Giáo án Ngữ văn 8 Tuần 8 Tiết 29 Chiếc lá cuối cùng

Tuần 8 Tiết 29. Ngày soạn: 8/10/2008 Ngày dạy: 13/10/2008 Văn bản : chiếc lá cuối cùng (O-Hen ri) A. Mục tiêu . - Học sinh khám phá vài nét cơ bản nghệ thuật truyện ngắn của nhà văn OHen-ri, rung động trước cái hay, cái đẹp và lòng cảm thông của tác giả đối với những nỗi bất hạnh của người nghèo. - Rèn các kĩ năng đọc, kể chuỵện diễn cảm, phân tích các nhân vật và tình huống truyện. - Giáo dục lòng yêu thương, sự cảm thông và nghị lực sống. B. Chuẩn bị. - Giáo viên: Tham khảo tập truyện ngắn của O Hen-ri, ảnh chân dung O Hen-ri. - Học sinh: Sưu tầm các bức tranh minh hoạ''Chiếc lá cuối cùng'' C. Tiến trình bài dạy. Tổ chức lớp. (1') 8a7. . II. Kiểm tra bài cũ .(6') ? Phân tích những ưu, nhược điểm của Đôn Ki-hô-tê và Xan-chô Pan-xa trong đoạn trích ''Đánh nhau với cối xay gió'' ? Biện pháp nghệ thuật chủ yếu được sử dụng trong tác phẩm , phân tích ví dụ, bài học rút ra. III.bài mới. Giới thiệu bài: Cho học sinh xem ảnh chân dung O Hen-ri, tập truyện ngắn của ông hoặc giới thiệu qua bản đồ tự nhiên châu Mĩ- nước Mĩ và thủ đô Oa-sinh-tơn với những nhà văn kiệt xuất: Hê min guây, Giắc lơn-đơn và O Hen-ri ... Hoạt động của thày Hoạt động của trò ? Em hiểu gì về cuộc đời O Hen-ri - Giáo viên giới thiệu thêm: + Cha ông là thày thuốc, mẹ ông qua đời khi ông mới lên 3; 15 tuổi đã phải thôi học, đi làm ở một hiệu thuốc, sau đó làm nhân viên kế toán, vẽ tranh, thủ quỹ ngân hàng. * Truyện của ông thường toát lên tinh thần nhân đạo cao cả. Truyện của ông thường sử dụng kiểu đảo ngược tình thế 2 lần 1 cách đột ngột, bất ngờ ? Em hiểu gì về văn bản được học. - Giáo viên đọc mẫu. ? Cách đọc. ? Hãy tóm tắt nội dung văn bản ''Chiếc lá cuối cùng'' bằng 1 đoạn văn ngắn. - Gọi học sinh tóm tắt - Gọi học sinh khác nhận xét - Giáo viên đánh giá, khuyến khích. - Kiểm tra việc nắm bắt chú thích của học sinh ? Hãy tìm bố cục của đoạn trích. ? Phần tóm tắt và đoạn trích giới thiệu Giôn-xi đang ở trong tình trạng như thế nào . ? Tình trạng đó khiến cô có tâm trạng như thế nào. * Giôn-xi có tâm trạng chán nản, mệt mỏi, tuyệt vọng của một cô gái yếu đuối, bệnh tật. ? Nhìn cây thường xuân rụng lá, cô có suy nghĩ như thế nào. - Hướng dẫn học sinh thảo luận nhóm (theo bàn) ? Tại sao tác giả lại viết ''Khi trời vừa hửng sáng thì Giôn-xi, con người tàn nhẫn lại ra lệnh kéo mành lên'' . Hành động này thể hiện tâm trạng gì của cô? - Có phải cô là người tàn nhẫn không? ? Sau đêm mưa gió dữ dội, cô phát hiện ra điều gì. ? Tâm trạng của cô như thế nào. - Tổ chức học sinh thảo luận: ? Nguyên nhân làm Giôn-xi khỏi bệnh. ? Việc đó nói lên điều gì. * Sức sống dẻo dai, bền bỉ của chiếc lá đã kích thích tình yêu sự sống của cô. - Bài học: chữa bệnh bằng nghị lực, tình yêu cuộc sống, đấu tranh với bệnh tật kết hợp với thuốc men,... - Liên hệ với 1 vận động viên thế giới bằng tình yêu thể thao đã chiến thắng bệnh ung thư (An xoong vận động viên đua xe đạp của Mĩ) ? Tại sao khi nghe Xiu kể chuyện về cái chết của cụ Bơ-men, tác giả không để Giôn-xi có thái độ gì. * Luyện tập: ? Hãy đóng vai Giôn-xi kể lại tâm trạng của mình khi nhìn thấy chiếc lá cuối cùng không bị rụng. I. Tìm hiểu chung. 