Giáo án Ngữ văn 6 - Tuần 5

Soạn : Giảng : Tiết 17 + 18 : Viết bài tập làm văn số 1 . Mục tiêu : Giúp HS : - Kể được 1 câu chuyện có ý nghĩa bằng lời văn của mình , có bố cục hợp lý . - Rèn luyện kỹ năng tư duy , kỹ năng viết văn tự sự . - GD HS ý thức tự giác độc lập suy nghĩ khi làm bài . B. Chuẩn bị : - Thầy : sgk , giáo án : Đề bài , đáp án , biểu điểm . - Trò : Ôn lý thuyết văn tự sự – vở , bút . C. Tiến trình dạy học : a. Tổ chức : 6 b. Các hoạt động dạy học : 1. Đề bài : Em hãy kể về một thầy giáo hoặc cô giáo mà em quý mến . 2 . Đáp án : a. Mở bài : - Giới thiệu về thầy cô giáo mà em quý mến ( tên ,tuổi nghề nghiệp ,chỗ ở ) b. Thân bài : - Hình dáng , giọng nói , tính tình , cử chỉ . - Kể về sự việc gây ấn tượng sâu sắc nhất cho em . - Nêu cảm xúc , suy nghĩ của em về thầy, cô giáo . c. Kết bài : Khẳng định lại tình cảm , ấn tượng của em về thầy cô giáo . 3 . Biểu điểm : - Điểm 9, 10 : Đảm bảo ND ,t hứ tự kể , ngôi kể , lời văn có cảm xúc – trình bày khoa học . - Điểm 7,8 : Đảm bảo ND , thứ tự kể , ngôi kể , lời văn có cảm xúc , trình bày khoa học , còn mắc 2,3 lỗi chính tả . - Điểm 5,6 : Đảm bảo ND , đôi chỗ diễn đạt chưa mạch lạc , còn mắc 4,5 lỗi chính tả - Điểm 3,4 : ND chưa thật đầy đủ , diễn đạt chưa lưu loát , còn mắc lỗi chính tả , trình bày chưa khoa học . - Điểm 1, 2 : Chưa đảm bảo ND và hình thức . - Điểm o : Bỏ giấy trắng . 3 . Củng cố : - Thu bài . - Nhận xét giờ viết bài của HS . 4. Hướng dẫn học bài : - Ôn tập lý thuyết văn kể chuyện . - Tập kể chuyện bằng lời văn của em . - Đọc , soạn bài : Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ . Soạn : Giảng : Tiết 19 : Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ . A. Mục tiêu : Giúp HS hiểu được : - Khái niệm về nghĩa của từ – Hiện tượng chuyển loại của từ – Nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ . - Rèn kỹ năng nhận biết , phân tích , vận dụng làm bài tập . - GD HS ý thức say mê học tập bộ môn . B. Chuẩn bị : - Thầy : sgk , giáo án , bảng phụ . - Trò : Đọc , soạn bài : theo hệ thống câu hỏi sgk . C. Tiến trình dạy học : a. Tổ chức : ( 1’ ) 6 b. Các hoạt động dạy học : Hoạt động của thầy và trò . TG Nội dung . HĐ1 : Kiểm tra bài soạn của HS – nhận xét ý thức chuẩn bị bài ở nhà . HĐ2 : Giới thiệu bài : Trong TV ngữ nghĩa của từ rất đa dạng – 1 từ có nhiều nét nghĩa khác nhau – Vậy từ nhiều nghĩa là gì ? Và hiện tượng chuyển nghĩa của từ ntn ? Chúng ta sẽ cùng nhau đi tìm hiểu : HĐ3 : HD HS tìm hiểu KN từ nhiều nghĩa GV nhắc lại KN về từ ? Nghĩa của từ là gì - HD HS quan sát - đọc bài thơ trên bảng phụ . ? Trong bài thơ có bao nhiêu từ : chân ? ( có 5 từ chân ) . ? Theo em từ chân có nghĩa là gì ? (chân (1 ) : ? Các từ chân trong VD trên được hiểu với các nghĩa ntn ? + Chân ( 2 ) com pa : giúp com pa quay... + Chân (3 ) gậy : dùng để đỡ bà + Chân ( 4 ) kiềng : để đỡ thân kiềng . + Chân ( 5 ) bàn : dùng để đỡ thân bàn ,mặt bàn . ? Từ Chân có mấy nghĩa ? ( 5 ) ? Nghĩa nào là nghĩa gốc ? Chân ( 1 ) ? Nghĩa nào là nghĩa chuyển ? ( chân 2, 3, 4, 5, 4, ) ---> Từ chân là từ nhiều nghĩa . ? Em hãy tìm 1 số từ có nhiều nghĩa như từ chân ? + Mắt : mắt na , mắt dứa , mắt mía ... + Mũi : mũi thuyền , mũi kiếm , mũi Cà Mau ... ? Qua tìm hiểu em có thể rút ra kết luận gì ? -- HS đọc ghi nhớ sgk : HĐ4 : HD HS tìm hiểu hiện tượng chuyển nghĩa của từ : - HS đọc VD sgk - ? Tìm mối quan hệ giữa các nghĩa của từ chan trong các câu sau : ( GV ghi ) chân : -- chân người -- chân bàn -- chân kiềng -- chân tường HS : có cùng chung 1 đặc điểm : bộ phận dưới cùng tiếp giáp và bám chắc với đất . ? Qua VD này em thấy từ chân có mấy nghĩa ? 