Giáo án Ngữ văn 7 (chuẩn kiến thức) - Tiết 73 đến tiết 134

Ngày soạn : 4/01/2013 Ngày giảng : 07/01/2013. 7a Tiết 73 - Văn bản TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHÊN VÀ LAO ĐỘNG SẢN XUẤT I. Mục tiêu 1. Kiến thức: Giúp HS hiểu sơ lược thế nào là tục ngữ. Hiểu nội dung, một số hình thức nghệ thuật (kết cấu, nhịp điệu, cách lập luận và ý nghĩa của những câu tục ngữ đã học). 2. Kỹ năng: * Kĩ năng bài dạy: Học thuộc lòng tục ngữ, vận dụng thực tế cuộc sống. * Kĩ năng sống: - Tự nhận thức được những bài học kinh nghiệm về thiên nhiên, lao động sản xuất, con người, xã hội. - Ra quyết định: vận dụng các bài học kinh nghiệm đúng lúc, đúng chỗ. 3. Thái độ : HS thêm yêu thiên nhiên và lao động. II. Chuẩn bị - GV : SGK, SGV, bài soạn, bảng phụ và tài liệu tham khảo - HS : Soạn bài và n/c bài. III. Tiến trình giờ dạy 1- Kiểm tra bài cũ(4’): Kiểm tra vở bài tập của học sinh 2- Bài mới * Giới thiệu bài: Tục ngữ là một thể loại của văn học dân gian. Nó được ví là kho báu của kinh nghiệm và trí tuệ dân gian. Là “túi khôn dân gian vô tận”. Tục ngữ mang tính trí tuệ, triết lý nhưng bắt rễ từ cuộc sống sinh động, phong phú nên khô khan mà như “cây đời xanh tươi”.Vậy những kinh nghiệm mà tục ngữ đúc rút được đó là kinh nghiệm gì? Có ý nghĩa gì?... Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức * Hoạt động 1:(3’) ?) Em hiểu như thế nào về tục ngữ? – 2 HS ?) Cách hiểu ý nghĩa của tục ngữ? - 2 cách Nghĩa đen Nghĩa bóng I. Khái niệm tục ngữ 1. Hình thức: Là những câu nói ngắn gọn, có kết cấu bền vững, có hình ảnh, nhịp điệu 2. Nội dung: Những kinh nghiệm về tự nhiên, lao động sản xuất con người, xã hội (nghĩa đen, nghĩa bóng) * Hoạt động 2:(5’) - Gọi 2 HS đọc -> GV đọc lại toàn bài - GV cùng HS tìm hiểu những từ khó ?) Những câu nào nói về thiên nhiên? Những câu nào diễn tả lao động sản xuất? + Thiên nhiên: Câu 1 -> Câu 4 + Lao động sản xuất: Câu 5 -> Câu 8 ?) Tại sao những câu tục ngữ trên lại gộp trong một VB. - Các hiện tượng tự nhiên (mưa, nắng, bão, lụt) có liên quan trực tiếp đến sản xuất (trồng trọt, chăn nuôi) II. Đọc - Hiểu văn bản. 1. Đọc, tìm hiểu chú thích 2. Kết cấu, bố cục * Hoạt động 3 :(18’) ?) Đọc lại câu 1 và phân tích nội dung, nghệ thuật của câu tục ngữ - PhÐp ®èi: §ªm – ngµy Th¸ng 5 – Th¸ng 10 N»m – c­êi S¸ng – tèi - Nãi qu¸ Ch­a n»m ®· s¸ng Ch­a c­êi ®· tèi => NhÊn m¹nh ®Æc ®iÓm cña ®ªm th¸ng 5 vµ ngµy th¸ng 10 * GV: Tr­íc ®©y nh©n d©n ta ch­a cã m¸y mãc ®o thêi tiÕt nh­ng b»ng kinh nghiÖm, trùc gi¸c vµ vèn sèng hä ®· nãi mét c¸ch hån nhiªn, hãm hØnh nh÷ng nhËn xÐt ®óng vÒ ®é dµi cña ®ªm th¸ng 5 vµ ngµy th¸ng 10 (®ªm mïa hÌ, ngµy mïa ®«ng) ?) C©u tôc ng÷ muèn khuyªn ®iÒu g×? - Sö dông thêi gian cho hîp lÝ víi c«ng viÖc vµ gi÷ g×n søc kháe * §äc c©u 2 ?) Em hiÓu “mau sao th× n¾ng” nghÜa lµ g×? - §ªm nhiÒu sao th× h«m sau n¾ng ?) C©u tôc ng÷ sö dông nghÖ thuËt g×? T¸c dông? - VÇn l­ng : n¾ng – v¾ng - §èi gi÷a hai vÕ => NhÊn m¹nh sù kh¸c biÖt vÒ sao -> sù kh¸c biÖt vÒ n¾ng, m­a ?) Kinh nghiÖm ®­îc ®óc kÕt tõ hiÖn t­îng nµy lµ g×? Nh¾c nhë con ng­êi ®iÒu g×? - Tr«ng sao ®o¸n thêi tiÕt m­a n¾ng -> n¾m ®­îc thêi tiÕt ®Ó chñ ®éng s¾p xÕp c«ng viÖc * GV: Do tôc ng÷ dùa trªn kinh nghiÖm nªn kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®óng v× cã h«m Ýt sao nh­ng trêi kh«ng m­a. §Êy lµ kinh nghiÖm dù b¸o thêi tiÕt mïa hÌ cßn mïa ®«ng “nhiÒu sao th× m­a, th­a sao th× n¾ng” ?) C©u 3 cã ý nghÜa g×? Em hiÓu “R¸ng mì gµ” nh­ thÕ nµo? - R¸ng mì gµ: R¸ng vµng phÝa ch©n trêi: S¾p cã b·o ?) Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ b·o? - Giã, m­a to, ngËp lôt - Nhµ cöa, c©y cèi ®æ => Khuyªn d©n chñ ®éng gi÷ g×n nhµ cöa, hoa mµu * GV: X­a kia nhµ ë cña ng­êi n«ng d©n chñ yÕu b»ng tranh, r¹...ngµy nay ë vïng s©u, vïng xa ph­¬ng tiÖn th«ng tin cßn h¹n chÕ -> C©u tôc ng÷ cßn cã t¸c dông * §äc c©u 4 ?) Kinh nghiÖm nµo ®­îc rót ra tõ hiÖn t­îng “kiÕn bß th¸ng 7” - ThÊy kiÕn ra nhiÒu vµo th¸ng 7(©m lÞch) th× sÏ cã lôt ?) Qua c©u tôc ng÷ gióp em hiÓu g× vÒ t©m tr¹ng cña ng­êi n«ng d©n? - Lo l¾ng nhiÒu bÒ, ®Æc biÖt lµ thêi tiÕt ?) Bµi häc rót ra lµ g×? - §Ò phßng lò lôt sau th¸ng 7 ©m lÞch * GV: N¹n lò lôt th­êng xuyªn x¶y ra ë n­íc ta v× vËy nh©n d©n ph¶i cã ý thøc dù ®o¸n lò lôt tõ nhiÒu hiÖn t­îng tù nhiªn nh­: “ Giã bÊc hiu hiu, sÕu kªu th× rÐt “Th¸ng 7 heo may, chuån chuån bay th× b·o” *GV chuyÓn ý: 4 c©u tiÕp theo nªu lªn nh÷ng nhËn xÐt kinh nghiÖm vÒ ®Êt ®ai, ngµnh nghÒ trång trät kÜ thuËt lµm ruéng cña bµ con n«ng d©n ?) C©u 5 sö dông nghÖ thuËt g×? Kinh nghiÖm nµo ®­îc ®óc kÕt tõ c©u tôc ng÷ nµy? NhËn xÐt g× vÒ tõ ng÷? T¸c dông? - §èi vÕ: TÊc ®Êt – tÊc vµng -> §Êt quý h¬n vµng ?) C©u tôc ng÷ khuyªn chóng ta ®iÒu g×? - Khuyªn chóng ta ph¶i b¶o vÖ vµ gi÷ g×n ®Êt ®ai ?) ChuyÓn c©u tôc ng÷ nµy sang TV? - Thø 1 nu«i c¸ - Thø nh× lµm v­ên - Thø 3 lµm ruéng ?) Tôc ng÷ muèn x¸c ®Þnh tÇm quan träng hay lîi Ých cña 3 nghÒ trªn? - Lîi Ých ?) Bµi häc rót ra lµ g×? - Ph¶i khai th¸c tèt ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®Ó t¹o cña c¶i vËt chÊt * Liªn hÖ thùc tÕ ?) Em hiÓu c©u tôc ng÷ thø 7 nh­ thÕ nµo? Cã g× ®Æc biÖt trong c¸ch diÔn ®¹t? - S¾p xÕp vai trß c¸c yÕu tè trong nghÒ trång lóa liÖt kª -> Tæng kÕt, kh¼ng ®Þnh 4 bµi häc lín vÒ lµm ruéng cho n¨ng suÊt cao - C©u tôc ng÷ cßn cã ý nghÜa s©u s¾c khuyªn ng­êi n«ng d©n muèn mïa mµng béi thu cÇn ph¶i ®¶m b¶o 4 yÕu tè trªn ?) Em hiÓu “th×” vµ “thôc” ë c©u 8 nh­ thÕ nµo? - Th×: thêi vô - Thôc: ®Êt canh t¸c ?) Kinh nghiÖm ®­îc ®óc kÕt lµ g×? - Trång trät ph¶i ®¶m b¶o 2 yÕu tè nh­ng thêi vô ®Æt lªn hµng ®Çu ?) C©u tôc ng÷ nµy cã g× ®Æc biÖt? T¸c dông? - Gän vµ ®èi xøng -> nhÊn m¹nh 2 yÕu tè th×, vô... ?) C©u tôc ng÷ nµy ®i vµo thùc tÕ n«ng nghiÖp n­íc ta nh­ thÕ nµo? - CÇn gieo cÊy ®óng thêi vô, c¶i t¹o ®Êt ®ai sau khi canh t¸c... 3. Phân tích văn bản a. Những kinh nghiệm từ thiên nhiên * Câu 1 - Với cách nói quá và phép đối câu tục ngữ khẳng định đêm tháng 5, ngày tháng 10 rất ngắn để khuyên nhủ con người sử dụng thời gian cho hợp lý và bảo vệ sức khỏe của mình * Câu 2 - Câu tục ngữ dùng phép đói để đúc kết kinh nghiệm dự báo thời tiết nắng, mưa để sắp xếp công việc * Câu 3 - Câu