1. Tác giả: - Học sinh đọc chú thích trong SGK tr89 + (1862-1910) - nhà văn Mĩ + Truyện của ông thường nhẹ nhàng nhưng toát lên tinh thần nhân đạo cao cả, tình thương yêu người nghèo khổ, rất cảm động 2. Văn bản. - Đoạn trích là phần cuối của ''Chiếc lá cuối cùng'' II. Đọc - Hiểu văn bản 1. Đọc - Học sinh đọc văn bản - Phân biệt lời kể, tả; cuối truyện đọc với giọng xúc động. - Giôn-xi ốm nặng và nằm đợi chiếc lá cuối cùng của cây thường xuân bên cửa sổ rụng, khi đó cô sẽ chết. - Nhưng qua một buổi sáng và 1 đêm mưa gió phũ phàng, chiếc lá cuối cùng vẫn không rụng. Điều đó khiến Giôn-xi thoát khỏi ý nghĩ về cái chết. - Một người bạn gái đã cho Giôn-xi biết chiếc lá cuối cùng chính là bức tranh hoạ sĩ già Bơ-men đã bí mật vẽ trong một đêm mưa gió để cứu Giôn-xi , trong khi chính cụ bị chết vì sưng phổi. 2. Chú thích. - Học sinh giải thích các chú thích 2, 3, 4, 5, 6, 7 3. Bố cục. - 3 phần: + Từ đầu kiểu Hà Lan: Giôn-xi đợi cái chết. + tiếp vịnh Na-plơ: Giôn-xi vượt qua cái chết. + còn lại: Bí mật của chiếc lá cuối cùng 4. Phân tích. a. Diễn biến tâm trạng của Giôn-xi. - Giôn-xi là một cô gái trẻ, 1 hoạ sĩ trẻ, cô đang bị sưng phối nặng. - Bệnh tật và đói nghèo khiến cô chán nản, thẫn thờ mở to cặp mắt nhìn tấm mành mành màu xanh. - Cô gắn sự kéo dài sự sống của mình với những chiếc lá, Chiếc lá cuối cùng rụng xuống thì cô cũng chết; cô hơi ngạc nhiên khi chiếc lá cuối cùng chưa rụng rồi tin rằng đêm tới nó nhất định sẽ rụng và cô cũng lìa đời - Học sinh thảo luận nhóm, trình bày. - Học sinh nhóm khác nhận xét. - Giôn-xi tàn nhẫn, thờ ơ, lạnh lùng với chính mình, với cuộc sống đang tắt dần trong cơ thể mình nên cô không mấy quan tâm đến sự lo lắng, chăm sóc của bạn. Điều đó là do cô bệnh tật và thiéu nghị lực. - Chiếc lá vẫn còn - Ngạc nhiên, nhìn nó hồi lâu, gọi Xiu quấy cháo, muốn uống chút rượu, muốn vẽ, hôm sau thì hoàn toàn qua cơn nguy hiểm cô đã muốn sống, đã vui và đã sống - Cô khâm phục sự gan góc, kiên cường sức sống mãnh liệt, bền bỉ của chiếc lá nó đã chống chọi với gió tuyết, thiên nhiên khắc nghiệt, bám lấy cuộc sống không chịu rụng xuống trái ngược với ý định buông xuôi, yếu đuối của mình. Nó đã đem lại nhiệt tình tuổi trẻ cho cô, chính cô đã tự chữa bệnh cho mình bằng chiếc lá, bằng sự thay đổi tinh thần. Học sinh thảo luận trình bày - Cách kết thúc như vậy truyện sẽ có dư âm, để lại trong lòng người đọc nhiều suy nghĩ và những dự đoán. Truyện sẽ kém hay nếu nhà văn cho chúng ta biết cụ thể Giôn-xi nghĩ gì, nói gì, có hành động gì khi nghe Xiu kể lại cái chết và việc làm cao cả của cụ Bơ-men . - Học sinh tự kể. IV. Củng cố: (3') - Em hãy nêu một vài nét về nhà văn O. Hen-ri và tác phẩm : Chiếc lá cuối cùng. - Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Giôn-xi V. Hướng dẫn học ở nhà: (1') - Kể tóm tắt lại văn bản. - Viết đoạn văn ngắn phát biểu cảm nghĩ về nhân vật Giôn-xi. - Soạn tiếp phần bài còn lại. Tuần 8 Tiết 30 Ngày soạn: 