Giáo án Ngữ văn 9 học kỳ I - Tuần I - Bài 1, tiết 1, 2: Phong cách Hồ Chí Minh năm 2006

Ngữ văn 9: Học kỳ I Ngày 3 tháng năm 2006 Tuần I- Bài 1 Tiết 1-2 : Phong cách Hồ Chí Minh (Lê Anh Trà) Mục tiêu cần đạt: Giúp HS: - Thấy được vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại, thanh cao và giản dị. - Từ lòng kính yêu tự hào về Bác, Hs có ý thức tu dưỡng, rèn luyện, học tập theo gương Bác. - Văn bản thuyết minh có vận dụng kết hợp bình luận, liệt kê, so sánh để tăng hiệu quả giao tiếp. - Rèn luyện kỹ năng: tìm hiểu, phân tích văn bản nhật dụng. Tiến trình tổ chức dạy học: 1. Giới thiệu các nét lớn về các thể loại và cấu trúc chương trình Ngữ văn 9 2. Bài mới: Văn bản nhật dụng: - GV giới thiệu một số tranh ảnh hoặc cuộc đời của một lãnh tụ vĩ đại- danh nhân văn hoá thế giới. Hoạt động của thầy và trò ? Văn bản Phong cách Hồ Chí Minh thuộc thể loại văn bản nhật dụng được trình bày bằng phương thức nào? ? Khi đọc văn bản nhật dụng dưới phương thức thuyết minh về một nhân vật lịch sử vĩ đại, em cần có giọng đọc như thế nào? - Khách quan, trang nghiêm, thái độ tôn kính, khâm phục. Giáo viên và HS đọc 1 lượt ? Em hãy giải thích một vài chú giải từ khó: 1-3-4-9-12 SGK ? Tra tư điển giúp cô từ: bất giác? đạm bạc +Bất giác Một cách tự nhiên, ngẫu nhiên, không dự định trước. + Đạm bạc: sơ sài, giản dị, không cầu kỳ, bày vẽ. ? Tìm bố cục và nội dung từng phần của bài viết? 1: từ đầu đến rất hiện đại 2. Còn lại Yêu cầu đạt: I. Tìm hiểu chung: Thể loại: Văn bản nhật dụng Phương thức biểu đạt: thuyết minh Giải thich từ khó: - Chú giải: 1-3-4-9-12 SGK - Bổ sung từ mới: bất giác, đạm bạc 4. Bố cục: 2 ý - Con đường hình thành vẻ đẹp phong cách văn hoá của Bác. - Nét đẹp trong phong cách sống và sinh hoạt của Bác - HS đọc thầm và theo dõi phần đầu văn bản: ? Trong hành trình tìm đường cứu nước của Bác, đều là những biểu hiện của sự tiếp xúc với văn hoá nhiều nước của người? - Nói và viết thạo: Pháp, Anh, Hoa, Nga. - Làm thơ và viết truyện bằng tiếng nước ngoài - Nhiều nghề: Quét tuyết, bốc rác, bồi bàn, xích lô ? Vì sao Bác có được vốn tri thức sâu rộng như vậy? Tiếp thu cái đẹp, cái hay. Phê phán tiêu cực của CNTB ? Qua các con đường, qua cách tiếp xúc với các nền văn hoá của Bác như thế cho em cảm nhận vẻ đẹp gì trong phong cách Hồ Chí Minh? (Thảo luận nhóm) Bác là người luôn có nhu cầu cao về văn hoá. Có năng lực tiếp thu văn hoá Ham học hỏi, nghiêm túc trong tiếp cận văn hoá. Tác giả đã bình luận về những biểu hiện văn hoá đó của Bác như thế nào trong bài? HS đọc “Nhưng điều kỳ lạ.... rất hiện đại” ? Em hiểu những ảnh hưởng quốc tế và cái gốc văn hoá dân tộc ở Bác thể hiện như thế nào? II. Phân tích: 1. Con đường hình thành vẻ đẹp Phong cách văn hoá của Bác. - Cuộc đời cách mạng gian nan, vất vả + Qua nhiều nước, tiếp xúc nhiều nền văn hoá á, Âu, Phi, Mỹ. + Học