2 nghĩa : – nghĩa gốc ( chính ) - nghĩa bóng ( chuyển ) ? Nghĩa gốc là gì ? nghĩa gốc xuất hiện khi nào ? ? Nghĩa chuyển là gì ? ? Một từ thông thường được dùng mấy nghĩa ? ?Từ chân trong bài thơ : những cái chân được dùng theo mấy nghĩa ? ( 2 nghĩa ) : nghĩa gốc và nghĩa chuyển . ? Vậy hiện tượng chuyển nghĩa của từ là gì ? ( HS phát biểu – nhận xét – GV chốt – HS đọc ghi nhớ sgk ) . HĐ5 :HD HS luyện tập : HS đọc yêu cầu của bài tập 1 – thảo luận cặp – nêu ý kiến – nhận xét – GV chốt B P : Bài 3 :HSthảo luận bàn -đại diện nêu ý kiến – nhận xét – GV uốn nắn : HĐ6 : Củng cố : HĐ7 : Hướng dẫn học bài : 4’ 1’ 14’ 10’ 10’ 3’ 2’ I. Từ nhiều nghĩa : 1. Ví dụ : 2. Nhận xét : - Chân là bộ phận dưới cùng của người hay vật để đi hay đứng . - Từ có thể có nhiều nghĩa . 3 . Ghi nhớ : sgk . II . Hiện tượng chuyển nghĩa của từ : 1 .Ví dụ : sgk . 2. Nhận xét : - Nghĩa gốc ( đen ) là nghĩa chính – xuất hiện từ đầu , là cơ sở để nảy sinh nghĩa khác - Nghĩa chuyển là nghĩa được hình thành trên cơ sở của nghĩa gốc . - Thông thường từ chỉ có 1 nghĩa ,nhưng cũng có những từ được hiểu theo các nghĩa khác nhau ( nghĩa chuyển ) . 3. Ghi nhớ : sgk . III. Luyện tập : 1. Bài 1 : Ba từ chỉ bộ phận cơ thể –VD về sự chuyển nghĩa của chúng : - Đầu : - đau đầu , nhức đầu . - đầu sông ,đầu nhà . - đầu mối đầu tiên ... - Mũi : - mũi lõ , mũi tẹt . - mũi kim ,mũi kéo . - mũi đất ... - Tay : - cánh tay ,bàn tay . - tay súng ,tay chèo , tay ghế ... 2. Bài 3 : Một số hiện tượng chuyển nghĩa của từ TV : a. Chỉ sự vật thành chỉ hành động : - cái cưa --> cưa gỗ . b. Chỉ hành động thành chỉ đơn vị : - gánh củi đi --> một gánh củi . * Từ nhiều nghĩa . * Hiện tượng chuyển nghĩa của từ . * Học thuộc 2 ghi nhớ sgk . *Làm bài tập 2 , 4 sgk . * Đọc ,soạn bài : Lời văn đoạn văn tự sự theo hệ thống câu hỏi sgk . Soạn : Giảng : Tiết 20 : Lời văn đoạn văn tự sự . A.Mục tiêu : Giúp HS hiểu được : - Hình thức lời văn kể người , kể việc , chủ đề và liên kết trong đoạn văn –xây dựng được đoạn văn giới thiệu , kể chuyện sinh hoạt hàng ngày . - Rèn kỹ năng nhận biết các hình thức các kiểu câu thường dùng trong việc giới thiệu nhân vật , sự việc , kể việc – nhận ra mối quan hệ giữa các câu trong đoạn văn –xây dựng đoạn văn giới thiệu nhân vật , kể việc . - GD HS lòng say mê học tập bộ môn . B. Chuẩn bị : - Thầy : sgk , giáo án , BP . - Trò : Đọc , soạn bài : theo hệ thống câu hỏi sgk . C. Tiến trình dạy học : a. Tổ chức : ( 1’ ) 6 b. Các hoạt động dạy học : Hoạt động của thầy và trò . TG Nội dung . HĐ1 : ? Nêu hiện tượng chuyển nghĩa của từ ? Kể 3 từ chỉ bộ phận cơ thể con người có từ nhiều nghĩa ? HĐ2 :Giới thiệu bài : Trong các giờ học trước các em đã tìm hiểu và biết cách lập dàn bài - Để bài văn tự sự được hay ,hấp dẫn người đọc thì việc xây dựng lời văn , đoạn văn ,t a phải chú ý đến điều gì ? Chúng ta sẽ cùng nhau đi tìm