8/10/2008 Ngày dạy: 14/10/2008 Văn bản : chiếc lá cuối cùng( Tiếp) (O-Hen ri) A. Mục tiêu . ( Như tiết 29) - Đi sâu phân tích tâm trạng nhân vật hoạ sỹ Xiu và Bơ Men để thấy được tình thương cao cả của những người hoạ sỹ nghèo. - :Giáo dục ý thức yêu thương và nghị lực sống khi gặp khó khăn gian khổ . - Tiếp tục rèn kỹ năng đọc và tìm hiểu truyện , với nghệ thuật tiêu biểu . B. Chuẩn bị. Thầy: Soạn giáo án. Trò: Soạn trước bài ở nhà. C.Tiến trình bài dạy. I. Tổ chức lớp: (1') 8a7. II. Kiểm tra bài cũ. 5': ? Hãy nêu một vài nét về nhà văn O. Hen- ri và tác phẩm : Chiếc lá cuối cùng. ? Hãy phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật Giôn- xi trong truyện : Chiếc lá cuối cùng. III.Bài mới: Hoạt động của thày Hoạt động của trò ? Tại sao Xiu cùng cụ Bơ-men sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ nhìn cây thường xuân. ? Hành động của Xiu đối với Giôn-xi như thế nào. * Xiu chân thành và giàu lòng yêu thương bạn, có sự đồng cảm sâu sắc. ? Em hiểu gì về tấm lòng của người bạn. ? Sáng hôm sau , Xiu có biết chiếc lá cuối cùng là do cụ Bơ-men vẽ không. ? Nếu Xiu biết trước thì sao. * Xiu cũng rất ngạc hiên khi nhìn thấy chiếc lá khiến truyện càng cảm động và hấp dẫn hơn. ? Tại sao tác giả lại để cho Xiu kể lại chuyện về cái chết và nguyên nghân dẫn đến cái chết của cụ Bơ-men ? Qua đó em hiểu gì thêm về phẩm chất của cô hoạ sĩ trẻ này * Xiu kính phục, nhớ tiếc cụ Bơ-men và hết lòng với bạn. ? Sự thật về chiếc lá còn liên quan đến nhân vật nào. ? Cụ được giới thiệu ở phần tóm tắt như thế nào ? Phần đầu đoạn trích cho thấy cụ có thái độ như thế nào * Cụ là người giàu lòng yêu thương, lo lắng cho Giôn-xi và có lẽ đang nghĩ đến cách vẽ chiếc lá cuối cùng để cứu Giôn-xi . ? Cụ đã vẽ bức tranh trong hoàn cảnh như thế nào. ? Cụ phải trả giá như thế nào cho bức vẽ chiếc lá đó. ? Em thấy cụ là người như thế nào * Cụ thật là cao thượng, quên mình vì người khác, lại cứ lẳng lặng mà làm không hề hé răng cho ai biết. ? Có thể gọi bức tranh đó là kiệt tác được hay không? vì sao. - Hoặc yêu cầu học sinh ghi vào phiếu học tập: chiếc lá là 1 kiệt tác vì: + Hình thức + Mục đích + Hoàn cảnh vẽ + Sự trả giá - Học sinh điền phiếu, giáo viên kiểm tra đánh giá(trên máy chiếu). * Bức tranh của cụ là một kiết tác vì dã hướng tới và phục vụ cuộc sống của con người. ? Chứng minh truyện được kết thúc trên cơ sở 2 sự kiện bất ngờ đối lập nhau tạo nên hiẹn tượng đảo ngược tình huống 2 lần. * Đảo ngược tình huống 2 lần gây bất ngờ và hứng thú, xúc động cho người đọc ? Tác dụng của việc đảo ngược tình huống 2 lần? Phương thức biểu đạt. ? Nhận xét về cách kể chuyện của tác giả. * Kể xen tả và biểu cảm Sắp xếp các tình tiết hấp dẫn, chặt chẽ khéo léo ? Khái quát giá trị nội dung của truyện ? Bài học cho bản thân. ? Em hiểu thế nào về nghệ thuật chân chính. ? Em hiểu gì về tài năng của nhà văn nữ O. Hen-ri ? Miêu tả bức tranh trong truyện. ? Kể lại tóm tắt. I. Tìm hiểu chung. II. Đọc - Hiểu văn bản 3. Phân tích. a. Diễn biến tâm trạng của Giôn-xi. b) Nhân vật Xiu - Vì lo cho bệnh tật và tính