Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 1 đến tiết 4

Ngµy so¹n : 03/09/2006 Ngµy gi¶ng: 06/09/2006 TiÕt 1 : V¨n b¶n Con Rång Ch¸u Tiªn (TruyÒn thuyÕt ) A.PhÇn chuÈn bÞ I. Môc tiªu cÇn ®¹t Gióp häc sinh *+HiÓu ®­îc ®Þnh nghÜa s¬ l­îc vÒ truyÒn thuyÕt. +HiÓu ®­îc néi dung ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt Con Rång ch¸u Tiªn. + ChØ ra vµ hiÓu ®­îc ý nghÜa cña nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng k× ¶o cña truyÖn. KÓ l¹i ®­îc c©u chuyÖn. * Båi d­ìng lßng yªu n­íc vµ tinh thÇn tù hµo d©n téc cho häc sinh. II. ChuÈn bÞ ThÇy : Tµi liÖu: SGK, SGV, S¸ch tham kh¶o. T×m hiÓu , ®äc phÇn chó thÝch .T×m hiÓu c¸c c©u hái SGK. Tranh ¶nh vÒ §Òn Hïng,vïng ®Êt Phong Ch©u Trß: §äc truyÖn ,tËp kÓ néi dung .Chia bè côc cña truyÖn. §äc t×m hiÓu kÜ phÇn chó thÝch. So¹n bµi theo c©u hái phÇn §äc-HiÓu v¨n b¶n. B. PhÇn thÓ hiÖn trªn líp I. KiÓm tra bµi cò (5 phót) KiÓm tra ®å dïng s¸ch vë cã liªn quan tíi bé m«n.Nh¾c nhë HS viÖc chuÈn bÞ bµi ë nhµ vµ ë líp. KiÓm tra phÇn so¹n v¨n. II. Bµi míi (1 phót) Lßng yªu n­íc th­¬ng nßi cña ng­êi ViÖt Nam ®­îc n¶y në tõ rÊt sím . Tõ xa x­a ng­êi ViÖt Nam ®· tù hµo lµ dßng gièng Tiªn - Rång . TruyÖn “Con Rång Ch¸u Tiªn” mµ chóng ta häc h«m nay sÏ gi¶i thÝch râ cho c¸c em biÕt nguån gèc cña d©n téc ViÖt Nam . * HS ®äc phÇn chó thÝch trong s¸ch gi¸o khoa. GV: TruyÒn thuyÒt lµ g× ? * GV yªu cÇu häc sinh ®äc §äc chËm d·i , giäng kÓ nhÊn giäng ë m«t sè chi tiÕt kÓ vÒ L¹c Long Qu©n. +GV®äc tõ ®Çu ®Õn..... khoÎ m¹nh nh­ thÇn +Häc sinh ®äc nèi ®Õn hÕt. NhËn xÐt. GV:Em h·y kÓ diÔn c¶m c©u chuyÖn? GV : TruyÖn ®­îc chia lµm mÊy phÇn ? GV: TruyÖn gåm cã mÊy nh©n vËt? * GV : C¸c chi tiÕt , sù viÖc trong truyÖn cã liªn quan ®ªn hai nh©n vËt nµy nh­ thÕ nµo? GV : Em t×m mh÷ng chi tiÕt trong truyÖn miªu t¶ L¹c Long Qu©n? GV : Chµng ®· gióp d©n lµm nh÷ng viÖc g×? GV : Qua nh÷ng chi tiÕt ®ã em thÊy L¹c Long Qu©n lµ ng­êi thÕ nµo? GV: H×nh ¶nh bµ ¢u C¬ cã nh÷ng nÐt nµothÓ hiÖn tÝnh chÊt k× l¹ ®Ñp ®Ï? GV: Em cã nhËn xÐt g× vÒ nh©n vËt nµy? * GV: C©u chuyÖn hÊp dÉn ng­êi nghe b»ng nh÷ng chi tiÕt kú l¹ cã liªn quan ®Õn hai nh©n vËt nµy. GV: Theo em chi tiÕt k× l¹ ®ã lµ g×? *¢u C¬ vµ L¹c Long Qu©n gÆp nhau , ®em lßng yªu nhau råi trë thµnh vî chång. sèng ë cung ®iÖn Long Trang. GV: Em cã suy nghÜ g× vÒ chi tiÕt nµy? GV: S¶n phÈm cña sù kÕt duyªn nµy cã g× ®Æc biÖt? GV: Cuéc sèng cña ®«i vî chång ®ang thuËn hoµ h¹nh phóc cïng mét tr¨m ®øa con trai khoÎ m¹nh th× chuyÖn g× s¶y ra víi hä? *Mét häc sinh thuËt l¹i ®o¹n truyÖn nµy! GV: T×nh huèng nµy ®· ®­îc gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo? GV: Cuéc chia tay gi÷a L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ nãi nªn ®iÒu g×? GV: Trong ®o¹n truyÖn cã rÊt nhiÒu nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng k× ¶o. Em h·y t×m mét vµi chi tiÕt. GV: Vai trß cña c¸c chi tiÕt nµy trong truyÖn cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo? (HS ®äc phÇn cuèi cña truyÖn) GV: TruyÖn “ Con Rång Ch¸u Tiªn” cã ý nghÜa g×? HS th¶o luËn theo nhãm C¸c nhãm nªu ý kiÕn cña m×nh. GV:¤ng cha ta s¸ng t¹o truyÖn nµy nh»m gi¶i thÝch ®iÒu g×? (HS ®äc ghi nhí SGK) GV: Em biÕt truyÖn nµo cña c¸c d©n téc ViÖt Nam còng gi¶i thÝch nguån gèc t­¬ng tù nh­ truyÖn “ Con Rång Ch¸u Tiªn” HS th¶o luËn ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng phô. GV: Em kÓ tãm t¾t mét trong nh÷ng c©u chuyÖn trªn? I. §äc vµ t×m hiÓu chung ( 7 phót) 1. Kh¸i niÖm truyÒn thuyÕt. TruyÒn thuyÕt lµ lo¹i truyÖn d©n gian kÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn cã liªn quan ®Õn lÞch sö thêi qu¸ khø, th­êng cã yÕu tè t­ëng t­îng kú ¶o. TruyÒn thuyÕt thÓ hiÖn th¸i ®é vµ c¸ch ®¸nh gi¸ cña nh©n d©n ®èi víi c¸c sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö ®­îc kÓ. 2. §äc kÓ, t×m hiÓu bè côc. HS: Yªu cÇu kÓ to, râ rµng- cã thÓ kÓ b»ng lêi v¨n cña m×nh ®¶m b¶o c¸c chi tiÕt , sù viÖc. NhËn xÐt- khuyÕn khÝch cho ®iÓm. HS: TruyÖn chia lµm 3 phÇn. PhÇn 1: Tõ ®Çu ®Õn Long Trang. PhÇn 2: TiÕp theo ®Õn lªn ®­êng. PhÇn 3 : PhÇn cßn l¹i. HS: TruyÖn gåm hai nh©n vËt chÝnh.: +L¹c Long Qu©n. +¢u C¬. II. Ph©n tÝch v¨n b¶n.( 25 phót) 1. L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬. * L¹c Long Qu©n. HS: +Lµ mét vÞ thÇn, con trai thÇn Long N÷. +ThÇn m×nh Rång, sèng ë d­íi n­íc thØnh tho¶ng míi lªn sèng trªn c¹n. + Cã søc khoÎ v« ®Þch, cã nhiÒu phÐp l¹ diÖt trõ tÊt c¶ c¸c yªu qu¸i ë trong mäi vïng: - DiÖt Ng­ Tinh d­íi biÓn. - DiÖt Hå Tinh ë ®ång b»ng - DiÖt Méc Tinh ë trªn rõng. HS: DiÖt trõ yªu qu¸i. D¹y d©n c¸ch trång trät, ch¨n nu«i. D¹y d©n c¸ch ¨n ë. HS: L¹c Long Qu©n lµ vÞ thÇn cã tµi, cã søc khoÎ v« ®Þch, cã c«ng víi d©n vÒ mäi mÆt, ®­îc mäi ng­êi yªu quý. * ¢u C¬: HS: + Cã nguån gèc cao quý: thuéc dßng dâi Tiªn, hä ThÇn N«ng ë vïng nói cao Ph­¬ng B¾c + Cã nhan s¾c “ xinh ®Ñp tuyÖt trÇn” + Phong c¸ch sinh ho¹t thanh cao, lÞch l·m: ThÝch ®i du ngo¹n nh÷ng n¬i cã nhiÒu hoa th¬m cá l¹. HS: Lµ ng­êi cã nguån gèc cao quý, xinh ®Ñp, thanh cao lÞch l·m. * ViÖc kÕt duyªn vµ truyÖn ¢u C¬ sinh në. HS: Rång ë biÓn c¶. Tiªn ë non cao. GÆp nhau ®em lßng yªu nhau -®i ®Õn kÕt duyªn vî chång. T×nh yªu kú l¹ nµy nh­ lµ sù kÕt tinh nh÷ng g× ®Ñp nhÊt cña con ng­êi vµ thiªn nhiªn s«ng nói. HS: ¢u c¬ cã mang à sinh ra mét bäc tr¨m trøng à në thµnh tr¨m con trai hång hµo khoÎ m¹nh, kh«ng cÇn bó mím tù lín nh­ thæi, mÆt mòi kh«i ng« khoÎ m¹nh nh­ thÇn. HS: L¹c Long Qu©n quen sèng ë d­íi n­íc à Ph¶i tõ biÖt vî vµ ®µn con trë vÒ Thuû Cung. ¢u c¬ buån tñi, th¸ng ngµy mong mái thë than. “ Sao chµng bá thiÕp mµ ®i, kh«ng cïng víi thiÕp nu«i ®µn con nhá” . HS: N¨m m­¬i con trai theo cha xuèng biÓn. N¨m m­¬i con trai theo mÑ lªn nói. Chia nhau cai qu¶n c¸c ph­¬ng gióp ®ì nhau lóc khã kh¨n. HS: Ph¶n ¸nh nhu cÇu ph¸t triÓn cña d©n téc ViÖt Nam trong viÖc cai qu¶n ®Êt ®ai réng lín cña ®Êt n­íc. HS: Th¶o luËn theo nhãm. B¸o c¸o kÕt qu¶. +C¸c chi tiÕt cã thÓ lµ: TruyÖn ¢u C¬ sinh në tr¨m trøng. Tr¨m trøng trë thµnh tr¨m con trai à lín nh­ thæi khoÎ m¹nh nh­ thÇn. HS: Lµ nh÷ng chi tiÕt kh«ng cã thËt, t¸c gi¶ d©n gian ®· s¸ng t¹o ra nh»m môc ®Ých ®ã lµ: + T« ®Ëm tÝnh chÊt k× l¹ lín lao ®Ñp ®Ï cña nh©n vËt, sù kiÖn. +ThÇn k× ho¸, linh thiªng ho¸ nguån gèc gièng nßi, d©n téc ®Ó chóng ta tù hµo, tin yªu, t«n kÝnh tæ tæ tiªn d©n téc m×nh. Lµm t¨ng søc hÊp dÉn cña c©u chuyÖn. 