Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 127: Ôn tập về thơ

Ngày soạn……………………….. Ngày giảng:……………………….. Tiết 127 - Văn: ôn tập về thơ A. Phần chuẩn bị I. Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức, kỹ năng, tư duy - Củng cố và hệ thống hoá kiến thức về phần thơ đã học từ bài 10. Phần thơ hiện đại. Qua đó củng cố tri thức về thể loại thơ trữ tình. Bước đầu hình thành hiểu biết sơ lược về đặc điểm thơ và thành tựu của thơ VN từ sau cách mạng tháng 8. 2. Giáo dục tư tưởng tình cảm - Rèn luyện kĩ năng cảm thụ và phân tích thơ. II. Chuẩn bị 1. Thầy: Lập bảng thống kê, sgk, sgv. 2. Trò: Ôn lại kiến thức, lập bảng thống kê chi tiết. B. Phần thể hiện I. Kiểm tra (1’) Việc chuẩn bị bài của học sinh II. Bài mới Giới thiệu (1’): Tiết này chúng ta sẽ củng cố lại kiến thức về phần thơ hiện đại VN Câu 2 ? Sắp xếp lại các bài thơ theo từng giai đoạn? a. Giai đoạn: kháng chiến chống Pháp (1945-1954): Đồng chí b. Giai đoạn 1954-1964: - Đoàn thuyền đánh cá,- Bếp lửa- Con cò c. Giai đoạn 1964-1975 - Bài thơ về …- Khúc hát ru d. Sau 1975 - ánh trăng - Mùa xuân nho nhỏ - Viếng lăng Bác - Nói với con HS Thảo luận, trình bày ý kiến * Các tác phẩm đã tái hiện c/s, đất nước và hình ảnh con người VN suốt một thời kỳ lsử từ sau cách mạng tháng 8 qua nhiều giai đoạn - Đất nước và con người VN trong hai cuộc kháng chiến chống P và M với nhiều gian khó hi sinh nhưng vẫn anh hùng - Công việc LĐXD đất nước và những quan hệ tốt đẹp của con người. * Nhưng chủ yếu các tp đã thể hiện chính là tâm hồn, tình cảm, tư tưởng của con người trong một thời kì lịch sử có nhiều biến động lớn lao, nhiều thay đổi sâu sắc. Tình yêu nước, tình yêu quê hương Tình đồng chí, sự gắn bó với cách mạng, lòng yêu kính Bác. Những tình cảm gần gũi và bền chặt của con người, tình mẹ con, bà cháu trong sự thống nhất với tình cảm chung rộng lớn Câu 4 (8’) - Hai bài “Khúc hát ru” và “Con cò” đều đề cập đến tình mẹ con, đều ca ngợi tình mẹ con thiêng liêng thắm thiết. Cách thể hiện cũng có điểm gần gũi đó là dùng điệu ru, lời ru của người mẹ, nhưng ND tình cảm ở mỗi bài lại mang những nét riêng + Khúc hát ru thể hiện sự thống nhất tình yêu con với lòng yêu nước, gắn bó với CM và ý chí. + Con cò khai thác và phân tích ý thơ từ hình tượng con cò trong ca dao để ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa của lời ru + Mây và sóng hoá thân vào lời trò chuyện của em bé với mẹ để thể hiện tình yêu mẹ thắm thiết của trẻ thơ. Mẹ đối với em là vẻ đẹp, niềm vui STT Tên bài thơ Tác giả Năm s.tác Thể thơ Tóm tắt ND Đặc sắc nghệ thuật Đồng chí Chính Hữu 1948 Tự do - Tình đồng chí của những người lính trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ và lí tưởng chiến đấu, được thể hiện bình dị trong mọi hoàn cảnh, góp phần tạo nên sức mạnh và vẻ đẹp tinh thần của người lính CM. - Chi tiết, hình ảnh ngôn từ giản dị, chân thực, cô đọng và giàu biểu cảm Bài thơ về TĐ xe không kính Phạm Tiến Duật 1969 Tự do - Qua hình ảnh độc đáo những chiếc xe không kính. Khắc hoạ nổi bật hình ảnh những người lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước với tư thế hiên ngang, tinh thần dũng cảm và ý chí giải phóng M. Nam - Chất liệu hthực sinh động, hình ảnh độc đáo, giọng điệu tự nhiên, khoẻ khoắn, giàu tính khẩu ngữ Đoàn thuyền đánh cá Huy Cận 1958 Bẩy chữ - Những bức tranh đẹp rộng lớp về TN, vũ trụ và con người LĐ trên biển theo hành trình của chuyến đi ra khơi đánh cá của đoàn thuyền. Qua đó thể hiện cảm xúc về TN và LĐ niềm vui trong c/s mới. - Nhiều hình ảnh đẹp, rộng lớn sáng tạo bằng liên tưởng và tưởng tượng, âm hưởng khoẻ khoắn, lạc