Giáo án Ngữ văn 6 - Trường THCS Thị trấn Cành Nàng - Bá Thước

Ngµy so¹n: 20/ 8/2008 Ngµy d¹y:21/8/2008 TuÇn 1: TiÕt 1,2 Con rång, ch¸u tiªn (TruyÒn thuyÕt) A. Môc tiªu bµi häc: - 1, KiÕn thøc: HiÓu ®­îc ®Þnh nghÜa s¬ l­îc vÒ truyÒn thuyÕt. HiÓu néi dung, ý nghÜa vµ nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng kú ¶o cña truyÖn. Häc sinh tãm t¾t vµ kÓ ®­îc c©u truyÖn -2, KÜ n¨ng: B­íc ®Çu rÌn luyÖn kü n¨ng: §äc v¨n b¶n nghÖ thuËt, nghe, kÓ chuyÖn. - 3, Th¸i ®é: ý thøc h­íng vÒ céi nguån d©n téc. B.chuÈn bÞ: 1, GV: chuÈn bÞ bµi, chuÈn bÞ thªm mét sè c©u chuyÖn nh­ Kinh vµ ba na lµ hai anh em, Qu¶ bÇu mÑ. 2, Häc sinh: ChuÈn bÞ bµi tr­íc khi ®Õn líp. C. Tæ chøc giê häc: 1. æn ®Þnh: KiÓm tra sÜ sè 2.Bµi cò: KiÓm tra sù chuÈn bÞ s¸ch vë cña häc sinh ®Çu n¨m 3.Bµi míi; Giíi thiÖu bµi: Mçi con ng­êi chóng ta ®Òu thuéc vÒ mét d©n téc. Mçi d©n téc l¹i cã nguån gèc riªng cña m×nh göi g¾m trong nh÷ng thÇn tho¹i, truyÒn thuyÕt kú diÖu. D©n téc Kinh (ViÖt) chóng ta ®êi ®êi sinh sèng trªn d·i ®Êt hÑp vµ dµi h×nh ch÷a S bªn bê biÓn §«ng, b¾t nguån tõ mét truyÒn thuyÕt xa x¨m, huyÒn ¶o “Con Rång, Ch¸u Tiªn” Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn c¸ch ®äc: Râ rµng, m¹ch l¹c, nhÊn m¹nh c¸c chi tiÕt li kú - GV: §äc mÉu, gäi häc sinh ®äc. NhËn xÐt c¸ch ®äc cña häc sinh (Häc sinh ®äc to phÇn chó thÝch SGK) - TruyÖn cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Tãm t¾t ý cña tõng phÇn ? - TruyÖn cã mÊy nh©n vËt chÝnh? §ã lµ nh÷ng nh©n vËt nµo? §­îc giíi thiÖu ë phÇn nµo cña v¨n b¶n? (Hai nh©n vËt LLQ vµ ¢u C¬, ®­îc giíi thiÖu ë phÇn ®Çu cña truyÖn) - L¹c Long Qu©n, ¢u C¬ lµ ai? H×nh d¸ng cña hä nh­ thÕ nµo? Hä sinh sèng ë ®©u? - C¸c chi tiÕt nµy cã tÝnh chÊt nh­ thÕ nµo ? Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ chi tiÕt t­ëng t­îng kú ¶o ? - Em cã nhËn xÐt g× vÒ dßng dâi vµ h×nh d¸ng cña hai thÇn? - L¹c LQ cã nh÷ng c«ng lao g× ®èi víi sù nghiÖp më n­íc? - Qua chi tiÕt trªn, em thÊy LLQ lµ ng­êi nh­ thÕ nµo ? - Nguån gèc cña hai nh©n vËt ®Ñp ®Ï, kú vÜ nµy nh­ thÕ nµo? * ChuyÓn: Hai ng­êi gÆp nhau, th­¬ng yªu nhau råi trë thµnh vî chång. Sù viÖc g× x¶y ra tiÕp? §ã chÝnh lµ phÇn 2 cña bµi häc - Chi tiÕt nµo chøng minh sù sinh con kú l¹ cña ¢u C¬? - Trong c¸c chi tiÕt trªn, chi tiÕt nµo næi bËt ? chi tiÕt ®ã cã ý nghÜa ra sao (Chi tiÕt c¸i bäc tr¨m trøng në ra tr¨m ng­êi con trai -> Chi tiÕt l¹, mang vtÝnh chÊt hoang ®­êng nh­ng rÊt thó vÞ vµ giµu ý nghÜa: Nã b¾t nguån tõ thùc tÕ rång, r¾n (bß s¸t) ®Òu ®Î trøng. Tiªn (chim, ) còng ®Î trøng. Tõ “®ång bµo” nghÜa lµ cïng mé bäc. TÊt c¶ mäi ng­êi ViÖt Nam chóng ta ®Òu sinh ra tõ trong cïng mét bäc trøng cña mÑ ¢u C¬ nªn mäi daan téc ViÖt Nam ph¶i th­¬ng yªu nhau nh­ anh em mét nhµ -> §iÓm chèt) - Tõ c¸c chi tiÕt kú l¹ ë trªn, em thÊy gia ®×nh hai thÇn ph¸t triÓn nh­ thÕ nµo ? Cã søc sèng ra sao? - Sau ®ã LLQ cã ý ®Þnh g×? V× sao LLQ cã ý ®Þnh chia con? Hä chia tay vµ chia con nh­ thÕ nµo? Vµ ®Ó lµm g×? - Ng­êi miÒn ng­îc, miÒn xu«i cã nguån gèc nh­ thÕ nµo ? Nh©n d©n hai miÒn ph¶i chung sèng ra sao? * Liªn hÖ 54 d©n téc anh em. - Ng­êi ViÖt lµ con ch¸u cña ai? - Danh hiÖu vua Hïng b¾t ®Çu tõ ®©u? Sù truyÒn nèi ng«i nh­ thÕ nµo? - Nh¾c ®Õn nguån gèc ng­êi