Giáo án Ngữ văn 9 học kỳ II - Tiết 92 đến tiết 95

HỌC KÌ II ______________________________ Tuần: Ngày soạn : Tiết : 92 Ngày dạy BÀN VỀ ĐỌC SÁCH (Trích) Chu Quang Tiềm I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT Hiểu, cảm nhận được nghệ thuật lập luận, giá trị nội dung và ý nghĩa thực tiễn của văn bản. II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đọc sách và phương pháp đọc sách. - Phương pháp đọc sách cho có hiệu quả. 2. Kỹ năng: - Biết cách đọc – hiểu một văn bản dịch (không sa đà vào phân tích ngôn từ) - Nhận ra bố cục chặt chẽ, hệ thống luận điểm rõ ràng trong một văn bản nghị luận. - Rèn luyện thêm cách việt một bài văn nghị luận. - Rèn luyện thêm cách việt một bài văn nghị luận. 3. Thái độ: - Tự ý thức về việc đọc sách nâng cao kiến thức. . III.CHUẨN BỊ : 1.Giáo viên : - Chuẩn bị các câu danh ngôn của các danh nhân thế giới trong sách thiết kế bài giảng Ngữ văn 9. Bài soạn cùng một số tài liệu tham khảo khác. - Bảng phụ. 2.Học sinh : - Soạn bài, đọc và tìm hiểu các tài liệu có liên quan trong sách, báo… IV. Ph­¬ng ph¸p, kÜ thuËt: Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, tr×nh bµy, th¶o luËn KÜ thuËt: Nhãm, c¸ nh©n V. TiÕn tr×nh lªn líp : 1.Ổn định lớp 2.Kiểm tra bài cũ : ? Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách. ( 10đ ) - Đọc sách là một con đường quan trọng để tích lũy và nâng cao vốn tri thức. - Sách có ý nghĩa vô cùng quan trọng trên con đường phát triển của nhân loại bởi nó chính là kho tàng kiến thức quý báu, là di sản tinh thần mà loài người đúc kết được trong hàng nghìn năm. 3.Bài mới : *Giới thiệu bài : Hôm nay chúng ta tiếp tục học văn bản trích “Bàn về đọc sách” của Chu Quang Tiềm để biết cách đọc sách đúng đắn. HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động 1 : Phân tích * Tìm hiểu những khó khăn, sai lạc trong việc đọc sách *GV cho HS đọc phần tiếp theo trong SGK. ? Theo tác giả, "Lịch sử càng tiến lên, di sản tinh thần nhân loại càng phong phú, sách vở tích luỹ càng nhiều thì việc đọc sách càng ngày càng nhiều thì việc đọc sách cũng càng ngày càng không dễ". Vậy em hãy chỉ ra những khó khăn dễ mắc phải của người đọc sách hiện nay? - Đọc liếc qua tuy rất nhiều nhưng đọng lại thì rất ít. ? Em hiểu đọc sách như thế nào là đọc không đúng, đọc không chuyên sâu? (Đọc sách không chuyên sâu là đọc như thế nào?) ? Tác hại của lối đọc không chuyên sâu được tác giả so sánh như thế nào? - Giống như ăn uống, các thứ ăn tích luỹ không tiêu hoá được… dễ sinh đau dạ dày. ? Đối với lối đọc trên tác giả chỉ rõ ý nghĩa của lối đọc chuyên sâu của các học giả cổ đại như thế nào? - Đọc ít, không quyển nào ra quyển ấy, miệng đọc, tâm ghi, nghiền ngẫm đén thuộc lòng, thấm vào xương tuỷ, biến thành một nguồn động lực tinh thần cả đời dùng mãi không cạn. - Sách nhiều dễ khiến người đọc bị lạc hướng. ? Khó khăn tiếp theo của việc đọc sách hiện nay là gì? ? Em hiểu đọc sách như thế nào là lạc hướng? - Đọc những cuốn sách không cơ bản, không đích thực, không có ích lợi cho bản thân ® bỏ lỡ cơ hội đọc những cuốn sách quan trọng. - Đánh trận muốn thắng