tục ngữ là kinh nghiệm về dự báo thời tiết, khuyên người dân giữ gìn nhà cửa và hoa màu * Câu 4 - Bằng sự quan sát tỉ mỉ thấy kiến bò ra vào tháng 7 thì tháng 8 sẽ lụt => Cần chủ động để phòng chống 2. Những kinh nghiệm trong sản xuất * Câu 5 - Bằng hình ảnh so sánh, câu tục ngữ đề cao giá trị của đất và khuyên chúng ta phải biết bảo vệ, giữ gìn đất * Câu 6 - Câu tục ngữ khuyên nhủ, muốn làm giàu cần phải phát triển thủy sản * Câu 7 - Với phép liệt kê, câu tục ngữ khẳng định 4 bài học lớn về làm ruộng cho năng suất cao. * C©u 8 - C©u tôc ng÷ kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng cña 2 yÕu tè: thêi vô vµ søc lao ®éng cña con ng­êi t¹o nªn n¨ng suÊt béi thu *Ho¹t ®éng 4: (5’) ?) C¸c c©u tôc ng÷ cã c¸ch diÔn ®¹t ®éc ®¸o nh­ thÕ nµo? - Ng¾n gän, th­êng cã 2 vÕ ®èi xøng... ?) Néi dung, nghÖ thuËt cña bµi -> GV chèt -> Ghi nhí, gäi 1 HS ®äc IV. Tæng kÕt * Ghi nhí: sgk * Ho¹t ®éng 5:(5’) V. LuyÖn tËp * T×m mét sè c©u tôc ng÷ cã néi dung t­¬ng tù qua ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng kh¶ n¨ng næi bËt cña ng­êi d©n lao ®éng - Am hiÓu s©u s©u nghÒ n«ng - S½n sµng truyÒn b¸ kinh nghiÖm 1) Víi c¸ch nãi qu¸, phÐp ®èi, c¸c c©u tôc ng÷ ®óc kÕt nh÷ng kinh nghiÖm vÒ dù b¸o thêi tiÕt ®Ó khuyªn nhñ con ng­êi sö dông thêi gian cho hîp lý ®Ó b¶o vÖ søc kháe vµ ®êi sèng vËt chÊt, s¾p xÕp c«ng viÖc cho hîp lý 2) B»ng nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh, liÖt kª ng¾n gän, c¸c c©u tôc ng÷ khuyªn con ng­êi ph¶i yªu quý, b¶o vÖ ®Êt ®ai, biÕt tÝnh to¸n trong lao ®éng s¶n xuÊt ®Ó ®¹t ®­îc n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. 3. Cñng cè (3’) - C©u hái SGK 4. H­íng dÉn vÒ nhµ: (2’) - Häc thuéc lßng vµ ph©n tÝch 8 c©u tôc ng÷ - ChuÈn bÞ: Ch­¬ng tr×nh ®Þa ph­¬ng *. Rót kinh nghiÖm ...............…………………………………………………………………………… ...............…………………………………………………………………………… ...............…………………………………………………………………………… Ngày soạn : 05/01/2013 Ngày giảng : 09/01/2013. 7a Tiết 74. CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG VĂN & TẬP LÀM VĂN I. Mục tiêu 1. Kiến thức : Giúp HS ý thức sưu tầm tục ngữ, ca dao theo chủ đề và bước đầu biết chọn lọc, sắp xếp, tìm hiểu ý nghĩa của chúng. 2. Kỹ năng : * Kĩ năng bài dạy: Sưu tầm các câu TN * Kĩ năng sống: - Tự nhận thức được ý nghĩa của các câu tục ngữ và có ý thức sưu tầm ca dao, tục ngữ… 3. Thái độ : Tăng thêm tình cảm, sự hiểu biết về quê mình II.Chuẩn bị - Tư liệu về tục ngữ, ca dao có ở địa phương. III. Tiến trình giờ dạy 1- Kiểm tra bài cũ (5’) Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh 2- Bài mới Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức Hoạt động 1(15’) ?) Thế nào là tục ngữ? ?) Nhắc lại khái niệm về ca dao, dân ca? ?) Điểm chung giữa tục ngữ, ca dao, dân ca? - Là một thể loại của văn học dân gian I. Tục ngữ, ca dao, dân ca 1. Tục ngữ: Là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt và được vận dụng vào đời sống, suy nghĩ, lời nói hàng ngày 2. Ca dao: Là lời thơ của dân ca, là một thể thơ dân gian 3. Dân ca: Là những sáng tác kết hợp lời và nhạc (những câu hát dân gian) Hoạt động 2 (23’) ?) Em hiểu như thế nào về cụm từ “Lưu hành ở địa phương”? - Ca dao, tục ngữ có mặt được sử dụng ở địa phương chứ không phải là nói về địa phương - GV nêu yêu cầu về nội dung, cách sưu tầm, thời gian II. Yêu cầu sưu tầm 1. Giới hạn - Đông Triều – Quảng Ninh - 20 câu 2. Nguồn sưu tầm - Hỏi cha, mẹ, người già, nhà văn - Tìm trong sách báo địa phương 3. Nội dung - Nói về sản vật, di tích, thắng cảnh danh nhân, sự tích, từ ngữ địa phương 4. Cách sưu tầm - Chép vào vở hoặc sổ tay văn học - Phân loại: tục ngữ, ca dao, dân ca - Sắp xếp theo chữ cái a, b, c 5. Thời gian sưu tầm; 2 tuần -> 1 tháng 3. Củng cố: 4 Hướng dẫn về nhà(2’) - Chuẩn bị: Tìm hiểu chung về văn nghị luận *. Rút kinh nghiệm ...............……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….......................................................................................................................................................................................................................................................................... Ngày soạn : 05/01/2013 Ngày giảng : 09/01/2013. 7a Tiết 75 – Tập làm văn TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN NGHỊ LUẬN I. Mục tiêu 1. Kiến thức: Giúp HS hiểu được nhu cầu nghị luận trong đời sống và đặc điểm chung của văn bản nghị luận. 2. Kỹ năng : * Kĩ năng bài dạy: Nhận diện văn bản nghị luận. * Kĩ năng sống: - Suy nghĩ, phê phán, sáng tạo: phân tích, bình luận và đưa ra ý kiến cá nhân về đặc điểm, bố cục, phương pháp làm bài văn nghị luận. - Ra quyết định: lựa chọn cách lập luận, lấy dẫn chứng…khi tạo lập và giao tiếp hiệu quả bằng văn nghị luận. 3. Thái độ: Học tập nghiêm túc. II.Chuẩn bị - GV : Một số văn bản nghị luận, SGK, SGV, bài soạn. - HS : N/c bài trước. III. Tiến trình giờ dạy 1- Kiểm tra bài cũ (5’) ?) Thế nào là văn bản biểu cảm? 2- Bài mới Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức * Hoạt động 1:(15’) ?) Trong cuộc sống em có thường gặp các vấn đề như kiểu câu hỏi: - Vì sao em đi học? - Vì sao con người cần có bạn bè? - Vì sao em thích đọc sách? - Thế nào là sống đẹp? Nếp sống văn minh là gì? + Gọi 3 HS phát biểu + GV: Đó là những vấn đề phát sinh trong cuộc sống khiến ta phải bận tâm và cần giải quyết. ?) Khi gặp những câu hỏi đó, em có thể trả lời bằng các kiểu văn bản đã học như miêu tả, biểu cảm hay không? Vì sao? - Không. Vì Kể: mang tính chất cụ thể...hình ảnh Miêu tả: Dựng chân dung nhân vật Biểu cảm: Bộc lộ cảm xúc, tình cảm... ?) Vậy làm thế nào để trả lời được các câu hỏi như trên? Ta xét một ví dụ cụ thể “Thế nào là sống đẹp” - 2 HS trả lời -> GV chốt * Trước hết cần trả lời các câu hỏi ? Sống là gì? Đẹp là gì? ? Sống đẹp là sống như thế nào? Mục đích sống ra sao? ? Sống đẹp khác với sống không đẹp như thế nào? => Dùng lí lẽ, dẫn chứng xác thực, lập luận chính xác thì người đọc, người nghe mới hiểu rõ vấn đề, đồng tình... ?) Để trả lời những câu hỏi như thế, hàng ngày trên báo chí, đài phát thanh truyền hình em thường gặp những loại văn bản nào? Hãy kể tên một vài kiểu văn