ViÖt th­êng x­ng nh­ thÕ nµo? - Ta ph¶i cã th¸i ®é thÕ nµo vÒ tæ tiªn, céi nguån d©n téc? Ho¹t ®éng 3 - Sau khi häc xong truyÖn, em c¶m nhËn ®­îc g× vÒ nghÖ thuËt vµ néi dung cña c ©u truyÖn -> GV chèt l¹i phÇn ghi nhí SGK/8 Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn häc sinh luyÖn tËp - Häc sinh ®äc bµi ®äc thªm trong SGK I, T×m hiÓu chung: 1, KN truyÒn thuyÕt: 2, §äc VB. 3, kÓ vµ tãm tÊt 4, Bè côc: (TruyÖn chia lµm 3 phÇn: PhÇn 1: Tõ ®Çu ®Õn “Long Trang”; phÇn 2: TiÕp “lªn ®­êng”; phÇn 3: Cßn l¹i 5, Tõ khã II. T×m hiÓu chi tiÕt: 1. Giíi thiÖu L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬. * LLQ: Con thÇn Long N÷, m×nh Rång, ë d­íi n­íc;* ¢u C¬: Hä ThÇn N«ng, xinh ®Ñp tuyÖt trÇn ë nói cao =>Dßng dâi linh thiªng, h×nh d¸ng kú vÜ ®Ñp ®Ï) (Gióp d©n diÖt yªu qu¸i, d¹y d©n trång trät, ch¨n nu«i vµ c¸ch ¨n ë) 2, Cuéc gÆp gì: GÆp gì, yªu nhau, cïng nhau sèng ë cung ®iÖn Long Trang. (Sinh bäc tr¨m trøng në tr¨m con trai hång hµo , ®Ñp ®Ï l¹ th­êng. §µn con kh«ng cÇn... nh­ thÇn) - Chi tiÕt t­ëng t­îng kú ¶o. -> Dßng dâi linh thiªng;H×nh d¸ng kú vÜ, ®Ñp ®Ï; (Ph¸t triÓn m¹nh mÏ, cã søc sèng m·nh liÖt) Nguån gèc linh thiªng cao quý. 2. ViÖc sinh nëkú l¹ vµ viÖc chia con. a. Sinh në kú l¹: - Chi tiÕt hoang ®­êng (Con ch¸u cña LLQ vµ ¢u C¬) -> Gia ®×nh ph¸t triÓn m¹nh mÏ, cã søc sèng m·nh liÖt b. Chia tay: Ng­êi miÒn nói, kÎ miÒn biÓn ->X©y dùng, më mang mäi miÒn ®Êt n­íc * Ng­êi miÒn ng­îc, miÒn xu«i chung céi nguån, ph¶i ®oµn kÕt th­¬ng yªu nhau 3. Nguån gèc d©n téc ViÖt: Con Rång Ch¸u Tiªn -> Tù hµo vÒ céi nguån d©n téc. III. ý nghÜa truyÖn: Häc ghi nhí SGK/8 4. Cñng cè: - Chi tiÕt t­ëng t­îng kú ¶o lµ g×? Vai trß cña nã trong c¸c truyÒn thuyÕt? - ý nghÜa næi bËt nhÊt cña c¸i bäc tr¨m trøng lµ g×? A. Gi¶i thÝch sù ra ®êi cña c¸c d©n téc ViÖt Nam B. Ca ngîi sù h×nh thµnh nhµ n­íc V¨n Lang C. T×nh yªu ®Êt n­íc vµ lßng tù hµo d©n téc D. Mäi ng­êi, mäi d©n téc ViÖt Nam ph¶i th­¬ng yªu nhau nh­ anh em mét nhµ 5. DÆn dß: TËp kÓ diÔn c¶m truyÖn “Con Rång Ch¸u Tiªn”, tËp kÓ trong vai LLQ hoÆc ¢u C¬; häc thuéc lßng phÇn ghi nhí, so¹n truyÒn thuyÕt B¸nh Ch­ng, b¸nh giÇy. *********************************************** H­íng dÉn ®äc thªm B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy (TruyÒn thuyÕt) A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - N¾m ®­îc néi dung ý nghÜa truyÖn, chØ ra vµ hiÓu ®­îc ý nghÜa cña nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng kú ¶o cña truyÖn. - Tãm t¾t vµ kÓ ®­îc c©u truyÖn BTæ chøc giê häc: 2.Bµi cò: ThÕ nµo lµ truyÒn thuyÕt? tãm t¾t truyÒn thuyÕt “Con Rång ch¸u Tiªn”. Nªu ý nghÜa truyÖn ? 3.Bµi míi: Mçi khi tÕt ®Õn, xu©n vÒ, ng­êi ViÖt Nam chóng ta l¹i nhí tíi c©u ®èi quen thuéc vµ næi tiÕng. “ThÞt mì, d­a hµnh, c©u ®èi ®á C©y nªu, tr¸ng ph¸o, b¸nh ch­ng xanh” B¸nh ch­ng cïng b¸nh giÇy lµ hai thø b¸nh kh«ng nh÷ng rÊt ngon, rÊt bæ, kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong m©m cç tÕt cña d©n réc ViÖt Nam cßn mang bao ý nghÜa s©u xa, lý thó. C¸c em cã biÕt hai thø b¸nh ®ã b¾t nguån tõ mét truyÒn thuyÕt nµo tõ thêi vua Hïng ? Bµi häc h«m nay sÏ cho c¸c em biÕt ®­îc ®iÒu ®ã. Ho¹t ®éng gi¶ng d¹y bµi míi Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß PhÇn ghi b¶ng Ho¹t ®éng 1 - Giíi thiÖu thªm vÒ mét truyÒn thuyÕt vÒ thêi ®¹i vua Hïng. - GV h­íng dÉn c¸ch ®äc: Giäng chËm r·i, t×nh c¶m, chó ý lêi nãi cña thÇn trong giÊc méng cña Lang Liªu, giäng ©m vang, xa v¾ng. Giäng vua Hïng ®Ünh ®¹c. - GV: ®äc mÉu 2 häc sinh ®äc tiÕp: NhËn xÐt c¸ch ®äc. - H­íng dÉn häc sinh chó ý c¸c chó thÝch: 1,23,4,7,8,9,12,13 Ho¹t ®éng 2: - TruyÖn cã mÊy nh©n vËt? Nh©n vËt chÝnh lµ ai? Më ®Çu truyÖn giíi thiÖu cho chóng ta vÊn ®Ò g×? I. Giíi thiÖu chung: TruyÒn thuyÕt vÒ thêi ®¹i c¸c vua Hïng. II. §äc – hiÓu v¨n b¶n 1. Vua Hïng chän ng­êi nçi ng«i: * GV nãi thªm: Khi kÓ chuyÖn, phÇn ®Çu ngoµi viÖc giíi thiÖu nh©n vËt, cßn ph¶i nªu t×nh huèng dÉn ®Õn c¸c sù viÖc trong truyÖn (TH víi TLV) - Vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i trong hoµn c¶nh nµo? (Vua ®· giµ, giÆc ngoµi ®· dÑp yªn, thiªn h¹ th¸i b×nh, c¸c con ®«ng) 20 ng­êi con. §iÒu kiÖn vµ h×nh thøc thùc hiÖn? (Ng­êi nèi ng«i: lµm võa ý vµ nèi ®­îc chÝ vua, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ con tr­ëng; h×nh thøc thö th¸ch b»ng mét c©u ®è ®Æc biÖt ®Ó thö tµi “Nh©n ngµy lÔ Tiªn V­¬ng, c¸c Lang d©ng lÔ vËt sao cho võa ý vua cha”) - Thö bµn luËn vÒ ®iÒu kiÖn vµ h×nh thøc truyÒn ng«i cña Hïng V­¬ng? ý nghÜa ®æi míi vµ tiÕn bé ®èi víi ®­¬ng thêi? -> §iÓm lÆng (Kh«ng hoµn toµn theo lÖ truyÒn ng«i tõ c¸c ®êi tr­íc: ChØ truyÒn cho con tr­ëng. CHó träng tµi chÝ hn lµ tr­ëng, thø. Quan träng nhÊt lµ ng­êi sÏ nèi ngi«i ph¶i lµ ng­êi cã thùc tµi, cã chÝ khÝ, tiÕp tôc ®­îc ý chÝ, sù nghiÖp cña vua cha. §ã lµ quyÕt t©m ®êi ®êi gi÷ n­íc vµ dùng n­íc ®­îc thÓ hiÖn tËp trung ë vua – ng­êi thay mÆt Trêi cai qu¶n dßng hä Hïng. Chän lÔ Tiªn V­¬ng ®Ó c¸c Lang d©ng lÔ, træ tµi lµ mét viÖc lµm rÊt cã ý nghÜa bëi nã ®Ò cao phong tôc thê cóng tæ tiªn, trêi ®Êt cña nh©n d©n ta, mÆt kh¸c lµ m¹ch nèi ®Ó c©u chuyÖn ph¸t triÓn-> §iÓm chèt) - ý ®Þnh cña Hïng V­¬ng lµ ý ®Þnh nh­ thÕ nµo? * VËy cuéc ®ua tµi d©ng lÔ vËt diÔn ra nh­ thÕ nµo chóng ta sang phÇn 2. - CHo häc sinh ®äc ®o¹n “C¸c Lang ai còng muèn....Tiªn V­¬ng” - C¸c Lang ®· lµm g× ®Ò thùc hiÖn c©u ®ã cña vua cha? (Hä ®ua nhau lµm cç thËt hËu, thËt ngon ®em vÒ lÔ Tiªn V­¬ng) - ViÖc c¸c Lang ®ua nhau t×m lÔ vËt thËt quý, thËt hËu chøng tá ®iÒu g× ? (C¸c Lang ai còng muèn ng«i b¸u vÒ m×nh, hä suy nghÜ, v¾t ãc cè hiÓu ý vua cha. ChÝ vua lµ g×? ý cña vua lµ g×? lµm thÕ nµo tho¶ m·n c¶ hai? C¸c Lang suy nghÜ theo kiÓu th«ng th­êng, h¹n hÑp, nh­ cho r»ng ai ch¨ vui lßng,võa ý víi lÔ vËt quý hiÕm, cç ngon sang träng. Nh­ng sù thËt cµng biÖn lÔ hËu, c¸c Lang cµng xa rêi ý vua, cµng kh«ng hiÓu cha m×nh. vµ c©u chuyÖn còng v× thÕ mµ trë nªn h¸p dÉn.) - KÓ tãm t¾t ®o¹n “Ng­êi buån nhÊt..h×nh trßn” - Lang Liªu tuy còng lµ Lang nh­ng kh¸c c¸c Lang ë ®iÓm nµo? V× sao trong c¸c con vua, chØ cã Lang Liªu ®­îc thÇn gióp ®ì? (Tuy còng lµ Lang – con trai vua nh­ng Lang Liªu kh¸c c¸c Lang kh¸c ë chç chµng må c«i mÑ, nghÌo, thËt thµ, ch¨m viÖc ®ång ¸ng, Lang Liªu gièng nh­ Mai An Tiªm thuë tr­íc – con vua nh­ng l¹i kh«ng ®­îc vua cha u­ ¸i g× h¬n ng­êi d©n th­êng. Nh­ vËt hoµn c¶nh Lang iªu g©ng gòi víi sè phËn cña c¸c sè phËn må c«i trong truyÖn cæ tÝch sau nµy. Lang Liªu buån nhÊt trong