Giáo án Ngữ văn 9 - Tuần 25 - Bài 24 - Tiết 122: Nói với con (Y Phương)

Ngày: Tuần 25 Bài 24 Tiết 122 NÓI VỚI CON. Y Phương š & b A.. Mục tiêu cần đạt : Giúp học sinh: - Cảm nhận được tình cảm thắm thiết của cha mẹ đối với con cái, tình yêu quê hương sâu nặng cùng niềm tự hào với sức sống mạnh mẽ, bền bĩ của dân tộc mình qua lời của Y Phương. - Bước đầu hiểu được cách diễn tả độc đáo, giàu hình ảnh cụ thể, gợi cảm của thơ ca miền núi. B.. Chuẩn bị: 1 Giáo viên: Nghe bài hát về tình cha con; hệ thống câu hỏi. 2 Học sinh: Soạn bài theo yêu cầu của GV. C.Tiến trình lên lớp: I. Ổn định tổ chức: II.Kiểm tra bài cũ: -Đọc thuộc lòng bài thơ Sang thu. - Phân tích tác dụng của các từ láy: chùng chình, dềnh dàng, vội vã. III. Bài mới: Hoạt động của Giáo viên và học sinh Nội dung ghi A. Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu chung - GV gọi HS đọc dấu sao để tìm hiểu tác giả, tác phẩm. -Nêu vài nét về tác giả? * Tên khai sinh Hứa Vĩnh Sước, dân tộc Tày. Sinh năm 1948 quê Cao Bằng. * Nhập ngũ năm 1968. Đến năm 1981 công tác tại Sở văn hóa thông tin Cao Bằng. * Là chủ tịch hội văn học nghệ thuật Cao bằng. * Thơ ông thể hiện tâm hồn chân that, mạnh mẽ, trong sáng, giàu hình ảnh. - Nêu vài nét về tác phẩm?(Xuất xư) * Bài thơ trích từ tập Thơ Việt Nam 1945-1985. B. Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc, tìm hiểu từ khó, chủ đề, bố cục. - GV hướng dẫn HS thực hiện các phần trên. * Đọc: Giọng ấm áp yêu thương, tự hào. * Giải thích từ khó: 4 từ SGK. * Bố cục: 2 phần ë “Chân phải …… nhất trên đời” Con lớn lên trong tình yêu thương, sự nâng đỡ của cha mẹ trong cuộc sống lao động êm đềm của quê hương. ë “Người đồng mình …… nghe con” Lòng tự hào về những truyền thống cao đẹp của quê hương. Mong muốn con hãy kế tục xứng đáng với truyền thống ấy. * Chủ đề: Bài thơ thể hiện lòng yêu thương con, ước mong thế hệ sau nối tiếp phát huy truyền thống của tổ tiên quê hương. C. Hoạt động 3: Hướng dẫn phân tích. - GV gọi Hs đọc câu hỏi 1 SGK/73 và trả lời. - Bốn câu thơ đầu có cách diễn đạt như thế nào?Ý nghĩa của bốn câu thơ đó ra sao? * Bốn câu thơ đầu có cách nói bằng hình ảnh cụ thể: hình ảnh độc đáo, đặc sắc trong suy nghĩ của người miền núi * Bốn câu có ý nghĩa con còn ngây thơ, lẫm chẫm tập đi, tập nói trong vòng tay, trong tình yêu thương chăm sóc, nâng niu của cha mẹ, trong gia đình. Cha mẹ luôn đón chờ, chăm chút từng bước đi, từng nụ cười, tiếng nói của con. Không khí gia đình đầm ấm, quấn quýt. - Em hiểu “người đồng mình” là gì? Có thể thay thế ngữ “người đồng mình” bằng những từ ngữ nào khác? * “Từ đồng mình có thể hiểu là con dần lớn khôn, trưởng thành trong cuộc sống lao động, trong thiên nhiên mơ mộng và nghĩa tình sâu nặng của quê hương. * “Người đồng mình” có thể thay bằng “người bản”(làng, buôn),quê mình. Đây là cách nói địa phương của dân tộc Tày. - Hình ảnh trong bốn câu thơ “Đan lờ …… tấm lòng” thể hiện cuộc sống như thế nào ở quê hương? Các từ “cài,ken” ngoài nghĩa miêu tả còn nói lên ý gì? * Bốn câu thơ cho thấy cuộc sống lao động cần cù, êm đềm và tươi vui của người đồng mình được gợi lên qua các