Giáo án ngữ văn 8 Tuần 16 tiết 61- Muốn làm thằng cuội

Ngày soạn: 25/ 11/2013 TUẦN 16: TIẾT 61 HƯỚNG DẪN HỌC THÊM Văn bản: MUỐN LÀM THẰNG CUỘI Tác giả: Tản Đà A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Cảm nhận được tâm sự và khát vọng của hồn thơ lãng mạn Tản Đà. - Thấy được tính chất mới mẻ trong một sáng tác viết theo thể thơ truyền thống của Tản Đà 1. Kiến thức - Tâm sự buồn chán thực tại; ước muốn thoát li rất “ngông” và tấm lòng yêu nước của Tản Đà. - Sự đổi mới về ngôn ngữ, giọng điệu, ý tứ, cảm xúc trong bài thơ Muốn làm thằng cuối. 2. Kỹ năng: - Phân tích tác để thấy được tâm sự của nhà thơ Tản Đà. - Phát hiện, so sánh, thấy được sự đổi mới trong hình thức thể loại văn học truyền thống. 3. Thái độ: Giáo dục lòng yêu nước B. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: Đọc SGK, SGV soạn bài, bảng phụ. 2. Học sinh: Đọc trước bài bước đầu nắm bắt nội dung C. Ph­¬ng ph¸p - Ph©n tÝch, nêu vấn đề, thảo luận nhóm. D. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y – häc 1. Ổn định tổ chức: 8C 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh 3. Bài mới: * Giíi thiÖu bµi Bªn c¹nh bé phËn v¨n th¬ yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng l­u truyÒn bÝ mËt ë trong n­íc, n­íc ngoµi, ë trong tï nh­ hai bµi th¬ cña hai cô Phan, trªn v¨n ®µn c«ng khai ë n­íc ta håi ®Çu thÕ kû XX, xuÊt hiÖn nh÷ng t¸c phÈm v¨n s¸ng t¸c theo khuynh h­íng l·ng m¹n, mµ T¶n §µ lµ mét trong nh÷ng c©y bót long lÉy nhÊt. Bµi : “Muèn lµm thµng cuéi” trÝch trong tËp “Khèi t×nh con” (1917) cña «ng ®­îc viÕt theo thÓ th¬ truyÒn thèng thÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt, nh­ng ®· chøa ®ùng nhiÒu nÐt míi mÎ tõ c¶m høng ®Õn giäng ®iÖu ? G/v cho h/s xem ch©n dung cña T¶n §µ? ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶? G/v ®äc mÉu – 2 h/s ®äc G/v tãm t¾t cèt truyÖn 2 thÇn tho¹i cã liªn quan ®Õn bµi th¬ : Chó cuéi cung tr¨ng, H»ng Nga ? Bµi th¬ nµy thuéc thÓ th¬ g×? C¸i míi mÎ cña bµi th¬ ë chæ nµo? X¸c ®Þnh bố côc cña bµi th¬ H/s ®äc diÔn c¶m 4 c©u th¬ ®Çu ? Em h·y cho biÕt T¶n §µ cã t©m tr¹ng ch¸n trÇn thÕ nh­ thÕ nµo? G/v : T¶n §µ bµy tá sù bÊt hoµ s©u s¾c cña «ng ®èi víi x· héi, bµy tá th¸i ®é ch¸n ng¸n víi x· héi ngét ng¹t tõ tong, mét x· héi ®Ò cao ®ång tiÒn, l­¬ng t©m, tµi n¨ng bÞ h¹ thÊp trong mét x· héi, T¶n §¶¬ trong mét t©m tr¹ng bÊt ®¾c chÝ : “Tµi cao… quªn quª h­¬ng”. ChÝnh v× vËy nãi tíi T¶n §µ n­êi ta th­êng nãi tíi hån th¬ sÇu lµ vËy (næi sÇu vÒ nh©n thÕ, ®Êt n­íc)… sgk Xu©n DiÖu trong “T×m hiÓu T¶n §µ” ®· viÕt “Cã ai tõng sèng trong nh÷ng th¸ng ngµy u uÊt tõ 1925 – 1935 ch¾c ®Òu nhËn thÊy x· héi ta lóc ®ã sèng trong mét hk«ng khÝ tï h·m, u uÊt phµm ai cã ®Çu ãc ®Òu muèn tho¸t li mµ kh«ng tho¸t li cho næi” H/s ®äc 4 c©u th¬ cuèi ?§Ó thuyÕt phôc chÞ H»ng chÊp nhËn lêi thØnh cÇu cña m×nh, T¶n §µ ®· nãi nh­ thÕ nµo? Qua ®ã em thÊy ë T¶n §µ cßn béc lé tÝnh c¸ch g×? Næi niÒm g× cña t¸c gi¶? ? VËy theo em t¸c gi¶ c­êi ai? V× sao c­êi, c­êi c¸i g×? ? NhiÒu ng­êi nhËn xÐt r»ng, T¶n §µ lµ mét hån th¬ “ng«ng”. Qua bµi th¬ nµy em cã t¸n thµnh nhËn ®Þnh ®ã kh«ng? - Ng«ng : Th¸i ®ä bÊt cÇn ®êi, d¸m lµm ®iÒu tr¸i lÏ th­êng, bÊt chÊp d­ luËn khen chª. Trong x· héi phong kiÕn, “ng«ng” lµ coi th­êng mäi phÐp t¾c trãi buéc c¸ tÝnh con ng­êi ? Nh÷ng yÕu tè nghÖ thuËt nµo trong bµi th¬ t¹o nªn nÐt ®äc ®¸o phong c¸ch th¬ T¶n §µ? ? C¶m nhËn cña em sau khi häc xong bµi th¬? ? YÕu tè nghÖ thuËt nµo t¹o nªn søc hÊp dÉn cña bµi th¬? I. T×m hiÓu chung 1, T¸c gi¶ : (1889 – 1939) - Tªn thËt : NguyÔn Kh¾c HiÕu - Quª : S¬n T©y (Ba V× - Hµ t©y) - Nhµ nho ®i thi kh«ng ®ç, chuyÓn sang lµm b¸o, viÕt v¨n th¬ - TÝnh t×nh phãng kho¸ng, ®a c¶m, ®a t×nh, hay r­îu… - Suèt ®êi sèng nghÌo, qua ®êi ë Hµ Néi - ¤ng ®­îc xem lµ c¸i g¹ch nèi, lµ nhÞp cÇu, lµ khóc d¹o ®Çu cho ph­¬ng thøc th¬ míi l·ng m¹n nh÷ng n¨m 30 thÕ kû XX 2, §äc 3, Gi¶i thÝch tõ khã Chó thÝch : 1, 2, 3, 4, 5 4, ThÓ th¬ - “Muèn lµm th»ng cuéi” lµm theo thÓ thÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt, niÖm, ®èi chØnh tÕ - Giäng ®iÖu míi mÎ phãng kho¸ng, tù nhiªn nh­ lêi nãi buét ra, kh«ng mang dÊu Ên s¾p xÕp, ®Ïo gät à ChÝnh ®©y lµ sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña T¶n §µ 5, Bè côc: 2 phÇn II. Ph©n tÝch 1, Bèn c©u th¬ ®Çu - Më ®Çu bµi th¬ lµ mét sù than thë víi chÞ H»ng - T¸c gi¶ t©m sù víi chÞ H»ng thËt ch©n thµnh tha thiÕt : Buån l¾m chÞ H»ng ¬i. + C¸ch x­ng h« th©n mËt : ChÞ, em + T©m sù : Buån l¾m, ch¸n câi trÇn gian l¾m -> tiÕng than chÊt chøa næi sÇu da diÕt kh«ng ngu«i - TiÕp ®Õn lµ lêi th¨m dß vµ ®Ò nghÞ víi chÞ H»ng “Cung quÕ… ch¬i” -> Béc lé muèn tho¸t li khái kh«ng khÝ tï h·m u uÊt c¶ x· héi lóc bÊy giê -> mét hån th¬ “ng«ng”, mét hån th¬ méng 2, Bèn c©u th¬ cuèi * “Cã bÇu… vui” à T¶n §µ tù nhËn m×nh lµ tri ©m, tri kû xem chÞ H»ng nh­ ng­êi b¹n th©n ®Ó gi¶i bµy t©m sù, mäi næi niÒm s©u kÝn à C¸ch nãi ng«ng cña T¶n §µ, thÓ hiÖn næi buån vµ næi tñi, nh­ng v­ît lªn trªn nçi buån lµ muèn tho¸t li hiÖn thùc, mong muèn ®­îc s¸nh vai víi ng­êi ®Ñp H»ng Nga ®Ó ®­îc vui ch¬i cïng m©y giã è §©y chÝnh lµ c¶m høng l·ng m¹n v­ît thêi ®¹i cña t¸c gi¶ * Hai c©u cuèi “Råi cø mçi… c­êi” - §©y lµ mét h×nh ¶nh bÊt ngê vµ thi vÞ cña T¶n §µ thÓ hiÖn mét hån th¬ ngong ln·g m¹n cu¶ T¶n §µ : §ªm r»m th¸ng 8, ®­îc lµm chó Cuéi, ®Ó tùa vai chÞ H»ng nh×n xuèng thÕ gian mµ c­êi §¹t ®­îc kh¸t väng tho¸t li - C­êi câi trÇn tôc xÊu xa,bÈn thØu ThÓ hiÖn sù mØa mai, khinh bØ c¸i câi trÇn bÐ nhá, ®ua chen à §ã lµ ®Ønh cao cña hßn th¬ l·ng m¹n vµ “ng«ng” cu¶ T¶n §µ 3, Hån th¬ vµ phong c¸ch th¬ T¶n §µ - ¤ng cã mét hån th¬ s©u, hån th¬ méng, mét cèt c¸ch ®a t×nh, mét h«ng th¬ “ng«ng” - C¸i “ng«ng” cña T¶n §µ thÓ hiÖn : + X­ng h« : ChÞ, em víi H»ng Nga rÊt suång s·, th©n mËt + Muèn bÇu b¹n cïng nhau, vui víi chÞ H»ng à nÐt ®a t×nh