Giáo án Ngữ văn 9 - Tuần 14 - Bài 14 - Tiết 70: Người kể chuyện trong văn bản

Tuần 14 Bài14 Tiết 70 NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ ************* A.. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS: - Hiểu và nhận diện được thế nào là người kể chuyện, vai trò và mối quan hệ giữa người kể chuyện với ngôi kể trong văn bản tự sự. - Rèn luyện kỹ năng nhận diện và tập kết hợp các yếu tố này trong khi đọc văn cũng như khi viết văn. B.Chuẩn bị: 1 Giáo viên: Hệ thống câu hỏi; Đoạn văn chuyển ở mục I theo ngôi kể thứ nhất. 2 Học sinh: Soạn bài theo yêu cầu của GV. C.Tiến trình lên lớp: I. Ổn định tổ chức: II. Kiểm tra bài cũ: - Đối thoại là gì? - Độc thoại là gì? - Độc thoại nội tâm là gì? III. Bài mới: Hoạt động của GV và HS * Hoạt động 1:Hướng dẫn tìm hiểu vai trò người kể chuyện trong văn bản tự sự. - GV yêu cầu HS đọc đoạn trích SGK/192 và trả lời câu hỏi. - Đoạn trích kể về ai?Và về sự việc gì? * Đoạn trích kể về phút chia tay giữa người họa sĩ già, cô gái và anh thanh niên. - Ai là người kể câu chuyện đó? * Người kể không xuất hiện(người kể giấu mặt). - Những dấu hiệu nào cho ta biết ở đây các nhân vật không phải là người kể chuyện? * Những nhân vật không phải là người kể chuyện vì các nhân vật đều là đối tượng miêu tả một cách khách quan(phần dẫn chứng gạch dưới 2 gạch). Nếu người kể là một trong ba nhân vật trên thì ngôi kể và lời văn phải thay đổi: hoặc xưng “tôi” hoặc xưng tên một trong ba nhân vật đó để kể chuyện. Người kể chuyện là vô nhân xưng. - Những câu “giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ”, “ những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy”,… là nhận xét của người nào, về ai? * Những câu văn đó là nhận xét của người kể chuyện nhập vào vai anh thanh niên để nói hộ suy nghĩ và tình cảm của anh ta nhưng vẫn là câu trần thuật của người kể chuyện. - Căn cứ vào đâu để có thể nhận xét người kể câu chuyện dường như thấy hết và biết tất mọi việc, mọi hành động, tâm tư, tình cảm của các nhân vật? * Căn cứ vào chủ thể đứng ra kể chuyện, đối tượng được miêu tả, ngôi kể, điểm nhìn và lời văn ta có thể kết luận người kể chuyện ở đây dường như biết hết, biết tất cả mọi việc, mọi hành động, tâm tư, tình cảm của các nhân vật. - Thông qua phần tìm hiểu, hãy cho biết người kể chuyện ở ngôi thứ mấy? * Người kể chuyện ở ngôi thứ ba. - Trong văn bản có mấy ngôi kể? - Người kể trong văn bản có vai trò như thế nào? * HS có thể dựa vào phần ghi nhớ để trả lời. Nội dung ghi I. Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự: Tìm hiểu đoạn trích SGK/192. - Người kể vắng mặt. - Người kể giấu mình. - Người kể có mặt khắp nơi. - Người kể ở ngôi thứ ba. Ghi nhớ: - Trong văn bản tự sự, ngoài hình thức kể chuyện theo ngôi thứ nhất (xưng “tôi”) còn có hình thức kể chuyện theo ngôi thứ ba. Đó là người kể chuyện giấu mình nhưng có mặt khắp nơi trong văn bản. Người kể này dường như biết hết mọi việc, mọi hành động,tâm tư, tình cảm của các nhân vật. - Người kể chuyện có vai trò dẫn dắt người đọc đi vào câu chuyện: giới thiệu nhân vật và tình huống, tả người và tả cảnh vật, đưa ra các nhận xét, đánh giá về những điều được kể. * Hoạt động 2: Hướng dẫn luyện tập. 1. Đọc đoạn trích “ Trong lòng mẹ – Những ngày thơ ấu của Nguyên Hồng” 2. Trả lời câu hỏi: a.