2. ý nghÜa. - Gi¶i thÝch nguån gèc, suy t«n nguån gèc cao quý, thiªng liªng cña céng ®ång ng­êi ViÖt. - §Ò cao nguån gèc chung vµ biÓu hiÖn ý nguyÖn ®oµn kÕt thèng nhÊt c¶ nh©n d©n ta ë mäi miÒn ®Êt n­íc. - Gãp phÇn x©y dùng, båi ®¾p nh÷ng søc m¹nh tinh thÇn cña d©n téc. III. Tæng kÕt. ( 2 phót) ¤ng cha ta ®· s¸ng t¹o ra truyÖn nµy ®Ó nh»m gi¶i thÝch nguån gèc cao quý cña d©n téc ViÖt Nam ta. TruyÖn thÓ hiÖn lßng yªu n­íc th­¬ng nßi, nguyÖn väng ®oµn kÕt d©n téc tha thiÕt cña ng­êi ViÖt Nam ë mäi miÒn ®Êt n­íc. IV. LuyÖn tËp: (3 phót) HS: Mét sè c©u chuyÖn gi¶i thÝch t­¬ng tù: - Qu¶ trøng to në ra con ng­êi – DT. M­êng - Qu¶ bÇu mÑ - Kh¬ Mó - Kinh vµ BaNa lµ anh em – Ba Na. HS: Yªu cÇu kÓ tãm t¾t. §¶m b¶o néi dung c©u chuyÖn. * Cñng cè: ( 1 phót) - Gi¸o viªn nh¾c l¹i kh¸i niÖm truyÒn thuyÕt . - Nh¾c l¹i néi dung chÝnh vµ ý nghÜa cña truyÖn. III. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi ë nhµ. ( 1 phót) §äc vµ kÓ l¹i c©u chuyÖn b»ng lêi v¨n cña em. N¾m ®­îc c¸c chi tiÕt chÝnh vµ ý nghÜa cu¶ c©u chuyÖn. §äc vµ t×m hiÓu phÇn chó thÝch truyÖn “ B¸nh ch­ng b¸nh giµy” So¹n theo c©u hái SGK. TËp vÏ tranh d©n gian theo c¸c chi tiÕt cña truyÖn. Ngµy so¹n : 04/09/2006 Ngµy gi¶ng: 07/09/2006 TiÕt 2 : V¨n b¶n B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy (TruyÒn thuyÕt- tù häc cã h­íng dÉn) A.PhÇn chuÈn bÞ I. Môc tiªu cÇn ®¹t + KiÕn thøc: Gióp häc sinh hiÓu ®­îc néi dung ý nghÜa cña c©u chuyÖn. ChØ ra vµ hiÓu ®­îc ý nghÜa cña nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng k× ¶o trong truyÖn. KÓ l¹i ®­îc c©u chuyÖn. +Kü n¨ng: RÌn kü n¨ng kÓ chuyÖn b»ng lêi v¨n, kü n¨ng c¸c chi tiÕt trong chuyÖn, kÜ n¨ng tù häc. + Gi¸o dôc: Lßng tù hµo vÒ trÝ tuÖ – v¨n ho¸ d©n téc. II. ChuÈn bÞ ThÇy: - §äc t×m hiÓu néi dung v¨n b¶n, t×m hiªñ chó thÝch s¸ch gi¸o khoa. - Nghiªn cøu c©u hái SGK h­íng dÉn häc sinh tr¶ lêi. - S­u tÇm tranh ¶nh d©n gian. Trß: - Häc bµi cò theo h­íng dÉn cña thÇy. - §äc kÓ v¨n b¶n, ®äc kü phÇn chó thÝch SGK - So¹n bµi theo c©u hái phÇn §äc – hiÓu v¨n b¶n - TËp vÏ tranh ( SGK tr 10) B. PhÇn thÓ hiÖn trªn líp I. KiÓm tra bµi cò (7phót) GV: KÓ diÔn c¶m b»ng lêi v¨n cña em truyÖn “ Con Rång Ch¸u Tiªn” nªu ý nghÜa cña truyÖn. HS: Yªu cÇu kÓ to râ , diÔn c¶m ®¶m b¶o néi dung cña truyÖn. +ý nghÜa: TruyÖn gi¶i thÝch nguån géc, suy t«n gièng nßi, thÓ hiÖn ý nguyÖn ®oµn kÕt thèng nhÊt d©n téc céng ®ång cña ng­êi ViÖt. II. Bµi míi ( 38 phót) H»ng n¨m mçi khi tÕt ®Õn xu©n vÒ mäi gia ®×nh l¹i chuÈn bÞ s¾m söa mäi thø cho ngµy tÕt nh­ng kh«ng bao giê thiÕu hai loaÞ b¸nh ®ã lµ: B¸nh ch­ng vµ B¸nh GiÇy, thiÕu b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy lµ thiÕu h¼n h­¬ng vÞ ngµy tÕt. C¸c em cã biÕt nguån gèc hai lo¹i b¸nh ®­îc b¾t nguån tõ truyÒn thuyÕt nµo kh«ng? TiÕt häc h«m nay chóng ta t×m hiÓu truyÒn thuyÕt “ B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy” GV nªu yªu cÇu ®äc: §äc chËm d·i, nhÊn giäng ë ®o¹n ®Çu cña truyÖn. GV: §äc tõ ®Çu ®Õn h×nh trßn. Häc sinh ®äc nèi tiÕp ®Õn hÕt. HS nhËn xÐt giäng ®äc cña b¹n. GV: Em kÓ diÔn c¶m cña c©u chuyÖn nµy? HS ®äc thÇm chó thÝch SGK GV: Em h·y trän vµ gi¶i nghÜa mét sè tõ? GV: C¨n cø vµo néi dung em h·y cho biÕt bµi chia lµm mÊy ®o¹n? GV: PhÇn ®Çu c©u chuyÖn giíi thiÖu víi chóng ta ®iÒu g×? GV: Hïng V­¬ng chän ng­êi nèi ng«i trong hoµn c¶nh nµo? GV: Hïng V­¬ng cã ý ®Þnh trän ng­êi nèi ng«i nh­ thÕ nµo? GV: Bëi cã hai m­¬i ng­êi con nªn h×nh thøc chän ng­êi nèi ng«i cña Hïng V­¬ng lµ g×? GV: T×m nh÷ng chi tiÕt nãi lªn ®iÒu Êy? Em cã nhËn xÐt g× vÒ chi tiÕt nµy? *GV: C©u ®è vua ®­a ra thËt lµ khã, biÕt lµm thÕ nµo ®Ó võa ý vua cha – ý ®Þnh cña vua nh­ vËy môc ®Ých lµ t×m ng­êi kÕ vÞ xøng ®¸ng . LÖnh cña võa ban xuèng! C¸c «ng lang ®· lµm g×? Ai lµ ng­êi gi¶i ®­îc c©u ®è nµy? cuéc thi tµi giái ®ã diÔn ra nh­ thÕ nµo? Em thuËt l¹i ®o¹n truyÖn nµy? GV: Khi lÖnh vua ban xuèng c¸c «ng lang ®· lµm g×? *GV: Riªng Lang Liªu lµ ng­êi buån nhÊt v× nh×n xung quanh nhµ chØ toµn lµ lóa g¹o, khoai toµn nh÷ng vËt tÇm th­êng. GV: T¹i sao t¸c gi¶ l¹i ®Ó cho Lang Liªu xuÊt hiÖn sau? GV: Buån v× cuéc sèng nghÌo hÌn cña m×nh. Mét ®ªm «ng n»m m¬ ®­îc thÇn m¸ch b¶o. +V× sao trong c¸c con cña vua chØ cã Lang Liªu ®­îc thÇn gióp ®ì? ( HS th¶o luËn theo nhãm) GV: Khi ®­îc thÇn m¸ch b¶o chµng ®· lµm g×? GV: Em cã suy nghÜ g× vÒ viÖc thÇn m¸ch b¶o Lang Liªu lµm b¸nh? GV: Em h·y thuËt l¹i truyÖn Lang Liªu lµm b¸nh? GV: T¹i sao thÇn l¹i kh«ng chØ râ cho chµng c¸ch lµm b¸nh? (HS th¶o luËn) GV: V× sao hai thø b¸nh cña Lang Liªu l¹i ®­îc vua chän ®Ó tÕ trêi ®Êt? (HS th¶o luËn) GV: §Õn ®©y em thö ®o¸n xem ai lµ ng­êi gi¶i ®­îc c©u ®è? *GV: Tõ viÖc Lang liªu trän g¹o ®Ó lµm hai thø b¸nh. Phong tôc lµm b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy cã tõ ngµy ®ã. Mçi khi tÕt ®Õn xu©n vÒ mäi gia ®×nh n« nøc chë l¸ dong, xay ®ç, gi· g¹o lµm b¸nh vµ kh«ng biÕt tõ bao giê tôc gãi b¸nh ch­ng ®· ®­îc h×nh t­îng b»ng hai c©u ®è giµu ý nghÜa ®ã lµ: ThÞt mì d­a hµnh c©u ®èi ®á. C©y nªu trµng ph¸o b¸nh ch­ng xanh GV: Tõ truyÖn kÓ trªn em rót ra ý nghÜa g×? GV: TruyÖn nh»m gi¶i thÝch ®iÒu g×? Vµ thÓ hiÖn ­íc m¬ g× cña nh©n d©n? GV: ý nghÜa cña phong tôc ngµy tÕt nh©n d©n ta lµm b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy (HS th¶o luËn theo nhãm) GV: §äc truyÖn nµy em thÝch nhÊt chi tiÕt nµo? T¹i sao? I. §äc t×m hiÓu chung. (10phót) 1. §äc vµ kÓ. HS: KÓ theo c¸c yªu cÇu sau: kÓ to, diÔn c¶m, ®¶m b¶o néi dung sau: Hïng V­¬ng lóc vÒ giµ muèn nh­êng ng«i cho con ai lµm võa ý nèi trÝ nhµ vua nh­êng ng«i. C¸c «ng lang thi nhau l¨m cì thËt hËu. Riªng Lang Liªu ®­îc thÇn m¸ch dïng g¹o lµm hai lo¹i b¸nh d©ng vua cha. Vua dïng b¸nh cña Lang Liªu ®Ó tÕ trêi ®Êt nh­êng ng«i cho chµng Tõ ®ã n­íc ta cã tôc b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. HS : Lùa chän tõ vµ gi¶i thÝch. 2. Bè côc: GV: TruyÖn chia lµm 3 ®o¹n. + §1 – Tõ ®Çu ®Õn cã Tiªn V­¬ng chøng gi¸m. + §2 tiÕp theo ®Õn xin Tiªn V­¬ng chøng gi¸m. + §3 PhÇn cßn l¹i. II. Ph©n tÝch v¨n b¶n.