trong th¬ T¶n §µ + “Trong xuèng thÕ gian c­êi” nh­ trªu träc, nh­ th¸ch thøc * Phong c¸ch th¬ T¶n §µ : - ThÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có ®­êng luËt nh­ng rÊt ViÖt Nam : Tu©n thñ nguyªn t¾c chÆt chÏ cña thÓ th¬, nh­ng lêi th¬ rÊt tù nhiªn, tho¶i m¸i, giäng th¬ mÆn mµ, hãm hØnh - Phong c¸ch th¬ : Trµn ®Çy xóc c¶m l·ng m¹n, ®Ëm ®µ biÓu s¾c d©n téc, cã nh÷ng s¸ng t¹o míi mÎ à th¬ cæ ®iÓn à hiÖn ®¹i. Th¬ T¶n §µ nh­ mét g¹ch nèi gi÷a nÒn th¬ cæ ®iÓn vµ nÒn th¬ hiÖn ®¹i trong lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam E. Hướng dẫn học bài: - Học thuộc ghi nhí - H/s lµm bµi tËp 1, 2 sgk - ChuÈn bÞ bµi “hai ch÷ n­íc nhµ” ----------------------------------------------------- Ngày soạn: 25/ 11/2013 TUẦN 16: TIẾT 62 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT Hệ thống hoá kiến thức Tiếng Việt đã học ở học kì I. 1. Kiến thức Vận dụng thuận thục kiến thức Tiếng Việt đã học ở kì I để hiểu nội dung, ý nghĩa văn bản hoặc tạo lập văn bản. 2. Kỹ năng: - Từ vựng: cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ, trường ngữ, từ tượng thanh và từ tượng hình, từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội, các biện pháp tu từ từ vựng. 3. Thái độ: - Có ý thức sử dụng tiếng Việt cho đúng, giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. B. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: Đọc SGK, SGV soạn bài, bảng phụ. 2. Học sinh: Đọc trước bài bước đầu nắm bắt nội dung C. Ph­¬ng ph¸p - Ph©n tÝch, nêu vấn đề, thảo luận nhóm. D. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y – häc 1. Ổn định tổ chức: 8C 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh 3. Bài mới: ? ThÕ nµo lµ mét tõ ng÷ cã nghi· réng vµ mét tõ ng÷ cã nghÜa hÑp? Cho VD H/s lµm bµi tËp thùc hµnh ë sgk G/v : Tõ ng÷ th­êng n¾m trong mèi quan hÖ so s¸nh vÒ phËm vi nghÜa, do ®ã tÝnh chÊt réng hay hÑp cña chóng chØ lµ t­¬ng ®èi ? ThÕ nµo lµ tr­êng tõ vùng? Cho vÝ dô ? Ph©n biÖt cÊp ®é kh¸i qu¸t vÒ nghÜa cña tõ víi tr­êng cña tõ vùng? Cho vÝ dô ? Cho biÕt sù kh¸c nhau vÒ tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh? ? ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n cã sö dông c¶ hai lo¹i tõ nµ ? ThÕ nµo lµ tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng? ThÕ nµo lµ biÖt ng÷ x· héi? Cho vÝ dô ? Trî tõ lµ g×? Cho vÝ dô? ? Th¸n tõ lµ g×? cho vÝ dô? ? T×nh th¸i tõ lµ g×? Cho vÝ dô? Yªu cÇu h/s viÕt bµi tËp a phÇn thùc hµnh ? ThÕ nµo lµ nãi qu¸? ? ThÕ nµo lµ nãi gi¶m nãi tr¸nh? ? LÊy vÝ dô vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ nµy? ? ThÕ nµo lµ c©u ghÐp? ? Lµm bµi tËp b, c sgk trang 158 ? H·y cho biÕt cã mÊy c¸ch nèi c¸c vÕ trong c©u ghÐp ? Quan hÖ ý nghÜa gi÷a c¸c vÕ trong c©u ghÐp? I. CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ - H/s tù tr¶ lêi - H/s nhËn xÐt - G/v bæ xung, kÕt luËn - Tõ ng÷ nghÜa réng: TruyÖn d©n gian - Tõ ng÷ nghÜa