c¸c Lang còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu. V× chµng khã cã thÓ biÖn ®­îc lÔ vËt nh­ c¸c anh em, chµng kh«ng chØ tù xem m×nh kÐm cái mµ cßn tù cho r»ng kh«ng lµm trßn ch÷ hiÕu ®èi víi vua cha. ViÖt thÇn hiÖn ra trong giÊc méng, m¸ch b¶o cho Lang Liªu lµ mét chio tiÕt rÊt cæ tÝch. C¸c nh©n vËt må c«i, bÊt h¹nh, vÉn th­êng ®­îc thÇn, bôt hiÖn lªn gióp ®ì mçi khi bÕ t¾c.) - T¹i sao thÇn kh«ng chØ dÉn hoÆc lµm góp cho Lang Liªu? (§Ó Lang Liªu tù béc lé trÝ tuÖ, kh¨ n¨ng cña m×nh ®Ó viÖc dµnh ®­îc quyÒn kÕ vÞ míi xøng ®¸ng). - Lang Liªu ®· thùc hiÖn lêi d¹y cña thÇn ra sao ? (Tõ nh÷ng nuyªn liÖu thÇn gîi ra, Lang Liªu lµm thµnh b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy, hai lo¹i b¸nh rÊt ngon, rÊt ®éc ®¸o. §iÒu nµy chøng tá ng­êi con vua nµy rÊt ®çi th«ng minh khÐo tay) - H·y nãi ý nghÜa cña hai lo¹i b¸nh mµ Lang Liªu lµm ®Ó d©ng lÔ? - Em cã nhËn xÐt g× vÒ lÔ vËt cña Lang Liªu d©ng lªn trong ngµy lÔ Tiªn V­¬ng? * KÕt qu¶ cña cuéc thi tµi nh­ thÕ nµo? Ta sang phÇn 3 - T¹i sao vua Hïng chÊm Lang Liªu ®­îc nhÊt? Bµn luËn vÒ ý nghÜa lêi nãi cña vua Hïng? (Tr­íc hÕt v× lÔ vËt cña Lang Liªu kh¸c h¼n. Nã võa l¹, võa quen. Nã kh«ng cã g× lµ sang träng, ng­îc l¹i, l¹i lµ mét lÔ vËt rÊt giµu ý nghÜa nã thÓ hiÖn t×nh c¶m vµ nhan c¸ch cña ®­a con trai nghÌo. Vua Hïng ®Æt tªn cho hai lo¹i b¸nh míi do Lang Liªu tiÕn d©ng. C¸i tªn b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy cã tõ ®Êy. Vua gi¶i thÝch ý nghÜa cña c¸c nguyªn liÖu lµm b¸nh ®ång thêi nãi râ ý chÝ cña m×nh, quyÕt ®Þnh chän lÔ vËt cña Lang Liªu ®¹t gi¶i nhÊt. Lang Liªu xøng ®¸ng nèi ng«i vua Lang Liªu lµ ng­êi héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cña mét «ng vua t­¬ng lai, c¶ tµi, c¶ ®øc. QuyÕt ®Þnh cñavua thËt s¸ng suèt, ý vua còng lµ ý d©n V¨n Lang, ý trêi) - VËy ®Õn ®©y em hiÓu ý cña vua lµ g×? (§iÓm lÆng) (ý vua lµ ph¶i quý träng nghÒ n«ng, quý träng h¹t g¹o nu«i sèng con ng­êi vµ lµ s¶n phÈm do chÝnh con ng­êi lµm ra. §ång thêi thÓ hiÖn sù kÝnh Trêi, §Êt, tæ tiªn -> §iÓm chèt) - §Õn ®©y em cã thÓ nhËn xÐt nh­ thÕ nµo vÒ Lang Liªu? Ho¹t ®éng 3: - TruyÒn thuyÕt B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy cã nh÷ng ý nghÜa g×? (§iÓm lÆng) (Gi¸o viªn chèt l¹i phÇn ghi nhí SGK/12 -> ®iÓm chèt). - Häc sinh ®äc ghi nhí SGK/12 Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn häc sinh thùc hiÖn phÇn luyÖn tËp - ý nghÜa cña phong tôc ngµy tÕt nh©n d©n ta lµm b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy? (§Ò cao nghÒ n«ng, ®Ò cao sù thê kÝnh Trêi, ®Êt, Tæ tiªn cña nh©n d©n ta; ph¸t huy truyÒn thèng tèt ®Ñp gi÷ g×n truyÒn thèng v¨n ho¸ ®¹m ®µ b¶n s¾c d©n téc) - TruyÒn ng«i cho ai lµm võa ý vµ nèi ®­îc chÝ vua - H×nh thøc: b»ng mét c©u ®ã ®Æc biÖt ®Ó thö tµi -> ý ®Þnh ®óng ®¾n, tiÕn bé ®Ó chän ®­îc ng­êi xøng ®¸ng nèi ng«i 2. Cuéc ®ua tµi d©ng lÔ vËt a. C¸c Lang -> Xa rêi víi ývua, kh«ng hiÓu cha m×n b. Lang Liªu - §­îc thÇn b¸o méng: G¹o lµ thø quý nhÊt - LÊy g¹o lµm b¸nh lÔ Tiªn V­¬ng - B¸nh vu«ng: t­îng ®Êt -> B¸nh ch­ng - B¸nh trßn: Tr­îng trêi -> B¸nh giÇy - Nh©n: Mu«n loµi - L¸: Sù ®ïm bäc 3. KÕt qu¶ cuéc thi tµi - Vua cha chän b¸nh cña Lang Liªu -> Võa ý vua + Quý träng nghÒ n«ng + Quý träng