Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 142: Những ngôi sao xa xôi (Nguyễn Minh Khuê) (tiếp)

Tiết 142: NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI (Nguyễn Minh Khuê) (tt) Đọc – tìm hiểu bàim ( tt) Đọc truyện Em thử hình dung và nhận xét hoàn cảnh sống, chếin đấu của ba cô gái TNXP ? 1/ Hoàn cảnh sống, - Sống chiến đấu trên cao điểm, trọng điểm thuộc tuyến đường trường chiến đấu, tính sơn những năm (60-70) ác liệt. cách tổ nữ TNXP. - Nhiệm vụ của họ : ước tính khối lượng đất san lấp hố bom, đánh dấu - Điểm chung hoàn Bom nổ chậm và phá bom. cảnh sống chiến - Dùng xẻng nhỏ đào, khoét sát cạnh thân bom để đặt thuốc nổ, rồi đấu: Khó khăn, ác châm ngòi và chạy thật nhẹ, thật nhanh đền chổ nấp an toàn. liệt, kế cận cái chết. - Đây là công việc nguy hiểm đòi hỏi người chiến sỹ dũng cảm, bình Tính cách tổ nữ: Tĩnh, khôn ngoan, nhạy cảm, khéo léo, kinh nghiệm, sẵn sàng hy sinh. Tự giác cao, dũng Dẫn chứng: có ở đâu như thề này không ? Thần kinh căng như chão cảm, sẵn sàng hy Tim đập bất chấp nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết khắp xung quanh có rất sinh, gắn bó, hồn nhiều bom chưa nổ. Có thể nổ ngay bây giờ có thể chốc nữa ... nhưng nhất nhiên, nhiều ước định sẽ nổ . Rồi khi xong việc quay lại nhìn cảnh đoạn đường lần nữa, thở mơ. phào, chạy về hang. - Điểm riêng: Thao Tìm những nét tính cách, phẩm chất chung của họ? từng trải, sợ máu, - Họ là những cô gái rất trẻ. Chăm chép lưu bút. - Cá tính và hoàn cảnh riêng không giống nhau nhưng đều có những Định: thích ngắm phẩm chất chung của những chiến sỹ TNXP tình nguyện ở chiến trường. nhìn, mơ mộng. + Tinh thần tự giác cao, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ Nho: Thích thêu + Dũng cảm, sẵn sàng hy sinh, không quản khó khăn, nguy hiểm. thùa, cực đoan. + Tình đồng chí, đồng đội keo sơn, gắn bó. + Hồn nhiên, mơ mộng, thích làm đẹp cho cuộc sống của mình, dễ vui dễ trầm tư. Tính cách bình dị, mà cao đẹp, thể hiện vẻ đẹp của thế hệ trẻ VN trong chiến đấu chống Mỹ. Bên cạnh những tính cách chung như hai đồng đội cùng tổ, Phương – 2. Nhân vật Phương Định có những nét gì riêng về tâm hồn, tính cách, phân tích, dẫn chứng. Định. Phương - Định là cô gái Hà Nội vào chiến trường, có có một thời HS hồn nhiên, vô tư bên mẹ, một căn buồng nhỏ ở phố yên tĩnh trong 2 ngày thanh bình trước chiến tranh ở TP mình. - Những kỷ niệm ấy luôn sống lại trong cô ngay giữa chiến trường dữ dội . Nó vừa là niềm khao khát, vừa là làm dịu mát tâm hồn trong hoàn cảnh khốc liệt của chiến trường . Vào chiến trường đã 3 năm, đã quen với những thử thách và nguy hiểm luôn giáp mặt với cái chết hằng ngày nhưng cô vẫn không mất đi sự hồn nhiên, trong sáng và những mơ ước về tương lai, dẫn chứng ( tôi mê hát , thường cứ thuộc một điệu nhạc nào đó rồi bịa ra lời hát, lời tôi bịa lộn xộn, ngớ ngẩn đến tôi cũng ngạc nhiên, đôi khi bò ra cười 1 mình. Tôi thích nhiều bài, những bài hành khúc, bộ đội hay hát trên ngả đường mặt trận. Tôi thích dân ca quan họ mềm mại, dịu dàng, thích ca – chiu sa của Hồng quân Liên Xô, thích ngồi bó gối mơ màng “ về đây khi mái tóc còn xanh...”