Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 89, 90 Văn bản: Buổi học cuối cùng (Chuyện của một người An - Dát) (An - phông - xơ Đô - đê)

Ngày soạn: 14/02/2009. Tiết 89, 90 Văn bản: Buổi học cuối cùng (Chuyện của một người An - dát) (An - phông - xơ Đô - đê) A. Mục tiêu bài học: * Kiến thức: Giúp học sinh: Nắm vững cốt truyện, nhân vật và chủ đề tư tưởng của truyện. Qua câu chuyện về buổi học tiếng Pháp cuối cùngtrong vùng An - Dát, truyện đề cao tình yêu tiếng mẹ đẻ, tiếng nói dân tộc. Một trong những biểu hiện của lòng yêu nước. Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vậtphù hợp với lứa tuổi qua ngoại hình nhân vật, ngôn ngữ, cử chỉ, hành động nhân vật. đặc biệt tác dụng của nghệ thuật so sánh. * Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng quan sát, nhận xét văn bản, đọc và tóm tắt truyện. * Tình cảm, thái độ: yêu thích các tp vh nước ngoài. B. Chuẩn bị: - Giáo viên: N.c tl soạn g.a. - Học sinh: Đọc soạn trước bài theo câu hỏi sgk. C. Các bước lên lớp: *. ổn định tổ chức. ktss. *. Kiểm tra bài cũ: 1.Qua bài văn Vượt thác, em học tập được tác giả diều gì khi viết văn miêu tả? 2. Tại sao tác giả ví DHT như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ? 3. Điểm giống nhau giữa 2 đ.t “ Vượt thác & sông nước Cà Mau” là gì? A, Tả cảnh aông nước. B, Tả cảnh quan vaùng cực Nam của T.Q C, Tả cảnh sông nước miền Trung. D, Tả sự oai phong mạnh mẽ của con người. ( Đáp án A) *Các hoạt động dạy học: HĐ1: Giới thiệu bài. Chân dung tác giả An-phông-xơ Đô-đê Bản đồ hành chính nước Pháp, chỉ rõ vùng An-dát - Lo-ren trong chiên stranh Pháp Phổ. Buổi học tiếng Pháp cuối cùng trong vùng An-dát bị quân Phổ chiếm đóng là một buổi học đặc biệt đã để lại trong lòng người đọc một tình cảm đẹp đó là lòng yêu nước. xong lòng yêu nước là một tình cảm thiêng liêng, đối với mỗi người nó có rất nhiều cách để thể hiện khác nhau. ở dây, trong tác phẩm buổi học cuối cùng đặc biệt này thì lòng yêu nước được biểu hiện trong tình yêu tiếng mẹ đẻ, Câu chuyện cảm động đã xảy ra như thế nào? Hoạt động 2 : Bài mới. i. Đọc và tìm hiểu chung: - Gv y.c hs đọc phần chú thích. ? Nêu hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm? - GV cho HS giải nghĩa chú thích 2.4,6,8. - HS dựa vào sách giải nghĩa từ khó - GV hướng dẫn cách đọc: Giọng đọc chậm, xót xa và cảm động day dứt. Lời nói của thầy Ha--men cần đọc thật dịu dàng và buồn. - GV đọc mẫu 1 đoạn - gọi 3 hs đọc hết truyện - Gọi HS tóm tắt và yêu cầu tóm tắt phải theo bố cục ? Trong truyện có những nhân vật nào? Ai gây cho em ấn tượng nhất? ? Truyện được kể theo ngôi nào? ? Câu chuyện của thầy trò Phrăng diễn ra trong hoàn cảnh nào? ? Từ đó em hiểu như thế nào về tên truyện Buổi học cuối cùng? ? Em hiểu gì về bức tranh minh hoạ? *Bố cục có thể chia làm 3 phần: - P1: Từ đầu đến mặt con: trước buổi học, quang cảnh trên đường đến trường & quang cảnh ở trường qua sự q.sát của Ph. răng - P2: tiếp đến cùng này: diễn biến buổi học cuối cùng. - P3. Còn lại: cảnh kết thúc buổi học cuối cùng. 1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm: - Tác giả: An-phông-xơ Đô-dê, nhà văn chuyên viết truyện ngắn của nước Pháp thế kỉ XIX (1840 -1897) - Tác phẩm: Truyện ngắn viết sau chiến tranh Pháp- Phổ (1870). Pháp thua trận phải cắt vùng An-dát và Lo-ren cho Phổ (Đức). 2. Giải nghĩa từ khó: 3. Đọc và tóm tắt tác phẩm: - * Tóm tắt theo bố cục sau: - Phrăng trên đường tới trường - Diễn biến của buổi học cuối cùng + Cảnh lớp học và thầy Ha-men + Tâm trạng của Phrăng + Phrăng lại không thuộc bài + Thái độ cư xử của thầy Ha-men + Thầy Ha-men tiếp tục giảng bài, hướng dẫn viết tập. - Giờ học kết thúc với hành động đột ngột của thầy Ha-men. - Truyện có nhiều nhân vật chính và phụ nhưng hai nhân vật Phrăng và Ha-men đóng vai trò nổi trội nhất. thầy giảo già Ha-Men gây xúc động hơn cả. - Chú bé học trò Phrăng vừa đóng vai trò người kể chuyện, vừa là nhân vật chính. - Hoàn cảnh: Vùng An-dát của Pháp rơi vào tay nước Phổ. từ đây sẽ không còn được học tiếng Pháp. - Tên truyện: là buổi học tiếng Pháp cuối cùng của người pháp trên đất Pháp - Một buổi học bằng tiếng dân tộc cuối cùng. - Thầy Ha-men đang giảng bài, các trò đang chăm chú nghe. Trên bảng có dòng chữ tiếng Pháp. Ngoài cửa có tên lính Phổ đang ôm súng. Bức tranh đó đã tóm tắt được nội dung của truyện. Hoạt động 3: ii. Đọc và tìm hiểu chi tiết ? Trước khi diễn ra buổi học cuối cùng, cậu bé Phrăng đã thấy những điều gì xảy ra: ? Trên đường tới trường? ? Không khí lớp học? ? Hãy tìm những chi tiết trong văn bản miêu tả điều đó? ? Những điều đó báo hiệu sự việc gì xảy ra? 1.Nhân vật chú bé Phrăng: a. Quang cảnh chung: - Sau xưởng cưa, lính Phổ đang tập. Nhiều người đang đọc cáo thị của nước Đức. - Vắng lặng y như một buổi sáng chủ nhật. - Lặng ngắt, thầy ha-men dịu dàng mặc đẹp hơn mọi ngày. Có cả dân làng với vẻ buồn rầu. Thầy Ha-men nói: " Hôm nay là bài học tiếng Pháp cuối cùng của các con" ị Những điều đó báo hiệu: - Vùng An-dát của Pháp đã rơi vào tay nước Đức. - Việc học tập không còn được như trước nữa. - Tiếng Pháp sẽ không còn được dạy. Tiết 2: * GV dẫn: Nhân vật trò Phrăng được miêu tả chủ yếu qua thái độ đối với việc học tiếng Pháp và với thầy ha-men. thái độ đó diền ra theo hai quá trình: Từ lơ là đến thiết tha lo lắng việc học; Từ sợ hãi đến thân thiết, quí trọng thầy Ha-men. ? Hãy tìm các chi tiết trong văn bản miêu tả hai quá trình này? ? Trong các chi tiết miêu tả Phrăng, chi tiết nào gợi cho em nhiều cảm nghĩ nhất? ? Các chi tiết miêu tả nhân vật Phrăng đã làm hiện lên hình ảnh một cậu bé như thế nào trong tưởng tượng của em? ? Thái độ đối với tiếng pháp và với thầy ha-men trong buổi học cuối cùngđã bộc lộ phẩm chất nào trong tâm hồn trò Phrăng? b. Tâm trạng nhân vật Phrăng: - Các chi tiết miêu tả quá trình diễn biến thái độ của Phrăng của Phrăng đối với việc học tiếng Pháp: + Định trốn học đi chơi, giận mình vì bỏ phí thời gian học tập. Từ "chán sách" đến thấy sách là bạn "cố tri". Thấy xấu hổ khi không thuộc bài"lòng rầu rĩ" không dảm ngẩng đầu lên. Trong buổi học cuối cùng kinh ngạc khi thấy mình "hiểu đến thế...chưa bao giờ thấy mình chăm chgú nghe đến thế." + Các chi tiết miêu tả thái độ đối với thầy Ha-men: Từ sợ hãi: lẻn vào chỗ ngồi, đỏ mặt tía tai khi nhìn cây thước sắt khủng khiếp của thầy Ha-men, đến thân thiện: quí trọng thầy, thấy thầy mặc đẹp, qua lời thầy nhận thấy quân Phổ là "Quân khốn nạn", nghĩ đến việc thầy sắp ra đi, thấy tội nghệp cho thầy, chưa bao giò thấy thầy lớn lao đến thế. - Trong số các chi tiết miêu tả Phrăng, chi tiết "Lòng rầu rĩ, không dám ngẩng đầu lên" khi không đọc được bài trong buổi học cuối cùng(miêu tả sự hối hận, xót xa của Phrăng). Hoặc chi tiết: khi thầy Ha-men thông