Giáo án Ngữ văn 6 năm học 2008 - 2009

TiÕt 1 : Con Rång, ch¸u Tiªn Ngµy so¹n : Ngµy d¹y : Môc tiªu : - HiÓu ®Þnh nghÜa s¬ l­îc vÒ truyÒn thuyÕt. HiÓu néi dung, ý nghÜa cña hai truyÒn thuyÕt : Con rång, ch¸u tiªn vµ B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. HiÓu ra vµ hiÓu ®­îc nh÷ng ý nghÜa cña nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng, kú ¶o cña hai truyÖn. KÓ ®­îc hai truyÖn. B. ChuÈn bÞ cña GV- HS: Gi¸o viªn: So¹n gi¸o ¸n, chuÈn bÞ b¶ng phô, Häc sinh: So¹n bµi. C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc 1. æn ®Þnh tæ chøc : 2. KiÓm tra bµi cò : 3. Bµi Míi : V¨n b¶n: Con Rång, Ch¸u Tiªn Ho¹t ®éng cña GV- HS Néi dung Gv kiÓm tra bµi so¹n cña häc sinh, giíi thiÖu bµi míi. Néi dung, ý nghÜa cña truyÖn con Rång ch¸u Tiªn lµ g×? V× sao d©n gian ta qua bao ®êi, rÊt tù hµo vµ yªu thÝch c©u chuyÖn nµy? Ho¹t ®éng 1: GV ®äc diÔn c¶m mét ®o¹n cña v¨n b¶n. Cã thÓ t¹m ph©n truyÖn thµnh 3 ®o¹n, yªu cÇu 3 häc sinh ®äc. Häc sinh ®äc GV nhËn xÐt g¾n gän vµ gãp ý. Mçi ®o¹n nªn chän mét chç ®Ó söa c¸ch ®äc cho häc sinh. PhÇn chó thÝch cã thÓ t¸ch riªng hoÆc tiÕn hµnh khi häc sinh ®äc tõng ®o¹n GV h­íng dÉn häc sinh n¾m ®­îc mÊy ý quan träng trong ®Þnh nghÜa. Häc sinh nghe. Ho¹t ®éng 2: GV t×m nh÷ng chi tiÕt trong truyÖn thÓ hiÖn tÝnh chÊt kú l¹ lín lao, phi th­êng vÒ nguån gèc vµ h×nh d¹ng cña L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬. GV : Nh÷ng chi tiÕt nµo thÓ hiÖn hµnh ®éng cña L¹c Long Qu©n phi th­êng? GV : Tõ viÖc t×m nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng, kú ¶o, em hiÓu thÕ nµo lµ nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng, kú ¶o? H·y nãi râ vai trß cña chóng trong truyÖn ? GV : ViÖc kÕt duyªn cña Long Qu©n vµ ¢u C¬ vµ viÖc ¢u C¬ sinh në cã g× l¹? Long Qu©n vµ ¢u C¬ chia con nh­ thÕ nµo vµ ®Ó lµm g×? Theo truyÖn nµy th× ng­êi ViÖt lµ con ch¸u cña ai? Häc sinh th¶o luËn ë líp : TruyÖn Con Rång, Ch¸u Tiªn cã ý nghÜa g×? Nh»m gi¶i thÝch ®iÒu g×? Chi tiÕt c¸i bäc tr¨m trøng kh¼ng ®Þnh ®iÒu g×? Häc sinh ®äc l¹i lêi hÑn cña Long Qu©n, thÓ hiÖn ý nguyÖn g× cña ng­êi x­a? §Õn ®©y cã thÓ gi¶i thÝch tõ .§ång Bµo. GV h­íng dÉn ®äc: §äc thªm ®Ó hiÓu ®Çy ®ñ ý nghÜa cña truyÖn. Ho¹t ®éng 3 Häc sinh ®äc phÇn ghi nhí Häc sinh häc thuéc lßng phÇn ghi nhí. GV : Sù gièng nhau Êy kh¼ng ®Þnh sù gÇn gòi vÒ céi nguån vµ sù giao l­u v¨n ho¸ gi÷a c¸c téc ng­êi trªn ®Êt n­íc ta. * Giíi thiÖu bµi: Cè thñ t­íng Ph¹m V¨n §ång nãi: .Nh÷ng truyÒn thuyÕt d©n gian th­êng cã c¸i cèt lâi lµ sù thËt lÞch sö mµ nh©n d©n ta, qua nhiÒu thÕ hÖ, ®· lý t­ëng hãa, göi g¾m vµo ®ã t©m t×nh thiÕt tha cña m×nh, cïng víi th¬ vµ méng, ch¾p ®«i c¸nh cña trÝ t­ëng t­îng d©n gian, lµm nªn nh÷ng t¸c phÈm v¨n ho¸ mµ ®êi ®êi con ng­êi cßn ­a thÝch.. I. §äc : §äc v¨n b¶n: §o¹n 1: Tõ ®Çu ®Õn . Long Trang. §o¹n 2: TiÕp theo ®Õn . lªn ®­êng. §o¹n 3: PhÇn cßn l¹i. T×m hiÓu chó thÝch: §Þnh nghÜa truyÒn thuyÕt. TruyÒn thuyÕt lµ lo¹i truyÖn d©n gian truyÒn miÖng, kÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn liªn quan ®Õn lÞch sö thêi qu¸ khø. Th­êng cã yÕu tè t­ëng t­îng, kú ¶o ThÓ hiÖn th¸i ®é vµ c¸ch ®¸nh gi¸ cña nh©n d©n ®èi víi c¸c sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö. II. T×m hiÓu v¨n b¶n : 1. Nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng, kú ¶o vÒ L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬: + VÒ nguån gèc vµ h×nh d¹ng : L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ ®Òu lµ . ThÇn.. Long Qu©n lµ thÇn nßi rång, ¢u C¬ thuéc dßng tiªn. Long Qu©n søc khoÎ v« ®Þch, cã nhiÒu phÐp l¹., ¢u C¬ . xinh ®Ñp tuyÖt trÇn.. + VÒ sù nghiÖp më n­íc : Long Qu©n gióp d©n diÖt trõ nh÷ng loµi yªu qu¸i ®Ó æn ®Þnh cuéc sèng, d¹y d©n c¸ch trång trät ch¨n nu«i, ¨n ë. + VÒ chuyÖn sinh në : c¸i bäc tr¨m trøng. + Nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng, kú ¶o : ®­îc hiÓu lµ nh÷ng chi tiÕt kh«ng cã thËt, ®­îc t¸c gi¶ d©n gian s¸ng t¹o nh»m môc ®Ých nhÊt ®Þnh. + Vai trß cña nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng, kú ¶o trong truyÖn : T« ®Ëm tÝnh chÊt kú l¹, lín lao, ®Ñp ®Ï cña nh©n vËt, sù kiÖn. ThÇn kú ho¸, linh thiªng ho¸ nguån gèc gièng nßi, d©n téc ®Ó chóng ta thªm tù hµo, tin yªu, t«n kÝnh tæ tiªn, d©n téc m×nh. Lµm t¨ng søc hÊp dÉn cña t¸c phÈm. + Häc sinh th¶o luËn, tr¶ lêi: Chi tiÕt t­ëng t­îng, kú ¶o thÓ hiÖn ë chuyÖn ¢u C¬ sinh në c¸i bäc tr¨m trøng. L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ chia con ®Ó cai qu¶n vµ g©y dùng ®Êt n­íc Ng­êi ViÖt lµ Con Rång, Ch¸u Tiªn. 2. ý nghÜa cña truyÖn Con Rång, Ch¸u Tiªn: + Gi¶i thÝch, suy t«n nguån gèc cao quý, thiªng liªng cña céng ®ång ng­êi ViÖt. Tõ bao ®êi ng­êi ViÖt tin vµo tÝnh x¸c thùc cña nh÷ng ®iÒu .truyÒn thuyÕt. vÒ sù tÝch tæ tiªn vµ tù hµo vÒ nguån gèc, gißng gièng tiªn Rång rÊt cao quý, linh thiªng cña m×nh. + §Ò cao nguån gèc chung vµ biÓu hiÖn ý nguyÖn ®oµn kÕt, thèng nhÊt cña nh©n d©n ë mäi miÒn ®Êt n­íc. Ng­êi ViÖt Nam, dï miÒn xu«i hay miÒn ng­îc, dï ë ®ång b»ng, miÒn nói hay ven biÓn, trong n­íc hay n­íc ngoµi ®Òu cã chung céi nguån, ®Òu lµ con mÑ ¢u C¬ ( ®ång bµo – cïng mét bäc ) , v× vËy ph¶i th­¬ng yªu, ®oµn kÕt. C¸c ý nghÜa Êy gãp phÇn quan träng vµo viÖc x©y dùng, båi ®¾p nh÷ng søc m¹nh tinh thÇn d©n téc. III. Ghi nhí : - SGK trang 8 IV. LuyÖn tËp : Häc sinh tr¶ lêi c©u hái phÇn luyÖn tËp. C©u 1: TruyÖn .Qu¶ trøng në ra tr¨m con ng­êi. – D©n téc M­êng, TruyÖn . Qu¶ bÇu mÑ. – D©n téc Kh¬mó C©u 2: Häc sinh kÓ l¹i chuyÖn Con Rång, Ch¸u Tiªn víi nh÷ng yªu cÇu sau: + §óng cèt truyÖn, chi tiÕt c¬ b¶n. + Cè g¾ng dïng lêi v¨n ( nãi) cña m×nh ®Ó kÓ. + KÓ diÔn c¶m. *Cñng cè, ®¸nh gi¸. Hái: Em h·y nªu l¹i nh÷ng chi tiªt k× l¹ trong truyÖn. ................................. ................................. *DÆn dß - Häc bµi n¾m tr¾c thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt, néi dung ý Nihau truyÖn, kÓ l¹i truyÖn b»ng lêi v¨n cña em. - §äc vµ chuÈn be c©u hái bµi . B¸nh tr­ng b¸nh giÇy. theo c©u hái s¸ch gi¸o khoa. Ngµy so¹n : Ngµy d¹y : TiÕt2: V¨n b¶n: B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy ( H­íng dÉn ®äc thªm ) 1. æn ®Þnh tæ chøc : 2. KiÓm tra bµi cò : 3. Bµi míi : Ho¹t ®éng cña GV - HS Néi dung H§ 1 Gi¸o viªn cho häc sinh ®äc l¹i truyÖn, mçi häc sinh ®äc mét ®o¹n. GV nhËn xÐt ng¾n gän, söa c¸ch ®äc cho häc sinh. H§ 2 Gv h­íng dÉn häc sinh th¶o luËn theo c©u hái phÇn . §äc hiÓu v¨n b¶n.. + C©u hái 1 : Vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i trong hoµ c¶nh nµo? víi ý ®Þnh ra sao vµ b»ng h×nh thøc g×? + C©u hái 2 : V× sao trong c¸c con vua, chØ cã Lang Liªu ®­îc thÇn gióp ®ì? + C©u hái 3 : V× sao hai thø b¸nh cña Lang Liªu ®­îc Vua cha chän ®Ó tÕ Trêi, §Êt, Tiªn v­¬ng vµ Lang Liªu ®­îc chän nèi ng«i vua? + C©u hái 4 : ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt . B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. GV h­íng dÉn häc sinh ®äc Yªu cÇu häc sinh häc thuéc 1.Trao ®æi ý kiÕn ë líp: ý nghÜa cña phong tôc ngµy TÕt nh©n d©n ta lµm b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. 