hÑp : TruyÒn thuyÕt, truyÖn cæ tÝch, truyÖn ngô ng«n, truyÖn c­êi II. Tr­êng tõ vùng - H/s tù lµm – nhËn xÐt - G/v bæ xung, kÕt luËn * CÊp ®é kh¸i qu¸t vÒ nghÜa cña tõ nã vÒ mèi quan hÖ bao hµm gi÷a c¸c tõ ng÷ cã cïng tõ lo¹i * Tr­êng tõ vùng tËp hîp c¸c tõ Ýt nhÊt cã mét nÐt chung vÒ nghÜa, nh­ng cã thÓ kh¸c nhau vÒ tõ lo¹i III. Tõ t­îng thanh, tõ t­îng h×nh H/s tù lµm IV. Tõ ®Þa ph­¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi H/s tù lµm V. Trî tõ, th¸n tõ, t×nh th¸i tõ H/s tù lµm VI. C¸c biÖn ph¸p tu tõ : Nãi qu¸, nãi gi¶m nãi tr¸nh VII. C©u ghÐp a, - PhÇn lý thuyÕt g/v gäi h/s tr¶ lêi - H/s nhËn xÐt - Bµi tËp b, C©u ghÐp : Ph¸p ch¹y… tho¸i vÞ Kh«ng nªn t¸ch vÕ c¸c c©u ghÐp trªn thµnh c¸c c©u ®¬n v× nã kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc ý liÖt kª vÒ sù thÊt b¹i cña Ph¸p, NhËt, B¶o §¹i c, C©u ghÐp : C©u sè 1 , c©u 3 - C©u 1 : §èi chiÕu - C©u 3 : Nguyªn nh©n, kÕt qu¶ E.H­íng dÉn häc ë nhµ Häc thuéc toµn bé lý thuyÕt tiÕng viÖt ®· häc ViÕt ®o¹n v¨n cã sö dông trî tõ, th¸n tõ, t×nh th¸i tõ vµ c©u ghÐp ¤n tËp tèt ®Ó thi häc kú I. ----------------------------------------------------------- Ngày soạn: 25/ 11/2013 TUẦN 16: TIẾT 63 TRẢ BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 3 A. Môc tiªu CẦN ĐẠT: 1. KiÕn thøc - §¸nh gi¸ ®­îc kiÕn thøc vÒ phÇn tËp lµm v¨n kiểu bài thuyết minh. - ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ kiÓu bµi thuyÕt minh - §¸nh gÝa kÕt qu¶ vËn dông lÝ thuyÕt vµo thùc hµnh x©y dựng v¨n b¶n 2. KÜ n¨ng - ChØ ra ­u, khuyÕt ®iÓm trong bµi cña häc sinh. - Söa lçi cho bµi viÕt cña HS. 3. Th¸i ®é. - Gi¸o dôc ý thøc tù ch÷a lçi cho bµi viÕt cña HS. B. ChuÈn bÞ: - Gi¸o viªn: - Gi¸o ¸n. - Häc sinh: Xem tr­íc bµi cò ë nhµ. C.Ph­¬ng ph¸p. - VÊn ®¸p, trao ®æi, ho¹t ®éng nhãm, thùc hµnh. D. TiÕn tr×nh bµi d¹y. 1. Tæ chøc líp: 2. KiÓm tra: sù chuÈn bÞ cña häc sinh. 3. Bµi míi A. §Ò bµi: ThuyÕt minh vÒ c©y bót bi. B. Gîi ý dàn bài – Biểu điểm: I. Mở bài: Giới thiệu chung về tầm quan trọng của bút bi. (1 điểm) “Nét chữ là nết người”. Thật vậy, câu thành ngữ ngắn gọn đã đi sâu vào trong tiềm thức của mỗi người dânViệt Nam, nhắc nhở ta về học tập cũng như tầm quan trọng của nét chữ. Bởi học tập là một quá trình đầy khó khăn vất vả để xây dựng những nhân tài phục vụ cho tổ quốc ngày càng tuơi đẹp. Và trong quá trình gian nan đó, đóng góp một công lao không nhỏ chính là cây bút bi. II. Thân bài . (8 điểm) Nguồn gốc, xuất xứ: . (1 điểm) Được phát minh bởi nhà báo Hungari Lazo Biro vào những năm 1930 Ông phát hiện mực in giấy rất nhanh khô àquyết định và nghiên cứu tạo ra một loại bút sử dụng mực như thế à Bút bi ra đời. 2. Cấu tạo: 2 bộ phận chính: . (1,5 điểm)- Vỏ bút: ống trụ tròn dài từ 14 -15 cm được làm bằng nhựa dẻo hoặc nhựa màu, trên thân thường có các thông số ghi ngày, nơi sản xuất. (0,5 điểm)- Ruột bút: bên trong, làm từ nhựa dẻo, chứa mực đặc hoặc mực nước. (0,5 đ)-Bộ phận đi kèm: lò xo, nút bấm, nắp đậy, trên ngoài vỏ có đai để gắn vào túi áo, vở. (0,5 điểm) 3. Phân loại: (1 điểm)- Kiểu dáng và màu sắc khác nhau tuỳ theo lứa tuổi và thị hiếu của người tiêu dùng.