báo lệnh quân Đức buộc người Pháp phải học tiếng Đức, Phrăng choáng váng nghĩ: "A, quân khốn nạn" (Biểu hiện niềm căm giận kẻ thù, lòng yêu nước của Phrăng). ị Hồn nhiên, chân thật, biết lẽ phải. - Tình yêu tiếng Pháp; quí trọng biết ơn người thầy. * GV: đó là tình yêu tiếng nói dân tộc, một biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước. * GV sơ kết: Qua nhân vật Phrăng vừa là nhân vật chính, vừa đóng vai người kể chuyện, qua sự biến đổi tâm trạng, tình cảm, thái độ..Tác giả thể hiện rất thành công lòng yêu nước thiết tha của Nd Pháp, từ trẻ đến già qua tình yêu tiếng Pháp - tiếng mẹ đẻ sắp bị quân thù cấm ngặt. 2. Nhân vật thầy giáo Ha-men: ? Nhân vật thầy giao Ha-men trong buổi học cuối cùng đã được miêu tả trên những phương diện nào? - HS: Trang phục, thái độ đối với HS, những lời nói về việc học tiếng Pháp, Hành động, cử chỉ lúc buổi học kết thúc. ? Em hãy tìm các chi tiết miêu tả nhân vật này theo các phương diện trên? ? Chi tiết gợi cho em nhiều cảm xúc nhất là chi tiết nào? ? Em hiểu gì về lời nói của thầy Ha-men trong buổi học cuối cùng: "khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ được tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khoá chốn lao tù."? ? Các chi tiết miêu tả thầy ha-men gợi cho em về một người thầy như thế nào? ? Trong những lời thầy truyền lại trong buổi học cuối cùng, điều quí báu nhất đối với em là gì? - Trang phục: áo rơ-đanh-gốt màu xanh lục, diềm lá sen, mũ bằng lụa đen thêu. - Thái độ đối với HS: không giận dữ, thật dịu dàng. - Những lời nói về việc học tiếng Pháp: Tai hoạ lớn nhất là bao giờ cũng hoãn lại việc học đến ngày mai...; Tiếng Pháp là ngôn ngữ hay nhất thế giới...phải giữ lấy nó và đừng bao giờ quên lãng nó... Khi một dân tộc...chốn lao tù. - Hành động, cử chỉ: thầy quay về phía bảng, cầm một hòn phấn dằn mạnh hết sức, cố viết thật to: "Nước pháp muôn năm". - Chi tiết gợi cảm xúc: lời nói của thầy về tiếng pháp vì truyền tới người nghe tình yêu tiếng mẹ đẻ, tiếng nói DT. Hay chi tiết cử chỉ và chữ viết của thầy "Nước Pháp muôn năm" truyền tới người nghe lòng yêu nước sâu sắc. - Lời nói của thầy đề cao tiếng nói dân tộc, khẳng định sức mạnh của tiếng nói DT. - Ta có thể hình dung về thầy: yêu nghề dạy học, tin ở tiếng nói DT Pháp, có lòng yêu nước sâu sắc. - Điều quí báu nhất đối với ta là thầy đã truyền dạy cho em ý nghĩa sức mạnh của tiếng nói DT. Cho ta hiểu thêm sự cần thiết phải học tập và giữ gìn tiếng nói DT mình. ? Em cảm nhận được gì từ truyện BHCC? ? Em học tập được gì từ NT kể chuyện cảu tác giả? GV bình: Tiếng nói là một giá trị văn hoá Dt, yêu tiếng nói là yêu văn hoá dân tộc, là biểu hiện sâu sắc của lòng yêu nước. Sức mạnh của tiếng nói DT là sức mạnh của văn hoá, không một thế lực nào có thể thủ tiêu. Tự do của một DT gắn liền với việc giữ gìn và phát triển tiếng nói của DT mình. Đó là các ý nghĩa gợi lên từ truyện BHCC. - GV y.c hs đọc phần g.nhớ sgk. * Ghi nhớ: sgk t 55. Hoạt động 3 III. Luyện tập: - HS viết đoạn sau đó đọc trước lớp * Củng cố: GV k.q lại n.d bài học. ? Qua bài học em suy nghĩ gì khi học môn ngữ văn? 1. Hãy đọc những đoạn thơ, văn viết về sức sống và sự giàu đẹp của tiếng Việt. 2. Viết đoạn nêu cảm nhận của em về nhân vật thầy ha-men? * Hướng dẫn học tập: Học bài, thuộc ghi nhớ.-Hoàn thiện bài tập. Soạn bài: “ Đêm nay Bác không ngủ” Giờ sau học t.v.