(20phót) 1. Hïng V­¬ng chän ng­êi nèi ng«i. * Hoµn c¶nh : GiÆc ngoµi ®· dÑp yªn. Vua tËp trung lo cho d©n ®­îc Êm no. Vua ®· vÒ giµ. HS: ý ®Þnh cña Vua - Ng­êi nèi ng«i ph¶i nèi trÝ - Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ con tr­ëng. HS: H×nh thøc: §iÒu mµ ®ßi hái mang tÝnh chÊt mét c©u ®è ®Æc biÖt ®Ó thö tµi HS: “Nh©n ngµy lÔ Tiªn V­¬ng ai lµm võa ý vua sÏ ®­îc truyÒn ng«i” HS: §©y lµ mét c©u ®è kh«ng ai cã thÓ ®o¸n tr­íc ®­îc – lµ mét thö th¸ch khã kh¨n ®èi víi nh©n vËt. 2. Cuéc thi tµi gi¶i ®è. HS:C¸c «ng lang thi nhau lµm cç thËt lín, thËt ngon ®em vÒ lÔ Tiªn V­¬ng, mong võa ý vua cha ®Ó ®­îc kÕ ng«i vÞ. GV: §©y lµ ngô ý muèn ®Ó cho Lang Liªu xuÊt hiÖn sau – nhÊn m¹nh n«i dung c©u truyÖn. Thu hót sù chó ý cña ng­êi ®äc , nhÊn m¹nh nh©n vËt chÝnh. HS: V× «ng lµ ng­êi chÞu nhiÒu thiÖt thßi nhÊt. Tõ khi lín ra ë riªng chØ ch¨m lo ®ång ¸ng . Lµ con vua nh­ng gÇn gòi víi nh©n d©n. HS: Chµng ngÉm lêi thÇn m¸ch- hiÓu ®­îc ý thÇn- lÊy g¹o lµm b¸nh lÔ Tiªn V­¬ng. HS: Cµng ngÉm cµng ®óng bëi lóa g¹o lµ kÕt qu¶, giät må h«i, c«ng søc cña con ng­êi – lµ thø mµ con ng­êi cã thÓ lµm ra ®­îc – ph¶i biÕt quý träng v× nã nu«i sèng con ng­êi, ¨n m·i kh«ng ch¸n. HS: Chµng b¾t tay vµo c«ng viÖc B»ng thø g¹o, thÞt, ®å….l¸ dong chµng ®· t¹o ra hai thø b¸nh. B¸nh ch­ng: vu«ng B¸nh giÇy: trßn. HS: §Ó cho Lang Liªu tù suy nghÜ- chµng tù béc lé trÝ tuÖ cña m×nh – kh¶ n¨ng lµm ng­êi kÕ vÞ sau nµy HS: V× 2 thø b¸nh Êy cã ý nghÜa thùc tÕ ®ã lµ: Quý träng nghÒ n«ng Quý träng h¹t g¹o Lµ s¶n phÈm do chÝnh con ng­êi t¹o ra. B¸nh h×nh vu«ng – t­îng ®Êt B¸nh h×nh trßn – t­îng trêi ( T­îng tr­ng mu«n loµi) HS: Lang Liªu ®· lµm võa lßng vua cha – V× vËy vua ®· chän chµng lµ ng­êi nèi ng«i. 3. ý nghÜa. Gi¶i thÝch nguån gèc sù vËt( B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy) III. Ghi nhí;( 3 phót) TruyÒn thuyÕt b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy võa gi¶i thÝch nguån gèc cña b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy võa ph¶n ¸nh v¨n minh n«ng nghiÖp ë buæi ®Çu dùng n­íc, víi th¸i ®é ®Ò cao lao ®éng, ®Ò cao nghÒ n«ng, vµ thÓ hiÖn sù thê kÝnh tæ tiªn cña nh©n d©n ta. TruyÖn cã nhiÒu chi tiÕt nghÖ thuËt tiªu biÓu cho truyÖn d©n gian ( nh©n vËy chÝnh Lang Liªu – tr¶i qua cuéc thi tµi - ®­îc thÇn gióp ®ì vµ ®­îc nèi ng«i vua.) IV. LuyÖn tËp ( 3 phót) HS: ý nghÜa : §Ò cao nghÒ n«ng, ®Ò cao sù thê kÝnh trêi ®Êt, tæ tiªn cña nh©n d©n ta. ¤ng cha ta x©y dùng tËp qu¸n cña m×nh tõ nh÷ng ®iÒu gi¶n dÞ nh­ng rÊt thiªng liªng vµ giÇu ý nghÜa. HS th¶o luËn theo nhãm Cö nhãm ®¹i diÖn tr×nh bµy tr­íc líp. * Cñng cè: (1 phót) Gi¸o viªn nh¾c l¹i néi dung bµi häc ý nghÜa cña truyÖn - ®Ò cao lao ®éng, ®Ò cao nghÒ n«ng III. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi ë nhµ, ( 1 phót) ®äc vµ kÓ l¹i c©u chuyÖn, n¾m néi dung ý nghÜa cñ¨ truyÖn §äc, tËp kÓ diÔn c¶m, so¹n theo c©u hái SGK v¨n b¶n: Th¸nh Giãng (vÏ tranh trang 20) Ngµy so¹n : 06/09/2006 Ngµy gi¶ng:08/09/2006 TiÕt 3 tõ vµ cÊu t¹o cña tõ tiÕng viÖt A.PhÇn chuÈn bÞ I. Môc tiªu cÇn ®¹t + KiÕn thøc: Gióp häc sinh hiÓu ®­îc thÕ nµo lµ tõ vµ ®Æc ®iÓm c¸u t¹o tõ cô thÓ lµ: Kh¸i niÖm vÒ tõ. §¬n vÞ cÊu t¹o tõ ( tiÕng) C¸c kiÓu cÊu t¹o tõ: ( Tõ ®¬n, tõ phøc, tõ ghÐp, tõ l¸y) + Kü n¨ng. RÌn kü n¨ng nhËn diÖn tõ vµ sö dông tõ. + Gi¸o dôc HS cã ý thøc sö dung tõ tiÕng ViÖt. II. ChuÈn bÞ ThÇy :§äc tµi liÖu t×m hiÓu c¸c vÝ dô SGK Nghiªn cøu c¸c c©u hái vµ bµi tËp h­íng dÉn häc sinh tr¶ lêi. B¶ng phô, phÊn mµu, « ch÷ ghi s½n c¸c tõ. Trß : ¤n l¹i hÖ thèng kiÕn thøc vÒ tõ ë TiÓu häc §äc t×m hiÓu c¸c vÝ dô vµ c©u hái SGK, ®Þnh h­íng c¸ch tr¶ lêi. PhiÕu häc tËp,phÊn, mçi nhãm 1b¶ng phô. B. PhÇn thÓ hiÖn trªn líp I. KiÓm tra bµi cò: (1 phót) GV kiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi cña HS. Nh¾c nhë HS viÖc häc tËp bé m«n. II. Bµi míi.