phải đánh vào thành trì kiên cố. ? Tại sao tác giả lại so sánh chiếm lĩnh học vấn giống như đánh trận? - Muốn chiếm lĩnh học vấn càng nhiều, có hiệu quả phải tìm đúng sách có ích, có giá trị đích thực mà đọc. ? Trong thực tế hiện nay, thị trường sách, truyện, văn hoá phẩm được lưu hành như thế nào, hãy nêu nhận xét của em? - Trên thị trường hiện nay xuất hiện nhiều sách in lậu, sách giả, văn hoá phẩm không lành mạnh, sách kích động bạo lực, tình dục, chống phá cách mạng, chính quyền nhà nước… có các nội dung không lành mạnh, thiếu tính giáo dục. Đặc biệt nhiều sách tham khảo phản giáo dục, thiếu tính thống nhất về nội dung, trùng lặp, chồng chéo… xuất hiện theo xu thế vì mục đích lợi nhuận ® gây khó khăn cho phụ huynh, học sinh và người đọc… GV: Khẳng định tầm quan trọng của của việc đọc sách, nêu những khó dễ mắc phải của người đọc sách hiện nay, tác giả lại bàn luận với chúng ta về vấn đề phương pháp đọc sách. ? Để hình thành phương pháp đọc sách, người đọc phải chú ý mấy thao tác cơ bản? - Hai thao tác: + Chọn sách + Đọc sách. ? Tác giả khuyên chúng ta nên chọn sách như thế nào cho đúng? - Tác giả khuyên chúng ta không nên chỉ chạy theo số lượng mà phải hướng vào chất lượng. ? Tác giả lập luận như thế nào cho ý kiến này? - Đọc 10 quyển sách mà chỉ đọc lướt qua thì không bằng chỉ lấy một quyển sách mà đọc 10 lần… - Đọc sách vốn có ích riêng cho mình, đọc nhiều không thể coi là vinh dự, đọc ít cũng không phải là xấu hổ. ? Khi phê phán những kẻ đọc nhiều mà không chịu nghĩ sâu, tác giả đã dùng hình ảnh so sánh nào? - Hình ảnh so sánh: Như cưỡi ngựa qua chợ … tay không mà về. - Như kẻ trọc phú khoe của… - Lừa dối người… ? Bản chất của lối đọc sách hời hợt như vậy là gì? - Thể hiện phẩm chất tầm thường, thấp kém. ? Từ lời khuyên của tác giả, em rút ra được bài học gì về cách đọc sách cho bản thân? Þ Cần phải chọn cho mình những cuốn sách thật sự có giá trị và cần thiết đối với bản thân, cần chọn lọc có mục đích, có định hướng rõ ràng, kiên định, không tuỳ hứng nhất thời. GV: Sau khi chọn được sách tốt rồi thì phải đọc sách như thế nào cho đúng, đây cũng là một thao tác rất quan trọng và cần thiết, vậy cách đọc sách như thế nào là hợp lý… ? Tác giả chia sách ra làm mấy nhóm? Với mỗi nhóm người đọc cần có thái độ đọc và tiếp nhận như thế nào? - Sách đọc được chia làm hai loại: + Sách đọc để có kiến thức phổ thông ® mọi công dân đều phải đọc. + Sách đọc trau dồi học vấn chuyên môn ® thường dành cho các học giả chuyên môn. ? Theo em các loại sách phổ thông có cần thiết cho các nhà chuyên môn hay không? Vì sao? - Sách phổ thông không thể thiếu được đối với các nhà chuyên môn. Vì: + Vũ trụ là một thể hữu cơ các quy luật liên quan mật thiết với nhau, không thể tách rời. + Trên đời không có học vấn nào là cô lập, tách rời các học vấn khác. + Trình tự nắm vững học vấn là biết rộng rồi sau mới nắm chắc. ? Để minh chứng cho sự khẳng định đó, tác giả đưa ra những ví dụ nào? - Chính trị học phải liên quan đến lịch sử, kinh tế, pháp luật, triết học, tâm lý học, ngoại giao, quân sự… ® nếu không giống như con chuột chui