- Màu sắc đẹp, nhiều kiểu dáng(có sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hoá trong bài)-Hiện nay trên thị trường đã xuất hiện nhiều thương hiệu bút nổi tiếng.4. Nguyên lý hoạt động, bảo quản . (1 điểm)(có sử dụng biện pháp nghệ thuật so sánh , nhân hoá trong bài viết) - Nguyên lý hoạt động: Mũi bút chứa viên bi nhỏ, khi viết lăn ra mực để tạo chữ. - Bảo quản: Cẩn thận 5. Ưu điểm, khuyết điểm: . (2 điểm)-Ưu điểm: (1 điểm)+ Bền, đẹp, nhỏ gọn, dễ vận chuyển. + Giá thành rẻ,phù hợp với học sinh.- Khuyết điểm: (1 điểm)+ Vì viết được nhanh nên dễ giây mực và chữ không được đẹp. Nhưng nếu cẩn thận thì sẽ tạo nên những nét chữ đẹp mê hồn. - Phong trào:- “Góp bút Thiên Long, cùng bạn đến trường” khơi nguồn sáng tạo. 6. Ý nghĩa: . (1,5 điểm)- Càng ngày càng khẳng định rõ vị trí của mình. - Những chiếc bút xinh xinh nằm trong hộp bút thể hiện được nét thẫm mỹ của mỗi con người- Dùng để viết, để vẽ.- Những anh chị bút thể hiện tâm trạng.à Như người bạn đồng hành thể hiện ước mơ, hoài bão...của con người.“ Hãy cho tôi biết nét chữ của bạn, tôi sẽ biết bạn là ai.” III. Kết bài: . (1 điểm) - Kết luận và nhấn mạnh tầm quan trong của cây bút bi trong cuộc sống. C. G/v nhËn xÐt chung vÒ c¸c mÆt 1, KiÓu bµi : - HÇu hÕt c¸c em biÕt viÕt bµi v¨n thuyÕt minh - Mét sè em ch­a biÕt c¸ch lµm mét bµi v¨n thuyÕt minh 2, CÊu tróc : bµi lµm cña c¸c em ®ñ 3 phÇn 3, VÒ néi dung: §· gióp cho ng­¬p× ®äc hiÓu vÒ chiÕc nãn (nguån gèc, c¸ch lµm, c«ng dông…) 4, DiÔn ®¹t : - Liªn kÕt v¨n b¶n hÇu hÕt cßn rêi r¹c - Cßn sai vÒ lçi dïng tõ vµ chÝnh t¶ 5, H×nh thøc : Tr×nh bµy : mét sè em cßn rÊt cÈu th¶ nh­ TRẢ BÀI - G/v tr¶ bµi cho h/s vµ yªu cÇu : + Mçi em tù xem l¹i bµi vµ tù s÷a lçi + H/s trao ®æi bµi cho nhau xem ®Ó cïng rót kinh nghiÖm E. Hướng dẫn học bài: - Xem l¹i kiÓu bµi thuyÕt minh - §äc l¹i c¸c v¨n b¶n mÉu ë sgk - Tù ra ®Ò vµ viÕt kiÓu lo¹i v¨n thuyÕt minh - Ôn tập chuẩn bị kiểm tra học kì I ------------------------------------------------------------------------------------ Ngày soạn: 25/ 11/2013 TUẦN 16: TIẾT 64 HƯỚNG DẪN HỌC THÊM Văn bản: HAI CHỮ NƯỚC NHÀ (Trích) Tác giả:Trần Tuấn Khải A.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Bổ sung kiến thức về văn học Việt Nam đầu thế kỉ XX. - Cảm nhận được cảm xúc trữ tình yêu nước trong đoạn thơ. - Cảm nhận được sức truyền cảm nghệ thuật của ngòi bút Trần Tuấn Khải. 1. Kiến thức - Nỗi đau mất nước và ý chức phục thù cứu nước được thể trong đoạn thơ. - Sức hấp dẫn của đoạn thơ qua cách khai thác đề tài lịch sử, lựa chọn thể thơ để diễn tả xúc động tâm trạng của nhân vật lịch sử với giọng thơ thống thiết. 2. Kỹ năng: - Đọc – hểu một đoạn thơ khai thác đề tài lịch sử. - Cảm thụ được cảm xúc mạnh liệt thể hiện bằng thể thơ song thất lục bát 3. Thái độ: - T×m hiÓu søc hÊp dÉn cña ngßi bót TrÇn TuÊn Kh¶i : C¸ch khai th¸c ®Ò tµi lÞch sö, sù lùa chän thÓ th¬ thÝch hîp, viÖc t¹o dùng kh«ng khÝ, t©m tr¹ng, giäng ®iÖu th¬ thèng thiÕt… B. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: Đọc SGK, SGV soạn bài, bảng phụ. 2. Học sinh: Đọc trước bài bước đầu nắm bắt nội dung C. Ph­¬ng ph¸p - Ph©n tÝch, nêu vấn đề, thảo luận nhóm. D. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y – häc 1. Ổn định tổ chức: 8C 2. Kiểm tra bài cũ: Kết hợp khi dạy 3. Bài mới: * Giíi thiÖu bµi TrÇn TuÊn Kh¶i lµ mét hån th¬ yªu n­íc, th¬ «ng ®­îc l­u hµnh c«ng khai, hîp ph¸p, nªn néi dung yªu nwocs ®ã th­êng ph¶i biÓu hiÖn theo mét c¸ch thøc riªng míi cã thÓ lo¹t qua vßng kiÓm duyÖt kh¾t khe cña thùc d©n Ph¸p. ¤ng th­êng m­în ®Ò tµi lÞch sö c¶nh thiªn nhiªn, di tÝch lÞch sö cña ®Êt n­íc, hoÆc biÓu t­îng nghÑ thuËt ®Ó kÝ th¸c t©m sù yªu n­íc, tÊm lßng ­u thêi mÉn thÕ cña m×nh vµ cæ vò khÝch lÖ ®ång bµo. §Æc biÖt “c¸c ®Ò tµi lÞch sö cña n­íc nhµ gióp cho ¸Nam c¸i cí vµ c¸i chÊt ®Ó phãng tong ngßi bót, më réng t©m t×nh vµ kÝch ®éng ®ång bµo, bëi ng­êi ViÖt Nam ta rÊt yªu n­íc, ®éng ®Õn lÞch sö lµ rung vµo d©y ®µn yªu n­íc th­¬ng nßi cña mäi lµng ng­êi ” (Xu©n DiÖu). “Hai ch÷ n­íc nhµ” ®­îc xem lµ bµi h¸t hay nhÊt ®· tæng hîp c¸c m« tÝp v¨n yªu n­íc cu¶ ¸ Nam, tõ giäng bi tr¸ng ®Õn giäng mØa mai, tõ chÊt c¨m hên ®Õn lêi m¸ng má, tõ sù ®æi tøc nguyÒn rña bän ViÖt gian chÕt tiÖt ®Õn næi ®au th­¬ng «m lÊy bµ mÑ giang san… Xu©n DiÖu Ho¹t ®éng cña h/s (D­íi sù h­íng dÉn cña g/v) KÕt qu¶ cÇn ®¹t (Néi dung bµi häc) ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ G/v kÓ l¹i c©u truyÖn thö (gia ®×nh NguyÔn Tr·i) ? Tr×nh bµy hoµn c¶nh ra ®êi cña ab× th¬ ? ? X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch? H/s ®äc – g/v l­u ý giäng ®äc cho h/s G/v kiÓm tra viÖc nhí chó thÝch cña h/s H/s thùc hiÖn yªu cÇu sgk ? Em cã ®ång ý kh«ng? V× sao? Nªu néi dung chÝnh tõng phÇn? ? NhËn xÐt g× vÒ giäng ®iÖu bµi th¬ vµ c¶m nhËn chung? ? ThÓ th¬ cña bµi th¬ gièng thÓ th¬ cña bµi th¬ nµo ®· häc? (Sau phót chia ly) (Chinh phô ng©m) ? §Æc ®iÓm : Sè c©u, kiÓu c©u, vÇn ®iÖu? H/s ®äc 8 c©u th¬ ®Çu ? Nçi sÇu diÔn ra trong khung c¶nh kh«ng gian nh­ thÕ nµo? G/v b×nh Biªn ¶i lµ n¬i tËn cïng cña ®Êt n­íc. §èi víi cuéc ra ®i kh«ng cã ngµy trë l¹i cña NDK th× ®ay lµ ®iÓm cuèi cïng ®Ó råi vÜnh biÖt víi tæ quèc, quª h­¬ng. T©m tr¹ng Êy ®· phñ lªn c¶nh vËt mét mµu tang tãc, thª l­¬ng vµ c¶nh vËt Êy l¹i cµng nh­ giôc c¬n sÇu trong lßng ng­êi… t¹o kh«ng khÝ nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX ? ? T©m tr¹ng cña ng­êi trong cuéc (ng­êi cha, ng­êi con) ë ®©y nh­ thÕ nµo? ? Nçi sÇu ly biÖt ë ®©y lµ g×? Trong bèi c¶nh ®ã, lêi khuyªn cña ng­êi cha cã ý nghÜa, nh÷ng nh­ lêi ch¨ng trèi. Nã thiªng liªng, xóc ®éng