( 4 phót) GV :ë bËc tiÓu häc c¸c em ®· ®­îc t×m hiÓu vÒ tõ vµ cÊu t¹o cña tõ. B©y giê c« cã trß ch¬i nh­ sau: Trªn c¸c « giÊy h×nh vu«ng c« ®· ghi s½n c¸c tõ tiÕng ViÖt bao gåm: Tõ ®¬n vµ tõ phøc. Dùa vµo kiÕn thøc b¹c TiÓu häc hai ®éi ch¬i h·y lùa chän vµ xÕp c¸c tõ sao cho ®óng víi hÖ thèng tõ lo¹i mµ em ®· ®­îc häc theo thø tù c¸c cét ®· ghi trªn b¶ng. HS: Thùc hiÖn theo yªu cÇu cña GV. C¸c thµnh viªn trong líp cæ vò hai ®éi ch¬i. Thêi gian: 3 phót. HS: B¸o c¸o kÕt qu¶ - NhËn xÐt, biÓu d­¬ng. C¸c em th©n mÕn lªn bËc THCS chóng ta l¹i tiÕp tôc t×m hiÓu vÒ tõ vµ cÊu t¹o cña tõ TiÕng ViÖt nh»m kh¾c s©u h¬n kiÕn thøc vÒ tõ mµ c¸c em ®· häc ë bËc TiÓu häc. BiÕt c¸ch vËn dông kiÕn thøc vÒ tõ ®Ó ®Æt c©u tiÕn tíi viÕt mét ®o¹n v¨n, bµi v¨n hoµn chØnh. GV: Ghi vÝ dô vµo b¶ng phô HS: §äc vÝ dô GV: LËp danh s¸ch c¸c tiÕng vµ danh s¸ch c¸c tõ trong c©u trªn. GV: KÎ s½n vµo b¶ng phô HS: Th¶o luËn theo nhãm – ghi kÕt qu¶ cña mçi nhãm vµo b¶ng phô – so s¸nh kÕt qu¶ vµ rót ra nhËn xÐt. GV: Dùa vµo kÕt qu¶ cña c¸c nhãm em thèng kª c©u v¨n trªn gåm cã bao nhiªu tiÕng, bao nhiªu tõ ? GV: C¸c ®¬n vÞ ®­îc gäi lµ tiÕng, tõ cã g× kh¸c nhau? GV: Tõ nhËn xÐt trªn em cho biÕt tõ lµ g×? * Trong c©u trªn cã 9 tõ, 9 tõ Êy t¹o thµnh mét c©u hoµn chØnh. GV: Em cã nhËn xÐt g× vÒ cÊu t¹o cña c¸c tõ ë c©u trªn? GV: VËy tõ ®­îc chia lµm mÊy lo¹i? CÊu t¹o cña mçi lo¹i ra sao? GV: Dïng phÊn mµu ®Ó ph©n c¸ch c¸c tõ trong vÝ dô trªn? GV: Dùa vµo kiÕn thøc ®· häc ë TiÓu häc h·y ®iÒn c¸c tõ trong c©u vµo b¶ng ph©n lo¹i. I. Tõ lµ g× ?(10 phót) * VD: ThÇn d¹y d©n c¸ch trång trät , ch¨n nu«i vµ c¸ch ¨n ë. TiÕng Tõ thÇn, d¹y ,d©n c¸ch, trång, trät , ch¨n ,nu«i ,vµ, c¸ch ¨n, ë thÇn ,d¹y, d©n, c¸ch, trång trät , ch¨n nu«i, vµ ,c¸ch, ¨n ,ë HS: C©u v¨n cã 12 tiÕng – 9 tõ HS:TiÕng vµ tõ cã sù kh¸c nhau: TiÕng: dïng ®Ó t¹o tõ. Tõ: dïng ®Ó t¹o c©u. Khi mét tiÕng dïng ®Ó t¹o c©u tiÕng Êy trë thµnh tõ VD :M­a!... Ch¸y!... * §Þnh nghÜa :Tõ lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt dïng ®Ó ®Æt c©u . HS:Cã tõ 1 tiÕng : ThÇn ,d¹y ,d©n.... Cã tõ 2 tiÕng :Trång trät,ch¨n nu«i. II.Tõ ®¬n vµ tõ phøc (13 phót) *VÝ dô : Tõ /®Êy/ n­íc/ ta /ch¨m/ nghÒ /trång trät ,/ch¨n nu«i/ vµ /cã /tôc/ ngµy/ tÕt /lµm /b¸nh ch­ng/, b¸nh dµy/ (B¸nh ch­ng,b¸nh giµy) KiÓu cÊu t¹o tõ VÝ dô Tõ ®¬n Tõ ,®Êy ,n­íc, ta, ch¨m, nghÒ, vµ, cã, tôc, ngµy , tÕt, lµm. Tõ phøc Tõ ghÐp Ch¨n nu«i ,b¸nh ch­ng , b¸nh giµy Tõ l¸y trång trät GV: Nh×n vµo b¶ng ph©n lo¹i em thÊy Tõ ghÐp vµ Tõ l¸y cã g× gièng vµ kh¸c nhau? GV:Tõ viÖc Ph©n tÝch VD trªn em cã nhËn xÐt g× vÒ tiÕng vµ tõ tiÕng ViÖt. GV: ThÕ nµo lµ tõ ®¬n, thÕ nµo lµ tõ phøc? GV:Tõ phøc ®­îc chia ra lµm mÊy lo¹i ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i? GV: Em t×m trong v¨n b¶n “ Con Rång Ch¸u Tiªn” mét sè tõ ®¬n vµ tõ phøc. ( Thi gi÷a c¸c nhãm- b¸o c¸o kÕt qu¶) GV: Bµi h«m nay cÇn n¾m kiÕn thøc c¬ b¶n nµo. GV:§äc c©u v¨n vµ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô. Ph©n nhãm: - Nhãm 1 phÇn a) - Nhãm 2 phÇn b) - Nhãm 3 phÇn c) ( C¸c nhãm th¶o luËn – cö ®¹i diÖn lªn b¶ng tr×nh bµy – nhËn xÐt. GV: H·y nªu quy t¾c x¾p xÕp c¸c tiÕng trong tõ ghÐp chØ quan hÖ th©n thuéc? Gäi hai HS lªn b¶ng. HS ®äc yªu cÇu cña BT 3 GV: KÎ b¶ng vµo b¶ng phô – HS lªn lµm bµi tËp. GV:Tõ l¸y trong c©u sau miªu t¶ c¸i g×? NghÜ tñi th©n, c«ng chóa ót ngåi khãc thót thÝt GV: Thi t×m nhanh c¸c tõ l¸y ( thi gi÷a c¸c nhãm) Tõ ghÐp Tõ l¸y - Gièng nhau: §Òu do h¬n hoÆc h¬n hai tiÕng t¹o thµnh. - Kh¸c nhau: C¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa. - Do h¬n hoÆc h¬n hai tiÕng t¹o thµnh. - C¸c tiÕng cã quan hÖ l¸y ©m. *TiÕng lµ ®¬n vÞ ®Ó cÊu t¹o nªn tõ. * Tõ gåm 2 lo¹i: Tõ ®¬n vµ tõ phøc. + Tõ ®¬n lµ tõ chØ gåm mét tiÕng. + Tõ phøc: Tõ gåm hai hoÆc nhiÒu tiÕng. HS:- Tõ phøc ®­îc chia ra lµm hai lo¹i. - Tõ ghÐp: Nh÷ng tõ phøc ®­îc t¹o ra b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiªng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa. - Tõ l¸y lµ nh÷ng tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng. HS: Tõ ®¬n: Vïng, nói, nµng.. Tõ phøc: Ph­¬ng b¾c, ¢u C¬, thÇn n«ng… HS: §äc phÇn ghi nhí 1,2. SGK III. LuyÖn tËp. (15 phót) 1. Bµi tËp 1 (trang 14) a) C¸c tõ nguån gèc, con ch¸u, thuéc lo¹i tõ ghÐp. b) Tõ ®ång nghÜa víi tõ nguån gèc lµ: Céi nguån, gèc g¸c… c) Tõ ghÐp chØ quan hÖ th©n thuéc theo kiÓu: Con ch¸u. HS: CËu mî, c« g×, chó ch¸u, anh em….. 2. Bµi tËp 2. - Theo giíi tÝnh: ¤ng bµ, cha mÑ c« chó, anh chÞ, cËu mî. - Theo bËc: B¸c ch¸u, bµ ch¸u, chÞ em, g× ch¸u….. 3.Bµi tËp 3 Nªu c¸ch chÕ biÕn b¸nh. B¸nh d¸n, b¸nh n­íng.. Nªu tªn chÊt l­îng cña b¸nh. B¸nh nÕp, b¸nh tÎ …. Nªu tÝnh chÊt cña b¸nh. B¸nh dÎo, B¸nh n­íng.. Nªu h×nh d¸ng cña b¸nh. B¸nh gèi, b¸nh gï… 4.Bµi tËp 4 Thót thÝt miªu t¶ tiÕng khãc cña ng­êi. Nh÷ng tõ l¸y kh¸c cã cïng t¸c dông: nøc në, sôt sïi, d­ng døc.. 5.Bµi tËp 5; a) T¶ tiÕng c­êi: Khanh kh¸ch, khóc khÝch, h« hè…. b) T¶ tiÕng nãi: åm åm, th¸nh thãt, lanh l¶nh…. c) T¶ d¸ng ng­êi: Lom khom, co do, lßng khßng… ( NhËn xÐt, biÓu d­¬ng c¸c nhãm) * Cñng cè: (1 phót) GV: Nh¾c l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ tõ. *- Tõ lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt dïng ®Ó ®Æt c©u. *- TiÕng lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o nªn tõ. + Tõ gåm: - Tõ ®¬n chØ gåm mét tiÕng. - Tõ phøc: hai hoÆc nhiÒu tiÕng. III. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi ë nhµ; ( 1 phót) Häc thuéc ghi nhí SGK trang 13,14 Lµm l¹i toµn bé c¸c bµi tËp 14,15 T×m thªm c¸c vÝ dô ®Ó minh ho¹ cho bµi häc §äc tr¶ lêi c¸c c©u hái ra phiÕu häc tËp bµi: Tõ M­în Ngµy so¹n :06/ 09/ 2006 Ngµy gi¶ng: 08/ 09/ 2006 TiÕt 4 giao tiÕp v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t A.PhÇn chuÈn bÞ I. Môc tiªu cÇn ®¹t 1. KiÕn thøc: - Huy ®éng kiÕn thøc cña häc sinh (HS) vÒ c¸c lo¹i v¨n b¶n mµ HS ®· biÕt. - H×nh thµnh s¬ bé c¸c kh¸i niÖm: V¨n b¶n môc ®Ých giao tiÕp, ph­¬ng thøc biÓu ®¹t. 2.Kü n¨ng: - RÌn kü n¨ng nhËn biÕt ®óng