Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 34: Hai ây phong (Ai – ma – tốp)

NS: 19/10/2013 NG:…/10/2013 Tiết 34: HAI CÂY PHONG (Ai – ma – tốp) A. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: - vẻ đẹp và ý nghĩa hình ảnh hai cây phong trong đoạn trích. - Sự gắn bó của người họa sĩ với quê hương, với thiên nhiên và lòng biết ơn người thầy Đuy Sen. - Cách xây dựng mạch kể; cách miêu tả giàu hình ảnh và lời văn giàu cảm xúc. 2. Kĩ năng: * Kĩ năng bài học: - Đọc – hiểu một văn bản có giá trị văn chương, phát hiện, phân tích những đặc sắc về nghệ thuật miêu tả, biểu cảm trong một đoạn trích tự sự. - Cảm thụ vẻ đẹp sinh động, giàu sức biểu cảm của các hình ảnh trong đoạn trích. * Kĩ năng sống: Giao tiếp, suy nghĩ sáng tạo, xác định giá trị bản thân. 3. Thái độ: Hiểu và cảm nhận được tình yêu quê hương và lòng biết ơn người thầy đã vun trồng ước mơ và hi vọng cho những tâm hồn trẻ thơ. Yêu quý, kính trọng thầy cô, yêu con người, quê hương mình. B. Phương pháp/kĩ thuật dạy học: Động não, thảo luận, thuyết trình. C. Phương tiện/thiết bị dạy học: tranh ảnh về hai cây phong; bảng phụ. D. Các hoạt động dạy và học: 1. Ổn định lớp. 2. Kiểm tra bài cũ: GV kiểm tra nội dung bài học trước. ? Caên cöù vaøo ñaïi töø nhaân xöng “ toâi ” vaø “ chuùng toâi ” cuûa ngöôøi keå chuyeän, haõy xaùc ñònh hai maïch keå phaân bieät loàng vaøo nhau trong ñoaïn trích ? Trong töøng maïch keå aáy , ngöôøi keå nhaân danh ai ? a) Ngoâi keå : Ngoâi thöù nhaát b) Hai maïch keå phaân bieät loàng gheùp nhau: Maïch keå xöng “ toâi ”: ChØ ngưêi kÓ chuyÖn vµ còng lµ ngưêi ho¹ sÜ ; ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i mµ nhí vÒ qu¸ khø. Maïch keå xöng “ chuùng toâi ”: ChØ ngưêi kÓ chuyÖn - ho¹ sÜ nhưng nh©n danh “bän con trai” ë thêi ®iÓm qu¸ khø lóc cßn th¬ Êu. M¹ch kÓ xưng t«i quan träng h¬n v× t«i cã c¶ ë hai m¹ch. C¸ch ®an xen, lång ghÐp ë hai thêi ®iÓm hiÖn t¹i vµ qu¸ khø, lóc trưëng thµnh, khi th¬ Êu, mét ngưêi vµ nhiÒu ngưêi. 3. Bài mới: * Giới thiệu bài. * Bài học: HĐ của GV và HS Nội dung chính HS đọc đoạn 1. Trong phaàn ñaàu cuûa truyeän , ngöôøi keå xöng “ chuùng toâi ”giôùi thieäu veà laøng Ku-ku-reâu nhö theá naøo ?Em coù nhaän xeùt gì veà ngoâi laøng ñoù ? Trong ñoaïn vaên thöù hai , ngöôøi keå giôùi thieäu veà hai caây phong nhö theá naøo ? Hai caây phong coù yù nghóa gì ñoái vôùi ngöôøi ñi xa vaø ñoái vôùi daân laøng Ku-ku-reâu ? Trong ®o¹n 2 ngưêi kÓ ®· giíi thiÖu vÒ hai c©y phong qua nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh nµo? Cho biÕt t¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ? Hai caây phong coù tieáng noùi rieâng, coù taâm hoàn rieâng Chan chöùa nhöõng lôøi ca eâm dòu, nghieâng ngaû thaân caây, lay ñoäng caønh laù. Nhö laøn soùng thuûy trieàu . Nhö moät tieáng