h¹t g¹o + Lßng thµnh kÝnh ®èi víi Trêi, ®Êt, tæ tiªn * Lang Liªu lµ ng­êi con tµi n¨ng, th«ng minh, hiÕu th¶o. III. Ghi nhí: Häc SGK/12 IV. LuyÖn tËp 4. Cñng cè: Nh©n vËt Lang Liªu g¾n víi lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo cña con ng­êi L¹c ViÖt thêi kú vua Hïng dùng n­íc? A. Chèng giÆc ngo¹i x©m B. §Êu tranh, chinh phôc thiªn nhiªn C. Lao ®éng s¶n xuÊt vµ s¸ng t¹o v¨n ho¸ D. Gi÷ g×n ngéi vua ? T¹i sao lÕ vËt cña Lang Liªu d©ng lªn vua cha lµ nh÷ng lÔ vËt “Kh«ng g× quý b»ng”? A. LÔ vËt thiÕt yÕu cïng víi t×nh c¶m c h©n thµnh B. LÔ vËt b×nh dÞ C. LÔ vËt quý hiÕm, ®¾t tiÒn D. LÕ vËt rÊt kú l¹ 5. DÆn dß: §äc vµ tãm t¾t l¹i truyÖn; xem n«i dung bµi häc; häc phÇn nghi nhí; so¹n: Tõ vµ cÊu t¹o cña tõ tiÕng ViÖt C.Rót kinh nghiÖm: Häc tèt Ngµy so¹n: 21 th¸ng 8 n¨m 2008 Ngµy d¹y: ……………………… TiÕt: 3 Tõ vµ cÊu t¹o cña tõ tiÕng viÖt A. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: 1. KiÕn thøc: Kh¸i niÖm tõ, ®¬n vÞ cÊu t¹o tõ, c¸c kiÓu cÊu t¹o tõ. 2. Kü n¨ng:TÝch hîp víi phÇn v¨n ë truyÒn thuyªt “Con Rång ch¸u Tiªn” vµ “b¸nh Ch­ng, b¸nh giÇy” víi phÇn tËp lµm v¨n ë kh¸i niÖm: Giao tiÕp, v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t. LuyÖn kü n¨ng nhËn diÖn (x¸c ®Þnh) tõ vµ sö dông tõ. 3. Th¸i ®é : ý thøc sö dông vµ cÊu t¹o tõ tiÕng viÖt. B. ChuÈn bÞ: GV, HS: chuÈn bÞ bai tr­íc khi ®Õn ®Õn líp C, tæ chøc giê häc: 1. æn ®Þnh: KiÓm tra sÜ sè 2.Bµi cò: Tãm t¾t truyÖn B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. Nªu ý nghÜa truyÖn ? Nªu c¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt Lang Liªu? 3.Bµi míi: - Giíi thiÖu bµi: Hµng ngµy chóng ta nãi víi nhau, mçi lêi nãi khiÕn chóng ta hiÓu ®­îc mét ®iÒu g×, Ýt nhÊt ph¶i lµ 1 c©u. vËy ®¬n vÞ ®Ó cÊu t¹o c©u lµ g×? Cã bao nhiªu ®¬n vÞ nh­ thÕ? Bµi häc h«m nay nãi vÒ c¸c ®¬n vÞ Êy. - Ho¹t ®éng gi¶ng d¹y bµi míi. Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung kiÕn thøc cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 1 - Häc sinh ®äc, GV ghi ng÷ liÖu lªn b¶ng - Ng÷ liÖu ®­îc trÝch trong v¨n b¶n nµo? (TH) - Trong c©u trªn cã mÊy tõ ? Dùa vµo dÊu hiÖu nµo mµ em biÕt ®­îc ®iÒu ®ã? - §¬n vÞ trong v¨n b¶n Êy gäi lµ g×? - GV chèt: - Nh¾c l¹i cho c« tõ lµ g× ? - B©y giê c¸c em h·y ®Æt cho c« mét c©u víi c¸c tõ sau (GV ®­a b¶ng phô ®· ghi s½n tõ): -> HS cã thÓ ®Æt thµnh c©u: Lµng em n»m c¹nh s«ng M· phong c¶nh rÊt lµ t­¬i ®Ñp. - Trong c©u trªn, c¸c tõ cã g× kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o? - VËy tiÕng lµ g×? (C©u trªn gåm 8 tõ, t­ chØ cã mét tiÕng: Em, ®i, xem, t¹i, giÊy; tõ gåm 2 tiÕng: nhµ m¸y, ; 3 tiÕng: c©u l¹c bé; 4 tiÕng: V« tuyÕn truyÒn h×nh) Ho¹t ®éng 2: - Häc sinh ®äc vÝ dô 2SGK/13. Cho biÕt xuÊt xø cña vÝ dô? (trÝch v¨n b¶n b¸nh tr­ng, b¸nh giÇy) - H·y t×m tõ 1 tiÕng vµ tõ 2 tiÕng trong vÝ dô? (Tõ 1 tiÕng: Tõ, ®Êy, n­íc, ta, ch¨m, nghÒ, vµ, cã, tôc, ng¸y, tÕt, lµm; Tõ 2 tiÕng: Trång trät, ch¨n nu«i, b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy) - ë bËc tiÓu häc c¸c em ®· häc tõ ®¬n vµ tõ phøc. H·y nh¾c l¹i thÕ nµo lµ tõ ®¬n? thÕ nµo lµ tõ phøc? T×m vÝ dô ë c©u trªn? (Tõ chØ cã 1 tiÕng gäi lµ tõ ®¬n: tõ, n­íc, ta, ch¨m...; Tõ gåm 2 hoÆc nhiÒu tiÕng gäi lµ tõ phøc: trång trät, ch¨n