cã søc truyÒn c¶m h¬n bao giê hÕt, khiÕn ng­êi nghe ph¶i kh¾c cèt nghi tâm ? T¸c gi¶ ®· nhËp vai ng­êi cha – mét n¹n nh©n - ®Ó miªu t¶ hiÖn t×nh cña ®Êt n­íc, kÓ téi ¸c cña qu©n x©m l­îc. VËy næi ®au cña ng­êi cha ®­îc diÔn biÕn nh­ thÕ nµo? Nçi ®au nµy cã møc ®é, tÇm vãc nh­ thÕ nµo? Khæ th¬ “Th¶m vong quèc… nçi nµy”, ®· gîi h×nh ¶nh vÒ ®Êt n­íc ®iªu tµn d­íi gãt bän x©m l­îc nhµ Minh, ®· gióp em liªn t­ëng ®Õn hoµn c¶nh ViÖt Nam n¨m 20 cña thÕ kû XX nh­ thÕ nµo? ? NhËn xÐt nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh diÔn t¶ nçi ®au ®ã? H/s ®äc 8 c©u cuèi ? néi dung lêi trao göi cña ng­êi cha lµ g×? ? Ng­êi cha nãi vÒ t×nh c¶nh cña m×nh hiÖn t¹i nh­ thÕ nµo? ? Ng­êi cha hy väng trao göi con ®iÒu g×? ? ý nghÜa cña lêi trao göi ®ã? ? T¸c gi¶ göi g¾m ®iÒu g× qua c©u chuÖn lÞch sö vÒ cuéc chia tay gi÷a hai cha con NguyÔn Phi Khanh vµ NguyÔn Tr·i? ? T¹i sao t¸c gi¶ lÊy tªn bµi th¬ lµ “Hai ch÷ n­íc nhµ” ? §o¹n trÝch cã thÓ hiÖn ®­îc t­ t­ëng bµi th¬ kh«ng? I. T×m hiÓu chung 1, T¸c gi¶ : (1895 – 1983) - HiÖu ¸ Nam - Quª : MÜ Hµ - MÜ Léc – Nam §Þnh - §Æc ®iÓm th¬: + Th­êng m­îc ®Ò tµi lÞch sö, biÓu t­îng nghÖ thuËt bang giã ®Ó béc lé nçi ®au mÊt n­íc, c¨m giËn bän c­íp n­íc… nh»m khÝch lÖ t­ t­ëng yªu n­íc cña ®ång bµo vµ bµy tá kh¸t väng ®éc lËp tù do cña m×nh + Th¬ cña «ng nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX trïng tung réng r·i - T¸c ph©m chÝnh : Duyªn nî phï sinh I, II, Bót quan hoµi I, II… 2, §Ò tµi vµ hoµn c¶nh ra ®êi cña bµi th¬ - bµi th¬ lÊy c¶m høng tõ mét ®Ò tµi lÞch sö (chuyÖn vÒ cha con NguyÔn Tr·i khi x­a) - Bµi th¬ ra ®êi n¶m 1924, khi ®Êt n­íc ta ch×m ®¾m trong gãt giÇy cña thùc d©n Ph¸p x©m l­îc, còng gièng nh­ hoµn c¶nh n­íc ta thuéc Minh - Bµi th¬ dµi 101 c©u. §o¹n trÝch lµ 36 c©u ®Çu cña bµi 3, §äc : Giäng ®au xãt, c¨m giËn, thë than, u sÇu 4, Tõ khã : 5, Bè côc : 3 phÇn - 8 c©u ®Çu : Nçi sÇu chia ly - 20 c©u tiÕp : Nçi ®au mÊt n­íc - 80 c©u cuèi : Göi trao niÒm kh¸t väng II. Ph©n tÝch 1, Néi dung, giäng ®iÖu chÝnh §©y lµ lêi ch¨ng chèi s©u nÆng ©n t×nh vµ trµn ®Çy næi xãt xa ®au ®ín cña ng­êi cha ®èi víi con tr­íc giõo vÜnh biÖt, trong bèi cn¶h n­íc mÊt nhµ tan 2, ThÓ th¬ : Song thÊt lôc b¸t - §Æc ®iÓm : Mçi cÆp cã 4 c©u : 2 c©u 7 ch÷, 2 c©u lôc b¸t; ch÷ mçi c©u thÊt ng«n thø nhÊt vÇn víi ch÷ 5 c©u thÊt ng«n thø 2 ; ch÷ cuèi cïng cña c©u thÊt ng«n thø 2 vÇn víi ch÷ cuèi c©u lôc - TrÇn TuÊn Kh¶i ®· dïng thÓ th¬ truyÒn thèng, phï hîp cho viÖc diÔn t¶ nçi uÊt øc, c¨m giËn, lêi m¾ng nhiÕc, tiÕng thë than, nçi u sÇu 3, §o¹n th¬ ®Çu : Nçi sÇu ly biÖt * Cuéc chia ly diÔn ra trong bèi c¶nh ¶m ®¹m, t¨m tèi, s¬n cïng thuû tËn - Chèn ¶i B¾c, m©y sÇu ¶m ®¹m, giã th¶m ®×u hiu, hæ thÐt chim kªu - T©m tr¹ng cña con ng­êi + Ng­êi con : §au ®ín kh«n cïng tr­íc c¶nh n­íc mÊt nhµ tan : tÇm t¶ ch©u sái + Ng­êi cha giµ : Th©n tµn, lùc yÕu, bÞ b¾t ®i ®©y n¬i ®Êt giÆc kh«ng cã ngÇy vÒ à c¨m