- Người kể chuyện trong đoạn văn của Nguyên Hồng là nhân vật “tôi”( chú bé Hồng)ở ngôi thứ nhất trong cuộc gặp gỡ cảm động với mẹ mình sau những ngày xa cách. - Ưu điểm: Giúp cho người kể dễ đi sâu vào tâm tư tình cảm, miêu tả được những diễn biến tâm lý phức tạp đang diễn ra trong tâm hồn nhân vật. - Hạn chế: Không miêu tả bao quát các đối tượng khách quan, sinh động, khó tạo ra cái nhìn nhiều chiều. Do đó, dễ gay nên sự đơn điệu trong giọng văn trần thuật. b. Nhân vật kể ở ngôi thứ nhất là cô kỹ sư: Nghe tiếng chàng trai kêu to: “ Trời ơi, chỉ còn có năm phút!” và sau đó là một giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ, tôi cũng cảm thấy giật mình, bâng khuâng…… Tôi chợt nhớ câu8 nói của ai đó: “ Cái gì đến sẽ đến!”. Cuộc chia tay của chúng tôi đã đến rồi đấy ư? Sao nhanh thế?Tôi và chàng trai đã nói gì được với nhau đâu? Và cả nhà họa sĩ già đáng kính nữa!...... Bỗng chàng trai chạy ra nhà sau, rồi trở lại ngay với một cái làn trên tay. Nhà họa sĩ già tặc lưỡi đứng dậy. Tôi cũng đứng lên, chợt cảm thấy lung túng, bèn đưa tay đặt lại chiếc ghế, rồi thong thả đi đến chỗ nhà họa sĩ. Đúng lúc ấy chàng trai kêu lên: - Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này! Tôi nhẹ nhàng quay lại, nhưng dường như không muốn để tôi phải khó nhọc trở lại cái bàn, chàng trai đã nhanh chân bước tới, cầm chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách, đi tới chỗ tôi đang đứng và trả tận tay cho tôi. Tôi that sự bối rối, mặt nóng bừng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi. Nhà họa sĩ già đã bước tưới bậu cửa, bỗng quay lại chụp lấy tay chàng trai, lắc mạnh: - Chào anh! Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại! Tôi ở với anh ít hôm được chứ? Tôi cũng lặng lẽ bước tới chỗ chàng trai, chìa bàn tay của mình ra trước mặt anh. Anh nắm lấy bàn tay của tôi, bóp nhẹ. Hình như anh hơi run thì phải? Và không hiểu sao, tôi cũng cảm thấy lòng mình xốn xang, hồi hộp lạ lùng? Tôi nhìn thẳng vào mắt anh, không nói …… Anh cũng im lặng nhìn tôi …… Nhưng dường như chúng tôi đã nói với nhau tất cả …… Tôi bóp nhẹ bàn tay rắn rỏi của anh, thì thầm: - Chào anh …… IV. Củng cố: - Có mấy ngôi kể? - Chuyển ngôi kể “Ông Hai” sang ngôi thứ nhất. V. Dặn dò: 1. Học thuộc bài. 2. Chuẩn bị bài Chiếc lược ngà. - Đọc văn bản để tìm hiểu vài nét về tác giả, tác phẩm. - Tìm hiểu chú thích, tóm tắt, bố cục, đại ý. - Trả lời 4 câu hỏi SGK/202. * Tình cha con sâu sắc như thế nào? * Diễn biến tâm lý và tình cảm của bé Thu khi cha về thăm nhà như thế nào? * Thái độ và hành động của Thu trước khi nhận anh Sáu là cha? * ------------------------------------------------------ ra cha? * Tính cách của bé Thu? * Tình cha con sâu nặng ở anh Sáu như thế nào? IV. Rút kinh nghiệm: