Giáo án Ngữ văn 9 - Mã giám sinh mua Kiều (trích: truyện Kiều - Nguyễn Du)

Mã Giám Sinh mua Kiều (Trích: Truyện Kiều - Nguyễn Du ) A- Mục tiêu cần đạt. 1. Kiến thức: Khắc hoạ chân dung tên dắt gái lưu manh Mã Giám Sinh, tư thế và tâm trạng của Kiều - nạn nhân của sự biến và đồng tiền. 2. Đoạn thơ kể chuyện tỉ mỉ, giọng điệu khách quan nhưng màu sắc châm biếm vẫn rõ. 3. Củng cố và rèn kỹ năng đọc thơ lục bát kể chuyện, phân tích nhân vật qua hình dáng, cử chỉ, ngôn ngữ và hành động. B. Chuẩn bị: Giáo viên nghiên cứu tài liệu thiết kế bài giảng. Học sinh: Học & soạn bài theo hướng dẫn. C. Tiến trình lên lớp. 1.ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Cảm nhận của em về vẻ đẹp của bức tranh mùa xuân trong đoạn trích “Cảnh ngày xuân”. Em học tập được gì về NT miêu tả cảnh của ND? Tóm tắt đoạn truyện từ “Cảnh ngày xuân” đến “Mã Giám Sinh mua Kiều”. 3. Bài mới: GV giới thiệu vào bài. * Cuộc mua bán người dưới hình thức lễ vấn danh (xem mặt dâu, rể tương lai) sẽ giới thiệu với người đọc thêm một chân dung nhân vật đặc sắc: Mã Giám Sinh. Hoạt động của Thày - trò Nội dung ghi bảng * Giáo viên lưu ý học sinh về cách đọc: chú ý phân biệt hai giọng người kể chuyện và lời nhân vật. Lời Mã Giám Sinh nói hai lần với hai ngữ điệu khác nhau. * Giải thích từ khó: Giáo viên chọn kiểm tra 4 trong 11 chú thích các từ khó. Học sinh hiểu, trả lời. ? Tóm tắt phần trước, nêu vị trí đoạn trích? ? ND của đoạn trích là gì? *GV định hướng phân tích (dẫn dắt phần đầu). ? MGS xuất hiện ở nhà Kiều với tư cách là gì? (HS dựa vào chú giải hiểu nghĩa hai câu thơ). Mã Giám Sinh được giới thiệu là học trò trường Quốc tử giám ở kinh đô từ xa đến hỏi Kiều làm vợ, xin lễ vấn danh. Vậy mà ngay câu trả lời đã khiến người ta phải ngờ ngợ. ? Tên họ, quê quán được giới thiệu ntn? ? Dựa vào chú giải em hiểu tên gọi MGS ntn? ? Nhận xét gì về cách ngắt nhịp 2 lời thơ này? ? Điều đó gợi tả giọng nói của MGS ntn? Trong lời nói đầu tiên đã tỏ ra cấc lấc, cụt lủn, thiếu hẳn sự lễ độ, lịch sự tối thiểu. ? Qua đó MGS bộc lộ bản chất gì? ? Tìm chi tiết miêu tả diện mạo của MGS? ? Dựa vào chú giải nêu ý hiểu về hai câu thơ này? ? Các từ láy trong câu có giá trị ntn? (Gợi sự vênh váo, dưng dưng tự đắc) ? Qua cách m.tả, NDu bộc lộ thái độ với y ntn? *Bình chuyển đoạn: Kể ra ngoài 40 tuổi, cái điều khiến ta lại nghi hơn vì cái mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao của anh ta. Có cái gì đó làm dáng, làm đỏm quá đáng, kệch cỡm, khoe khoang lộ liễu, không hợp với lứa tuổi. Từ nhẵn nhụi, bảnh bao đi với nhau trong một câu thơ tạo ra sự đối xứng cân đối giữa hai vế, hé lộ cái ý chê cười của người kể chuyện. ? Tìm chi tiết miêu tả hành động của MGS? ? Nhận xét ntn về hành động của nhóm, tổ chức này? Đặt từ chỉ vị trí lên trên danh từ là có dụng ý làm bật lên cái vẻ lộn xộn, láo nháo, thiếu đứng đắn, lịch sự. Từ láy lao xao rất gợi. Nó gợi lên cái dáng bộ thầy trò vừa đi vừa tiếng to tiếng nhỏ không ngớt. ? Hành động ngồi của MGS được miêu tả ntn? Gợi tả điều gì? *GV phân tích so sánh với mụ mối? Tài lột