2. §äc truyÖn nµy, em thÝch chi tiÕt nµo? V× sao? GV gîi ý. Häc sinh chØ ra vµ ph©n tÝch mét chi tiÕt mµ häc sinh c¶m thÊy thÝch nhÊt. Giíi thiÖu bµi: I . §äc: §äc v¨n b¶n: §o¹n 1 : Tõ ®Çu ®Õn . chøng gi¸m. §o¹n 2 : TiÕp theo ®Õn . h×nh trßn. §o¹n 3 : PhÇn cßn l¹i. §äc chó thÝch II . T×m hiÓu v¨n b¶n : Hoµn c¶nh: GiÆc ngoµi ®· yªn, Vua cã thÓ tËp trung lo cho d©n ®­îc no Êm. Vua giµ, muèn truyÒn ng«i. ý cña vua: Ng­êi nèi ng«i ph¶i nèi tiÕp chÝ h­íng vua, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i con tr­ëng. H×nh thøc: §iÒu vua ®ßi hái mang tÝnh chÊt mét c©u ®è ®Æc biÖt ®Ó thö tµi. Trong truyÖn cæ d©n gian, gi¶i ®è lµ mét trong nh÷ng thö th¸ch ®èi víi nh©n vËt. Trong c¸c Lang, Lang Liªu lµ ng­êi thiÖt thßi nhÊt. Tuy lµ Lang nh­ng chµng sím lµm viÖc ®ång ¸ng, gÇn gòi víi d©n th­êng. Chµng lµ ng­êi duy nhÊt hiÓu ®­îc ý thÇn, vµ thùc hiÖn ®­îc ý thÇn. ThÇn ë ®©y lµ nh©n d©n. Ai cã thÓ suy nghÜ vÒ lóa g¹o s©u s¾c, tr©n träng lóa g¹o cña trêi ®Êt vµ còng lµ kÕt qu¶ cña må h«i, c«ng søc con ng­êi nh­ nh©n d©n. Nh©n d©n rÊt quý träng c¸i nu«i sèng m×nh, c¸i m×nh lµm ra ®­îc. Hai thø b¸nh cã ý nghÜa thùc tÕ ( quý träng nghÒ n«ng, quý träng h¹t g¹o nu«i sèng con ng­êi vµ lµ s¶n phÈm do chÝnh con ng­êi lµm ra) Hai thø b¸nh cã ý nghÜa s©u xa: t­îng trêi, t­îng ®Êt, t­îng mu«n loµi. Hai thø b¸nh hîp ý Vua, chøng tá ®­îc tµi ®øc con ng­êi cã thÓ nèi chÝ Vua. §em c¸i quý nhÊt trong trêi ®Êt, cña ®ång ruéng, do chÝnh tay m×nh lµm ra mµ tiÕn cóng Tiªn v­¬ng, d©ng lªn cha th× ®óng lµ ng­êi con tµi n¨ng, th«ng minh, hiÕu th¶o, tr©n träng nh÷ng ng­êi sinh thµnh ra m×nh. TruyÖn nh»m gi¶i thÝch nguån gèc sù vËt: Hai thø b¸nh - b¸nh Ch­ng, b¸nh GiÇy. Nguån gèc nµy g¾n liÒn víi ý nghÜa s©u xa cña hai lo¹i b¸nh: B¸nh GiÇy t­îng tr­ng cho bÇutrêi, B¸nh Ch­ng t­îng tr­ng cho mÆt ®Êt. §Ò cao lao ®éng, ®Ò cao nghÒ n«ng. Lang Liªu – nh©n vËt chÝnh, hiÖn lªn nh­ mét ng­êi anh hïng v¨n ho¸. B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy cµng cã ý nghÜa bao nhiªu th× cµng nãi lªn tµi n¨ng, phÈm chÊt cña Lang Liªu bÊy nhiªu. III . Ghi nhí : SGK ( Trang 12 ) IV . LuyÖn tËp: ý nghÜa phong tôc ngµy TÕt nh©n d©n ta lµm b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy lµ ®Ò cao nghÒ n«ng, ®Ò cao sù thê cóng Trêi, §Êt vµ tæ tiªn cña nh©n d©n ta. Cha «ng ®· x©y dùng phong tôc tËp qu¸n cña m×nh tõ nh÷ng ®iÒu gi¶n dÞ nh­ng rÊt thiªng liªng, giµu ý nghÜa. Quang c¶nh ngµy TÕt nh©n d©n ta gãi hai thø b¸nh nµy cßn cã ý nghÜa gi÷ g×n truyÒn thèng v¨n ho¸, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc vµ lµm sèng l¹i c©u chuyÖn . B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. trong kho tµng truyÖn cæ d©n gian ViÖt Nam. Gîi ý hai chi tiÕt ®Æc s¾c vµ giµu ý nghÜa: + Lang Liªu n»m méng thÊy thÇn ®Õn khuyªn b¶o . .... . §©y lµ chi tiÕt thÇn kú lµm t¨ng søc hÊp hÉn cho truyÖn. Chi tiÕt nµy cßn nªu bËt gi¸ trÞ cña h¹t g¹o ë mét ®Êt n­íc mµ c­ d©n sèng b»ng nghÒ n«ng vµ g¹o lµ l­¬ng thùc chÝnh, ®­îc ­a thÝch cña nh©n d©n. §ång thêi chi tiÕt nµy cßn nªu bËt gi¸ trÞ cña h¹t g¹o mét c¸ch s©u s¾c, ®¸ng quý, ®¸ng tr©n träng cña s¶n phÈm do con ng­êi tù lµm. + Lêi Vua nãi víi mäi ng­êi vÒ hai lo¹i b¸nh. §©y lµ c¸ch . ®oc., c¸ch th­ëng thøc, nhËn xÐt vÒ v¨n ho¸. Nh÷ng c¸i b×nh th­êng, gi¶n dÞ song l¹i chøa ®ùng rÊt nhiÒu ý nghÜa s©u s¾c. NhËn xÐt cña Vua vÒ b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy còng chÝnh lµ ý nghÜa, t­ t­ëng, t×nh c¶m cña nh©n d©n vÒ hai lo¹i b¸nh nãi riªng vµ vÒ phong tôc lµm hai lo¹i b¸nh vµo ngµy TÕt. *Cñng cè, ®¸nh gi¸. Hái: H·y nªu nh÷ng phong tôc tËp qu¸n cña d©n téc ta? ................................. ................................. * DÆn dß (1 phót) ChuÈn bÞ: .tõ vµ cÊu t¹o tõ TiÕng ViÖt. ¤n l¹i: tõ ®¬n, tõ l¸y, tõ ghÐp ë tiÓu häc  TiÕt 3: Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Tõ vµ cÊu t¹o cña tõ TiÕng ViÖt A. Môc tiªu cÇn ®¹t ®­îc Gv gióp h/s: - Ph©n biÖt ®­îc gi÷a tõ vµ tiÕng - N¾m b¾t ®­îc cÊu t¹o cña tõ gåm: Tõ ®¬n, tõ phøc Tõ phøc gåm tõ l¸y vµ tõ ghÐp - RÌn kü n¨ng dïng tõ ®Ó ®Æt c©u, t¹o v¨n b¶n - Cung cÊp tõ lµm phong phó vèn tõ cho c¸c em. ChuÈn bÞ Gv: ViÕt c¸c vÝ dô vµo b¶ng phô §äc tµi liÖu,..so¹n gi¸o ¸n Hs: «n l¹i kiÕn thøc: TiÕng, tõ: Tõ ®¬n, tõ phóc, tõ ghÐp, tõ l¸y ®· häc ë bËc tiÓu häc. Lªn líp: (45 phót) æn ®Þnh (1 phót) KiÓm tra: sù chuÈn bÞ cña häc sinh (3 phót) Bµi míi: (38 phót) Giíi thiÖu bµi: Trong cuéc sèng h»ng ngµy chóng ta ph¶i giao tiÕp th­êng xuyªn, cã khi chóng ta giao tiÕp b»ng v¨n b¶n nãi hoÆc viÕt. Khi nãi, viÕt muèng ng­êi nghe ®äc hiÓu ®­îc ý ®Þnh, môc ®Ých cña ng­êi ta th× chóng ta ph¶i nãi viÕt b»ng v¨n b¶n (v¨n b¶n nh­ thÕ nµo th× giê sau chóng ta sÏ häc) nh­ng ®Ó t¹o thµnh v¨n b¶n chóng ta ph¶i biÕt ®Æt c©u. VËy c¸i g× t¹o thµnh c©u? - TiÕng + tõ Gv: VËy th× tõ vµ tiÕng kh¸c nhau nh­ thÕ nµo? ThÕ nµo lµ tõ? Tõ cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. Bµi häc: (15 phót) TiÕng vµ tõ (5 phót) Gv ®­a b¶ng phô ®· chÐp vÝ dô - ThÇn d¹y d©n c¸ch trång trät, ch¨n nu«i vµ c¸ch ¨n ë ? Gäi häc sinh lªn b¶ng: Ph©n biÖt c¸c tiÕng b»ng gÆch ngang, c¸c tõ b»ng g¹ch sæ? Gåm bao nhiªu tiÕng vµ bao nhiªu tõ? - H1: ThÇn – d¹y – d©n – c¸ch – trång – trät – ch¨n – nu«i – vµ - ¨n – ë -> gåm 12 tiÕng - H2: ThÇn/d¹y/d©n/c¸ch/trång trät/ch¨n nu«i/ vµ/ c¸ch/ ¨n ë.-> gåm 9 tõ Gv: Nh­ vËy sè tiÕng kh¸c sè tõ? T¹i sao? – V× tõ .Trång trät, ch¨n nu«i, ¨n ë. gåm 12 tiÕng. ? VËy tõ vµ tiÕng cã g× kh¸c nhau? ? TiÕng ®­îc cÊu t¹o tõ ®©u? Tõ ®­îc cÊu t¹o tõ ®©u? (t¹o thµnh tõ ®©u?) - TiÕng ®­îc t¹o thµnh tõ ©m (nguyªn ©m + phô ©m) - Tõ ®­îc t¹o thµnh tõ tiÕng ? TiÕng dïng ®Ó lµm g×? Tõ dïng ®Ó lµm g×? - TiÕng dïng ®Ó t¹o tõ - Tõ dïng ®Ó t¹o c©u ? ë vÝ dô trªn nh÷ng tiÕng nµo trïng víi tõ? - ThÇn – d¹y – d©n – c¸ch – vµ - c¸ch. ? VËy khi nµo mét tiÕng ®­îc coi lµ mét tõ? - Khi nµo tõ chØ cã mét tiÕng/ ? VËy thÕ nµo lµ tiÕng? ThÕ nµo lµ tõ Ghi chó: - TiÕng ®­îc t¹o thµnh tõ ©m lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o lªn tõ - Tõ ®­îc t¹o thµnh tõ tiÕng lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt dïng ®Î ®Æt c©u. ? T×m trong ®o¹n ®Çu v¨n b¶n: .CR- CT. nh÷ng tõ trïng víi tiÕng? 