quan Bếp lửa Bằng Việt 1963 Kết hợp 7& 8 chữ - Những kỉ niệm xúc động về bà và tình bà cháu. thể hiện lòng kính yêu và trân trọng, biết ơn của cháu đối với bà và cũng là đối với gia đình, quê hương - Kết hợp giữa biểu cảm, miêu tả và bình luận, sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn lion với hình ảnh bà. Khúc hát ru những bé lớn trên lưng mẹ Nguyễn Khoa Điềm 1971 Chủ yếu là thơ 8 chữ - Tình yêu con của người mẹ DT tà ôi gắn liền với lòng yêu nước, tinh thần chiến đấu và khát vọng về tương lai. - Khai thác điệu ru ngọt ngào trìu mến ánh trăng Nguyễn Duy 1978 5 chữ - Từ hình ảnh ánh trăng trong thành phố gợi lại những năm tháng đã qua cua cuộc đời người lính gắn bó với TN đất nước bình dị, nhắc nhở thái độ sống TC - Hình ảnh bình dị mà giàu ý nghĩa biểu tượng, giọng điệu chân thành, nhỏ nhẹ mà thấm sâu. Con cò Chế Lan Viên 1962 Tự do - Từ hình tượng con cò trong lời ru, ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa của lời ru đối với đời sống mỗi con người - Vận dụng sáng tạo hình ảnh, giọng điệu lời ru của ca dao. Mùa xuân nho nhỏ Thanh Hải 1980 5 chữ - Cảm xúc trước mùa xuân TN, đất nước, thể hiện ước nguyện chân thành: góp mùa xuân nhỏ của mình vào cuộc đời chung. - Thể thơ 5 chữ có nhạc điệu trong sáng, gợi cảm, tha thiết, hình ảnh đẹp, giản dị Viếng lăng Bác Viễn Phương 1976 8 chữ - Lòng thành kính, niềm xúc động chân thành sâu sắc của nhà thơ đối với BH trong 1 lần từ MN ra viếng lăng Bác - Giọng điệu trang trọng và tha thiết, nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm, ngôn ngữ bình dị, cô đúc Sang thu Hữu Thỉnh 1977 5 chữ - Biến chuyển của TN lúc giao mùa từ hạ sang thu qua sự cảm nhận tinh thế của nhà thơ. - Hình ảnh thiên nhiên được gợi tả bằng nhiều cảm xúc tinh nhạy, ngôn ngữ chính xác, gợi cảm Nói với con Y Phương Sau 1975 Tự do - Bằng lời trò chuyện với con bài thơ thể hiện sự gắn bó, niềm tự hào về quê hương và đạo lí sống của dân tộc - Cách nói giàu hình ảnh, vừa cụ thể vừa gợi cảm, vừa gợi nhiều ý nghĩa sâu xa Sức hấp dẫn lớn nhất, sâu sa và vô tận hơn cả những điều hấp dẫn khác trong vũ trụ * Ba bài Đồng chí, Tiểu đội…, ánh trăng đều viết về người lính với vẻ đẹp trong t/c và tâm hồn họ nhưng mỗi bài lại có nét riêng. + Đồng chí: viết về những người lính thời kì đàu k/c chống Pháp, xuất thân từ ND, từ làng quê… ở họ có tình đ/c đồng đội cao đẹp, tinh thần vượt kk. + Bài thơ về….: viết về những người lính, người chiến sĩ lái xe trong k/c chống Mĩ – TT dũng cảm, bất chấp khó khăn, tư thế hiên ngang, ý chiến chiến đấu giải phóng M. Nam + ánh trăng: nói về suy ngẫm của người lính đã đi qua chiến tranh nay sống giữa thành phố trong hoà bình. Bài thơ gợi lại những kỉ niệm… để từ đó nhắc nhở về đạo lí, tình nghĩa thuỷ chung Câu 5. - Bài Đồng chí: dùng bút pháp hiện thực đưa những chi tiết, hình ảnh chân thực trong cuộc sống người lính vào thơ gần như là trực tiếp. Hình ảnh cuối bài thơ đẹp giàu ý nghĩa biểu tượng nhưng cũng rất chân thực - Đoàn thuyền đánh cá: Lại chủ yếu dùng bút pháp tượng trưng phóng đại với nhiều liên tưởng phong phú, so sánh mới mẻ, độc đáo mỗi bút pháp đều có một giá trị phù hợp với cảm xúc tong bài - Bài thơvề tiểu….: dùng bút pháp h. thực, miêu tả rất cụ thể chi tiết.từ hình dáng chiếc xe đếncảm giác và sinh hoạt của người lái xe - ánh trăng…: đưa vào nhiều hình ảnh và chi tiết thực rất bình dị, chủ yếu bằng bút pháp gợi tả, không đi vào chi tiết mà hướng tới ý nghĩa khái quát và biểu tượng của hình ảnh. III. Hướng dẫn học ở nhà (1’) Ôn kĩ bài theo bảng thống kê Học thuộc lòng các bài thơ Tập phân tích, bình giảng một số đoạn thơ.