hiểu bài : HĐ3 : HD HS tìm hiểu lời văn , đoạn văn: - HS đọc đoạn văn 1,2 sgk . ? Đoạn 1 có mấy câu ? ( 2 ) ? Câu 1 giới thiệu nhân vật nào ? ( Hùng Vương , Mỵ Nương ) ? Em có nhận xét gì về cách giới thiệu này ? ? Câu 2 giới thiệu điều gì ? ( Vua cha yêu thương ... muốn kén cho con ...) – tình cảm , nguyện vọng ... Các câu trong đoạn văn giới thiệu ntn ? ( hợp lý ,chặt chẽ ) ? Có thể đảo lộn các câu được không ? không ) ? Đoạn văn 2 gồm mấy câu ? ( 6 ) ? Đoạn văn 2 giới thiệu nhân vật nào ? (ST –TT ) ? Mục đích giới thiệu ? ? Qua đó em thấy lời văn tự sự giới thiệu nhân vật ntn ? - HS đọc đoạn văn 3 sgk (59 ) ; ? Lời văn trên dùng những từ loại gì để kể hoạt động của nhân vật ? ( từ loại chủ yếu ) ( động từ ) ? Hành động được kể theo thứ tự nào ? (mức đọ từ thấp --> cao ) ? Hành động đó đem lại kết quả gì ? ( nước ngập ruộng đồng ) ? Qua tìm hiểu em thấy lời văn kể sự việc ntn ? --> ? Em có nhận xét gì về lời văn tự sự ,đoạn văn tự sự ? ( HS : phát biểu – nhận xét -đọc phần 1 ghi nhớ sgk t -59 ) . - HS đọc đoạn văv 1,2 ,3 sgk : ? Mỗi đoạn văn diễn đạt ý chính nào ? ( biểu đạt ý chính nào ? ) ? Gạch dưới câu biểu đạt ý chính ấy ? ? Để diễn đạt ý chính người kể đẫ kể các ý phụ ntn ? (kể sự việc theo thứ tự có trước có sau --> giới thiệu từng người đều có tài nhưng không giống nhau . --> Để viết đoạn văn tự sự ta làm ntn ? ? Tại sao người ta gọi đó là câu chủ đề ? ( ý chính ) ? Chỉ ra các ý phụ và mối quan hệ của chúng với ý chính ? ? --> Kết cấu của 1 đoạn văn tự sự ntn ? ( HS phát biểu –nhận xết - đọc phần 2 - ghi nhớ ) . ? Em hiểu lời văn ,đoạn văn tự sự ntn? ( HS phát biểu –nhận xét - đọc cả 2 phần ghi nhớ sgk ) HĐ4 : HD HS luyện tập : - Chia lớp làm 4 nhóm : làm bài 1 , 2 : + Nhóm 1 : bài 1.a . + Nhóm 2 : bài 1. b . + Nhóm 3 : bài 1.c . + Nhóm 4 : bài 2 . - Đại diện các nhóm nêu ý kiến –nhận xét - đáp án của GVtrên bảng phụ ) HĐ5 : Củng cố : HĐ6 : Hướng dẫn học bài : 4’ 1’ 24’ 10’ 3’ I. Lời văn , đoạn văn : 1. Lời văn giới thiệu nhân vật : * Đoạn văn 1 , 2 - sgk *. Nhận xét : - Giới thiệu về nhân vật và tư tưởng ,tình cảm . * Đoạn văn 2 –sgk : * Nhận xét : - Giới thiệu lai lịch , tài năng . --> Khi kể có thể giới thiệu nhân vật , lai lịch, quan hệ tính tình . 2. Lời văn kể sự việc : - Kể các hành động, việc làm ,kết quả, sự thay đổi do hành động đem lại . 3. Đoạn văn : - Đoạn 1 : Vua Hùng kén rể . - Đoạn 2 : Hai người đến cầu hôn , đều có tài năng xứng đáng làm rể vua Hùng . - TT đến sau ,không lấy được vợ ,đùng đùng nổi giận ,đem quân đuổi theo đòi cướp Mỵ Nương ...dâng nước đánh ST . - Mỗi đoạn văn thường có 1 ý chính diễn đạt thành 1 câu --> câu chủ đề . - Các câu khác diễn đạt ý phụ dẫn đến ý chính hoặc giải thích cho ý chính . *Ghi nhớ : sgk( 59 ) . II. Luyện tập : 1. Bài 1 : ý chính của mỗi đoạn văn – câu chủ đề : a. Cậu chăn bò rất giỏi . b. Hai cô chị ác nghiệt ,kiêu kỳ ... cô em út hiền lành ...với Sọ Dừa rất tử tế . c. Và tính cô cũng như tuổi cô còn trẻ con lắm . 2. Bài 2 : Câu 1 sai về sự việc diễn ra không theo thứ tự lôgíc . *. Lời văn ,đoạn văn tự sự . - Cách viết đoạn văn tự sự . * . Học thuộc ghi nhớ . - .Đọc ,soạn bài : Thạch Sanh theo hệ thống câu hỏi sgk : để thấy được sự đối lập về tính cách của T S và Lý Thông .