tả cái thần của nhân vật bằng một từ của NDu “Tót” là hành động rất nhanh nhẹn. Khác với tót vời là tuyệt vời. Ngồi tót là hành động hết sức bất nhã của Mã Giám Sinh. Theo dõi Mã từ đầu, biết nguồn gốc của Mã; chúng ta dễ đoán rằng đây là hành động theo thói quen của y, thói quen của kẻ hạ lưu, vô học, cậy mình có tiền chẳng coi ai ra gì. Vai kịch trong lễ vấn danh cũng chẳng cần diễn cho đạt lắm! ? ấn tượng ban đầu đối với MGS khi đến nhà Kiều là gì? - Bảnh bao, kệch kỡm, vô văn hóa. ? Tìm chi tiết miêu tả hành động mua Kiều của MGS? ? Hành động đó cho thấy điều gì? ? Nhận xét về nhịp thơ, từ ngữ sử dụng trong câu? Điều đó gợi mở bản chất của MGS là gì? ? Nhận xét ntn về lời nói của MGS? ? Em hiểu gì về điển tích ngọc Lam Kiều? ? Qua lời nói của MGS em hiểu gì về tính cách con người này? ? Những chi tiết về hành động mặc cả của MGS? ? Hành động đó bộc lộ bản chất gì của MGS? *GV bình về việc MGS lợi dụng hoàn cảnh... - Mã đúng là một tên mua người nhiều kinh nghiệm, lọc lõi, không sợ bị hớ. Y rất cẩn thận so đi tính lại, nhìn ngược, ngắm xuôi. Mã cân, đong, đo, đếm bằng mắt, bằng tai, bằng tay... Y thử bắt Kiều làm bài thơ trên quạt, ép Kiều đánh đàn, bắt khoan, bắt nhặt đủ điều... mỗi lúc một ưa, một vừa ý mới tuỳ cơ lựa lời nói rất khách sáo, văn hoa. - Từ láy cò kè tưởng chừng như không thể nào sát đúng hơn, hay hơn khi Nguyễn Du muốn lột tả chân dung và bản chất con buôn keo kiệt, dìm giá, đầy mánh lới của Mã. ? Nhận xét về cảnh này? ? Như vậy, thực chất của màn kịch lễ vấn danh là gì? ? Đánh giá khái quát về nhân vật MGS? Mã Giám Sinh lần đầu tiên xuất hiện trong lễ vấn danh là vỏ ngoài, mua người về lầu xanh là ruột. Hình dáng, cử chỉ lố bịch, kệch cỡm, hợm của và vô học. Cử chỉ nhảy tót lên ngồi ghế trên, câu trả lời lấc cấc, ép đàn, thử thơ, cò kè mặc cả... là rất thật. Câu hỏi giá lễ phép là giả dối. Mã chỉ là một tên mua người cho chủ nhà chứa, tên lưu manh thô bỉ. Trong Truyện Kiều, ta còn gặp gã, còn phải chứng kiến nhiều hành động ti tiện, đểu giả, hèn mạt khác của tên bợm đội lốt sinh viên già ấy. ? Mở đầu trích đoạn, Kiều được giới thiệu ntn? Nàng quyết định điều gì? ? Nhận xét về giọng thơ và cách sử dụng từ ngữ? ? Nàng mang trong lòng tâm trạng, nỗi niềm gì? ? Hình ảnh Kièu hiện lên qua những chi tiết nào? ? Cảm nhận của em về hình ảnh Kiều qua đoạn thơ? ? Em hiểu gì về tâm trạng của Kiều? ? Theo em, liệu nàng Kiều có nhận ra sự lừa bịp của Mã Giám Sinh? Nếu nhận ra sao nàng vẫn nhận lời? Nếu không nhận ra, thì sao nàng lại được gọi là thông minh vốn sẵn tính trời? - Nàng Kiều có thể không nhận ra không phải vì nàng thiếu thông minh, nhạy bén mà vì cái nhục, xấu hổ, ê chề vì mình bị coi như một món hàng, một đồ vật đã khiếu nàng không còn để ý đến sự đáng ngờ của Mã, mặc dù khá lộ liễu. - Nàng Kiều cũng đã nhận ra phần nào, nghi ngờ phần nào sự giả dối của thầy trò Mã Giám Sinh, nhưng hoàn cảnh, tình thế bắt buộc, không còn cách giải quyết nào khác, đành phải nhắm mắt đưa chân, mà xem con tạo xoay vần đến đâu mà thôi! ? Tấm lòng nhân đạo của TG thể hiện