2. CÊu t¹ocña tõ vµ TiÕng ViÖt (10 phót) Gv ®­a b¶ng phô ®· kÎ b¶ng ph©n lo¹i (nh­ SGK) gäi häc sinh lªn b¶ng: ? Dùa vµo kiÕn thøc ®· häc ë tiÓu häc, h·y ®iÒn c¸c tõ trong c©u .Tõ ®Êy....giÇy. vµo b¶ng ph©n lo¹i Häc sinh lªn b¶ng ®iÒn. KiÓu cÊu t¹o tõ VÝ dô Tõ ®¬n Tõ / ®Êy/ n­íc ta/ ch¨m/ nghÒ/ vµ / cã/ tôc... Tõ phøc Tõ ghÐp Tõ l¸y Ch¨n nu«i/ b¸nh ch­ng/ b¸nh giÇy Trång trät ? V× sao l¹i x¸c ®Þnh nh­ vËy? - Nh÷ng tï: Tõ, ®Êy, n­íc, ta... gåm cã 1 tiÕng cã nghÜa. - Nh÷ng tõ: .Ch¨n nu«i, b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. gåm 2 tiÕng nghÜa cña tiÕng cã quan hÖ víi nhau. - Nh÷ng tõ: .Trång trät. gåm 2 tiÕng cã quan hÖ l¸y ©m .tr. ? Nh­ vËy tõ TV cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo? - Tõ tiÕng viÖt ®­îc cÊu t¹o gåm: + Tõ ®¬n vµ tõ phøc + Tõ phøc gåm tõ l¸y vµ tõ ghÐp. ? ThÕ nµo lµ tõ ®¬n? Tõ phøc? Tõ ghÐp? Tõ l¸y? - Ghi nhí: + Tõ ®¬n lµ tõ chØ gåm mét tiÕng cã nghÜa + Tõ phøc lµ tõ gåm hai hoÆc nhiÓu tiÕng + Tõ ghÐp lµ tõ phøc ®­îc t¹o ra b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa + Tõ l¸y lµ tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng ? CÊu t¹o cña tõ ghÐp vµ tõ l¸y cã g× gièng vµ kh¸c nhau? VÝ dô? - Gièng: ®Òu lµ tõ phøc - Kh¸c : + Tõ ghÐp: C¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa + Tõ lµy: C¸c tiÕng cã quan hÖ l¸y ©m. vÝ dô: xanh ®Ëm -> tõ ghÐp xanh xanh -> tõ l¸y Gv: Tõ ghÐp: Cã c¸c tiÕng t¹o thµnh cã quan hÖ nghÜa cho nªn ng­êi ta l¹i ph©n lµm hai lo¹i: GhÐp ph©n nghÜa vµ ghÐp hîp nghÜa – ghÐp ®¼ng lËp. Tõ l¸y còng ®­îc ph©n lµm hai lo¹i: L¸y hoµn toµn, l¸y bé ph©n. Tõ lalý cã gi¸ trÞ gîi h×nh, gîi c¶m rÊt cao. ? T×m tõ l¸y trong tõ l¸y trong c©u: .§Õn kú binh...l¹ th­êng. (CR-CT) vµ nãi râ gi¸ trÞ cña nã? (Dµnh cho häc sinh giái) Tõ l¸y: Hång hµo: Gîi râ s¾c mµu hån ®Ñp bô bÉm. §Ñp ®Ï: Gîi râ vÎ ®Ñp cña mét tr¨m ng­ê con. LuyÖ tËp (22 phót) BT1: ? Ph©n biÖt tõ ®¬n tõ phøc trong c©u .Ng­êi ViÖt Nam..tiªn. (Gv ®­a ra b¶ng phô ®· chÐp vÝ dô- häc sinh lªn b¶ng g¹ch ch©n mét g¹ch víi tõ ®¬n, hai g¹ch víi tõ phøc) Ng­êi ViÖt Nam ta – con ch¸u vua Hïng- Khi nh¾c ®Õn nguån gèc cña m×nh th­êng x­n lµ con Rång- Ch¸u tiªn a.? C¸c tõ .nguån gèc., .con ch¸u. thuéc kiÓu cÊu t¹o tõ nµo? muèn biÕt ®­îc nã thuéc kiÓu tõ nµo th× ta lµm nh­ thÕ nµo XÐt quan hÖ gi÷a c¸c tiÕng: Quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa -> tõ ghÐp hay l¸y ©m nhau tõ l¸y ? Hai tõ nµy cã c¸c tiÕng quan hÖ víi nhau nh­ thÕ nµo? Tõ .Nguån gèc. = nguån + gèc ®Òu cã nghÜa-> tõ ghÐp Tõ .Con ch¸u. = con + ch¸u ®Òu cã nghÜa -> tõ ghÐp b. T×m tõ ®ång nghÜa víi tõ .Nguån gèc.? ? ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa? - Lµ tõ ph¸t ©m kh¸c nhau nh­ng nghÜa gièng nhau. ? .guån gèc. cã nghÜa lµ g×? - .Nguån gèc. – N¬i tõ ®ã n¶y sinh ra ? VËy cïng nghÜa víi tõ .nguån gèc. lµ tõ nµo? - Céi nguån, gèc rÔ ? Nh÷ng tõ nµy cã thÓ thay thÕ vµo c©u v¨n trªn ®­îc kh«ng? NÕu ®­îc th× thay vµo? c. ? T×m thªm c¸c tõ ghÐp chØ quan hÖ th©n thuéc theo kiÓu : con ch¸u, anh chÞ, «ng bµ? - Cha mÑ, ba m¸, thÇy u, chÞ em, ch¸u ch¾t, cô kÞ, chó b¸c, cËu mî, chó thÝm.. BT2/14 ? S¾p xÕp c¸c tõ võa t×m ®­îc theo hai kh¶ n¨ng phÇn gîi ý? Pt - Theo gi­ãi tÝnh (Nam, n÷): anh chÞ, cha mÑ, ba m¸, cËu mî, chó thÝm..-> Nam tr­íc, N÷ sau. - Theo bËc (bËc trªn, bËc d­íi) : cha anh, ch¸u ch¾t, con ch¸u, «ng cha... BT3/14 Cho ph©n nhãm th¶o luËn- b¸o c¸o. + Tæ 1: T×m c¸c tõ ghÐp cã yÕu tè b¸nh nªn c¸ch chÐ biÕn b¸nh. + Tæ 2: T×m c¸c tõ ghÐp cã yÕu tè b¸nh nªn tªn chÊt liÖ b¸nh. + Tæ 3: T×m c¸c tõ ghÐp cã yÕu tè b¸nh nªn tÝnh chÊt cña b¸nh. + Tæ 4: T×m c¸c tõ ghÐp cã yÕu tè b¸nh nªn h×nh d¸nh cña b¸nh. - B¸o c¸o cho gi¸o viªn ghi b¶ng-> häc sinh ghi vë + Tæ 1: b¸nh r¸n, b¸nh hÊp, b¸nh n­íng + Tæ 2: b¸nh nÕp, b¸nh t«m, tÎ, gai, khoai, m×, + Tæ 3: B¸nh dÎo, xèp ngät + Tæ 4: b¸nh gèi, nh·n, ch­ng, giÇy BT4/15 ? Tõ l¸y in ®Ëm trong c©u v¨n sau miªu t¶ c¸i g×? T×m c¸c tõ nµy kh¸c cã cïng t¸c dông? (tõ .Thót thÝt. bæ sung ý nghÜa cho tõ nµo?) - Tõ .Thót thÝt. – cã t¸c dông gäi ©m thanh miªu t¶ ©m thanh thanh tiÕng kh¸c nhau. - Sôt sïi, nøc në, tÊm tøc, r­ng røc, hu hu.. Bt5/15 Thi t×m nhanh: Gv ph©n d·y (nhãm) trong 3 phót lÇn l­ît gäi tõng ng­êi lªn b¶ng ®iÒn, thi d·y nµo t×m ®­îc nhanh, ®­îc nhiÒu tõ - Nhãm 1: T¶ tiÕng c­êi: Khóc khÝch, rinh rÝch, s»ng sÆc.. - Nhãm 2: T¶ tiÕng nãi: åm åm, lÝ nhÝ, oang oang.. - Nhãm 3: T¶ d¸ng ®iÖu: lõ ®õ, lõ lõ, co ro, lói hói, lom khom, ? BT vÒ nhµ: §äc phÇn ®äc thªm -> t×m mét sè tõ ghÐp cã tiÕng häc * Cñng cè, ®¸nh gi¸(2 phót) ? Tõ cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo? - Tõ : +Tõ ®¬n + Tõ phøc: *Tõ ghÐp, * tõ l¸y ................................. ................................. * DÆn dß - Häc thuéc lý thuyÕt vÒ cÊu t¹o tõ - Lµm l¹i c¸c bµi tËp - ChuÈn bÞ : .v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t. TiÕt 4: Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Giao tiÕp v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t A. môc tiªu cÇn ®¹t: Gv gióp häc sinh - N¾m ®­îc giao tiÕp lµ hµnh ®éng truyÒn ®¹t, tiÕp nhËn t­ t­ëng, t×nh c¶m b»ng ph­¬ng tiÖn ng«n ng÷. - V¨n b¶n lµ chuçi lêi nãi miÖng hay bµi viÕt cã chñ ®Ò thèng nhÊt, cã liªn kÕt, m¹ch l¹c, vËn dông ph­¬ng thøc biÓu ®¹t phï hîp ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých giao tiÕp. - Cã s¸u kiÓu v¨n b¶n th­êng gÆp víi c¸c ph­¬ng thøc t­¬ng øng: Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, nghÞ luËn, thuyÕt minh, hµnh chÝnh, cong cô, mçi kiÓu v¨n b¶n cã môc ®Ých giao tiÕp rieng. - RÌn kü n¨ng t¹o v¨n b¶n. - HiÓu ®­îc hai v¨n b¶n ®· häc thuéc v¨n b¶n tù sù. B.ChuÈn bÞ: Gv: ®äc tµi liÖu, x©y dùng gi¸o ¸n. Häc sinh: nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa, tr¶ lêi c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa. C.Lªn líp: - æn ®Þnh tæ chøc (1 phót) - KiÓm tra (3 phót) ? V¨n b¶n .Con Rång- Ch¸u Tiªn vµ B¸nh ch­ng b¸nh giµy. cã môc ®Ých g×? - Häc sinh nªu ý nghÜa. Bµi míi (38 phót) - Gv: .Con Rång Ch¸u Tiªn . vµ .B¸nh ch­ng b¸nh giµy. ®­îc gäi lµ v¨n b¶n, vËy v¨n b¶n lµ g×? Nã ®­îc viÕt theo ph­¬ng thøc nµo? bµi h«m nay sÏ t×m hiÓu-> ghi ®Çu bµi. T×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t V¨n b¶n vµ môc ®Ých giao tiÕp (10 phót) ? Trong lßng em ®ang cã mét nçi buån, mét niÒm vui, muèn xin tiÒn mÑ ®ãng häc (t­ t­ëng, t×nh c¶m, nguyÖn väng) cÇn biÓu ®¹t cho ng­êi kh¸c biÕt th× em ph¶i lµm g×? - Béc lé b»ng nÐt mÆt, cö chØ - BiÓu lé b»ng lêi nãi. ? Hai ph­¬ng