. Đó là dân ca ý trữ tình giàu có phải lấy giọng thật trầm, thích nhiều... /114-119. - Phương - Định yêu mến những đồng đội trong tổ và cả đơn vị mình - Là con người mới đặc biệt cô dành tình yêu và niềm cảm phục cho tất cả những người lính mà là hình ảnh đẹp tiêu hằng đêm cô gặp trên trọng điểm của con đường vào mặt trận. biểu cho lớp trẻ - Cô ngạy cảm và quan tâm đến hình thức của mình (dẫn chứng Bím Việt Nam trong tóc dày mềm, cổ cao, đôi mắt nhìn xa xăm như những vì sao xa/115). thời kỳ kháng chiến - Cô biết mình được nhiều người và nhất là các anh lính để ý và có chống Mỹ. thiện cảm. Điều này làm cô thấy vui và tự hào, nhưng chưa dành riêng tình cảm cho 1 ai. Nhạy cảm nhưng không hay biểu lộ tình cảm của mình, tỏ ra kín đáo giữa đám đông, tưởng như là kiêu kỳ/115. Tâm lý nhân vật Phương - Định được miêu tả cụ thể tinh tế, đến từng cảm giác, suy nghĩ ( trong 1 lần đánh bom ) như thế nào ? - Mặc dù đã rất quen với công việc nguy hiểm này thậm chí phải phá 5 quả bom 1 ngày, nhưng mỗi lần vẫn như là 1 thử thách với thần kinh, hồi họp lo lắng, căng thẳng, vẫn nghĩ đến cái chết mặc dù mờ nhật, không cụ thể, từng cử động nhỏ được tác giả miêu tả lại. Dẫn chứng: Tôi đến gần quả bom cảm thấy có ánh mắt các chiến sỹ theo dõi, tôi không sợ nữa, tôi sẽ không đi lom khom, các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bước tới. Dẫn chứng: thỉnh thoảng luởi xẻng chạm vào quả bom, một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bổng thấy tại sao mình làm quá chậm, nhanh lên 1 tí ! vỏ quả bom nóng một dấu hiệu chẳng lành. Qua đoạn phân tích ở trên ta thấy Phương - Định như thế nào? + Tâm hồn Phương - Định phong phú, trong sáng,nhưng không phức tạp. + Không thấy những băn khoăn day dứt, trăn trở trong ý nghỉ và tình cảm của cô gái sống và chiến đấu trong thời gian dài, trong hoàn cảnh khắc nghiệt nguy hiểm. Cách nhìn , thể hiện con người của tác giả thiên về cái chủ đạo và thống nhất trong VHVN thời kỳ kháng chiến. Cũng nằm trong hướng chung đó, những truyện Lệ Minh khuê không rơi Vào tình trạng giản đơn, công thức dễ dãi vì tác giả đã phát hiện và miêu tả được đời sống nội tâm với những nét tâm lý cụ thể của nhân vật. Tổng kết: IV. T.kết - Truyện đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng, mơ mộng , tinh thần dũng - Ghi nhớ/122 cảm, cuộc sống chiến đấu đầu khó khăn, gian khổ, hy sinh nhưng rất hồn nhiên lạc quan của những cô gái TNXP trên tuyến đường trường sơn. Đó là hình ảnh tiêu biểu về thế hệ trẻ VN trong thời kỳ chống Mỹ.( ghi nhớ SGK/122). Nhận xét và đặc điểm nghệ thuật: - Điểm nhìn và ngôi kể: Ngôi thứ nhất, điểm nhìn là nhân vật chính Phương - Định . - Cách kể tự nhiên, ngôn ngữ sinh động trẻ trung. - Thành công nhất là nghệ thuật gì? Miêu tả tâm lý nhân vật cụ thể, sinh động. ( ghi nhớ) Vì sao tác giả đặt tên truyện là Những ngôi sao xa xôi - Từ ánh mắt nhìn xa xăm của Phương - Định - Lời các anh bộ đội ca ngợi họ - Hình ảnh lãng mạn, đẹp trong sáng phù hợp với những cô gái mơ mộng đang sống chiến đấu trên cao điểm. 4. Luyện tập: B. Luyện tập - Sưu tầm những đoạn thơ, bài thơ hay viết về thế hệ trẻ trong cuộc K/C 1. Sưu tầm chống Mỹ ( Phan Tiến Duật, Lâm Thị Mỹ Dạ, Nguyễn Duy...) 2. Hát + Cô gái mở đường (nhạc và lời của Xuân Giao 1966) 3. PBCN + GV hát HS nghe Phân biệt cảm nghĩ về nhân vật Phương - Định ( về nhà) Củng cố - dặn dò - HS ghi nhớ, tóm tắt - Soạn chương trình TLV địa phương