trên những phương diện nào? Trên từng phương diện, tám lòng ấy được thể hiện ra sao? I. Tìm hiểu chung - Vị trí đoạn trích: Thuộc đầu phần II: Gia biến & lưu lạc (mở đầu kiếp đoạn trường của TK) - Từ câu 619-652. - Nội dung: + Chân dung kẻ buôn thịt bán người. + Tâm trạng đau dớn, tủi cực của TK. II. Phân tích. 1. Nhân vật Mã Giám Sinh. * MGS đến nhà Kiều. - Xuất hiện: viễn khách, vấn danh... đ Khách phương xa đến hỏi Kiều về làm vợ. - Tên quê quán: rằng MGS; rằng huyện Lâm Thanh cũng gần... đ Tên họ không rõ ràng, quê quán mập mờ. đ Nhịp: 2/1/3; 2/1/3/2 đ Giọng nói cộc cằn khó nghe. ? Nhân cách phi văn hóa, bản chất vô duyên. - Diện mạo: + Quá niên trạc ngoại tứ tuần, mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao. đ Ngoài 40 tuổi, ăn diện tỉa tót thái quá. đ cách dùng từ, nhịp thơ như lời nói kéo dài kèm theo cái bĩu môi khinh bỉ mỉa mai của tác giả. - Hành động: + Trước thày, sau tớ lao xao... đ ồn ào, nhốn nháo. + Ghế trên ngồi tót sỗ sàng. đ Hành động thô lỗ, trịch thượng, hợm hĩnh của kẻ vô học. * MGS mua Kiều. - Đắn đo, cân sắc cân tài, ép cung, thử bài quạt thơ... đ Lạnh lùng vô cảm trước nỗi đau của người khác. + nhịp 2/2/2; 4/4 + động từ tâm trạng đắn đo... đ Bản chất tay buôn sành sỏi. - Nói: Rằng mua ngọc... bao nhiêu cho tường... đ Ngôn ngữ có vẻ văn hoa, song không che đậy được vỏ thực dụng bỉ ổi. - Mặc cả: cò kè, thêm bớt, giờ lâu ngã giá... đ Mặc cả trắng trợn ? Bản chất keo kiệt ti tiện. đ Một cảnh mua bán thật sự, bản chất con buôn của MGS bộc lộ một cách bỉ ổi. ? Thực chất của màn kịch lễ vấn danh là một cảnh buôn thịt, bán người một cách trắng trợn. MGS là điển hình cho loại con buôn lưu manh, vừa giả dối, bất nhân, vừa ti tiện. 2. Thúy Kiều. - Hạt mưa sá nghĩ phận hèn... ba xuân + Giọng thơ phảng phất hương vị ca dao + Từ ngữ chỉ ý khẳng định. ? ý nghĩ đau đớn và tấm lòng hiếu thảo của nàng. - Nỗi mình, nỗi nhà... - Thềm hoa... mấy hàng. - Ngại ngùng...thẹn... ? ẩn dụđ Nàng theo MGS như cành hoa đưa ra ngoài sương gió. Sự xấu hổ, thẹn thùng, lo âu sợ hãi, uất ức, bất lực. Hình ảnh tội nghiệp với nỗi đau te tái, vì: + Hoàn cảnh phức tạp, tâm trạng éo le. + Xót xa vì Gđình bị tai bay vạ gió mà nàng phảI bán mình, dứt bỏ mối tình đầu với KTrọng đ hổ thẹn, coi mình là người bội ước. + Đau đớn, tái tê rơi vào tay MGS, bỗng chốc bị biến thành món hàng. Tâm trạng đau đớn hổ thẹn và câm lặng: Chủ động chịu đựng, chấp nhận tất cả. Tấm lòng nhân đạo của NDu - Khinh bỉ, căm phãn sâu sắc bọn buôn người. Tố cáo thế lực đồng tiền chà đạp lên con người. - Miêu tả MGS với cái nhìn mỉa mai, châm biếm. - Nhiều cảm thông sâu sắc trước thực trạng nhân phẩm con người bị hạ thấp, bị chà đạp. III. Tổng kết 1. Nghệ thuật: XD NV phả diện theo lối tả thực, dùng từ ngữ đắt giá, tả ngoại hình, hành động đ bộc lộ bản chất. 2. Nội dung: - Hiện thực: Lên án thế lực đồng tiền, bọn buôn thịt bán người. - Nhân đạo: Cảm thông, thương xót thân phận người PN trong XHPK. 4. Củng cố: GV giúp HS hệ thống kiến thức bài. 5. Hướng dẫn HS: Học thuộc lòng đoạn trích, làm BT 1,2 SBT/42.