Giáo án Ngữ văn 7 - Bài: Những trò lố hay là va-Ren và Phan Bội Châu

Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu (Nguyễn ái Quốc) A- Mục tiêu bài học: Giúp HS: - Hiểu đợc giá trị của đoạn văn trong việc khắc họa sắc nét 2 nhân vật Va ren và Phan Bội Châu với 2 tính cách, đại diện cho 2 lực lợng XH phi nghĩa và chính nghĩa- Thực dân Pháp và nhân dân Việt Nam, hoàn toàn đối lập nhau trên đất nớc ta thời Pháp thuộc. - Rèn kĩ năng kể chuyện và phân tích nhân vật trong quá trình so sánh đối lập. B- Chuẩn bị: - Đồ dùng: Bảng phụ - Những điều cần lu ý: Tìm hiểu về cuộc đời của Phan Bội Châu, đặc biệt là từ khi ngời chí sĩ yêu nớc dấn thân vào cuộc Cách mạng cứu nớc cho đến ngày bị bắt về nớc 1925. C- Tiến trình tổ chức dạy - học: I- ổn định tổ chức: II- Kiểm tra: Em hãy nêu những nét đặc sắc về ND, NT của văn bản Sống chết mặc bay ? III- Bài mới: Nguyễn ái Quốc là tên c.tịch HCM (1919-1945). Trên đất nớc Pháp từ 1922-1925, bút danh Nguyễn ái Quốc đã gắn với tờ báo Ngời cùng khổ và nhiều tp xuất sắc khác trong đó có Những trò lố hay là Va ren và Phan Bội Châu - viết 1925. Hoạt động của thầy-trò Nội dung kiến thức - Dựa vào chú thích*, em hãy giới thiệu 1 vài nét về tác giả và tác phẩm ? - Gv: Đây là truyện ngắn hiện đại đợc viết bằng tiếng Pháp. - Hớng dẫn đọc: Đọc với giọng kể chuyện vừa bình thản, vừa dí dỏm hài hớc. - Giải nghĩa từ khó. - Đây là truyện ngắn đợc sáng tạo bằng h cấu: nghĩa là tởng tợng từ cái có thật. Vậy theo em chuyện gì có thật ? Chuyện gì là do tởng tợng mà có ? - Em hiểu những trò lố trong truyện này là những trò nhw thế nào ? Ai là tác giả của những trò lố đó ? - GV: Truyện hoàn chỉnh gồm có 4 đoạn. Đ2,3 kể chuyện Va ren đến Sài Gòn sau đó ra Hà Nội và dừng lại ở Huế. Đoạn trích trong sgk chỉ giữ lại đoạn 1,4. - Truyện đợc kể theo trình tự nào ? - Truyện có những nhân vật chính nào ? - Ta có thể chia VB thành mấy phần ? - HS đọc phần đầu. - GV: Mở đầu truyện, tác giả đã giới thiệu với chúng ta nhân vật Va ren và việc y sang Đông Dơng nhận chức toàn quyền. Đây là phần mở đầu giới thiệu nhân vật và tình huống truyện. - Nhân vật Va ren đợc giới thiệu bằng một lời hứa, đó là lời hứa gì ? - Tại sao lại là nửa chính thức hứa ? mà không phải là chính thức hứa ? (Hứa không chính thức để dễ thay đổi ý). - Em có nhận xét gì về lời hứa của Va ren ? - Hắn hứa như vậy để nhằm mđ gì ? (gây uy tín). - Vì sao hắn phải hứa nh vậy ? (là do sức ép của công luận ở Pháp và ĐD. - Va ren hứa sẽ chăm sóc cụ Phan Bội Châu đến khi nào ? - Em hiểu thế nào là yên vị ? (ngồi yên vào chỗ). - Qua việc hứa này ta hiểu gì về Va ren? - GV: Qua đoạn mở đầu, Va ren hiện lên nh 1 nhân vật trào phúng. Khi ngời kể chuyện tự đặt câu hỏi: Giả thử cứ cho rằng 1 vị toàn quyền ĐD mà lại biết giữ lời hứa đi chăng nữa, thì chúng ta vẫn đợc phép tự hỏi: - Đây là lời kể hay lời bình, của ai ? - Cách dùng từ của tác giả ở lời bình này có gì đáng chú ý ? - Qua lời bình, ta thấy đợc thái độ và tình cảm gì của tác giả đối với Va ren ? - GV: Một lời hứa không đáng tin. Đó là 1 khía cạnh của trò lố bịch trớc khi gặp Phan Bội Châu Bây giờ chúng ta sẽ theo dõi tiếp, theo dõi bằng đôi cánh của trí tởng tợng, những trò lố chính thức của Va ren. - Hai nhân vật Va ren và Phan Bội Châu đợc giới thiệu qua những chi tiết nào ? (Va ren: con ngời phản bội giai cấp vô sản Pháp, con ngời bị đuổi ra khỏi tập đoàn, con ngời ruồng bỏ quá khứ, lòng tin giai cấp, kẻ phản bội nhục nhã. Phan Bội Châu: con ngời đã hi sinh cả gia đình và của cải, con ngời bị kết án tử hình vắng mặt, con ngời đang bị đầy đọa trong nhà giam, ngày đêm bị bóng dáng máy chém đe dọa vì tội yêu nớc, vị anh hùng xả thân vì đọc lập). - Khi giới thiệu lai lịch của 2 nhân vật, tác giả đã sử dụng biện pháp NT gì ? - Qua lời giới thiệu 2 nhân vật đợc hiện lên nh thế nào? - Từ đó ta thấy đợc thái độ gì của tác giả đối với nhân vật ? - Va ren đã tuyên bố và khuyên Phan Bội Châu những gì ? - Số lợng lời văn dành cho việc khắc họa nhân vật Va ren nhiều hay ít ? Điều đó thể hiện dụng ý gì của tác giả ? - Bằng chính lời lẽ của mình, Va ren đã bộc lộ nhân cách nào của y ? - Cũng bằng lời lẽ đó, Va ren đã bộc lộ thực chất lời hứa chăm sóc Phan Bội Châu nh thế nào ? (Không phải vì giúp đỡ Phan Bội Châu mà là ép buộc cụ từ bỏ lí tởng và DT mình. Không phải vì tự do của Phan Bội Châu mà vì quyền lợi của nớc Pháp, trực tiếp là danh dự của Va ren. Lời hứa chăm sóc Phan Bội Châu không chỉ là lời hứa suông mà còn là trò bịp bợm, đáng cời). - Trớc những lời lẽ của Va ren thì Phan Bội Châu nh thế nào ? - Em có nhận xét gì về thái độ im lặng dửng dng của Phan Bội Châu ? - Khi kể và tả về thái độ của 2 nhân vật này, tác giả đã sử dụng phơng thức nào ? - GV: Đây là 1 bút pháp, 1 cách viết vừa tả vừa gợi, rất thâm thúy, sinh động, lí thú. - Qua lời miêu tả ta thấy Phan Bội Châu hiện lên là ngời nh thế nào ? - GV: Với kẻ thù ngòi bút Nguyễn ái Quốc mang tính chiến đấu mạnh mẽ. Còn với ngời anh hùng dân tộc ngòi bút ấy mềm mại, nâng niu, trân trọng. Tuy không miêu tả chi tiết, song hình tợng Phan Bội Châu vẫn rõ nét, luôn song hành với nhân vật Va ren nh 1 đối xứng của 2 màu sắc đối chọi nhau trong một họa phẩm. - Hs đọc phần 3. - Thái độ của Phan Bội Châu thể hiện qua chi tiết nào ? - Em có suy nghĩ gì về cái nhếch mép chỉ diễn ra 1 lần của Phan Bội Châu và lời bình của tác giả cho đó là cái mỉm cời kín đáo, vô hình ? (Sự đối đáp không bằng lời mà bằng cử chỉ). - Đoạn cuối có chi tiết: Sự việc này có thật hay do tác giả tởng tợng ? Chi tiết tởng tợng này có ý nghĩa gì ? (Đoạn cuối là h cấu tởng tợng mang tính NT cao). - Tại sao lại tách ra thêm 1 phần TB ? (Tách nh vậy là để tạo ra cách dẫn truyện hóm hỉnh, thú vị làm tăng thêm ý nghĩa của vấn đề). - Các biểu hiện đó cho thấy Phan Bội Châu đã có thái độ nh thế nào đối với Va ren ? - Thái độ ấy toát lên đặc điểm nào trong nhân cách của Phan Bội Châu ? - Em hãy nêu những nét đặc sắc về ND, NT của VB ? - Em có nhận xét gì về đặc điểm văn chơng của Nguyễn ái Quốc - Hồ Chí