giËn qu©n giÆc c­íp n­íc è C¶ hai cha con t×nh nhµ, nghÜa n­íc ®Òu s©u ®Ëm da diÕt, ®Òu tét cïng ®au ®ín, xãt xa : N­íc mÊt nhµ tan, cha con li biÖt… cho nªn m¸u vµ lÖ hoµ quyÖn lµ sù ch©n thËt tËn ®¸y lßng, kh«ng cã chót s¸o mßn 4, §o¹n 2 : Nçi ®au mÊt n­íc - Tñi nhôc v× ®¸t n­íc cã truyÒn thèng ®éc lËp mÊy ngµn n¨m, cã nhiÒu nh©n tµi mµ bÞ mÊt vµo tay giÆc - c¨m giËn v× kÎ thï tµn ph¸ ®Êt n­íc tan hoang “X­¬ng rõng, m¸u s«ng” ®Èy nh©n d©n l©m vµo c¶nh “bá vî l×a con” - Nçi xãt xa trµo øa nh­ xÐ t©m can, khèi uÊt hËn x©y cao nh­ nói Nïng LÜnh, c¬n sÇu th¨m th¼m nh­ s«ng Hång Giang… - C¶nh cña mét nçi lo cho d©n téc “lÊy ai tÕ ®é ®µn sau ®ã mµ” * §©y kh«ng ph¶i lµ næi riªng t­ mµ lµ mét nçi ®au lín cña c¶ mét d©n téc, mét thÕ hÖ à Giîi sù liªn t­ëng ®Õn téi ¸c tµy trêi cña thùc d©n Ph¸p ®èi víi nh©n d©n ta nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX - Tù sù + biÓu c¶m, tõ ng÷ h×nh ¶nh th¬ diÔn t¶ c¶m xóc m¹nh, s©u (kÓ sao kÓ xiÕt, xÐ t©m can, ngËm ngïi, khãc than, th­¬ng t©m à giäng ®iÖu thèng thiÕt xen lÉn nçi phÉn uÊt),mçi dßng th¬ lµ mét tiÕng than, mét tiÕng nÊc xãt xa cay ®¾ng à së tr­êng cña TrÇn TuÊn Kh¶i, cã søc rung ®éng lín nhÊt lµ nh÷ng t©m hån ®ång ®iÖu ë thêi ®¹i ®ã 5, §o¹n cuèi : göi g¾m mét niÒm hoµi väng to lín - Ng­êi cha bµy tá t×nh c¶m cña m×nh + tuæi giµ søc yÕu + Lì xa c¬, chÞu bã tay + Th©n l­¬n trong vòng lÇy è (NguyÔn Phi Khanh lµ ng­êi häc réng tµi cao ®ang lµm quan trong triÒu ®×nh nhµ Hå, tham gia kh¸ng chiÕn chèng Minh à giê ®©y ph¶i thèt ra lêi lÏ ®ã lµ c¶ mét sù xãt xa, bi kÞch lín) à ®ã lµ lý do ®Ó ng­êi cha trao tÊt c¶ hy väng, tin cËyk vµo con - Ng­êi cha trao nhiÖm vô cho con mét nhiÖm vô hÕt søc nÆng nÒ cao c¶ + Chèng giÆc ngo¹i x©m (noi g­¬ng tæ t«ng – v× n­íc gian lao), giµnh ®éc lËp cho ®Êt n­íc (ph¸t triÓn ngän cê ®éc lËp) + §ã lµ kh¸t väng lín cña ng­êi cha còng lµ kh¸t väng cña d©n téc. §©y lµ lêi cña ng­êi cha vµ cao h¬n lµ lêi cña tæ quèc, trong mét cuéc bµn giao cña thÕ hÖ 6, t×nh c¶m, tÊm lßng cña t¸c gi¶ ®èi víi ®Êt n­íc - T¸c g¶i m­în c©u truyÖn lÞch sö vÒ cuéc chia tay cña hai cha con NguyÔn Tr·i ®Ó göi g¾m tÊm lßng t×nh c¶m ®èi víi non s«ng ®Êt n­íc + Lßng tù hµo vÒ ®Êt n­íc, d©n téc ViÖt Nam + Nçi ®au lßng cña «ng tr­íc c¶nh ®Êt n­íc bÞ kÎ thï tµn ph¸ + Lßng c¨m thï giÆc s©u s¾c + KhÝch lÖ lßng yªu n­íc vµ cøu n­íc cña ®ång bµo III. Tæng kÕt * Tªn bµi th¬ thÓ hiÖn sù g¾n bã s©u s¾c, kh«ng thÓ t¸ch rêi : “N­íc mÊt nµh tan” à muèn cøu nhµ, tr­íc hÕt ph¶i cøu n­íc, ®ã còng lµ lêi t¸c gi¶ muèn nh¾n nhñ víi mäi ng­êi. Ý nghÜa tªn gäi cña bµi th¬ vµ lµ ý nghÜa cña cô NguyÔn Phi Khanh dÆn ng­êi con : “ Con ng­êi cã hiÕu tr­íc hÕt ph¶i ®Òn nghÜa n­íc. Ph¶i lÊy n­íc lµm nhµ” E. H­íng dÉn häc ë nhµ Thuéc lßng bµi th¬ ChuyÓn bµi th¬ thµnh v¨n xu«i ---------------------------------------------------------------- Ngày.....tháng....năm 2013 Kí duyệt Phạm Thị Hường