bản mà em biết? - ý kiến trong các cuộc họp, trong các bài xã luận, bình luận... I. Nhu cầu nghị luận và văn bản nghị luận. 1. Nhu cầu nghị luận = > trong cuộc sống thường gặp nhiều vấn đề nên sử dụng văn NL để giải quyết. * Hoạt động 2:(20’) - GV yêu cầu HS theo dõi văn bản “Chống nạn thất học” ?) Bác Hồ viết bài này nhằm mục đích gì? - Giết giặc dốt (là một trong 3 loại giặc sau CM T8: giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm) ?) Để thể hiện mục đích ấy bài viết nêu ra ý kiến gì? Những ý kiến đó được diễn đạt thành những luận điểm nào? Tìm các câu văn thể hiện? - Nạn thất học do chính sách ngu dân của thực dân Pháp đem lại - Người đọc thực hiện: Toàn dân Việt Nam - Luận điểm (nói cái gì?) + Nâng cao dân trí + Người VN phải hiểu quyền lợi và bổn phận của mình, phải có tri thức để xây dựng nước nhà Vì mong quan điểm của tác giả: khẳng định một ý kiến, một tư tưởng ?) Để ý kiến có sức thuyết phục, bài viết đã nêu lên những lí lẽ nào? Hãy liệt kê? ?) Vì sao dân ta ai cũng phải biết đọc, biết viết? Chống nạn mù chữ có thực hiện được không? Bằng cách nào? - Tình trạng thất học, lạc hậu trước CM T8 - Điều kiện có để người dân xây dựng đất nước - Làm Người biết chữ dạy người chưa biết chữ Chồng dạy vợ, anh dạy em Chủ dạy người làm Người phụ nữ cũng cần phải học ?) Câu văn nào thể hiện dẫn chứng? - 95% chính sách ngu dân của thực dân Pháp ?) Theo em ngoài luận điểm rõ ràng văn nghị luận cần phải đảm bảo những yêu cầu nào nữa? - Lí lẽ, dẫn chứng thuyết phục => Đây chính là nội dung ghi nhớ 2 ?) Tác giả có thể thực hiện mục đích của mình bằng văn kể chuyện, miêu tả, biểu cảm được không? Tại sao? - Không. Vì những kiểu văn bản trên không thể kêu gọi mọi người chống nạn thất học một cách đầy đủ chặt chẽ, rõ ràng... ?) Những tư tưởng quan điểm mà bài văn có giải quyết vấn đề đặt ra trong cuộc sống không? - Có -> văn bản mới có ý nghĩa - Yêu cầu HS đọc lại ghi nhớ. GV chốt kiến thức vừa học 2. Văn bản nghị luận - Đưa ra những luận điểm khẳng định một ý kiến hoặc một quan điểm - Vấn đề trong văn nghị luận đưa ra phải đề cập tới cuộc sống, xã hội 3. Ghi nhớ: sgk(9) 3. Cñng cè:(3’) ? V¨n nghÞ luËn cã vai trß nh­ thÕ nµo trong cuéc sèng? ? ThÕ nµo lµ v¨n b¶n nghÞ luËn? 4. H­íng dÉn vÒ nhµ:(2’) - Häc bµi, s­u tÇm thªm c¸c v¨n b¶n nghÞ luËn ®Ó häc - So¹n: Tôc ng÷ vÒ con ng­êi vµ x· héi *. Rót kinh nghiÖm ...............…………………………………………………………………………… ...............…………………………………………………………………………… Ngày soạn : 08/01/2013 Ngày giảng : 12/01/2013 Tiết 76 – Tập làm văn TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN NGHỊ LUẬN I. Mục tiêu 1. Kiến thức: Giúp HS hiểu được nhu cầu nghị luận trong đời sống và đặc điểm chung của văn bản nghị luận. 2. Kỹ năng : * Kĩ năng bài dạy: Nhận diện văn bản nghị luận. * Kĩ năng sống: - Suy nghĩ, phê phán, sáng tạo: phân tích, bình luận và đưa ra ý kiến cá nhân về đặc điểm, bố cục, phương pháp làm bài văn nghị luận. - Ra quyết định: lựa chọn cách lập luận, lấy dẫn chứng…khi tạo lập và giao tiếp hiệu quả bằng văn nghị luận. 3. Thái độ: Học tập nghiêm