tiÖn nµy th× ph­¬ng tiÖn nµo gióp con ng­êi hiÓu râ h¬n? - BiÓu lé b»ng lêi nãi -> giao tiÕp ? VËy giao tiÕp lµ g×? - giao tiÕp lµ hµnh ®éng truyÒn ®¹t, tiÕp nhËn t­ t­ëng, t×nh c¶m b»ng ph­¬ng tiÖn ng«n ng÷. ? Ng­êi x­a muèn truyÒn ®¹t vÒ nguån gèc gièng nßi thÓ hiÖn ý nguyÖn ®oµn kÕt thèng nhËt céng ®ång th× hä ®· lµm g×? - T¹o v¨n b¶n: .Con Rång Ch¸u Tiªn. ? Hä muèn gi¶i thÝch nguån gèc B¸nh ch­ng b¸nh giµy ca ngîi ®Ò cao lao ®éng hä ®· lµm g×? - T¹o v¨n b¶n .B¸nh ch­ng b¸nh giµy.. ? Tøc lµ muån biÓu ®¹t t­ t­ëng, t×nh c¶m, nguyÖn väng mét c¸hc ®Çy ®ñ, trän vÑn cho ng­êi kh¸c hiÓu em ph¶i lµm g× - Em ph¶i nãi (viÕt b»ng v¨n b¶n) ? ThÕ nµo lµ v¨n b¶n? ? V¨n b¶n (Con Rång Ch¸u Tiªn), (B¸nh ch­ng b¸nh giµy) ®­îc s¸ng t¸c ra ®Ó lµm g×? - Gi¶i thÝch nguån gèc loµi ng­êi, nguån gèc b¸nh ch­ng b¸nh giµy ? .CRCT. Ca ngîi nguån gèc cao quý cña d©n téc ViÖt Nam ta, ca ngîi tinh thÇn ®oµn kÕt, thèng nhÊt céng ®ång. - .BCBG. ph¶n ¸nh thµnh tùu v¨n minh lóa n­íc ®Ò cao lao ®éng, nghÒ n«ng, t«n kÝnh Trêi, §Êt, Tæ tiªn. chñ ®Ò thèng nhÊt. ? NhËn xÐt c¸c chi tiÕt sù viÖc, c¸c c©u trong hai truyÖn? - C¸c chi tiÕt, sù viÖc, c¸c c©u ®­îc s¾p xÕp theo tr×nh tù, ®­îc liªn kÕt => m¹ch l¹c chÆt chÏ víi nhau ? §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých nh­ trªn hai truyÖn nµy dïng c¸ch biÓu ®¹t (ph­¬ng thøc biÓu ®¹t) nh­ vËy ®· hîp lý ch­a? - §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých giao tiÕp nh­ trªn truyÖn ®· => sö dông ch¸ch diÔn ®¹t lµ v¨n xu«i ®Ó tr×nh bµy l¹i diÔn biÕn sù viÖc lµ hîp lý. ChÝnh v× thÕ hai truyÖn nµy ®­îc gäi lµ v¨n b¶n. ? ThÕ nµo lµ v¨n b¶n - Ghi nhí: V¨n b¶n lµ chuçi lêi nãi miÖng hay bµi viÕt cã chñ ®Ò thèng nhÊt, cã liªn kÕt m¹ch l¹c, vËn dông ph­¬ng thøc biÓu ®¹t phï hîp ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých giao tiÕp (Bc) ? C©u ca dao .Ai ¬i...ai. cã ®­îc gäi lµ mét v¨n kh«ng ? V× sao? - C©u ca dao .Ai ¬i....ai . cã ®­îc gäi olµ mét v¨n b¶n. V×: - Bµi ca dao nµy s¸ng t¸c ra ®Ó khuyªn mäi ng­êi h·y gi÷ v÷ng ý chÝ - Nã muèn nãi vÒ chñ ®Ò: bÒn gan v÷ng chÝ quyÕt t©m v­ît lªn trªn hoµn c¶nh - Nã gån hai c©u th¬ lôc b¸t liªn kÕt b»ng vÇn .ªn. - Nã ®· biÓu ®¹t trän vÑn mét ý ? T­¬ng tù bµi ph¸t biÓu cña c« hiÖu tr­ëng, bøc th­, ®¬n xin häc, bµi th¬, truyÖn cæ tÝch.. Lµ v¨n b¶n. 2. KiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cña v¨n b¶n (10 phót) B»ng ph­¬ng ph¸p diÔn dÞch gi¸o viªn cho häc sinh n¾m s¸u ph­¬ng thøc biÓu ®¹t råi cho häc sinh lÊy vÝ dô minh ho¹. - Tù sù: Tr×nh bµy diÔn biÕn sù viÖc : CR- CT, BC- BG, Héi mËn... - Miªu t¶: T¸i hiÖn tr¹ng th¸i, sù vËt, con ng­êi: T¶ l¹i c¸nh ®ång lóa v­ên hoa, s©n tr­êng... - BiÓu c¶m: Bµy tá t×nh c¶m c¶m xóc: C¶nh khuy. - NghÞ luËn: Nªu ý kiÕn ®¸nh gi¸, bµn luËn: Bµn vÒ nhiÖm vô häc tËp cña häc sinh, ®¸nh gi¸ bµi th¬. - ThuyÕt minh: Giíi thiÖu ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, ph­¬ng ph¸p, giíi thiÖu vÒ m×nh, giíi thiÖu vÒ gia ®×nh, c¶nh danh lam.. - Hµnh chÝnh- c«ng vô: Tr×nh bµy ý muèn, quyÕt ®Þnh nµo ®ã, thÓ hiÖn quyÒn h¹n tr¸ch nhiÖm gi÷a ng­êi vµ ng­êi: §¬n, lý lÞch, khai sinh.. ? T×nh huèng .hai ®éi bãng ®¸ muèn xin phÐp.... lùa chän kiÓu v¨n b¶n biÓu ®¹t nµo? - Ph¶i viÕt ®¬n xin phÐp -> ph­¬ng thøc hµnh chÝnh – c«ng vô ? Khi t­êng thuËt diÔn