tập: thuộc nhiều thứ tiếng, biết nhiều ngôn ngữ - Đến đâu học hỏi nghiêm túc, tìm hiểu sâu sắc, uyên thâm. - Tiếp thu có chọn lọc, định hướng. - Tiếp xúc trên diện rộng: nhiều vùng Đông- Tây- Thế giới. -“Nhưng điều kỳ lạ.... rất hiện đại” - Văn hoá của Bác mang tính nhân loại. - Giữ vững văn hoá nước nhà đậm đà bản sắc dân tộc ? Cần sự nhào nặn của 2 nguồn văn hoá “quốc tế” và “dân tộc” ở Bác phát triển nằ thế nào? ? Từ đó em hiểu thêm những gì về vẻ đẹp trong phong cách văn hoá Hồ Chí Minh? ? Để làm rõ những đặc điểm hình thành phong cách văn hoá Hồ Chí Minh, tác giả đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào quen thuộc? ? Theo em, các phương pháp thuyết minh đã kết hợp đan xen, đem lại hiệu quả gì cho bài viết? * GV bình: Có thể nói chỗ độc đáo, kỳ lạ nhất trong phong cách văn hoá Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hoà những phong cách khác nhau, thống nhất trong một con người. Đó là truyền thống và hiện đại, phương Đông và phương Tây, xưa và nay, dân tộc và quốc tế, vĩ đại và bình dị, thống nhất và hài hoà bậc nhất trong lịch sử dân tộc Việt Nam. - Văn hoá quốc tế và dân tộc đan xen, kết hợp, sáng tạo, hài hoà, thừa kế và phát triển tích cực. - Con người kiểu mẫu thời đại - Phương pháp: so sánh, liệt kê kết hợp bình luận, câu văn dài, dẫn chứng cụ thể, xác thực. - Nội dung khách quan, trung thực - Khêu gợi cảm xúc tự, hào tin tưởng. C. Củng cố và dặn dò: 1. Viết đoạn văn nêu cảm nhận của em về vẻ đẹp phong cách văn hoá của Bác 2. Tìm đọc những bài thơ, câu thơ về cuộc đời giản dị, thanh cao của Bác 3. Chuẩn bị phần 2 và bài tập. ....................................................................................................... Tiết 2 : (tiếp theo) Kiểm tra bài cũ: HS đọc đoạn văn nêu cảm nhận về vẻ đẹp trong phong cách văn hoá của Bác. GV nhận xét và cho điểm Bài mới: GV chuyển tiếp từ vẻ đẹp phong cách văn hoá sang vẻ đẹp về phong cách sống và làm việc của Bác.. GV và HS đọc phần 2 và 3 ? ở phần sau cả bài viết ông đã thuyết minh phong cách sinh hoạt của Bác trên những khía cạnh nào? Thảo luận nhóm: Xung quanh cách sinh hoạt của Bác có nhiều ý kiến bàn luận khác nhau: - Đây là lối sống khắc khổ Bác tự ép mình. - Đây là lối sống thần thánh hoá khác đời, khác người. - Đây là 1 quan niệm thẩm mỹ, cao đẹp. là sự giản dị tự nhiên. ? Em đồng ý với ý kiến nào? Vì sao? ? Hãy nhận xét cách thuyết minh của tác giả trên các phương diện ngôn ngữ và phương pháp. - Từ chỉ lượng ít ỏi: chiếc, vài, vẻn vẹn ? Với phương pháp thuyết minh ấy gợi cho em tình cảm gì với Bác? Thảo luận: ? Các em còn biết thêm những nét đẹp nào trong phong cách và sinh hoạt của Bác qua đọc, nghe, văn, thơ, truyện? (Hs tự bộc lộ) ? Trong phần cuối của văn bản, tác giả đã dùng phương pháp thuyết minh nào? Dẫn chứng cụ thể về phương pháp thuyết minh