túc. II.Chuẩn bị - GV : Một số văn bản nghị luận, SGK, SGV, bài soạn. - HS : N/c bài trước. III. Tiến trình giờ dạy 1- Kiểm tra bài cũ (5’) ?) Thế nào là văn bản biểu cảm? 2- Bài mới TIẾT 76 * Hoạt động 1 : (20’) - Gọi 2 HS đọc văn bản ?) Đây có phải là văn bản nghị luận không? Tại sao? - Là văn bản nghị luận vì + Đây là vấn đề xã hội thuộc lối sống đạo đức + Tác giả sử dụng lí lẽ và dẫn chứng để trình bày và bảo vệ quan điểm của mình ?) Trong văn bản tác giả đã đề xuất ý kiến gì? Câu văn nào thể hiện? Tìm lí lẽ và dẫn chứng + 2 ý kiến Phân biệt thói quen tốt và xấu Tạo thói quen tốt, khắc phục thói quen xấu trong cuộc sống hàng ngày + Lí lẽ Có thói quen tốt và thói quen xấu Thói quen đã thành tệ nạn Tạo thói quen tốt là rất khó Nhiễm thói quen xấu là dễ + Dẫn chứng Thói quen tốt: luôn dạy sớm...đọc sách Thói quen xấu:.... ?) Mục đích của tác giả là gì? ?) Bài văn giải quyết vấn đề có trong thực tế không? Vì sao? - Thực tế nước ta: đô thị, thành phố, thị trấn đang diễn ra nhiều thói quen xấu... ?) Nhân dân ta đã làm gì để sửa thói quen xấu? Ở trường, lớp em làm gì? - Nhân dân: xây dựng nếp sống văn minh, lịch sự - Tr­êng, líp: Nãi lêi hay, lµm viÖc tèt Cö chØ v¨n minh, lÞch sù - Yªu cÇu HS x¸c ®Þnh bè côc II. LuyÖn tËp Bµi 1(9): CÇn t¹o ra thãi quen tèt trong x· héi a) §©y lµ v¨n b¶n nghÞ luËn v×: b) * C¸c ý kiÕn - Ph©n biÖt thãi quen tèt vµ xÊu - T¹o thãi quen tèt vµ kh¾c phôc thãi quen xÊu * LÝ lÏ c) Môc ®Ých - Nh¾c nhë mäi ng­êi + Bá thãi xÊu + H×nh thµnh thãi quen tèt Bµi 2(10) Gåm 3 phÇn P1: 2 c©u ®Çu P2: 3 c©u cuèi P3: Cßn l¹i * Ho¹t ®éng 2: (20’) - Gäi 1 HS ®äc v¨n b¶n - Yªu cÇu th¶o luËn nhãm (Mçi bµn mét nhãm) - Lµ v¨n b¶n nghÞ luËn v× + KÓ chuyÖn ®Ó nghÞ luËn Bµi 4: Hai biÓn hå - Lµ v¨n b¶n nghÞ luËn: Bµn vÒ c¸ch sèng + KÓ vÒ 2 c¸i biÓn hå: BiÓn chÕt vµ BiÓn Galilª => Bµy tá vÒ 2 c¸ch sèng Thu m×nh, kh«ng chia sÎ, kh«ng hßa nhËp -> chÕt dÇn Lµ VBNL bµn vÒ cuéc sèng SÎ chia, hßa nhËp trµn ngËp niÒm vui 3. Cñng cè:(3’) ? V¨n nghÞ luËn cã vai trß nh­ thÕ nµo trong cuéc sèng? ? ThÕ nµo lµ v¨n b¶n nghÞ luËn? 4. H­íng dÉn vÒ nhµ:(2’) - Häc bµi, s­u tÇm thªm c¸c v¨n b¶n nghÞ luËn ®Ó häc - So¹n: Tôc ng÷ vÒ con ng­êi vµ x· héi *. Rót kinh nghiÖm ...............…………………………………………………………………………… ...............…………………………………………………………………………… Ngày soạn : 11/1/2013 Ngày giảng : 14/1/2013. 7a Tiết 77 - Văn bản TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VÀ Xà HỘI I. Mục tiêu 1. Kiến thức : Giúp HS hiểu nội dung ý nghĩa và một số hình thức diễn đạt: so sánh, ẩn dụ... nghĩa bóng của các câu tục ngữ trong bài học 2. Kỹ năng : * Kĩ năng bài dạy: phân tích nghĩa đen và nghĩa bóng. * Kĩ năng sống: - Tự nhận thức được những bài học kinh nghiệm về thiên nhiên, lao động sản xuất, con người, xã hội. - Ra quyết định: vận dụng các bài học kinh nghiệm đúng lúc, đúng chỗ. 3. Thái độ : Vân dụng TN đúng hoàn cảnh giao tiếp II. Chuẩn bị - Soạn bài, SGK, SGV, TLTK III. Tiến trình giờ dạy 1- Kiểm tra bài cũ (5’) ? Đọc thuộc lòng và phân tích nội dung – nghệ thuật tiêu biểu những câu tục ngữ nói về thiên nhiên? ?) Đọc thuộc lòng và phân tích nội dung – nghệ thuật tiêu biểu những câu tục ngữ về lao động sản xuất?ghÖ thuËt tiªu biÓu nh÷ng c©u tôc ng÷ nãi vÒ thiªn nhiªn , Èn dô... III- Bài mới * Giới thiệu bài(1’): Cuộc sống vốn muôn màu, muôn vẻ mà thiên nhiên lại được kết tinh từ cuộc sống phong phú. Chính vì thế tục ngữ sẽ còn giúp chúng ta biết được cách nhìn nhận, đánh giá của con người trong xã hội xưa kia... Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức * Hoạt động 1:(5’) - Gọi 2 HS đọc -> GV nhận xét - GV đọc lại một lần - GV yêu cầu HS giải thích một số từ khó I. Đọc - tìm hiểu chú thích * Hoạt động 2 :(20’) ?) Xét về nội dung có thể chia văn bản thành mấy nhóm? - 3 nhóm: Về phẩm chất con người: Câu 1, 2, 3 Về học tập tu dưỡng: Câu 4, 5, 6 Quan hệ ứng xử: Câu 7, 8, 9 GV chuyển ý - GV giao 3 nhóm học tập. Giao mỗi nhóm chuẩn bị một nội dung -> Cử đại diện trình bày * Nhóm 1 ?) Kinh nghiệm đúc rút được ở câu 1 là gì? Nghệ thuật tiêu biểu. - Đề cao giá trị của con người so với của cải - Nghệ thuật: So sánh: 1 mặt người – 10 mặt của ?) Đây là kiểu so sánh gì? Tác dụng? - So sánh ngang bằng, kết hợp với số từ 1 – 10 => Khẳng định, đề cao giá trị của con người, con người là thứ của cải quý nhất ?) Qua câu tục ngữ ông cha ta muốn khuyên nhủ điều gì? Tìm những câu tục ngữ có ý nghĩa tương tự? - Người sống đống vàng - Người làm ra của chứ của không làm ra người ?) Cây tục ngữ thứ 2 nói đến “răng” và “tóc”. Theo em đó là những phương diện sức khỏe hay đó là những vẻ đẹp của con người? - Răng, tóc là những bộ rất nhỏ ở cơ thể con người lại là yếu tố quan trọng tạo nên vẻ đẹp của con người ?) Bài học rút ra từ câu tục ngữ này? - Biểu hiện ở con người đều phản ánh vẻ đẹp, tư cách của con người => Nhắc nhở con người về cách đánh giá, nhận xét... ?) Tìm những câu tục ngữ, ca dao có ý nghĩa tương tự? - Một yêu tóc bỏ đuôi gà Hai yêu răng trắng như ngà dễ thương => Câu tục ngữ khuyên chúng ta hãy biết hoàn thiện mình từ những điều nhỏ nhặt nhất ?) Em có nhận xét gì về hình thức của câu tục ngữ 3? Tác dụng? - Đối lập ý trong mỗi vế: Đói – sạch; Rách – thơm ?) Em hiểu nghĩa câu tục ngữ này như thế nào? - Nghĩa đen: Dù đói vẫn phải ăn uống sạch sẽ Dù rách vẫn phải ăn mặc sạch sẽ, thơm tho - Nghĩa bóng: Dù vật chất thiếu thốn, khó khăn vẫn phải giữ phẩm chất trong sạch đáng trọng. Con người phải có lòng tự trọng ?) Tóm lại 3 câu tục ngữ trên muốn khuyên nhủ chúng ta điều gì? Có gì đặc biệt trong cách diễn đạt? - 2 HS trả lời - GV chuyển ý * Đại diện nhóm 2 trình bày: HS nhóm khác bổ sung ?) 3 câu 4, 5, 6 đúc kết những kinh nghiệm gì? - Dựa vào đâu mà em tìm được những bài học đó? + Câu 4: Điệp từ “học” nhấn mạnh việc học tỉ mỉ, toàn diện: Trong giao tiếp, cư xử, công việc ?) Em hiểu như thế nào về “ học gói” và “học mở” - Biết làm mọi việc cho khéo tay ?) Tìm những câu tục ngữ khác có ý nghĩa tương tự - Ăn tùy nơi, chơi tùy chốn - Ăn trông nồi, ngồi trông hướng - Một lời nói dối, sám hối 7 ngày + Câu 5: - Cách nói dân dã Muốn nên người phải được dạy dỗ bởi các bậc thầy Nhấn mạnh vai