nu«i, b¸nh ch­ng) - Hai tõ phøc: Trång trät vµ ch¨n nu«i cã g× gièng nhau vµ kh¸c nhau? (Gièng nhau: ®Òu gåm 2 tiÕng; kh¸c nhau: Ch¨n nu«i: Tõ ghÐp; trång trät: tõ l¸y) Cho häc sinh ®iÒn c¸c tõ trong c©u trªn vµo b¶ng ph©n lo¹i SGK/13 - VËy tõ ®¬n lµ g× ? Tõ phøc lµ g×? ThÕ nµo lµ tõ ghÐp? ThÕ nµo lµ tõ l¸y? GV chèt l¹i phÇn ghi nhí. Häc sinh ®äc ghi nhí SGK/14 - Häc sinh t×m 5 tõ gåm 2 tiÕng? (Nhãm 1,2,3); 5 tõ gåm hai tiÕng trë lªn? Trong 5 tõ gåm hai tiÕng trë lªn võa t×m ®­îc, tõ nµo lµ tõ ghÐp, tõ nµo lµ tõ l¸y? (Nhãm 4,5,6) lµm ra b¶ng phô Bµi tËp 1: Yªu cÇu nh­ thÕ nµo? (Häc sinh ®øng t¹i chç tr¶ lêi) - T×m nh÷ng tõ ®ång nghÜa víi nguån gèc? - T×m c¸c tõ ghÐp chØ quan hÖ th©n thuéc ? Bµi 2: Yªu cÇu nh­ thÕ nµo? chia nhãm ®Ó häc sinh th¶o luËn vµo b¶ng nhá. Nhãm 1,3,5 c¸c vÝ dô theo quy t¾c 1; nhãm 2,4,6 c¸c vÝ dô theo quy t¾c 2 Bµi tËp 5: Tæ chøc cho häc sinh thu ®ua t×m tõ l¸y diÔn t¶ tiÕng khãc, tiÕng c­êi, tiÕng nãi, d¸ng ®iÖu. Mçi nhãm nªu 1 tõ l¸y theo yªu cÇu, nhãm nµy xong ®Õn tiÕp nhãm kh¸c, nÕu nhãm nµo ngËp ngõng lµ bÞ thua. I. Bµi häc 1. Kh¸i niÖm vÒ tõ: VÝ dô: ThÇn /d¹y/d©n/c¸ch/trång trät/ ch¨n nu«i/ vµ/c¸ch /¨n ë. (v¨n b¶n Con Rång Ch¸u Tiªn) (Cã 9 tõ: Dùa vµo c¸c dÊu g¹ch chÐo) (§¬n vÞ trong b¶n Êy gäi lµ c©u) Nh­ vËy tõ lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt dïng ®Ó ®Æt c©u. VD: Nhµ, lµng ,phè, ph­êng, em, n»m, (Kh¸c nhau vÒ sè tiÕng cã tõ chØ cã 1 tiÕng, cã tõ gåm 2 tiÕng ) (TiÕng lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o nªn tõ) - Khi nµo mét tiÕng ®­îc coi lµ mét tõ ? (Khi mét tiÕng cã thÓ trùc tiÕp dïng ®Ó t¹o nªn c©u) -> TiÕng lµ ®¬n vÞ t¹o nªn tõ - H·y x¸c ®Þnh sè l­îng tiÕng cña mçi tõ vµ sè l­îng tõ trong c©u sau: “Em ®i xem v« tuyÕn truyÒn h×nh t¹i c©u l¹c bé nhµ m¸y giÊy” Ghi nhí SGK/13 KiÓu cÊu t¹o tõ VÝ dô Tõ ®¬n Tõ, ®©y, n­íc, ta, ch¨m, nghÒ, vµ, cã Tõ phøc Tõ ghÐp Ch¨n nu«i, b¸nh ch­ng Tõ l¸y Trång trät * Tõ bao gåm tõ ®¬n – tõ phøc Ghi nhí SGK/14 2. C¸c kiÓu cÊu t¹o tõ: VÝ dô: Tõ ®Êy n­íc ta ch¨m nghÒ trång trät, ch¨n nu«i vµ cã tôc ngµy tÕt lµm b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. Ghi nhí SGK/1 II. LuyÖn tËp: Bµi tËp 1/14: C¸c nguån gèc, con ch¸u -> Tõ ghÐp - Tõ ®ång nghÜa víi nguån gèc: Céi nguån, gèc rÔ, gèc g¸c... - Tõ chØ quan hÖ th©n thuéc: CËu mî, c«, d× chó ch¸u, anh em. Bµi 2/`14: Quy t¾c s¾p xÕp c¸c tiÕng trong tõ ghÐp chØ quan hÖ th©n thuéc. Theo giíi tÝnh : Anh chÞ, «ng bµ, cha mÑ, cËu mî..... Theo bËc: Cha anh, chÞ em, b¸c ch¸u..... Bµi 5/14: 1, Thót thÝt, nøc në, Êm øc, sôt sïi... 2. Khanh kh¸ch, h« hè, ha ha, s»ng sÆc... 3. ßm åm, lÌ nhÌ, th× thÇm, oang oang... 4. Lom khom, l¶ l­ít, lªnh khªnh.... 4. Cñng cè: Nh¾c l¹i c¸c kh¸i niÖm trong phÇn ghi nhí - §¬n vÞ cÊu t¹o tõ cña tiÕng ViÖt lµ g×? A. TiÕng C. Ng÷ B. Tõ D. C©u - Tõ phøc gåm cã bao nhiªu tiÕng? A. Mét C. NhiÒu h¬n hai B. Hai D./ Hai hoÆc nhiÒu h¬n hai - C©u” “Lang Liªu d©ng lÔ vËt hîp víi ý ta” gåm m¸y tiÕng? A. B¶y tiÕng C. ChÝn tiÕng B. T¸m tiÕng D. M­êi tiÕng 5. DÆn dß: Häc thuéc phÇn ghi nhí lµm bµi tËp 3, chuÈn bÞ bµi giao tiÕp v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t ************************************************************** Ngµy so¹n: Ngµy