Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 120 - Bài 28 ôn tập truyện và kí

NS: 3. 4. 2013 NG: 6A(6. 4) Tiết 120- Bài 28 6B(6. 4) ÔN TẬP TRUYỆN VÀ KÍ I. Mục tiêu * Mức độ cần đạt - Nêu được nội dung cơ bản và những đặc sắc về nghệ thuật của các tác phẩm truyện kí hiện đại đã học. - Hình thành hiểu biết sơ lược về các thể truyện, kí trong loại hình tự sự. - HS có tình cảm yêu mến thiên nhiên, lòng yêu quê hương đất nước. * Trọng tâm kiến thức, kĩ năng 1. Kiến thức - Nêu được nội dung cơ bản và những đặc sắc về nghệ thuật của các tác phẩm truyện kí hiện đại đã học. - Điểm giống và khác nhau giữa truyện và kí. 2. Kĩ năng - Hệ thống hoá, so sánh, tổng hợp kiến thức về truyện, kí đã được học - Trình bày được những hiểu biết và cảm nhận mới, sâu sắc của bản thân về thiên nhiên, đất nước, con người qua các truyện kí đã học. II. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài III. Chuẩn bị - GV:Máy chiếu IV. Phương pháp Đàm thoại, dạy học hợp tác, thuyết trình, bản đồ tư duy V. Các bước lên lớp 1. Ổn định tổ chức (1’) 2. Kiểm tra (1’) Kiểm tra việc chuẩn bị bài của học sinh 3. Tiến trình tổ chức các hoạt động HĐ của thầy và trò T Nội dung HĐ1: Khởi động H: Nêu nội dung của tiết ôn tập? Mục tiêu cần đạt của bài học hôm nay? HS suy nghĩ, trả lời GV: Giờ học hôm nay giúp các em củng cố, hệ thống lại kiến thức về các tác phẩm truyện kí đã học từ đầu HK II. HĐ 2: HD HS ôn tập, hệ thống kiến thức. * Mục tiêu: + Nêu được nội dung cơ bản và những đặc sắc về nghệ thuật của các tác phẩm truyện, kí hiện đại đã học. + Điểm giống và khác nhau giữa truyện và kí. + Trình bày được những hiểu biết sơ lược về các thể truyện, kí trong loại hình tự sự. H: Kể tên các tác phẩm truyện, kí hiện đại đã học: tác giả, tác phẩm, những nét đặc sắc về nghệ thuật và nội dung chính của từng văn bản? -> HS dựa vào nội dung bảng thống kê đã chuẩn bị ở nhà trả lời câu hỏi theo các nội dung trên Cả lớp theo dõi bảng tổng hợp của mình đã lập ở nhà -> HS nhận xét, bổ sung – GV kết luận trên máy chiếu ( từ slide 1 đến slide 18) 1 28 I. Nội dung ôn tập 1. Bảng thống kê các truyện, kí đã học Tên VB Tác giả Thể loại Nội dung - Nghệ thuật 1. Bài học đường đời đầu tiên (Trích Dế Mèn phiêu lưu kí) Tô Hoài Truyện (đồng thoại ) - ND: Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng nhưng tính tình xốc nổi, kiêu căng. Dế Mèn đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, rút ra bài học đường đời đầu tiên. - NT: miêu tả loài vật sinh động, kể chuyện ngôi thứ nhất tự nhiên, hấp dẫn, ngôn ngữ giàu tính tạo hình 2. Sông nước Cà Mau (Trích Đất rừng phương Nam) Đoàn Giỏi Truyện - ND: Cảnh quan độc đáo của vùng Cà Mau với sông ngòi kênh rạch bủa giăng chi chít, rừng đước trùng điệp hai bên bờ và cảnh chợ Năm Căn tấp nập, trù phú họp ngay trên mặt sông. - NT: Miêu tả vừa cụ thể vừa bao quát, hình ảnh so sánh độc đáo 3. Bức tranh của em gái tôi Tạ Duy Anh Truyện ngắn - ND: Tài năng, tâm hồn trong sáng và lòng nhân hậu của cô em gái Kiều Phương đã giúp người anh vượt lên được lòng tự ái và sự tự ti của mình. - NT: Miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, phù hợp lứa tuổi, kể chuyện ngôi thứ nhất 4. Vượt thác Võ Quảng Truyện ngắn - ND: Cuộc hành trình ngược sông Thu Bồn vượt thác của con thuyền do dượng Hương Thư chỉ huy. Cảnh sông nước và hai bên bờ, sức mạnh và vẻ đẹp của con người trong cuộc vượt thác. - NT: kết hợp tả cảnh, tả người từ điểm nhìn trên con thuyền theo hành trình vượt thác rất tự nhiên sinh động; nghệ thuật so sánh, nhân hoá 5. Buổi học cuối cùng An phông xơ Đô đê Truyện ngắn - ND: Buổi học tiếng Pháp cuối cùng của lớp học trường làng vùng An-dát bị Phổ chiếm đóng, hình ảnh thầy giáo Ha-men qua cái nhìn và tâm trạng của chú bé Phrăng - NT: ngôi kể thứ nhất, xây dựng nhân