c¸c lo¹i v¨n b¶n ®· häc. 3.Gi¸o dôc: - HS cã ý thøc sö dông c¸c lo¹i v¨n b¶n. II. ChuÈn bÞ ThÇy: Tµi liÖu SGK, SGV - §äc c¸c c©u hái, c¸c vÝ dô SGK. - HÖ th«ng c©u hái h­íng dÉn HS tr¶ lêi. - Mét sè v¨n b¶n lµm ®å dïng trùc quan nh­: ThiÕp mêi, c«ng v¨n, bµi b¸o…. Trß: - §äc tr­íc bµi, t×m hiÓu vÝ dô, ®Þnh h­íng c¸ch tr¶ lêi c¸c c©u hái. Mçi em chuÈn bÞ mét v¨n b¶n kh¸c nhau. B. PhÇn thÓ hiÖn trªn líp I.KiÓm tra bµi cò (2 phót) KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. II. Bµi míi (1 phót) Trong thùc tÕ chóng ta ®· ®­îc tiÕp xóc vµ sö dông rÊt nhiÒu lo¹i v¨n b¶n kh¸c nhau: VÝ dô: Em ®äc mét bµi b¸o, em viÕt mét l¸ th­ , em ®äc mét mÈu truyÖn, hoÆc thiÕp mêi sinh nhËt, mét l¸ ®¬n... nh­ng em cã thÓ ch­a hiÓu ®ã lµ v¨n b¶n vµ còng ch­a thÓ gäi c¸c môc ®Ých cô thÓ thµnh tªn gäi kh¸i qu¸t lµ giao tiÕp . C¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cña c¸c lo¹i v¨n b¶n mµ em biÕt ë trªn cô thÓ nã cã tªn gäi nh­ thÕ nµo? Ta th­êng gÆp c¸c kiÓu v¨n b¶n nµo? §©y chÝnh lµ néi dung cña tiÕt häc h«m nay! GV: Trong ®êi sèng cã khi cã mét t­ t­ëng, t×nh c¶m, nguyÖn väng mµ cÇn biÓu ®¹t cho ai hay cho mäi ng­êi biÕt th× em lµm thÕ nµo? ( HS th¶o luËn) GV: Khi muèn biÓu ®¹t t­ t­ëng, t×nh c¶m, nguyÖn väng mét c¸ch ®Çy ®ñ, trän vÑn cho ng­êi kh¸c hiÓu em ph¶i lµm nh­ thÕ nµo? GV: §­a dÉn VD b»ng mét c©u nãi: buån qu¸. GV: NÕu nãi nh­ vËy th× sù biÓu ®¹t ë trªn ®· ®­îc ®Çy ®ñ trän vÑn ch­a? GV: Tõ vÝ dô trªn em rót ra nhËn xÐt chung g×? GV: Qua thùc tÕ em hiÓu thÕ nµo lµ giao tiÕp? Quan s¸t VD trªn b¶ng. HS ®äc c©u ca dao. Ai ¬i gi÷ chÝ cho bÒn. Dï ai quay h­íng ®æi nÒn mÆc ai. GV: C©u ca dao trªn s¸ng t¸c ®Ó lµm g×? GV: T×m chñ ®Ò cña c©u ca dao. GV: Hai c©u 6 vµ 8 liªn kÕt víi nhau nh­ thÕ nµo? GV: C©u ca dao ®· biÓu ®¹t ý trän vÑn ch­a? GV: Theo em c©u ca dao trªn ®· cã thÓ coi lµ mét v¨n b¶n ch­a? GV: Trong buæi lÔ khai gi¶ng b¸c Chñ tÞch UBND HuyÖn ph¸t biÓu.VËy bµi ph¸t biÓu cã ®­îc coi lµ v¨n b¶n kh«ng? GV: Mét bøc th­ em viÕt cho b¹n bÌ hay ng­êi th©n cã ph¶i lµ mét v¨n b¶n kh«ng? * Nh­ vËy c¸c em ®· ®­îc tiÕp xóc vµ sö dông rÊt nhiÒu v¨n b¶n kh¸c nhau víi môc ®Ých giao tiÕp nhÊt ®Þnh GV.:VËy em hiÓu thÕ nµo lµ v¨n b¶n. GV®­a ®å dïng trùc quan: - Mét l¸ ®¬n xin häc. - Mét thiÕp mêi dù ®¸m c­íi. - Mét ho¸ ®¬n tiÒn ®iÖn. GV: Nh÷ng l¸ ®¬n, thiÕp mêi, ho¸ ®¬n ( ®iÖn, n­íc...) cã ph¶i lµ v¨n b¶n kh«ng? GV: Em h·y kÓ thªm mét vµi lo¹i v¨n b¶n mµ em biÕt? GV: Em h·y nªu vÝ dô vÒ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t trong b¶ng kÎ « d­íi ®©y? HS kÎ vµo vë- lÊy vÝ dô. * C¸c kiÓu v¨n b¶n trªn ta sÏ ®­îc t×m hiÓu lÇn l­ît ë c¸c líp 6,7,8,9 GV: §äc yªu cÇu cña bµi tËp. Chän kiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cho phï hîp. . GV: Qua c¸ch lùa chän em cho biÕt cã mÊy kiÓu v¨n b¶n th­êng gÆp? GV: Bµi häc h«m nay ta cÇn n¨m kiÕn thøc c¬ b¶n nµo? GV: §äc ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬. C¸c ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬ thuéc ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo? GV: TruyÒn thuyÕt “ Con Rång Ch¸u Tiªn” thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? V× sao em