so¹n 22 th¸ng 8 n¨m 2008 Ngµy d¹y: TiÕt: 4 Giao tiÕp, v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh hiÓu kh¸i qu¸t vÒ v¨n b¶n, cô thÓ lµ 1.KiÕn thøc: Huy ®éng kiÕn thøc cña häc sinh vÒ lo¹i v¨n b¶n mµ häc sinh®· biÕt. H×nh thµnh s¬ bé kh¸i niÖm v¨n b¶n môc ®Ých giao tiÕp, ph­¬ng thøc giao tiÕp, ph­¬ng thøc biÓu ®¹t. 2.Kü n¨ng : RÌn kü n¨ng nhËn biÕt ®óng c¸c kiÓu v¨n b¶n ®· häc. B. chuÈn bÞ: GV: ChuÈn bÞ bµi C, Tæ chøc giê häc 1. æn ®Þnh: KiÓm tra sÜ sè 2.Bµi cò: Tõ lµ g×? ThÕ nµo lµ tõ ®¬n? thÕ nµo lµ tõ phøc? Ph©n biÖt tõ ghÐp víi tõ l¸y? Cho vÝ dô minh ho¹? 3.Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß PhÇn ghi b¶ng Ho¹t ®éng 1: - Muèn biÓu ®¹t t­ t­ëng, t×nh c¶m nguyÖn väng cho ng­êi kh¸c biÕt, em lµm g×? (Em sÏ nãi hoÆc viÕt ra ®iÒu ®ã) - Gi¶ng: Nãi hoÆc viÕt lµ thÓ hiÖn ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. B©y giê c« cã vÝ dô: GV ghi vÝ dô lªn b¶ng. - Ph©n tÝch xem ai truyÒn ®¹t? Ai tiÕp nhËn nh÷ng ý t­ëng trong lêi ®èi tho¹i? (Häc sinh tr¶ lêi GV nhËn xÐt) - ThÕ nµo lµ giao tiÕp? (Häc sinh dùa trªn ghi nhí ®Î tr¶ lêi) - §Ó biÓu ®¹t t­ t­ëng, t×nh c¶m, nguyÖn väng mét c¸ch ®Çy ®ñ, trän vÑn ta ph¶i lµm thÕ nµo? (Ph¶i lËp v¨n b¶n) - §Ó hiÓu thÕ nµo lµ v¨n b¶n, em h·y ®äc c©u ca dao ë ®Çu trang16. GV ghi b¶ng. - C©u ca dao ®­îc s¸ng t¸c ra ®Ó lµm g×? Nã muèn nãi lªn vÊn ®Ò g×? vµ c©u 6,8 liªn kÕt víi nhau nh­ thÕ nµo? (Sau mçi c©u hái häc sinh tr¶ lêi, gi¸o viªn ghi b¶ng) - Nh­ thÕ ®· biÓu ®¹t trän vÑn 1 ý ch­a ? c©u ca dao ®ã cã thÓ coi lµ mét v¨n b¶n ch­a? (VËy cã chñ ®Ò, cã liªn kÕt m¹ch l¹c => v¨n b¶n) - VËy v¨n b¶n lµ g×? (Häc sinh tr¶ lêi, gi¸o viªn chèt ý ghi b¶ng) - KÓ tªn mét sè v¨n b¶n mµ em biÕt ? (Con Rång, ch¸u Tiªn, B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy.....) - Gi¸o viªn lµm râ thªm kh¸i niÖm v¨n b¶n b»ng nh÷ng ý d, ®, e. Ho¹t ®éng 3: * Nh­ng v¨n b¶n cã c¸c kiÓu lo¹i g× ? §­îc ph©n lo¹i trªn c¬ së nµo? Chóng ta sang phÇn 2 bµi häc. GV ghi ®Ò môc lªn b¶ng. - Qua s¬ ®å trang 16, em cho biÕt cã bao nhiªu kiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t t­¬ng øng ? (Häc sinh nªu 6 kiÓu v¨n b¶n SGK) - Tr×nh bµy môc ®Ých giao tiÕp cña mçi kiÓu v¨n b¶n? (Häc sinh dùa trªn cét thø 3 trong s¬ ®å trang 16 ®Ó tr¶ lêi) Gi¸o viªn cho häc sinh ®äc phÇn ghi nhí trong SGK Ho¹t ®éng 4 - Gi¸o viªn nªu cô thÓ râ rµng yªu cÇu cña bµi tËp (Häc sinh thùc hiÖn nhanh b»ng miÖng) - H·y nªu yªu cÇu cña bµi tËp 1? (C¸c tæ sau th¶o luËn tr×nh bµy ®¸p ¸n lªn b¶ng con. Gi¸o viªn nhËn xÐt bµi lµm cña HS) Bµi tËp 2: TruyÒn thuyÕt Con Rång Ch¸u tiªn thuéc ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo? V× sao I. Bµi häc: Giao tiÕp: - VÝ dô: Con ®· lµm bµi tËp c« giao ch­a ? - Con lµm råi mÑ ¹. - Ghi phÇn ghi nhí theo ND Ghi nhí SGK/17 2. V¨n b¶n: - VÝ dô: Ai ¬i gi÷ chÝ cho bÒn Dï ai xoay h­íng ®æi nÒn mÆc ai. (Ca dao) - Môc ®Ých giao tiÕp: Khuyªn nguêi ta nªn bÒn chÝ - Chñ ®Ò: Con ng­êi cÇn bÒn chÝ mÆc cho ng­êi thay ®æi - Liªn kÕt: Theo tr×nh tù hîp lý, cã vÇn ®iÖu (bÒn – nÒn) Ghi nhí SGK/17 + Ghi râ néi dung 2. C¸c kiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t. a. Tù sù: Môc ®Ých giao tiÕp: KÓ diÔn biÕn sù viÖc (truyÖn Con Rång, ch¸u Tiªn) b. Miªu t¶: Môc ®Ých giao tiÕp: t¸i hiÖn tr¹ng th¸i sù vËt con ng­êi. (T¶ c¶nh s©n tr­êng) c. BiÓu c¶m: Môc ®Ých giao tiÕp: bµy tá t×nh c¶m, c¶m xóc. (Nªu c¶m nghÜ nh©n vËt Th¸nh Giãng) d. NghÞ luËn: Môc ®Ých giao tiÕp bµn luËn nªu ý kiÕn (Uèng n­íc nhí nguån) ®. ThuyÕt minh: Môc ®Ých giao tiÕp: Giíi thiÖu ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, ph­¬ng thøc vÝ dô: Bµi tËp ® f. Hµnh chÝnh c«ng vô: Môc ®Ých giao tiÕp thÓ hiÖn quyÒn h¹n tr¸ch nhiÖm gi÷a ng­êi vµ ng­êi (vÝ dô: §¬n tõ, b¸o c¸o) * Ghi nhí SGK/17 II. LuyÖn tËp: C©u 1: C¸c ®o¹n v¨n, th¬ d­íi ®©y thuéc ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo? a. Tù sù b. Miªu t¶ c. NghÞ luËn d. BiÓu c¶m ®. ThuyÕt minh Bµi 2/18: TruyÒn thuyÕt “Con Rång ch¸u tiªn” thuéc kiÕu v¨n b¶n tù sù V×: kÓ l¹i diÔn biÕn c¸c sù viÖc kú l¹ liªn quan ®ªn nguån gèc cao quý vµ thiªng liªng cña d©n téc ViÖt Nam 4. Cñng cè: Gi¸o viªn cho häc sinh nh¾c l¹i phÇn ghi nhí SGK 5. DÆn dß: - Häc phÇn ghi nhí SGK trang 17 - Lµm bµi tËp 3,4 trang 9 s¸ch bµi tËp - So¹n: Thanh Giãng C. Rót kinh nghiÖm: ******************************************* Ngµy so¹n: Ngµy so¹n 27 th¸ng 8 n¨m 2008 TuÇn 2: TiÕt 5 th¸nh giãng (TruyÒn thuyÕt) A. Môc ®Ých bµi häc: Gióp häc sinh: 1, KiÕn thøc:- N¾m ®­îc néi dung, ý nghÜa vµ mét sè nÐt nghÖ thuËt tiªu biÓu cña truyÖnTh¸nh Giãng 2, Th¸i ®é;- BiÕt yªu quý, kÝnh träng nh÷ng ng­×­ yªu quª h­¬ng lu«n s¶ th©n v× d©n téc. 3, KÜ n¨ng:- LuyÖn kü n¨ng: §äc, kÓ, tãm t¾t truyÖn, t×m hiÓu, ph©n tÝch nh©n vËt trong truyÒn thuyÕt. B.chuÈn bÞ: 1, GV: chuÈn bÞ bµi 2, Häc sinh: ChuÈn bÞ bµi tr­íc khi ®Õn líp. C. Tæ chøc giê häc: 1. æn ®Þnh: §iÓm diÖn 2.Bµi cò: V¨n b¶n lµ g×? C¸c kiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t t­¬ng øng? 3.Bµi míi: - GIíi thiÖu bµi: Chñ ®Ò ®¸nh giÆc cøu n­íc th¾ng lîi lµ chñ ®Ò lín, c¬ b¶n, xuyªn suèt lÞch sö VHVN nãi chung, VHDG ViÖt Nam nãi riªng. Th¸nh Giãng lµ truyÖn d©n gian rÊt tiªu biÓu vµ ®éc ®¸o cña chñ ®Ò nµy. TruyÖn kÓ vÒ ý thøc vµ søc m¹nh ®¸nh giÆc cã tõ rÊt sím cña ng­êi ViÖt cæ. Thanh Giãng cã nhiÒu chi tiÕt nghÖ thuËt hay vµ ®Ñp. C©u chuyÖn d©n gian nµy ®ãng vai trß quan träng trong viÖc gi¸o dôc lßng yªu n­íc vµ b¶o vÖ truyÒn thèng anh hïng d©n téc qua c¸c thêi ®¹i cho ®Õn ngµy nay. Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 1: - Gi¸o viªn h­íng dÉn ®äc v¨n b¶n. Cho 4 häc sinh ®äc v¨n b¶n -> nhËn xÐt c¸ch ®äc. - H­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu chó thÝch SGK - TruyÖn chia lµm mÊy phÇn? Mçi phÇn tõ ®©u ®Õn ®©u? ý chÝnh tõng phÇn -Theo em truyÖn Thanh Giãng cã mÊy nh©n vËt? Ai lµ nh©n vËt chÝnh? - PhÇn ®Çu truyÖn giíi thiÖu nh©n vËt nµo tr­íc? C¸ch giíi thiÖu kh¸c “CRCT” ë chç nµo? - CËu bÐ Th¸nh Giãng ra ®êi trong tinh huèng nµo? (bµ l·o ­ím ch©n vµo vÕt ch©n l¹, thô thai 12 th¸ng sinh cËu bÐ, ba tuæi kh«ng biÕt nãi, biÕt c­êi, biÕt ®i) - Nh÷ng chi tiÕt nµy cã tÝnh chÊt nh­ thÕ nµo? - NhËn xÐt vÒ sù ra ®êi cña cËu bÐ? CËu bÐ lµ mét ng­êi nh­ thÕ nµo? (Häc sinh tr¶ lêi, GV chèt ý ghi b¶ng) Ho¹t ®éng 3: - Nghe tiÕng sø gi¶, Giãng nãi g× víi mÑ? Víi sø gi¶? Giãng xin c¸c vËt Êy ®Ó lµm g×? T×nh c¶m cña Giãng ®èi víi ®Êt n­íc ra sao? Sau khi gÆp sø gi¶ th× Giãng thÕ nµo? Ngoµi «ng bµ l·o, ai ®·