vào sừng trâu… không tìm ra lối thoát. ? Theo em sách Ngữ văn, đặc biệt là phần văn bản ta cần đọc như thế nào cho đúng? - Đọc nhiều lần tất cả nội dung mà SGK cung cấp để có hiểu biết kết quả về văn bản sau đó thì cần đọc chậm lại thật kỹ văn bản, kết hợp với việc tìm hiểu chú thích ® đọc theo định hướng câu hỏi SGK để hiểu nội dung và hình thức thể hiện của văn bản Þ Hiệu qu¶ thu được sẽ khác nhau nếu ta đọc sách theo những cách khác nhau. - Học sinh tự bộc lộ… ? Hiện nay em thường chọn những loại sách gì để đọc và đọc như thế nào? Hoạt động 2 : Tổng kết. ? Em có nhận xét gì về trình tự lập luận của tác giả qua văn bản này? - Bài văn nghị luận giải thích với luận điểm sáng rõ đầy đủ, lôgíc chặt chẽ. ? Tác dụng của các phép so sánh đó là gì? - Hình ảnh so sánh dễ hiểu, cụ thể, thú vị… ? Tác giả muốn khuyên chúng ta điều gì thông qua nội dung của văn bản này? - Đọc sách là hoạt động có ích mang tính văn hoá, là một con đường quan trọng để tích luỹ, nâng cao học vấn. - Cần phải biết chọn sách có giá trị để đọc. - Đọc sách phải đọc cho kỹ, phải kết hợp đọc rộng với đọc chuyên sâu. ? Từ đó em thấy tác giả là con người như thế nào? - Tác giả là người có nhiều kinh nghiệm với việc đọc sách. Bản thân ông trở thành một học giả uyên bác, phải chăng cũng từ việc đọc sách. Ông cũng là một con người thực sự tâm huyết và muốn truyền lại cho thế hệ mai sau những kinh nghiệm của mình. I/Giới thiệu chung II/ Đọc-hiểu văn bản 1. §äc – chó thÝch. 2.Bố cục : 3.Đại ý : 4.Phân tích a. Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách. b. Những khó khăn, sai lạc trong việc đọc sách. + Sách càng nhiều khiến người ta không chuyên sâu. + Sách nhiều dễ khiến người đọc bị lạc hướng. à Cách phân tích, so sánh đối chiếu và dẫn chứng cụ thể , thực tế -> Lí lẽ thuyết phục c. Bàn về phương pháp đọc sách. *Cách chọn sách: Cần phải chọn những cuốn sách thật sự có giá trị và cần thiết đối với bản thân, chọn lọc có mục đích, có định hướng rõ ràng, kiên định, không tuỳ hứng nhất thời. * Cách đọc sách: + Tác hại của việc đọc sách không đúng phương pháp: Đọc sách chỉ để trang trí bộ mặt – kẻ trọc phú khoe của => Phẩm chất tầm thường thấp kém + Phương pháp đọc sách đúng đắn: đọc kỹ, vừa đọc vừa suy ngẫm; đọc sách cũng cần có kế hoạch và có hệ thống. * Các loại sách: - Sách đọc được chia làm hai loại: + Sách đọc để có kiến thức phổ thông ® mọi công dân đều phải đọc. + Sách đọc trau dồi học vấn chuyên môn ® thường dành cho các học giả chuyên môn. Sách phổ thông không thể thiếu được đối với các nhà chuyên môn. à Kết hợp phân tích lí lẽ với liên hệ so sánh, trình bày toàn diện tỉ mỉ => đưa ra lời khuyên bổ ích về phương pháp đọc sách IV/ Tổng kết 1. Nghệ thuật - Bố cục chặt chẽ, hợp lí. Dẫn dắt tự nhiên, xác đáng bằng giọng chuyện trò, tâm tình của một học giả có uy tín đã làm tăng tính thuyết phục của văn bản. - Lựa chọn ngôn ngữ giàu hình ảnh với những cách ví von cụ thể và thú vị … 2. Ý nghĩa - Tầm quan trong, ý nghĩa của việc đọc sách và cách lựa chọn sách, cách đọc sách sao cho hiệu quả. 4.Củng cố : ? Đọc sách trong giờ giảng văn được kết hợp ở những khâu nào ? Các cách đọc đó có tác dụng gì ? 