mệnh của Giôn-xi, vì nhớ đến ý định sẽ chết cùng với chiếc lá cuối cùng của bạn. Họ nhìn nhau và không dám nói gì vì họ biết chỉ đêm tới lá sẽ rụng hết, Giôn-xi khó mà qua khỏi - Xiu làm theo một cách chán nản - Cúi khuôn mặt hốc hác gần gối... tha thiết an ủi, mong bạn cố sống, lo lắng bất lực chẳng biết làm gì để cứu bạn. - Học sinh khái quát, nhận xét. - Xiu cũng ngạc hiên không ngờ chiếc lá cuối cùng còn bám lại, cô chỉ biết sau đó và cô bình tĩnh khi lần thứ 2 Giôn-xi bảo kéo mành lên - Truyện sẽ kém hay đi vì Xiu không bị bất ngờ và chúng ta không biết được tâm trạng lo lắng thấm đượm tình người của cô. - Tác giả không tả trực tiếp cái chết của cụ Bơ-men trong bệnh viện mà gián tiếp qua lời kể của Xiu . câu chuyện diễn ra tự nhiên và ta hiểu thêm về Xiu: kính phục nhớ tiếc cụ hoạ sĩ và hết lòng với bạn. c. Cụ hoạ sĩ Bơ-men - Đó là một hoạ sĩ đã ngoài 60 tuổi, râu xồm, kiếm sống bằng cách ngồi làm mẫu vẽ cho các hoạ sĩ trẻ. Cụ mơ ước vẽ một kiệt tác nhưng đã 40 năm nay vẫn chưa thực hiện được. - Sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ, nhìn cây thường xuân, nhìn nhau chẳng nói năng gì. Cụ đang lo lắng cho Giôn-xi và có lẽ trong thâm tâm đang nghĩ đến chiếc lá để cứu sống Giôn-xi - Vẽ âm thầm, bí mật trong đêm mưa gió, lạnh buốt. - Người ta tìm thấy 1 chiếc đèn bão còn thắp sáng, 1 chiếc thang đã bị lôi ra khỏi chỗ để của nó, vài chiếc bút lông rơi vung vãi, bảng pha màu xanh vàng trộn lẫn. - Cụ bị viêm phối nặng và đã chết vì sưng phổi. - Học sinh khái quát Học sinh thảo luận - Nó rất đẹp, rất giống lá thật, cuống lá màu xanh sẫm, rìa lá hình răng cưa đã nhuốm màu vàng úa, cả Giôn-xi và Xiu đều không nhận ra. - Nó đã góp phần cứu sống 1 con người , đẩy lui ác bệnh - Nó được hoàn thành trong một hoàn cảnh khắc nghiệt - Nó được tạo ra bằng chính sinh mạng của người vẽ nó, bằng tình yêu thương bao la, lòng hi sinh cao thượng nó là kiệt tác vì đã hướng tới và phục vụ cuộc sống con người. 4. Tổng kết a. Nghệ thuật - Học sinh thảo luận nhóm + Giôn-xi cứ ngày một tiến dần đến cái chết khiến độc giả thương cảm, lo lắng. Nhưng tình huống bỗng đảo ngược vào lúc truyện gần kết thúc, Giôn-xi trở lại với lòng yêu đời, bệnh tình thoát cơn nguy hiểm và độc giả thở phào, trút được gánh nặng lo âu đảo ngược tình huống. + Cụ Bơ-men đang khoẻ mạnh, chẳng ai ngờ đến cái chết của cụ được thông báo cũng vào lúc truyện gần kết thúc nhân vật trong truyện và cả độc giả đều bất ngờ gây hứng thú cho người đọc. - Kể xen tả và biểu cảm (đoạn cuối) - Sắp xếp các tình tiết hấp dẫn, chặt chẽ khéo léo b. Nội dung - Phản ánh tình yêu thương cao cả của những người nghèo khổ - Học sinh tự bộc lộ III. Luyện tập (6') - Nghệ thuật chân chính được tạo ra từ tình yêu thương con người . - Nghệ thuật chân chính là nghệ thuật vì con người. - Yêu thương quí trọng người nghèo khổ - Tài viết truyện với những kết thúc độc đáo bất ngờ. (giống với An-dec-xen đồng cảm với người nghèo khổ) - Học sinh kể chuyện IV. Củng cố: (3') - Yêu cầu học sinh nhắc lại nội dung, nghệ thuật của truyện V. Hướng dẫn học