thì thaàm thieát tha noàng thaém. Nhö ñoám löûa voâ hình. Coù khi boãng im baët moät thoaùng, coù khi caát tieáng thôû daøi nhö thöông tieác ngöôøi naøo. Trong gioâng baõo nghieâng ngaû, deûo dai, reo vuø vuø nhö moät ngoïn löûa boác chaùy röøng röïc. Qua ngheä thuaät ñoù , hai caây phong hieän leân nhö theá naøo ? Tại sao có thể nói người kể chuyện đã miêu tả hai cây phong và quang cảnh nơi đây bằng một ngòi bút đậm chất hội hoạ? Trong mạch kể, tả xen lẫn hai cây phong và quang cảnh nơi đây tuy chỉ được vẽ bằng những nét chấm phá. Nhưng đó là nét vẽ của một hoạ sĩ tài ba => Tạo nên một bức tranh đẹp và quyến rũ, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Nhân vật tôi đã có những xúc cảm gì khi giới thiệu về hai cây phong? - Người họa sĩ nói: Tôi biết chúng từ thuở mới biết mình… luôn hiện ra trước mắt… nâng niu, trân trọng… mỗi lần về quê, bổn phận đầu tiên là đưa mắt tìm hai cây phong, luôn cảm biết được chúng Theo em, nguyên nhân nào khiến hai cây phong chiếm vị trí trung tâm và gây xúc động sâu sắc cho người kể chuyện? GV: Trong maïch keå naøy, ngöôøi keå nhaân danh boïn con trai chuùng toâi coù hai ñoaïn vaên : ñoaïn treân lieân quan tôùi vaøo naêm hoïc cuoái cuøng tröôùc luùc nghæ heø. Ñoaïn döôùi lieân quan ñeán theá giôùi ñeïp ñeõ voâ ngaàn cuûa khoâng gian bao la vaø aùnh saùng. AØo leân phaù toå chim, reo hoø huyùt coøi aàm æ, coâng keânh nhau baùm vaøo caùc maét maáu vaø treøo leân cao. Trong maïch keå, taû naøy, hình aûnh hai caây phong hieän leân nhö theá naøo ?Boïn treû ñeå laïi kyù öùc gì veà tuoåi thô cuûa mình vôùi hai caây phong ? Hai caây phong khoång loà vôùi caùc maét maáu, caùc caønh cao ngaát ñeán ngang taàm caùnh chim bay . Boùng raâm maùt röôïi , tieáng laù xaøo xaïc , Ñoäng taùc nghieâng ngaû chaøo môøi. Haøng ñaøn chim chao ñi chao laïi . - Boïn treû ñuøa nghòch döôùi hai caây phong khoâng bieát meät, khoâng bieát chaùn. Em cảm nhận được gì về mối quan hệ giữa hai cây phong và lũ trẻ? Tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật gì để diễn tả điều đó? Khi ngoài treân nhöõng caønh phong cao ngaát , ñieàu gì thu huùt ngöôøi keå chuyeän cuøng boïn treû laøm cho chuùng ngaây ngaát queân maát caû toå laãn chim ? Böùc tranh thieân nhieân ñeïp, ñaày söùc quyeán ruõ, bí aån cuûa laøng queâ mình maø boïn treû khaùm phaù ñöôïc. Më ra c¶ mét thÕ giíi “®Ñp ®Ï v« ngÇn cña kh«ng gian bao la vµ ¸nh s¸ng”; mét thÕ giíi võa quen võa l¹: Chóng thÊy mäi thø nh thu nhá l¹i: n«ng trang, chuång ngùa, d¶i th¶o nguyªn hoang vu, nh×n thÊy nh÷ng n¬i chóng chưa bao giê biÕt ®Õn, chưa tõng nghe nãi… TÊt c¶ ®Òu trë nªn huyÒn ¶o, bÝ Èn, ®Çy søc quyÕn rò. Lò trÎ cã c¶m gi¸c g×? C¶m gi¸c ®ã ®ưîc diÔn t¶ như thÕ nµo? Chúng thấy sửng sốt trước không gian bao la rộng lớn, chúng nín thở ngồi