5. Hướng dẫn tự học - Học bài, lập lại hệ thống luận điểm trong toàn bài, ôn lại những phương pháp nghị luận đã học. - Chuẩn bị : Khởi ngữ. _______________________________________________ Tuần: Ngày soạn : Tiết : 93 Ngày dạy : KHỞI NGỮ I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Nắm được đặc điểm và công dụng của khởi ngữ trong câu. - Biết đặt câu có khởi ngữ. II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Đặc điểm của khởi ngữ. - Công dụng của khởi ngữ. 2. Kỹ năng: - Nhận diện khởi ngữ ở trong câu. - Đặt câu có khởi ngữ. III.CHUẨN BỊ : 1.Giáo viên : Giáo án, SGK. Bảng phụ. 2.Học sinh : - Soạn bài. IV. Ph­¬ng ph¸p, kÜ thuËt: Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, tr×nh bµy, th¶o luËn KÜ thuËt: Nhãm, c¸ nh©n V.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP : 1.Ổn định lớp. 2.Kiểm tra bài cũ : Kiểm vở bài soạn theo yêu cầu của GV ở tiết học trước. 3.Bài mới : *Giới thiệu bài : Trong các thành phần câu, ngòai chủ ngữ, vị ngữ là thành phần không thể thiếu , câu còn có một số thành phần phụ khác, Hôm nay, chúng ta sẽ học bài khởi ngữ. HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động 1 : *GV cho HS đọc phần I trong SGK. 1. Phân biệt các từ ngữ in đậm với chủ ngữ trong những câu sau về vị trí trong câu và quan hệ với vị ngữ. a- Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh(1), anh(2) không ghìm nổi xúc động. (Nguyễn Quang Sáng- Chiếc lược ngà) + anh 1:là chủ ngữ + anh 2:là khởi ngữ =>Khởi ngữ đứng trước CN, không có quan hệ trực tiếp với vị ngữ theo quan hệ CN-VN. b-Giàu(1),tôi cũng giàu(2) rồi. (Nguyễn Công Hoan- Bước đường cùng.) +CN: tôi +Khởi ngữ: giàu =>Khởi ngữ đứng trước CN và báo trước nội dung thông báo trong câu. c-Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta,không sợ nó thiếu giàu và đẹp. (Phạm Văn Đồng- Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.) -CN: chúng ta -Khởi ngữ: Về…văn nghệ -Vị trí:đứng trước CN -Tác dụng:Thông báo về đề tài được nói đến trong câu. +Trước các khởi ngữ có thêm các quan hệ từ:còn,đối với, về 2. Trước những từ ngữ nói trên, có (hoặc có thể thêm) những quan hệ từ nào ? ( Có thể thêm vào các quan hệ từ : về, đối với. ) ? Nhận xét quan hệ ý nghĩa của các từ nói trên đối với câu văn. Nó có phải là phần nêu đề tài của câu không ? ? Những phần trên là khởi ngữ của câu, em hiểu thế nào là khởi ngữ ? Nêu vị trí, vai trò của nó trong câu ? Hoạt động 2 : Bài tập * GV nêu định hướng và yêu cầu của mỗi bài tập. Sau đó cho hs tiến hành làm bài, các HS khác nhận xét.GV đúc kết , cho điểm. 1. Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích sau đây : a) Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lỏm. Điều này ông khổ tâm hết sức. (Kim Lân - Làng) b) – Vâng ! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì đó là sung sướng. (Nam Cao - Lão Hạc) c) Một mình thì anh bạn trên trạm đỉnh Phan-xi-păng ba nghìn một trăm bốn mươi ba mét kia mới một mình hơn cháu. (Nguyễn Thành Long - Lặng lẽ Sa Pa) d) Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lý tưởng chứ. (Nguyễn Thành Long - Lặng lẽ Sa Pa) e) Đối với cháu, thật là đột ngột. (Nguyễn Thành Long - Lặng lẽ Sa Pa) 2. Hãy viết lại các câu sau đây bằng cách chuyển phần được in đậm thành khởi ngữ (có thể thêm trợ từ thì) : a) Anh ấy làm bài cẩn thận lắm. b) Tôi hiểu rồi nhưng tôi chưa giải được. I/ Thế nào là khởi ngữ ? - Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu. II/ Nhận diện khởi ngữ - Trước khởi ngữ, thường có thể thêm vào các quan hệ từ : về, đối với. III/ Công dụng của khởi ngữ - Nêu lên đề tài được nói đến trong câu. IV/ Luyện tập 1. Nhận diện khởi ngữ : a) Điều này b) Đối với chúng mình c) Một mình d) Làm khí tượng e) Đối với cháu 2. Chuyển câu không có khởi ngữ thành câu có khởi ngữ : a) Bài thì anh ấy làm cẩn thận lắm. b) Hiểu thì tôi hiểu rồi nhưng giải thì tôi chưa giải được. 4.Củng cố : ? Nêu đặc điểm và tác dụng của khởi ngữ ? 5. Hướng dẫn tự học Nắm lại các đặc điểm, tác dụng của khởi ngữ. Tìm câu có thành phần khởi ngữ trong một văn bản đã học. Chuẩn bị bài : Phép phân tích và tổng hợp. _______________________________________________________ Tuần : Ngày soạn : Tiết : 94 Ngày dạy PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT Hiểu và biết vận dụng các phép lập luận phân tích, tổng hợp khi làm văn nghị luận. II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Đặc điểm của phép lập luận phân tích và tổng hợp. - Sự khác nhau giữa hai phép lập luận phân tích và tổng hợp. - Tác dụng của hai phép lập luận phân tích và tổng hợp trong các văn bản nghị luận. 2. Kỹ năng: - Nhận diện được phép lập luận phân tích và tổng hợp. - Vận dụng hai phép lập luận này khi tạo lập và đọc – hiểu văn bản nghị luận. 3. Thái độ: - Tự ý thức việc kết hợp vận dụng phân tích và phép tổng hợp trog văn bản nghị luận III.CHUẨN BỊ : 1.Giáo viên : Giáo án, SGK, bảng phụ. 2.Học sinh : Soạn bài. IV. Ph­¬ng ph¸p, kÜ thuËt: Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, tr×nh bµy, th¶o luËn KÜ thuËt: Nhãm, c¸ nh©n V.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP : 1.Ổn định lớp. 2.Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra vở bài soạn theo yêu cầu của GV ở tiết học trước. 3.Bài mới : *Giới thiệu bài : Ở lớp 7 các em đã được học phép lập luận giải thích và phép lập luận chứng minh trong văn nghị luận. Lên lớp 9, chúng ta được học thêm các thao tác nghị luận nữa, đó là phân tích và tổng hợp… Vậy, như thế nào là phép phân tích và tổng hợp, nó có vai trò và ý nghĩa gì trong văn nghị luận? Bài học hôm nay cô trò chúng ta cùng nhau đi tìm hiểu… HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động 1 : Tìm hiểu phép phân tích, tìm hiểu phép tổng hợp GV: Yêu cầu học sinh đọc văn bản "Trang phục" – Băng Sơn (SGK – 9). - 2 học sinh đọc nội dung văn bản "Trang phục" (SGK – 9). ? Hãy xác định bố cục của văn bản này? - Bố cục 3 phần: + Phần 1: Từ đầu ® trước mặt mọi người: Mở bài. + Phần 2: Tiếp theo ® Chí lý thay!: Thân bài. + Phần 3: Còn lại: Kết bài. ? Để bàn luận về vấn đề trang phục, ở phần mở bài, người viết đã đưa ra một loạt các dẫn chứng như thế nào? ? Thông