Giáo án Ngữ văn 6 tiết 19 - Tiếng việt: Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ

Tuần:5 Ngày soạn: 03/10/07 Tiết: 19 Ngày dạy: 05/10/07 TIẾNG VIỆT TỪ NHIỀU NGHĨA VÀ HIỆN TƯỢNG CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ A.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: - Giúp HS nắm được khái niệm từ nhiều nghĩa, hiện tượng chuyển nghĩa của từ - Tích hợp với phần Văn bản qua Sự tích hồ Gươm với Tập làm văn ở Bài viết số 1 - Rèn luyện kỹ năng nhận biết từ nhiều nghĩa, phân biệt từ nhiều nghĩa với từ đồng âm, giải thích hiện tượng chuyển nghĩa. - Giáo dục tình cảm yêu mến ngôn ngữ, từ loại tiếng Việt B.CHUẨN BỊ: - GV: bảng phụ có ghi một số ví dụ về Từ nhiều nghĩa - HS: Chuẩn bị nội dung bài học C. LÊN LỚP: 1.On định tổ chức 2. Bài cũ: Thế nào là nghĩa của từ?cho ví dụ? Giải thích nghĩa của từ bằng mấy cách? 3. Bài mới Hoạt động 1: Giới thiệu bài Hoạt đông 2: Hình thành kiến thức: Hoạt động của giáo viên, học sinh - GV cho HS đọc kỹ bài thơ: - Trong 4 sự vật có chân, nghĩa của từ chân có gì giống và khác nhau? - Tìm một số nghĩa khác của từ chân? - Bộ phận dưới cùng của cơ thể người hay động vật, dùng để đi, đứng: đau chân - Bộ phận dưới cùng của một số đồ vật có tác dụng đỡ cho các bộ phận khác: chân bàn, chân ghế - Bộ phận dưới cùng của một số đồ vật tiếp giáp và bám chặt vào mặt nền: chân tường, chân núi GV chốt: từ chân là một từ nhiều nghĩa - Tìm thêm một số từ khác có nhiều nghĩa như từ chân? Từ mũi: - Bộ phận cơ thể người, động vật, hoặc bộ phận sắc nhọn của vũ khí - Hs tự tìm thêm 1 số từ: như : tay, cây, ăn chạy… - Em có nhận xét gì về nghĩa của từ chân và nghĩa của từ các từ tìm được? - Cho biết nghĩa đầu tiên của từ chân là từ nào? - Nêu một số nghĩa chuyển của từ chân mà em biết - Nghĩa ban đầu của từ chân là: bộ phận của cơ thể người, động vật gọi là nghĩa chính - Nghĩa chuyển của từ chân: chân bàn, chân ghế, chân tường, chân núi, chân trời - Từ xuân trong câu thơ sau có mấy nghĩa: Xuân ơi xuân em vui tới mênh mông - Xuân: chỉ mùa xuân - Xuân: tươi đẹp , trẻ trung Hoạt động 3 luyện tập: - Tìm 3 từ chỉ bộ phận cơ thể người và kể ra một số sự chuyển nghĩa của chúng? - Trong tiếng Việt có một số từ chỉ bộ phận cây cối được chuyển nghĩa để chỉ bộ phận của cơ thể người hãy kể ra những trường hợp chuyển nghĩa đó? Nội dung bài học I/ TỪ NHIỀU NGHĨA: 1.Đọc bài thơ SGK 2. Nhận xét: - Từ chân có các nghĩa sau: - Bộ phận dưới cùng của cơ thể người hay động vật, dùng để đi, đứng - Bộ phận dưới cùng của một số đồ vật có tác dụng đỡ cho các bộ phận khác - Bộ phận dưới cùng của một số đồ vật tiếp giáp và bám chặt vào mặt nền 3. Ghi nhớ SGK - Từ có thể có một nghĩa hay nhiều nghĩa - Khuỷu tay, tay cờ, Tay gôn, tay súng Cây lúa, cây săn bàn…. II/HIỆN TƯỢNG CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ: - Chuyển nghĩa: là hiện tượng thay đổi nghĩa của từ, tạo ra những từ nhiều nghĩa - Từ nhiều nghĩa có nghĩa gốc và nghĩa chuyển: - Nghĩa gốc: nghĩa ban đầu làm cơ sở cho nghĩa khác - Nghĩa chuyển: được hình thành trên cơ sở của nghĩa gốc III/ LUYỆN TẬP: Bài số 1: - Đầu: đau đầu, nhức đầu, đầu sông, đầu nhà - Mũi: mũi lọ, mũi tẹt, mũi thuyền, mũi Cà Mau - Tay: đau tay, cánh tay - Tay ghế, tay vịn, tay cầu thang Bài số 2: - Lá: lá phổ, lá lách - Quả: quả tim, quả thận 4. Củng cố – Dặn dò: - Thế nào là từ nhiều nghĩa? Cho ví dụ? - Hiện tượng chuyển nghĩa là gì? Nghĩa gốc là gì? Nghĩa chuyển là nghĩa như thế nào? - HS học bài và chuẩn bị bài Lời văn đoạn văn tự sự ---------------------------------------------@-------------------------------------------