Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 57 Văn bản: Vào nhà ngục quảng đông cảm tác - Phan Bội Châu

TiÕt 57 Ngµy so¹n: 17/11/2013 H­íng dÉn ®äc thªm V¨n b¶n: Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c - Phan Béi Ch©u- I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Thấy được nét mới mẻ về nội dung trong một số tác phẩm thơ Nôm viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật của văn học yêu nước và cách mạng đầu thế kỉ XX qua một sáng tác tiêu biểu của Phan Bội Châu. - Cảm nhận được vẻ đẹp và tư thế của người chí sĩ yêu nước, nghệ thuật truyền cảm, lôi cuốn trong tác phẩm. II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Khí phách kiên cường, phong thái ung dung của nhà chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu trong hoàn cảnh ngục tù. - Cảm hứng hào hùng, lãng mạn, giọng thơ mạnh mẽ, khoáng đạt được thể hiện trong bài thơ. 2. Kỹ năng: - Đọc – hiểu văn bản thơ thất ngôn bát cú Đường luật đầu thế kỷ XX. - Cảm nhận được giọng thơ, hình ảnh thơ ở các văn bản. 3. Th¸i ®é: - BiÕt yªu quý c¶m phôc ng­êi chiÕn sÜ yªu n­íc Phan Béi Ch©u ®ång thêi tù rÌn luyÖn cho m×nh ý chÝ v­ît khã, lu«n lµm chñ hoµn c¶nh, l¹c quan. III. Ph­¬ng ph¸p: §äc, nªu vÊn ®Ò, ®µm tho¹i IV. ChuÈn bÞ 1/ GV:So¹n gi¸o ¸n. 2/ HS: §äc v¨n b¶n, so¹n bµi. V. TiÕn tr×nh lªn líp 1 . æn ®Þnh líp. 2. KiÓm tra bµi cò: ?H·y ®äc mét bµi th¬ viÕt vÒ quª h­¬ng em hoÆc cña mét t¸c gi¶ ë ®i¹ ph­¬ng em? 3 . Bµi míi: Ho¹t ®éng1- Khëi ®éng §Çu thÕ kØ XX, phong trµo c¸ch m¹ng ViÖt Nam chuyÓn sang giai ®o¹n míi theo khuynh h­íng d©n chñ t­ s¶n do c¸c nhµ nho yªu n­íc l·nh ®¹o. Phan Béi Ch©u lµ mét trong nh÷ng nhµ nho yªu n­íc, tiÕp thu t­ t­ëng míi quyÕt t©m ®em hÕt tµi n¨ng cña m×nh thùc hiÖn kh¸t väng xoay chuyÓn ®Êt trêi, ®¸nh ®uæi giÆc thï. Cô ®· tõng bÞ kÎ thï b¾t giam, tï ®µy nhiÒu n¨m. Trong tï, cô ®· lµm th¬ ®Ó bµy tá chÝ khÝ cña m×nh “ Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c” chÝnh lµ t¸c phÈm tr÷ t×nh tá chÝ, tá lßng ®­îc s¸ng t¸c trong hoµn c¶nh ®Æc biÖt Êy. - Ho¹t ®éng 2 ? HS nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. - GV chèt néi dung. - Häc sinh ®äc diÔn c¶m, phï hîp giäng khÈu khÝ ngang tµng, hµo hïng cña bµi th¬. Riªng c©u 3, 4 ®äc víi giäng thèng thiÕt. ? Em h·y x¸c ®Þnh thÓ lo¹i th¬ mµ t¸c gi¶ sö dông ë bµi th¬ nµy? - GV cho HS ®äc kÜ c¸c tõ khã. - L­u ý chó thÝch 1, 2, 6. ? Tõ bµi th¬ h·y thuyÕt minh ng¾n gän ®Æc ®iÓm cña thÓ th¬? ( Sè l­îng c©u , c¸ch hiÖp vÇn , phÐp ®èi , bè côc) ? V¨n b¶n nµy ®­îc t¹o bëi ph­¬ng thøc biÓu c¶m trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp? ( trùc tiÕp béc lé t©m t­ t×nh c¶m ) I. §äc - T×m hiÓu chung: 1/ T¸c gi¶, - Phan Béi Ch©u (1869-1940) hiÖu Sµo Nam, quª Nam §µn- NghÖ An. - Lµ nhµ CM lín ®Çu TKXX , nhµ v¨n , nhµ th¬ cña d©n téc. 2. T¸c phÈm: - ViÕt b»ng ch÷ N«m, 1914 - N»m trong tËp “Ngôc trung th­” - Bµi th¬ míi ®­îc viÕt vµo nh÷ng ngµy ®Çu bÞ giam ë nhµ ngôc Qu¶ng §«ng (Trung Quèc) - ThÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt - Tõ khã : SGK 3. Bè côc :§Ò , thùc , luËn , kÕt. Ho¹t ®éng 3-II/§äc - T×m hiÓu v¨n b¶n: - §äc kÜ phÇn t¸c gi¶ t¸c phÈm. - HS ®äc kÜ hai c©u th¬ ®Çu, gi¶i thÝch tõ hµo kiÖt, phong l­u. ?T¹i sao ®· bÞ kÎ thï b¾t, nhèt mµ t¸c gi¶ vÉn xem m×nh lµ hµo kiÖt phong l­u?- Lêi kh¼ng ®Þnh tin thÇn, ý chÝ, t­ thÕ cña ng­êi tï: Ngang tµng bÊt khuÊt, ung dung, ®­êng hoµng. ? Quan niÖm “ Ch¹y mái ch©n th× ë tï “ thÓ hiÖn ®iÒu g×? – BiÕn nhµ tï=> N¬i nghØ ng¬i-> lµ tr¹m nghØ ch©n-> ng­êi tï rÌn luyÖn ý chÝ, suy nghÜ trong “ tr­êng häc c¸ch m¹ng” ®Çy khã kh¨n. ? Qua hai c©u th¬, phong th¸i cña ng­êi tï thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo? ( GV b×nh thªm: Phan Béi Ch©u kh«ng chÞu khuÊt phôc hoµn c¶nh, kh«ng ®Ó hoµn c¶nh ®Ì bÑp m×nh, cô phan ®øng cao h¬n mäi sù cïm kÑp, ®µy ®o¹ cña kÎ thï). - HS ®äc tiÕp hai c©u thùc. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ giäng ®iÒu cña hai c©u nµy? ? Nhµ th¬ t©m sù ®iÒu g× qua 2 c©u thùc nµy? Tõ cuéc ®êi cña Phan Béi Ch©u, em hiÓu «ng xem m×nh lµ “ Kh¸ch kh«ng nhµ” nghÜa lµ sao? – tõ 1905-1914, «ng ph¶i bu«n ba kh¾p bèn ph­¬ng trêi: TQ, Nb¶n, TLan, xa gia ®×nh, quª h­¬ng. bÞ thùc d©n ph¸p kÕt ¸n tö h×nh v¾ng mÆt, PBC ®­îc coi lµ mét téi ph¹m bÞ truy lïng g¾t gao. ? Theo em cã thÓ hiÓu ý “ ng­êi cã téi” ë ®©y nh­ thÕ nµo n÷a ngoµi ý ®· qua râ ë trªn? - Phan Béi Ch©u lu«n tù xem m×nh lµ ng­êi cã téi víi d©n, víi n­íc-> ®ã lµ nçi ®au lín. ? §iÒu ®ã cho ta hiÓu thªm ®iÒu g× vÒ tÝnh c¸ch con ng­êi PBC ? Ko khuÊt phôc, tù tin m×nh lµ ng­êi yªu n­íc ch©n chÝnh . Dï c/® gÆp nhiÒu sãng giã bÊt tr¾c , l­u l¹c ko m¸i Êm g® , cùc khæ vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn . - Hs ®äc 2 c©u luËn : ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ giäng ®iÖu vµ thñ ph¸p nghÖ thuËt cña 2 c©u th¬? ? Theo em ý chÝnh cña hai c©u th¬ nµy lµ g×? ? H·y chØ ra mèi quan hÖ gi÷a 2 c©u thùc vµ 2 c©u luËn? - §ã lµ quan hÖ ®èi lËp : hoµn c¶nh khã kh¨n víi 1 lßng víi sù nghiÖp CM=> ThÓ hiÖn khÝ ph¸ch cña nhµ CM ko hÒ n©o nóng . C©u th¬ lµ sù kÕt tinh cao ®é l·ng m¹n víi hµo hïng cña t¸c gi¶. - §ã lµ tinh thÇn l¹c quan ko khuÊt phôc xen lÉn giäng ngËn ngïi th«ng c¶m cña nh÷ng ng­êi yªu n­íc bÞ coi lµ cã téi => Nçi ®au chung cña kÎ sÜ cïng thêi tr­íc c¶nh mÊt n­íc nhµ tan. ? §äc hai c©u kÕt vµ cho biÕt t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh ®iÒu g×? - T­ thÕ hiªn ngang cña con ng­êi ®øng cao h¬n c¶ c¸i chÕt .