ở nhà: (1') - Kể lại văn bản, nẵm được nội dung, nghệ thuật - Viết đoạn văn phát biểu cảm nghĩ về tình cảm của các nhân vật trong truyện - Soạn ''Hai cây phong''. Tuần 8 Tíêt 31. Ngày soạn: 8/10/2008. Ngày dạy: 16/10/2008 Tập làm văn Luyện nói: kể chuyện theo ngôi kể kết hợp với miêu tả và biểu cảm A. Mục tiêu cần đạt: - Học sinh biết trình bày miệng trớc tập thể một cách rõ ràng gãy gọn, sinh động về một câu chuyện có kết hợp với miêu tả và biểu cảm - Ôn tập về ngôi kể, củng cố kiến thức đã học về ngôi kể ở lớp 6. B. Chuẩn bị: - Giáo viên: Hướng dẫn học sinh chuẩn bị lập dàn ý và kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh - Học sinh: Lập dàn ý và tập nói các đề theo hớng dẫn. C. Các hoạt động dạy học: Tổ chức lớp: (1') 8a7. II. Kiểm tra bài cũ :(1') Kiểm tra lại một lần nữa sự chuẩn bị của học sinh III. Tiến trình bài giảng: Hoạt động của thày Hoạt động của trò - Do đây là kiến thức đã học nên giáo viên hớng dẫn học sinh làm nhanh. ? Kể theo ngôi thứ nhất là kể nh thế nào ? Nh thế nào là kể theo ngôi thứ ba. ? Nêu tác dụng của mỗi loại ngôi kể. ? Lấy ví dụ về cách kể ngôi thứ nhất và ngôi thứ 3 ở một vài tác phẩm (đoạn trích) đã học. ? Tại sao ngời ta phải đổi ngôi kể. ? Sự việc nhân vật chính và ngôi kể trong đoạn văn ? Các yếu tố biểu cảm nổi bật trong đoạn văn ? Xác định các yếu tố miêu tả và nêu tác dụng của chúng. ? Đóng vai chị Dậu kể lại đoạn trích. I. Ôn tập về ngôi kể(10') - Kể theo ngôi thứ nhất là ngời kể xng tôi trong câu chuyện. Kể theo ngôi này ngời kể có thể trực tiếp kể ra những gì mình nghe, mình thấy, mình trải qua, có thể trực tiếp nói ra những suy nghĩ, tình cảm của chính mình... kể nh là ngời trong cuộc làm tăng tính chân thực, tính thuyết phục nh ''là có thật'' của câu chuyện. - Kể theo ngôi thứ 3 là ngời kể tự giấu mình đi, gọi tên các nhân vật bằng tên gọi của chúng. Cách kể này giúp ngời kể có thể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật. - Ngôi thứ nhất: Tôi đi học, Lão Hạc, Những ngày thơ ấu - Ngôi thứ 3: Tắt đèn, Cô bé bán diêm, Chiếc lá... + Tuỳ vào mỗi cốt truyện cụ thể mà ngời viết lựa chọn ngôi kể cho phù hợp. Cũng có khi trong một truyện, ngời viết dùng các ngôi kể khác nhau để soi chiếu sự việc, nhân vật bằng các điểm nhìn khác nhau, tăng tính sinh động, phong phú khi miêu tả sự vật, sự việc và con ngời ... II. Luyện nói 1. Tìm hiểu đoạn trích(5') - Học sinh đọc đoạn văn trong SGK tr110 - Sự việc: Cuộc đối đầu giữa những kẻ đi thúc su với ngời xin khất su. - nhân vật chính: Chị Dậu, cai lệ, ngời nhà lí trởng. + Các yếu tố biểu cảm nổi bật nhất là các từ xng hô: . Cháu van ông ...: van xin, nín nhịn . Chồng tôi đau ốm ... : bị ức hiếp, phẫn nộ . Mày trói ...: căm thù, vùng lên + Các yếu tố miêu tả: . Chị Dậu xám mặt... . Sức lẻo khẻo của anh chàng nghiện ... nham nhảm thét. . Anh chàng hầu cận ... ngã nhào ra thềm Nêu bật sức mạnh của lòng căm thù - Ngời đàn bà lực điền chiến thắng anh chàng nghiện - Ngời đàn bà con mọn chiến thắng anh chàng hầu cận. 2. Đóng vai chị Dậu kể lại đoạn trích.