lặng đi mà quên cả một việc làm thích thú nhất là phá tổ chim. -> Trước không gian đẹp đẽ, bao la và ánh sáng lũ trẻ say sưa, ngây ngất đến choáng ngợp. Tõ trªn ngän hai c©y phong, cã ®iÒu g× ®ưîc thøc tØnh trong t©m hån nh÷ng ®øa trÎ lµng ku-ku-rªu? Ngoài những gì vừa phân tích trên, còn lý do nào khác khiến hai cây phong trở nên đặc biệt trong tâm hồn của nv ‘tôi”? Thaày Ñuy-sen coù öôùc mô gì khi troàng hai caây phong vôùi coâ beù hoïc troø An-tö-nai ? Cái điều nv tôi chưa hề nghĩ đến thời bé: “Ai là người đã trồng hai cây phong trên đồi này? Người vô danh ấy đã ước mơ gì…ấp ủ những niềm hi vọng gì?” Gợi cho ta hiểu thêm điều gì về nhân vật tôi hiện tại? ? Đọc VB, em cảm nhận được những vẻ đẹp nào của thiên nhiên và con người được phản ánh? ? VB Hai cây phong với vẻ đẹp của thiên nhiên và tình người đã thức dậy tình cảm nào trong em? HS đọc ghi nhớ Y/c: thực hiện các bài tập trong sách bài tập ở nhà. II. Đọc-hiểu văn bản: 1. Giới thiệu làng Ku ku rêu và hai cây phong: - Laøng Ku-ku-reâu naèm ven chaân nuùi, treân cao nguyeân roäng, phía döôùi laø thung luõng, laø thaûo nguyeân meânh moâng .à Ngoâi laøng heûo laùnh, huøng vó vaø xinh ñeïp . - Giöõa ngoïn ñoài coù hai caây phong lôùn nhö nhöõng ngoïn haûi ñaêng . - Hai caây phong laø bieåu töôïng cuûa laøng Ku-ku-reâu , ngöôøi ñi xa luoân luoân nhôù veà noù. - Laø nieàm töï haøo cuûa laøng Ku-ku-reâu. 2. Caûm nhaän cuûa toâi veà hai caây phong trong moãi laàn veà thaêm queâ - Baèng ngheä thuaät nhaân hoùa, so saùnh, keå keát hôïp mieâu taû vaø bieåu caûm, ngöôøi keå chuyeän ñaõ caûm nhaän hai caây phong vôùi caû taâm hoàn trí töôûng töôïng cuûa ngöôøi ngheä só, vaø mieâu taû chuùng baèng neùt buùt ñaäm chaát hoäi hoïa. Hai caây phong hieän leân nhö hai con ngöôøi thùc sù cã ng«n ng÷, cã lêi nãi, cã t×nh c¶m riªng s©u l¾ng mµ m·nh liÖt. - Hai cây phong ở vị trí cao, trên đỉnh đồi; như ngọn hải đăng; gắn liền với nhng kỷ niệm thời thơ ấu mà ngời kể rất trân trọng, nâng niu; Liên quan đến nghề họa sĩ của ông Hai cây phong trở thành trung tâm, kết đọng tình cảm và gây xúc động sâu sắc cho người kể chuyện. 2. Hình ảnh hai cây phong gắn với kí ức tuổi thơ: - Boïn treû ñuøa nghòch döôùi hai caây phong khoâng bieát meät, khoâng bieát chaùn. -> Kết hợp kể, tả một cách cụ thể thông qua nỗi nhớ thấm đượm cảm xúc, tác giả đã làm sáng tỏ bức tranh hai cây phong. Chúng như người bạn thân gắn bó với lũ trẻ trong ký ức ngọt ngào của thời thơ ấu. Và lũ trẻ cứ hồn nhiên chơi đùa trên cành, dới gốc cây như những chú chim non. - Lũ trẻ trèo lên cây phong: Chúng thấy sửng sốt trước không gian bao la rộng lớn, chúng nín thở ngồi lặng đi mà quên cả một việc làm thích thú nhất là phá tổ chim. -> Trước không gian đẹp đẽ, bao la và ánh sáng lũ trẻ say sưa, ngây ngất đến choáng