ý chÝ thÐp gang vµ niÒm tin s¾t ®¸ vµo sù nghiÖp chÝnh nghÜa cña m×nh. ? ë ®©y t¸c gi¶ cßn sö dông nghÖ thuËt g×? ®iÖp tõ, ý th¬ ®anh thÐp, ch¾c nÞch, giäng th¬ dâng d¹c, døt kho¸t. 1/ Hai cÇu ®Ò: VÉn lµ hµo kiÖt, vÉn phong l­u ch¹y mái ch©n th× ë tï. => Giäng th¬ ®ïa cît, thÓ hiÖn phong th¸i tù tin, ung dung, chñ ®éng. 2/ Hai c©u thùc: =>Giäng th¬ suy ngÉm, trÇm ng©m thÓ hiÖn t©m tr¹ng ®au ®¬n, cuéc ®êi chiÕn ®Êu ®Çy sèng giã, bÊt tr¾c cña anh hïng cøu n­íc. 3/ Hai c©u luËn: -> Giäng th¬ hµo s¶ng khÝ kh¸i, c¸ch nãi phãng ®¹i-> ThÓ hiÖn hoµi b¶o to lín, lo cøu n­íc cøu ®êi, t­ thÕ ng¹o nghÔ c­êi tr­íc mäi thñ ®o¹n cña kÎ thï. 4/ Hai c©u kÕt: - Kh¼ng ®Þnh khÝ chÝ hiªn ngang, bÊt khuÊt, coi th­êng, tï ngôc, c¸i chÕt, niÒm tin vµo t­¬ng lai, vµo sù nghiÖp c¸ch m¹ng chÝnh nhÜa. Ho¹t ®éng 4. III/ - Tæng kÕt: ? Theo em ©m ®iÖu chñ ®¹o cña bµi th¬ lµ g×? ? VËn dông phÐp ®èi, ph©n tÝch nghÖ thuËt nµy ë c©u 3, 4, 5, 6? ? Kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n nµy? - GV cho HS ®äc to, râ ghi nhí NT : ThÓ th¬ truyÒn thèng, XD h×nh t­îng ng chÝ sÜ CM ; Ng«n ng÷ chpnj läc thÓ hiÖn khÈu khÝ hµo hïng. ND: VÎ ®Ñp vµ t­ thÕ c¶u ng chÝ sÜ CM trong hoµn c¶nh ngôc tï. 4. Cñng cè - H/s ®äc yªu cÇu bµi tËp 2 sgk * §Æc ®iÓm chung : - C¶ hai bµi th¬ ®Òu lµ khÈu khÝ cña bËc anh hïng hµo kiÖt khi sa c¬, lì b­íc khi r¬i vµo vßng tï ngôc. - T¸c gi¶ : §Òu lµ nh÷ng nhµ nho yªu n­íc, l·nh tô c¸ch m¹ng næi tiÕng ë n­íc ta ®Çu thÕ kû XX. - T­ thÕ hµo hïng, phong th¸i ung dung, l¹c quan tin t­ëng cña ng­êi v­ît lªn hoµn ch¶nh khã kh¨n, hiÓm nghuy trong chèn tï ®µy, kh«ng nh÷ng gi÷ v÷ng t­ t­ëng vµ phÈm chÊt mµ cßn s½n sµng chÊp nhËn vµ v­ît lªn hoµn c¶nh, quyÕt trÝ thùc hiÖn hoµi b·o, lý t­ëng cøu n­íc cøu d©n. - Lo¹i th¬ tá chÝ tá lßng Ýt thiªn vÒ t¶ thùc. Giäng th¬ hµo s¶ng, lèi nãi khoa tr­¬ng, vËn dông nhuÇn nhuyÔn thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt víi phÐp ®èi ë 2 cÆp c©u thùc, luËn rÊt chÆt, rÊt chØnh. * VÎ ®Ñp hµo hïng l·ng m¹n cña h×nh t­îng nhµ nho yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng ®Çu thÕ kû XX biÓu hiÖn tr­íc hÕt ë khÝ ph¸ch ngang tµng, lÉm liÖt ngay c¶ trong thö th¸ch gian lao, cã thÓ ®e do¹ ®Õn tÝnh m¹ng (xem ë tï nh­ mét b­íc dõng ch©n t¹m nghÜ, xem viÖc lao ®éng khæ sai nh­ mét viÖc con con, kh«ng ®¸ng kÓ ®Õn). VÎ ®Ñp Êy cßn thÓ hiÖn ë ý chÝ chiÕn ®Êu vµ niÒm tin ë dêi ®æi vµo sù nghiÖp cña m×nh (Th©n Êy … sù nghiÖp, th¸ng ngµy… con con) . 5 . H­íng dÉn dÆn dß:(3') Bµi cò: - Häc thuéc lßng bµi th¬, n¾m kÜ néi dung nghÖ thuËt Bµi míi: §äc v¨n b¶n: “ §Ëp ®¸ ë C«n L«n” So¹n bµi theo c©u hái SGK: T×m hiÓu vÒ t¸c gi¶ , t¸c phÈm §Ëp ®¸ ë C«n L«n. C«ng viÖc ®Ëp ®¸ cã ý nghÜa g× ë ®©y ? KhÝ ph¸ch anh hïng cña t¸c gi¶ ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo? Bµi th¬ thÓ hiÖn ý chÝ nh­ thÕ nµo cña t¸c gi¶? S­u tÇm nh÷ng bµi th¬ cña PCTrinh mµ em biÕt ?