ph¶i lµ v¨n b¶n kh«ng? V× sao? - Bøc th: Lµ mét v¨n b¶n v× cã chñ ®Ò, cã néi dung thèng nhÊt t¹o sù liªn kÕt -> ®ã lµ d¹ng v¨n b¶n viÕt. ? VËy em hiÓu thÕ nµo lµ v¨n b¶n? GV: VB (dung lượng, nội dung, hình thức thể hiện, sự liên kết): VB có thể ngắn (một câu), có thể dài (nhiều câu), có thể là một đoạn hay nhiều đoạn