(20') - Kể theo ngôi thứ nhất, kết hợp nói với điệu bộ, cử chỉ, kể chuyện kết hợp miêu tả và biểu cảm. VD: Tôi tái xám mặt, vội vàng đặt con bé xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay cai lệ và van xin ''Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh đợc một lúc, ông tha cho''. ''Tha này! tha này!'' vừa nói hắn vừa bịch luôn vào ngực tôi mấy bịch rồi sấn đến để trói chồng tôi. Lúc ấy hình nh tức quá không thể chịu đợc, tôi liều mạng cự lại: ''Chồng tôi đau ốm, ông không đợc phép hành hạ!'' Cai lệ tát vào mặt tôi một cái đánh bốp, rồi hắn cứ nhảy vào cạnh chồng tôi. Tôi nghiến hai hàm răng: ''Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem ?'' Rồi tôi túm lấy cổ hắn, ấn dúi ra cửa. Sức lẻo khẻo của anh chàng nghiện chạy không kịp với với sức xô của tôi, nên hắn ngã chỏng quèo trên mặt đất, trong khi miệng vẫn nham nhảm thét trói vợ chồng tôi... - Giáo viên gọi học sinh khác nhận xét về nội dung nói: Kể chuyện kết hợp miêu tả, biểu cảm, về kĩ thuật nói: sử dụng đúng ngôi kể, nói rõ ràng, diễn đạt tốt thái độ tình cảm, ngữ điệu ... của nhân vật và ngời kể, tác phong của ngời kể: bình tĩnh...phân biệt lời thoại với lời người kể . - Giáo viên đánh giá, cho điểm, khuyến khích, động viên. IV. Củng cố: (2') ? Khi kể có thể sử dụng ngôn ngữ nh thế nào ? Tác dụng của từng ngôi kể. ? Cần chú ý nội dung và kĩ thuật kể như thế nào. V. Hớng dẫn học ở nhà: (1') - Tiếp tục tập kể, luyện nói trươc gương , tự nhiên , biểu cảm - Chuẩn bị tiết '' THC về văn thuyết minh'' Tuần 8 Tiết 32 Ngày soạn: 10/10/2008 Ngày dạy: 16/10/2008 Tập làm văn: lập dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm A. Mục tiêu. - Học sinh nhận diện được các phần MB, TB, KB của 1 văn bản tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm - Biết cách tìm, lựa chọn và sắp xếp các ý trong văn bản ấy. B. Chuẩn bị. - Giáo viên: Bảng phụ ghi các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản ''Món quà sinh nhật'' - Học sinh đọc kĩ văn bản ''Món quà sinh nhật'' và trả lời (?) trong SGK C.Tiến trình bài dạy. I. Tổ chức lớp: (1') 8a7. II. Kiểm tra bài cũ :(6') ? Em hãy nêu các bước xây dựng đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm. - Làm bài tập 2 trong SGK tr84 - Giáo viên cho học sinh nhận xét bài làm của bạn - Giáo viên nhận xét cho điểm. III.Bài mới. Hoạt động của thày Hoạt động của trò - Giáo viên gọi học sinh đọc văn bản ''Món quà sinh nhật'' trong SGK - tr92 ? Xác định 3 phần MB, TB, KB ? Nội dung chính của mỗi phần. * Bài văn có 3 phần: MB, TB, KB ? Sự việc chính. ? Ngôi kể. ? Thời gian. ? Không gian. ? Hoàn cảnh. ? Sự việc xoay quanh nhân vật nào. ? Ngoài ra còn có các nhân vật nào. ? Diễn biến của câu chuyện như thế nào (mở đầu, đỉnh điểm, kết thúc) ? Các yếu tố miêu tả, biểu cảm và tác dụng của chúng. - Giáo viên yêu cầu học sinh tìm sau đó treo bảng phụ ghi các yếu tố miêu tả và biểu cảm. ? Em hãy rút ra nhận xét: nhiệm vụ chính của mỗi phần là gì. - Giáo viên chốt kiến thức: + MB: Giới thiệu sự việc, nhân vật và tình huống xảy ra câu chuyện (có thể nêu kết quả, số phận của nhân vật trước) + TB: kể lại diễn biến câu chuyện theo 1 trình tự nhất định. Trong khi kể, kết hợp miêu tả người, sự việc, thể hiện tình cảm, thái độ của người viết. - KB: Nêu kết cục và cảm nghĩ của người trong cuộc. - Gọi học sinh đọc ghi nhớ ? Lập dàn ý văn bản ''Cô bé bán diêm'' - Gợi ý theo SGK - tr95 - Tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm: + Nhóm 1: MB, KB + Nhóm 2: 2 lần quẹt diêm đầu. + Nhóm 3: 3 lần cuối - Gọi các nhóm trình bày - Nhóm khác nhận xét - Giáo viên đánh giá. - Các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong truyện được thể hiện ở chỗ nào. I. Dàn ý của bài văn tự sự 1. Ví dụ: văn bản ''Món quà sinh nhật'' 2. Nhận xét: - Bố cục: 3 phần + MB: Từ đầu đến la liệt trên bàn: kể và tả lại quang cảnh chung của buổi sinh nhật + TB: tiếp (la liệt không nói trên bàn): tập trung kể về món quà sinh nhật độc đáo của người bạn. + KB: còn lại cảm nghĩ của người bạn về món quà sinh nhật - Diễn biến của buổi sinh nhật - Ngôi thứ nhất: tôi (Trang) - Buổi sáng. - Trong nhà Trang. - Ngày sinh của Trang có các bạn đến chúc mừng. - Sự việc xoay quanh nhân vật Trang (nhân vật chính) - Ngoài ra còn có Trinh, Thanh và các bạn khác. + Trang hồn nhiên, vui mừng, sốt ruột + Trinh: kín đáo, đằm thắm, chân tình + Thanh: hồn nhiên, nhanh nhẹn, tinh ý. - Mở đầu: buổi sinh nhật vui vẻ đã sắp đến hồi kết thúc, Trang sốt ruột vì người bạn thân nhất chưa đến. - Diễn biến: Trinh đến và giải toả những nỗi băn khoăn của Trang. Đỉnh điểm là món quà độc đáo: 1 chùm ổi được Trinh chăm sóc từ nhỏ - Kết thúc: Cảm nghĩ của Trang về món quà sinh nhật độc đáo. - Miêu tả: nhà tôi tấp nập ... chật cả nhà ... Trinh đang tươi cười ... T/dụng: miêu tả tỉ mỉ các diễn biến của buổi sinh nhật giúp người đọc hình dung ra không khí của nó, cảm nhận được tình bạn. - Biểu cảm: bồn chồn không yên, bắt đầu lo, tủi thân, giận mình, run run cảm ơn Trinh ... T/dụng: bộc lộ tình bạn chân thành, sâu sắc. - Trình tự kết hợp hồi ức (nhớ lại sự việc) - Học sinh phát biểu - Học sinh khác bổ sung 3. Kết luận - Học sinh đọc ghi nhớ của bài (tr95-SGK) II. Luyện tập. 1. Bài tập : a) Mở bài: - Giới thiệu quang cảnh đêm giao thừa - Giới thiệu nhân vật chính: cô bé bán diêm - Giới thiệu gia cảnh của nhân vật chính cô bé bán diêm b) Thân bài: * Lúc đầu do không bán được diêm nên: - Sợ không dám về nhà - Tìm chỗ tránh rét - Vẫn bị gió rét hành hạ đến nỗi đôi bàn tay đã cứng đờ ra. * Em bé quẹt từng que diêm để sưởi ấm cho mình: - Lần 1 tưởng như ngồi trước lò sưởi - Lần 2 thấy một bàn ăn thịnh soạn - Lần 3 thấy cây thông Nô-en, nến... - Lần 4 thấy bà đang mỉm cười - Cuối cùng bật hết diêm để níu giữ bà * Miêu tả: ngọn lửa xanh lam, trắng ra, rực hồng, tuyết phủ kín mặt đất, diêm cháy và sáng rực lên, khăn bàn trắng tinh, hàng ngàn ngọn nến sáng rực... * Biểu cảm: + Chà! Giá quẹt 1 que diêm ... nhỉ? + Chà! ánh sáng kì dị làm sao + Thật là dễ chịu... + Em chưa bao giờ thấy bà to lớn... Các yếu tố này đan xen trong quá trình kể chuyện cảnh mộng tưởng và thực được tác giả miêu tả sinh động, kèm theo là