biÕn trËn ®Êu bãng ®¸ sö dông ph­¬ng thøc nµo> - Ph¶i tr×nh bµy diÔn biÕn sù viÖc -> ph­¬ng thøc tù sù ? T¶ l¹i nh÷ng pha bãng ®Ñp - Dïng ph­¬ng thøc miªu t¶ ? Giíi thiÖu uqa...hai ®éi -> thuyÕt minh ? Bµy tá lßng yªu m«n bãng ®·? -> biÓu c¶m ? B¸c bá ý kiÕn..nhiÒu ng­êi? -> nghÞ luËn LuyÖn tËp (18 phót) Bµi tËp 1: (10 phót) : C¸c ®o¹n v¨n th¬ ®· cho thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? ? Muèn x¸c ®Þnh ®­îc c¸c ®o¹n ®ã thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo th× ta ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc c¸i g×? - X¸c ®Þnh môc ®Ých giao tiÕp. ? H·y x¸c ®Þnh môc ®Ých giao tiÕp vµ kiÓu v¨n b¶n cña tõng vÝ dô? H1: vÝ dô a: - Tr×nh bµy l¹i diÔn biÕn viÖc TÊm Vµ C¸m ®i b¾t t«m tÐp vµ TÊm bÞ lõa -> Thuéc kiÓu v¨n b¶n tù sù H2: vÝ dô b: - Miªu t¶ c¶nh ®ªm tr¨ng -> kiÓu miªu t¶ H3: vÝ dô c: - Bµn vÒ viÖc häc tËp cña häc sinh -> nghÞ luËn H4: vÝ dô d: - BiÓu hiÖn t×nh c¶m víi c« g¸i -> biÓu c¶m H5: vÝ dô ®: - Giíi thiÖu vÒ qu¶ ®Þa cÇu -> thuyÕt minh. Bµi tËp 2: (5 phót) ? TruyÒn thuyÕt .CR- CT. thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? V× sao? ? Muèn x¸c ®Þnh truyÒn thuyÕt nµy thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo th× ta còng ph¶i x¸c ®Þnh c¸i g× - X¸c ®Þnh môc ®Ých giao tiÕp. ? Môc ®Ých giao tiÕp cña v¨n b¶n nµy lµ g×? Thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? - Tr×nh bµy l¹i diÔn biÕn sù viÖc L¹c Long Qu©n gÆp ¢u C¬ - sinh ra 100 con -> nguån gèc cña ng­êi ViÖt Nam ta- > thuéc kiÓu tù sù. Bµi tËp 3 (3 phót) ? NÕu lµm mét bµi v¨n kÓ l¹i mét c©u chuyÖn, kÓ l¹i mét sù viÖc, tøc lµ em ®· t¹o mét v¨n b¶n theo ph­¬ng thøc nµo? V× sao? - NÕu lµm...theo ph­¬ng thøc tù sù- V× ®Òu ph¶i tr×nh bµy l¹i c¸c sù viÖc Gv: ë häc kú I chóng ta sÏ t×m hiÓu vÒ kiÖu tù sù.. * Cñng cè, ®¸nh gi¸ ThÕ nµo lµ v¨n b¶n? V¨n b¶n tù sù cã môc ®Ých g×? ................................. ................................. * DÆn dß (1 phót): Häc ghi nhí + chuÈn bÞ v¨n b¶n (Th¸nh Giãng)  TiÕt 5: Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: V¨n b¶n : Th¸nh Giãng (TruyÒn thuyÕt- theo Lª ThÕ ViÔn) Môc tiªu cÇn ®¹t Gi¸o viªn gióp häc sinh n¾m ®­îc - H×nh t­îng Th¸nh Giãng víi nhiÒu mµu s¾c thÇn kú, lµ biÓu t­îng rùc rì cña ý thøc vµ søc m¹nh b¶o vÖ ®Êt n­íc, ®ång thêi lµ sù thÓ hiÖn quan niÖm vµ ­íc m¬ cña nh©n d©n ta ngay tõ thuë ban ®Çu lÞch sö vÒ con ng­êi anh hïng cøu n­íc chèng ngo¹i x©m - TruyÖn cã nhiÒu chi tiÕt kú ¶o hoang ®­êng hÊp dÉn vµ cã nhiÒu ý nghÜa - Gi¸o dôc lßng yªu n­íc, tù hµo d©n téc - RÌn kü n¨ng t×m hiÓu t¸c phÈm tù sù, c¶m thô v¨n häc. ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn: ®äc- nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa, tµi liÖu vµ so¹n gi¸o ¸n ChuÈn bÞ b¶ng phô ®· ghi c¸c chi tiÕt sù viÖc Häc sinh: §äc vaf tr¶ lêi c©u hái phÇn ®äc hiÓu v¨n b¶n Tãm t¾t truyÖn TiÕn tr×nh lªn líp: + æn ®Þnh tæ chøc (1 phót) + kiÓm tra (4 phót) ? V¨n b¶n tù sù cã môc ®Ých g×? ? Nªu ý nghÜa v¨m b¶n.Con Rång ch¸u Tiªn. vµ .B¸nh ch­ng b¸nh giµy. + Bµi míi (38 phót) GV: Th¸nh Giãng còng lµ mét v¨n b¶n tù sù. VËy v¨n b¶n tù sù nµy tr×nh bµy l¹i sù viÖc g×? Ta h·y t×m hiÓu. §äc - kÓ v¨n b¶n (8 phót) + §äc- Gv h­íng dÉn ®äc- gäi ®äc- theo dâi chó thÝch + kÓ: ? Khi kÓ ®¶m b¶o ®­îc nh÷ng c