trò Trong học tập, rèn luyện không thể của người thầy thiếu thầy ?) Câu tục ngữ khuyên nhủ điều gì? - Không được quên công lao dạy dỗ của thầy + Câu 6: - Ý nghĩa: Tự mình học hỏi trong cuộc sống là cách học tốt nhất ?) Câu tục ngữ khuyên “người học” như thế nào? - Tích cực, chủ động trong học tập - Phải mở rộng việc học tập trong cuộc sống GV liên hệ thực tế ?) Phải chăng câu 5 – câu 6 có ý nghĩa trái ngược nhau - Không, bổ sung để hoàn chỉnh quan niệm về việc học của con người trong cuộc sống => Khẳng định: Vai trò của người thầy và quá trình tự học của con người đều rất quan trọng ?) Hãy tìm vài cặp câu tục ngữ có nội dung tương tự ngược nhau nhưng bổ sung cho nhau - Máu chảy ruột mềm - Bán anh em xa, mua láng giềng gần ?) Qua 3 câu tục ngữ trên, em rút ra bài học gì về việc học tập và tu dưỡng - 2 HS -> GV chốt * Đại diện nhóm 3 trình bày ?) Các câu 7, 8, 9 cho ta bài học gì về quan hệ ứng xử trong cuộc sống? Hãy phân tích từng câu? + Câu 7: So sánh: Thương người – thương dân Tình thương đối Tình thường dành với người khác cho mình => Là triết lí về cách sống đầy giá trị nhân văn ?) Lời khuyên của câu tục ngữ? - Hãy sống bằng lòng nhân ái, vị tha - Không nên sống ích kỉ => GV: Tục ngữ không chỉ là kinh nghiệm về tri thức, về cách ứng xử mà còn là bài học về tình cảm + Câu 8: - Ý nghĩa: Khi được hưởng thành quả, phải nhớ công người gây dựng nên => Mọi thứ ta hưởng thụ đều do công sức của con người -> Nghệ thuật ẩn dụ ?) Bài học rút ra từ đây? - Cần trân trọng sức lao động của mọi người, phải biết ơn... ?) Trong thực tế, câu tục ngữ này sử dụng hoàn cảnh cụ thể nào? - Con cháu - Ông bµ, cha mÑ - Häc sinh – ThÇy c« gi¸o - Nh©n d©n – Anh hïng, liÖt sÜ + C©u 9: C©u nµy sö dông nghÖ thuËt g×? T¸c dông? - NghÖ thuËt Èn dô, ®èi lËp gi÷a hai vÕ -> Kh¼ng ®Þnh søc m¹nh cña ®oµn kÕt, chia sÎ thÊt b¹i ?) Bµi häc nµo ®­îc rót ra tõ c©u tôc ng÷ 7, 8, 9? - Ph¶i cã tinh thÇn tËp thÓ trong lèi sèng vµ lµm viÖc, tr¸nh lèi sèng c¸ nh©n II. Ph©n tÝch v¨n b¶n 1. Bè côc: 3 nhãm 2. Ph©n tÝch a) Kinh nghiÖm vµ bµi häc vÒ phÈm gi¸ con ng­êi. => Víi c¸ch nãi giµu h×nh ¶nh, c¸c c©u kh¼ng ®Þnh con ng­êi lµ gi¸ trÞ nhÊt nªn ph¶i yªu quý, b¶o vÖ vµ biÕt ®¸nh gi¸ mét c¸ch thÊu ®¸o, ®ång thêi nh¾n nhñ con ng­êi ph¶i biÕt gi÷ g×n phÈm gi¸ trong s¹ch cña m×nh b) Kinh nghiÖm vµ bµi häc vÒ viÖc häc tËp, tu d­ìng => Nh©n d©n ta khuyªn nhñ häc tËp ph¶i toµn diÖn, tØ mØ häc thÇy, häc b¹n míi trë thµnh ng­êi lÞch sù, cã v¨n hãa c) Kinh nghiÖm vµ bµi häc vÒ quan hÖ øng xö => Qua nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh, Èn dô, c¸c c©u tôc ng÷ khuyªn con ng­êi lßng nh©n ¸i, vÞ tha, lu«n ghi nhí c«ng lao cña nh÷ng ng­êi ®i tr­íc * Hoạt động 3: (5’) ?) Văn bản “Tục ngữ về cngười...” giúp em hiểu những quan điểm, thái độ sâu sắc nào của nhân dân? - Đòi hỏi cao về cách sống, cách làm người - Mong muốn con người hoàn thiện - Đề cao, tôn vinh giá trị làm người ?) Bài tục ngữ sử dụng nghệ thuật gì? Tác dụng? - So sánh, ẩn dụ -> Tạo sự tự nhiên dễ hiểu, không áp đặt mà thấm thía -> Gọi HS đọc ghi nhớ III. Tổng kết