suy nghĩ, tâm trạng của nhân vật c) Kết bài: - Em chết vì giá rét trong đêm giao thừa - Thái độ của mọi người vào sáng năm mới khi nhìn thấy thi thể em IV. Củng cố: (2') - Nhắc lại dàn ý bài văn tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm. V. Hướng dẫn học ở nhà: (3') - Học thuộc ghi nhớ - Làm bài tập 2 (SGK-tr95). Giáo viên gợi ý: * MB: Giới thiệu người bạn của mình là ai? Kỷ niệm khiến mình xúc động là kỷ niệm gì? * TB: Tập trung kể về kỉ niệm xúc động ấy. - Thời gian, hoàn cảnh, nhân vật - Diễn biến sự việc - Miêu tả các biểu hiện của sự xúc động ấy * KB: Em có suy nghĩ gì về kỷ niệm đó - Xem trước đề bài trong SGK: Viết bài số 2 tr 103 để chuẩn bị viết bài. Ngày 13 tháng 10 năm 2008 Ký duyệt Phạm Minh Thoan. Tuần 9 - Tiết 33 Ngày soạn: 17/10/2008. Ngày dạy: 20/10/2008. Văn bản hai cây phong (Trích ''Người thầy đầu tiên'') (Ai-ma-tốp) A. Mục tiêu cần đạt: - Học sinh phát hiện trong văn bản ''Hai cây phong'' có 2 mạch kể ít nhiều phân biệt lồng vào nhau dựa trên các đại từ nhân xưng khác nhau trong kể chuyện. Vì ở trong bài, người kể chuyện nói mình là hoạ sĩ nên chúng ta hướng học sinh tìm hiểu ngòi bút đậm chất hội hoạ của tác giả khi miêu tả 2 cây phong. Chúng ta cũng giúp học sinh hiểu rõ nguyên nhân khiến Hai cây phong gây xúc động cho người kể chuyện. -Học sinh cảm nhận được tấm lòng gắn bó tha thiết với cảnh vật và con người nơi quê hương yêu dấu. -Thấy được vai trò nổi bật của các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản tự sự. - Rèn luyện các kĩ năng đọc văn xuôi tự sự - trữ tình. B. Chuẩn bị: - Giáo viên: Bảng phụ ghi bố cục tìm hiểu về Ai-ma-tốp và truyện ngắn ''Người thầy đầu tiên'' - Học sinh: Tìm đọc đoạn trích ''Người thày đầu tiên'' trong SGK Văn 9II (cũ) C. Các hoạt động dạy học: I. Tổ chức lớp: (1') 8a7. II. Kiểm tra bài cũ :(6') ? Giôn-xi khỏi bệnh vì sao. ? vì sao nói bức tranh''Chiếc lá cuối cùng'' là một kiệt tác. ? Phân tích 2 lần đảo ngược tình huống của truyện? Tác dụng của nghệ thuật đó. III. Tiến trình bài giảng: - Giới thiệu bài (1'): Đối với chúng ta, kí ức tuổi thơ thường gắn với cây đa, bến nước, sân đình, cây đa cũ bến đò xưa. Đối với nhân vật hoạ sĩ trong truyện ''Người thầy đầu tiên'' của Ai-ma-tốp là nhớ tới làng quê với hai cây phong trên đỉnh đồi đầu làng. Giáo viên giới thiệu quê hương của tác giả - đất nước Cư-rơ-gư-xtan. Hoạt động của thày Hoạt động của trò ? Em hiểu gì về tác giả Ai-ma-tốp ? Tóm tắt nội dung chính của truyện''Người thày đầu tiên'' ? Vị trí của văn bản này - Giáo viên đọc mẫu. ? Cần đọc với giọng như thế nào cho phù hợp. - Giáo viên nhận xét cách đọc. - Giáo viên kiểm tra việc đọc chú thích của học sinh ? Tìm hiểu bố cục đoạn trích. - Giáo viên treo bảng phụ có ghi bố cục. ? Trong văn bản xuất hiện 2 loại hình ảnh nào. ? Hai cây phong được giới thiệu qua chi tiết nào. ? Tác giả có sử dụng nghệ thuật gì. ? Tác dụng của biện pháp ấy. * Tác giả giới thiệu vị trí của 2 cây phong với niềm tự hào sâu sắc ? Tác giả đã miêu tả đặc điểm của 2 cây phong qua những từ ngữ nào. * Là tín hiệucủa làng .