vật, ngôn ngữ tự nhiên, giọng kể chân thành, xúc động 6. Cô Tô Nguyễn Tuân Kí - ND: Vẻ đẹp tươi sáng của cảnh sắc thiên nhiên vùng đảo Cô Tô và cuộc sống sinh hoạt của người dân trên đảo. -NT: Miêu tả tinh tế, chính xác, giàu hình ảnh và cảm xúc 7. Cây tre Việt Nam Thép Mới Kí - ND: Cây tre là người bạn thân của nhân dân Việt Nam, là biểu tượng của đất nước và dân tộc Việt Nam. - NT: chi tiết, hình ảnh chọn lọc mang ý nghĩa biểu tượng, phép nhân hoá, lời văn giàu cảm xúc và nhịp điệu 8. Lòng yêu nước I. Ê-ren-bua Tuỳ bút - chính luận - ND: Lòng yêu nước được khởi nguồn từ lòng yêu những vật bình thường, gần gũi, từ tình yêu gia đình, quê hương. Lòng yêu nước được thử thách và bộc lộ mạnh mẽ trong chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. - NT: kết hợp chính luận và trữ tình, lí lẽ cảm xúc hài hòa H: Nêu cảm nhận về cuộc sống, đất nước và con người qua các truyện, kí đã học? -> HS hoạt động cá nhân - trình bày, bổ sung GV tổng hợp các ý kiến, nêu tóm tắt những cảm nhận chung của HS H: Trong các truyện đã học, em yêu thích nhất nhân vật nào? Phát biểu cảm nghĩ về nhân vật ấy? (cảm nghĩ gắn với cuộc đời, phẩm chất, tính cách, việc làm... của nhân vật) HS nghiên cứu trả lời câu hỏi 2/SGK. GV chiếu slide 19 và giải thích. H: Truyện và kí có đặc điểm gì giống và khác nhau? HS thảo luận nhóm 4( 3’) - trình bày -> GV kết luận trên máy chiếu slide 20 GV lưu ý: Văn bản Sông nước Cà Mau là đoạn trích trong truyện dài, trong đoạn trích này không xuất hiện nhân vật và cốt truyện. Vượt thác là đoạn trích – cốt truyện đơn giản GV: + giải thích “tự sự” + Lưu ý: Các đặc điểm thể loại ở mỗi tác phẩm cụ thể không phải trường hợp nào cũng thuần nhất, nhiều khi có sự pha trộn xâm nhập lẫn nhau Ví dụ: Cây tre Việt Nam: Kí có tính chất tuỳ bút. Lòng yêu nước: Bút kí – chính luận. HĐ3: HD HS hệ thống KT cơ bản rút ra ghi nhớ * Mục tiêu: HS nêu được nhận xét khái quát về đặc điểm của truyện và kí H: Truyện, kí có đặc điểm gì? HS đọc ghi nhớ SGK/118, GV chốt kiến thức cơ bản 3 * Các truyện, kí đã học giúp chúng ta hình dung và cảm nhận được nhiều cảnh sắc thiên nhiên đất nước và cuộc sống con người ở nhiều vùng, miền. Từ cảnh sông nước bao la, chằng chịt trên vùng Cà Mau cực Nam Tổ quốc đến sông Thu Bồn lắm thác ghềnh ở miền Trung, vẻ đẹp trong sáng, rực rỡ của vùng biển Cô Tô, đến thiên nhiên làng quê ở miền Bắc…Hình ảnh con người lao động và cuộc sống của họ, tình yêu sự gắn bó với quê hương đất nước... 2. Đặc điểm của truyện và kí Tên VB Thể loại Cốt truyện Nhân vật Nhân vật kể chuyện 1 Truyện + Dế Mèn Ngôi thứ nhất Dế Mèn 2 Truyện Ngôi thứ nhất bé An 3 Truyện + +Người anh, em gái, bố, mẹ. Ngôi thứ nhất người anh 4 Truyện + đơn giản + dượng Hương Thư Ngôi thứ nhất chúng tôi 5 Truyện + + Ngôi thứ nhất (Phrăng) 6 Kí Không + anh Châu Hòa Mãn Ngôi thứ nhất tác giả 7 Kí Không Không Ngôi thứ ba 8 Tuỳ bút Không Không Ngôi thư ba * Đặc điểm của truyện: - Thuộc loại tự sự - Phần lớn dựa vào tưởng tượng sáng tạo của tác giả, những gì được kể không phải đã từng xảy ra đúng như trong thực tế. - Thường có cốt truyện, nhân vật - Có người kể chuyện (hay trần thuật) * Đặc điểm của kí: - Phần lớn thuộc loại tự sự - Kể về những gì có thực đã từng xảy ra - Thường không có cốt truyện, có khi không có nhân vật - Có người kể chuyện (hay trần thuật) II. Ghi nhớ( SGK- 118) 4. Củng cố (10’) GV hướng dẫn HS củng cố lại nội dung bài ôn tập qua sơ đồ tư duy (slide 21) HS lên trình bày trên bản đồ tư duy nội dung bài ôn tập. 5. Hướng dẫn học bài (1’) - Nhớ được nghệ thuật- nội dung chính của các tác phẩm đã học; phân biệt được truyện và kí - Viết một đoạn văn trình bày cảm nghĩ của em về một nhân vật mà em yêu thích trong các truyện đã học - Chuẩn bị: Câu trần thuật đơn không có từ là (nghiên cứu các ví dụ trong sgk)