qua một loạt các dẫn chứng, tác giả đã rút ra nhận xét về vấn đề gì? - Thông thường trong doanh trại… mà lại đi chân đất… - Hoặc đi giầy … mặt mọi người. - Ăn mặc chỉnh tề, cụ thể đó là sự đồng bộ giữa quầ áo, giày tất trong trang phục của con người. ® Cái đẹp trong trang phục thể hiện ở sự đồng bộ phù hợp… ? Bàn về vấn đề trang phục, tác giả đưa ra mấy luận điểm chính, tương ứng với những đoạn văn nào trong văn bản? - Luận điểm: + Ăn cho mình, mặc cho người. + Cô gái một mình trong hang sâu… móng chân móng tay. + Anh thanh niên đi tát nước… + Đi đám cưới không thể lôi thôi… + Đi dự đám tang… - Luận cứ: + Y phục xứng kỳ đức. + Dù mặc đẹp đến đâu, sang đến đâu mà không phù hợp ® làm mình tự xấu đi mà thôi. + Cái đẹp bao giờ cũng đi với cái giản dị nhất là phù hợp với môi trường. + Người có văn hóa là người có trang phục phù hợp, có trình độ, có hiểu biết… ? Qua lập luận trên, tác giả còn muốn khẳng định trang phục thể hiện gì ở con người? - Trang phục thể hiện đạo đức của con người. ? Như vậy, theo em để xác lập và làm rõ hai luận điểm trên, tác giả đã sử dụng phép lập luận nào? - Phép lập luận, giải thích ? ở phần phần thân bài, khi phân tích cụ thể vấn đề trang phục, tác giả đã sử dụng phép giải thích hay chứng minh? ? Vậy, em hiểu phép lập luận, phân tích tổng hợp là gì? - Hs trả lời theo nội dung ghi nhớ (SGK – 10). Þ GV chốt lại theo 2 ý trong nội dung ghi nhớ (SGK – 10). ? Theo em, nhiệm vụ của phần kết bài trong một bài văn nghị luận nói chung và văn bản này nói riêng là gì? - Nhiệm vụ: Rút ra kết luận chung, mang tính tổng hợp, khái quát từ những điều đã phân tích ở trước đó. ? ở văn bản này, tác giả đã chốt lại vấn đề gì? ? Phép lập luận nào được sử dụng ở đây? - Phép tổng hợp. ? Phép tổng hợp thường được đặt ở vị trí nào của văn bản? Nếu không có phép phân tích ở thì thì có thể có phép tổng hợp ở phần kết bài được hay không?Vì sao? - Phép phân tích tổng hợp thường được đặt ở cuối văn bản (phần kết bài) (ý 3 phần ghi nhớ SGK – 10). GV: Như vây, ở bài văn này tác giả đã sử dụng hai phép lập luận: phân tích và tổng hợp để làm sáng tỏ vấn đề về trang phục – như thế nào là trang phục đẹp. ? Theo em, tác dụng của từng phép lập luận đó là gì? Nếu thiếu đi một trong hai phép lập luận đó thì điều gì sẽ xảy ra? - Phép phân tích: giúp ta hiểu cụ thể tác dụng, biểu hiện của lối ăn mặc trong cuộc sống; như thế nào là trang phục đẹp; vì sao trang phục phải phù hợp với văn hoá, đạo đức và môi trường sống. - Phép tổng hợp: Giúp chúng ta hiểu rõ đặc điểm của một trang phục đẹp ® uốn nắn thói quen ăn mặc của tất cả mọi người: Một người được coi là ăn mặc đẹp khi trang phục của họ phù hợp cộng với trình độ hiểu biết và kỹ năng giao tiếp của họ. Þ Văn bản không thể thiếu được một trong hai phép lập luận trên. ? Qua phân tích ngữ liệu trên, em như thế nào là phép phân tích và tổng hợp? Tác dụng của nó? - Học sinh trả lời theo nội dung ghi nhớ (SGK – 10). GV: Gọi học sinh đọc nội dung ghi nhớ (SGK – 10) ® giáo viên chốt lại bài: Những đoạn văn đi từ phân tích ® tổng hợp là những đoạn văn, bài văn viết theo phương thức quy nạp. (Đi từ cụ thể, chi tiết ® khái quát). - Học sinh đọc nội dung phần ghi nhớ (SGK – 10). Hoạt động 2 : Bài tập ? Yêu cầu cơ bản của phần luyện tập là gì? - Tìm hiểu kỹ năng (phép lập luận) phân tích trong văn bản "Bàn về phép học" – Chu Quang Tiềm. GV: Yêu cầu học sinh đọc lại nội dung văn bản "Bàn về phép học" – Chu Quang Tiềm. - Học sinh đọc thầm lại nội dung văn bản "Bàn về phép học" – Chu Quang Tiềm. a. Luận điểm 1: "Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn". - Học vấn là thành quả của toàn nhân loại, được tích luỹ, lưu truyền, ghi chép vào sách vở… - Sách là kho tàng quý báu cất giữ di sản tinh thần nhân loại, là cột mốc trên con đường tiến hoá học thuật của nhân loại. - Nếu ta xoá bỏ các thành quả đó ® chúng ta sẽ làm lùi điểm xuất phát, thành kẻ lạc hậu. - Đọc sách là ôn lại kinh nghiệm, tư tưởng của nhân loại tích luỹ mấy nghìn năm, là hưởng thụ kiến thức của biết bao người khổ công tìm kiếm. Þ Chúng ta muốn vững bước trên con đường học vấn, có khả năng làm chủ thế giới, phát hiện thế giới mới thì chúng ta phải đọc sách. ? Tác giả đã phân tích lý do phải chọn sách để đọc như thế nào? b. Phân tích lý do phải chọn sách để đọc: - Hiện nay, sách càng ngày càng nhiều, nhưng sức lực và thời gian của con người có hạn, phải chọn sách để đọc. - Sách nhiều xong không phải tất cả sách đều tốt, đều cần thiết và bổ ích ® Vì vậy, phải biết chọn sách tốt để đọc cho có ích. - Nếu không biết chọn lọc, có thể chúng ta sẽ lãng phí thời gian, sức lực trên những cuốn sách quan trọng, cơ bản. - Phải chọn lựa sách vì chiếm lĩnh học vấn giống như đánh trận: " Cần phải đánh vào thành trì kiên cố, đánh bại quân tinh nhuệ, chiếm cứ mặt trận xung yếu. mục tiêu quá nhiều, che lấp mất vị trí kiên cố, chỉ đá bên đông, đấm bên tây hoá ra thành lối đánh "tự tiêu hao lực lượng" ". ? Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách như thế nào? c. Phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách: - Sách có ý nghĩa to lớn, xong đọc sách còn có ý nghĩa quan trọng không kém. Đọc sách như thế nào ® quyết định tới hiệu quả thu được. - Đọc sách không cốt lấy nhiều mà quan trọng là đọc cho kỹ, đọc ít nhưng phải có hiệu quả ® tránh đọc qua loa vì như vậy thì dù có đọc nhiều cũng không có hiệu quả. - Đọc ít mà kỹ: Tập thành nếp suy nghĩ sâu xa, trầm ngâm tích luỹ, tưởng tượng tự do đến mức thay đổi khí chất. - Đọc mà không chịu nghĩ thì như cưỡi ngựa qua chợ, như kẻ trọc phú khoe của, là lừa mình, dối người, thể hiện phẩm chất tầm thường, thấp kém. - Đọc sách cần phải đọc cả sách phổ thông và sách chuyên sâu, vừa phải đọc rộng, vừa phải đọc sâu, vì học vấn không thể cô lập, không tách rời học vấn khác, mọi học vấn đều có mối liên quan gắn bó hữu cơ với nhau. ? Qua phần tìm hiểu bài học và phần luyện tập, em hiểu như thế nào về vai trò của phép phân tích và tổng hợp trong lập luận? d. vai trò của phép phân tích và tổng hợp trong lập luận: - Trong văn bản nghị luận: Phân tích là một thao tác bắt buộc mang tính tất yếu bởi nghị luận có nghĩa là làm sáng tỏ một vấn đề nào đó để thuyết phục người