đó? ? Phương pháp so sánh này dã đem lại hiệu quả gì cho đoạn văn? ? Đọc câu văn cuối cùng, em hãy cho biết nội dung, ý nghĩa của lời bình này đan xen và kết thúc bài viết? (thảo luận) 2. Vẻ đẹp trong phong cách sinh hoạt của Bác: - Nơi ở và làm việc: Đơn sơ mộc mạc (nhà sàn, ao cá, vườn rau) - Trang phục: + Quần áo bà ba nâu + áo chấn thủ, dép cao su. một va li nhỏ, một vài bộ quần áo, vài vật kỉ niệm - ăn uống đạm bạc: cá, rau, dưa. -> Đây là cách sống có văn hoá nâng lên thành quan niệm thẩm mỹ: cái đẹp là sự giản dị tự nhiên. - Ngôn ngữ giản dị: Từ chỉ số lượng ít ỏi: chiếc, vài, vẻn vẹn; cách nói dân dã. - Liệt kê cụ thể, xác thực - Gợi cảm phục, kính trọng, bình dị, gần gũi. - “Tôi dám chắc không có một vị lãnh tụ, một vị tổng thống hay một vị vua hiền nào ngày trước lại sống đến mức giản dị và tiết chế như vậy”. - Ta nghĩ đến Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm -> So sánh Bác với các vị hiền triết xưa. -> Làm sáng tỏ, nổi bật cách sống giản dị, thanh cao, thanh bạch của Bác. - Niềm cảm phục, tự hào, ngưỡng mộ của người viết. => “Nếp sống giản dị và thanh đạm của Bác Hồ... đem lại thanh cao cho tâm hồn và thể xác.” - Không xem mình như những thánh nhân siêu phàm - Không tự đề cao bởi sự khác đời, không đặt mình lên mọi sự bình thường ở đời. - Đây là một quan niệm sống đẹp và quan niệm về cái đẹp. ? Tại sao tác giả khẳng định rằng lối sống của Bác đem lại hạnh phúc thanh cao cho tâm hồn và thể xác? (Thảo luận) ? Từ sự phân tích và tìm hiểu trên, em nhận thức được những gì về vẻ đẹp trong phong cách sinh hoạt của Bác? - Sự bình dị gắn với trong sạch, không toan tính vụ lợi, tâm hồn được thanh cao, hạnh phúc. - Sống thanh bạch, giản dị, không phải gánh chịu ham muốn, bệnh tật, thể xác được thanh cao hạnh phúc. => Vẻ đẹp vốn có, tự nhiên, gần gũi-> mọi người đều có thể học tập. ? Sau khi học bài phong cách Hồ Chí Minh đã cung cấp cho em những hiểu biết gì về Bác Hồ? ? Thái độ và suy nghĩ của em sau khi học tập phong cách của Bác? Kính trọng, cảm phục, tự hào, biết ơn. ? Qua bài học, hiện nay em học tập được điều gì để bổ sung cho việc viết văn bản thuyết minh. III. Tổng kết: Bác là người có vốn văn hoá sâu sắc sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại, thanh cao và giản dị. Cách sống giản dị và trong sáng,. Vẻ đẹp của trí tuệ kết hợp với đạo đức - Kết hợp khéo léo với phương pháp liệt kê, so sánh với bình luận ngắn gọn Củng cố, luyện tập, dặn dò: 1. Hãy đọc một bài thơ (hay một vài khôt thơ) của Bác hoặc người khác viết về phong cách của Bác. 2. Em có suy nghĩ gì về phong cách của Bác trong cơ chế hội nhập bây giờ? 3. Viết một bài văn nhỏ nêu cảm nhận về phong cách Bác Hồ. 4. Soạn: “Đấu tranh cho một thế giới hoà bình. ..................................................................................................