ngợp. => Đó chính là những khát vọng và ước mơ của một tuổi thơ ham hiểu biết và khám phá khi lần đầu tiên được nhìn ngắm toàn cảnh quê hương lúc chúng ngồi trên ngọn cây. - Hai cây phong chính là bệ phóng cho những khát vọng và ước mơ trong tâm hồn của “tôi” và lũ trẻ làng ku-ku-rêu ngày ấy. 4. Hai caây phong vaø thaày Ñuy- sen - Hai caây phong laø nhaân chöùng heát söùc xuùc ñoäng veà thaày Ñuy-sen vaø coâ beù An-tö-nai gaàn 40 naêm veà tröôùc -Hai caây phong gaén lieàn vôùi teân tuoåi cuûa thaày Ñuy-sen. - Thaày Ñuy-sen ñaõ göûi gaém nhöõng öôùc mô hy voïng vaøo nhöõng hoïc troø ngheøo khoå sau naøy lôùn leân tröôûng thaønh vaø coù ích cho ñaát nöôùc . - Tình yêu quý hai cây phong gắn liền với tình yêu quý người thầy giáo đã trồng hai cây phong ấy với ước mơ và hi vọng về sự trưởng thành của làng Ku ku rêu. - Ở đây tình yêu thiên nhiên mở rộng tới tình yêu con người. III. Tổng kết: 1. Nội dung: - Đoạn trích là bài ca về tình yêu quê hương xứ sở, bài ca về người thầy chân chính. - Hai cây phong là biểu tượng của tình yêu quê hương sâu nặng gắn liền với những kỉ niệm tuổi thơ đẹp đẽ của người họa sĩ làng Ku ku rêu. 2. Nghệ thuật: - Lựa chọn ngôi kể, người kể tạo nên hai mạch kể lồng ghép độc đáo. - Miêu tả bằng ngòi bút đậm chất hội họa, truyền sự rung cảm đến người đọc. - Có nhiều liên tưởng, tưởng tượng hết sức phong phú. IV. Luyện tập: Hai caây phong cuûa ngöôøi chieán só Hoàng quaân, ñoaøn vieân TN CS Ñuy-sen ñaõ cuøng troàng vôùi em beù khoán khoå An-tö-nai trong nhöõng ngaøy laøng Ku-ku-reâu coøn chìm ñaém trong laïc haäu toái taêm vaø nhöõng huû tuïc coøn ñeø naëng trong ñôøi soáng daân laøng nhöõng naêm ñaàu sau Caùch maïng Thaùng Möôøi ñaõ trôû thaønh chöùng nhaân cuûa bao theá heä lôùn khoân. Baûn thaân ngöôøi thaày ñaàu tieân aáy vaãn ôû laïi vôùi laøng, ñaõ trôû thaønh moät oâng laõo ñöa thö caàn maãn, theá nhöng khi caùc em beù goïi quaû ñoài coù hai caây phong laø “ Tröôøng Ñuy-sen ” nhö bao daân laøng, coù maáy ai coøn nhôù oâng laõo aáy chính laø thaày Ñuy- sen, ngöôøi ñem ñeán aùnh saùng caùch maïng, goùp phaàn xoùa tan ñi boùng toái cho bao cuoäc ñôøi ? Hai caây phong coøn laø minh chöùng cho söï hy sinh thaàm laëng cuûa nhöõng ngöôøi coäng saûn treû tuoåi ñaõ khoâng ngaàn ngaïi coáng hieán thôøi thanh xuaân töôi ñeïp cho queâ höông. Tình caûm yeâu meán hai caây phong cuûa “toâi”, cuûa “chuùng toâi”, cuûa daân laøng Ku-ku-reâu khieán chuùng ta traân troïng chính vì hai caây phong aáy gaén vôùi caâu chuyeän veà moät con ngöôøi cao ñeïp, ngöôøi thaày giaùo khoâng coù baèng sö phaïm nhöng ñaõ vun troàng bao öôùc mô hy voïng cho nhöõng hoïc troø nhoû cuûa mình. 4. Hướng dẫn tự học: - Tìm đọc “Người thầy đầu tiên”. Học thuộc lòng một đoạn văn viết về hai cây phong trong VB. - Chuẩn bị: Nói quá.