đọc, người nghe thông qua hệ thống luận điểm, luận cứ ® không phân tích thì không làm sáng tỏ được luận điểm, không đủ sức thuyết phục người đọc, người nghe. có phân tích lợi, hại đời sống thì kết luận rút ra mới có sức thuyết phục. - Mục đích của phân tích, tổng hợp là rút giúp người đọc, người nghe nhận thức đúng vấn đề, hiểu đúng vấn đề, do đó nếu đã có phân tích thì đương nhiên phải có tổng hợp và ngược lại ® Vì vậy phép phân tích và tổng hợp luôn có mối quan hệ biện chứng để làm nên cái hồn cho văn bản nghị luận. I/ Tìm hiểu chung Tìm hiểu văn bản "Trang phục" (SGK – 9). - Bố cục 3 phần: MB, TB, KB. - Thân bài: Gồm hai luận điểm chính: + Luận điểm 1: Trang phục phải phù hợp với quan niệm thẩm mỹ của xã hội, phù hợp với nếp sống văn hoá xã hội, tức là tuân thủ quy tắc ngầm mang tính văn hoá, xã hội. + Luận điểm 2: Trang phục phải phù hợp với hoàn cảnh chung nơi công cộng hay toàn xã hội, trang phục là bộ mặt đạo đức của con người. ® Dùng phép lập luận phân tích (giải thích). - Kết bài: Sử dụng phép tổng hợp. Vấn đề chốt lại: Trang phục hợp văn hoá, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp. Nhận xét: ® Sử dụng phép phân tích và tổng hợp. - Phép phân tích tổng hợp thường được đặt ở cuối văn bản (phần kết bài). Þ Tác dụng: Hai phép lập luận trên phối hợp với nhau để làm rõ ý nghĩa của một sự vật, hiện tượng nào đó trong cuộc sống. 1. Tìm hiểu phép phân tích - Phép lập luận phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận, từng phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của sự vật. hiện tượng. - Khi lập luận phân tích, người ta có thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so sánh, đối chiếu … và cả phép lập luận giải thích, chứng minh. 2. Tìm hiểu phép tổng hợp - Phép lập luận tổng hợp là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích ( đem các bộ phận, các đặc điểm của một sự vật đã được phân tích riêng mà liên hệ lại với nhau để nêu ra nhận định chung về sự vật ấy ) 3. Mối liên hệ qua lại giữa hai phép lập luận: Tuy đối lập nhưng không tách rời nhau. Phân tích rồi phải tổng hợp thì mới có ý nghĩa, mặt khác, phải dựa trên cơ sở phân tích thì mới có thể tổng hợp được. II/ Luyện tập : 1. Phép phân tích làm sáng tỏ luận điểm : Đọc sách là một con đường quan trọng của học vấn. - Học vấn là quá trình tích lũy thành quả của nhân loại. - Sách lưu giữ những thành quả quý báu ấy. - Đọc sách là con đường ngắn nhất để hưởng thụ thành quả mà nhân loại đã tích lũy hàng trăm, hàng ngàn năm. Phân tích bằng cách - Bắc cầu - Đối chiếu. 2. Phân tích những lý do phải chọn sách để đọc : - Sách hiện nay quá nhiều, không chọn thì không thể đọc hết. - Không chọn thì mất thời gian vô ích vào những sách không giá trị. - Phải biết chọn hai loại sách : thường thức và chuyên môn vì chúng có liên quan mật thiết với nhau. 3. Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách như sau : -Không đọc thì không có điểm xuất phát cao. -Đọc là con đường ngắn nhất để tiếp cận tri thức. -Không chọn lọc sách thì đời người ngắn ngủi không đọc xuể, đọc không có hiệu quả. -Đọc ít mà kỹ quq