Minh? - Giải thích cụm từ "Những trò lố" trong nhan đề tác phẩm? I- Đọc tìm hiểu chung: 1- Tác giả: Nguyễn ái Quốc (1890-1969), quê Kim Liên- Nam Đàn- Nghệ an. - Là lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, là nhà văn, nhà thơ, là danh nhân văn hóa thế giới. 2- Tác phẩm: Đăng trên báo Ngời cùng khổ số 36-37, năm 1925. II-Đọc- Hiểu văn bản: - Chuyện có thật: nhân vật Va ren- toàn quyền Pháp tại Đông Dơng, Phan Bội Châu - nhà yêu nớc đang bị bắt giam tại Hà Nội, phong trào đấu tranh đòi thả Phan Bội Châu. - Chuyện tởng tợng: Cuộc tiếp kiến của Va ren và Phan Bội Châu. - Trò lố: là trò nhố nhăng, bịp bợm, đáng cời của Va ren- ngời hứa sang Việt Nam chăm sóc Phan Bội Châu. - Kể theo trình tự thời gian: từ khi Va ren xuống tàu đến khi tới xà lim giam cụ Phan Bội Châu tại HN. *Bố cục: 3 phần. - Từ đầu->bị giam trong tù: Lời hứa của Va ren với Phan Bội Châu. - Tiếp->không hiểu Phan Bội Châu: Cuộc gặp gỡ giừa Va ren và Phan Bội Châu. - Còn lại: Thái độ của Phan Bội Châu qua lời các nhân chứng. 1- Lời hứa của Va ren với Phan Bội Châu: - Ông Va ren đã nửa chính thức hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu. => Lời hứa mập mờ, chứa đựng sự hài hớc, lố bịch. - Ngài chỉ muốn chăm sóc đến khi nào yên vị thật xong xuôi ở bên ấy đã. =>Coi lời hứa không quan trọng bằng việc ổn định công việc của mình. - Liệu quan toàn quyền Va ren sẽ chăm sóc vụ ấy vào lúc nào và ra làm sao. -> Lời bình của tác giả, - Sử dụng 1 loạt từ nghi vấn =>Thể hiện thái độ mỉa mai, châm biếm, giễu cợt và khinh bỉ. 2-Cuộc gặp gỡ giữa Va ren và Phan Bội Châu : - Giới thiệu về 2 nhân vật có sự tơng phản đối kháng nhau: + Va ren là 1 tên toàn quyền, 1 kẻ bất lơng, là kẻ thống trị. + Phan Bội Châu chỉ là 1 ngời tù, 1 ngời Cách mạng vĩ đại nhng bị thất bại và bị đàn áp. =>Thể hiện thái độ khinh rẻ kẻ phản bội và ngợi ca ngời ngời yêu nớc. *Va ren: - Tôi đem tự do đến cho ông đây, hãy cộng tác, hãy hợp lực, ... - Để mặc đấy những ý nghĩ phục thù, ông và tôi nắm chặt tay... ->Số lợng từ ngữ lớn, hình thức ngôn ngữ trần thuật độc thoại- Có tác dụng khắc họa tính cách nhân vật. =>Là kẻ thực dụng đê tiện, xảo quyệt, dối trá, bẩn thỉu, sẵn sàng làm mọi thứ chỉ vì quyền lợi cá nhân. * Phan Bội Châu: - Im lặng dửng dng. =>Đó là thái độ coi thờng, khinh bỉ. -> Sử dụng phơng thức đối lập. =>Là ngời yêu nớc vĩ đại, hiên ngang, bất khuất. 3- Thái độ của Phan Bội Châu qua lời các nhân chứng: - Đôi ngọn râu mép của ngời tù nhếch lên 1 chút rồi lại hạ xuống ngay và cái đó chỉ diễn ra 1 lần thôi. - Mỉm cời 1 cách kín đáo và vô hình. - Phan Bội Châu nhổ vào mặt VR. ->H cấu tởng tợng -> Phan Bội Châu coi thờngvà khinh bỉ Va ren. =>Nhân cách cứng cỏi, kiêu hãnh, không chịu khuất phục kẻ thù. *Ghi nhớ: sgk (95 ). -Tác phẩm của Nguyễn ái Quốc - Hồ Chí Minh vừa mang tính NT cao, vừa mang tính tư tưởng, tính chiến đấu sắc bén. *Luyện tâp: IV. Hoạt động kết nối. Hướng dẫn học tập: - Học thuộc ghi nhớ, làm tiếp phần luyện tập. - Soạn bài: Ca Huế trên sông Hương.