hình ảnh đẹp. Đan lờ, bắt cá, ken vách, dựng nhà cùng với hoa rừng, trong câu hát then, hát sli, hát lượn … trong ngày hội lùng tùng … * Các động từ “cài, ken” ngoài nghĩa miêu tả còn nói lên tình gắn bó, quấn quýt trong lao động, làm ăn của đồng bào quê hương. * Rừng núi quê hương thơ mộng và trữ tình, nghĩa tình.Thiên nhiên che chở, nuôi dưỡng con người cả về tâm hồn, lối sống:rừng cho hoa, con đườn cho những tấm lòng. - GV gọi HS đọc câu hỏi 3 SGK/73 và trả lời. - Người cha đã nói với con về những đức tính gì của “người đồng mình”? Trong cách nói ấy,em thấy người cha muốn truyền cho đứa con mình tình cảm gì với quê hương? * Người đồng mình sống vất vả, nghèo đói, cực nhọc, lam lũ nhưng mạnh mẽ khoáng đạt với chí lớn luôn yêu quí tự hào và gắn bó với quê hương. Người cha muốn giáo dục con sống phải có nghĩa tình, chung thủy với quê hương, biết chấp nhận và vượt qua gian nan thử thách bằng ý chí và niềm tin của mình. Không chê bai phản bội quê hương dù quê hương còn nghèo, buồn, còn vất vả, gian nan. - Giải thích các câu: “Sống trên đá …… nghèo đói”; “Người đồng mình …… đâu con”; “người đồng mình …… phong tục”? * Người đồng mình mộc mạc sống khoáng đạt, hồn nhiên mạnh mẽ như sông như suối, giàu chí khí, giàu niềm tin: lên thác xuống ghềnh, không lo cực nhọc: nhạt muối với cơm miệng vẫn cười, hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son … Họ có thể thô sơ về da thịt, ăn mace giản dị áo chàm, khăn piêu … nhưng không hề nhỏ bé về tâm hồn, ý chí, nghị lực và đặc biệt khát vọng xây dựng quê hương. Họ xây dựng quê hương bằng chính sức lực và sự bền bĩ của mình chống bão lụt, núi đổ, rừng động: tự đục đá kê cao quê hương. Họ sáng tạo và lưu truyền những phong tục, tập quán tốt đẹp riêng của mình. Từ đó, người cha mong muốn con biết tự hào về truyền thống quê hương, dặn dò con cần tự tin, vững bước trên đường đời. - GV gọi HS đọc câu hỏi 4 SGK/74 và trả lời. - Em có nhận xét gì về tình cảm của người cha dành cho con? * Tình yêu thương trìu mến, thiết tha và niềm tin tưởng của người cha qua lời nói với con. Điều lớn lao nhất mà người cha muốn truyền cho con đó chính là lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bĩ, về truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm tự tin khi bước vào đời. D. Hoạt động 4: Hướng dẫn tổng kết. - Nêu nghệ thuật của bài thơ? - Nêu nội dung bài thơ? * HS dựa vào ghi nhớù để trả lời. I. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả: 2. Tác phẩm: II. Đọc, tìm hiểu từ khó,thể loại: 1. Đọc: 2. Tìm hiểu từ khó: 3. Bố cục: - Tình yêu thương nâng đỡ của cha mẹ. - Lòng tự hào về truyền thống cao đẹp và mong con kế tục truyền thống đó. 4. Chủ đề: III. Phân tích: 1. Tình yêu thương của cha mẹ, sự đùm bọc của quê hương đối với con: - Từng bước đi, từng tiếng nói, tiếng cười của con đều được cha mẹ chăm sóc, vui mừng đón nhận ð Không khí gia đình đầm ấm hạnh phúc. - Con được trưởng thành trong cuộc sống lao động, trong thiên nhiên thơ mộng và nghĩa tình quê hương. - Cuộc sống lao động cần cù và vui tươi. - Động từ “cài, ken” vừa miêu tả rất cụ thể vừa nói lên sự gắn bó quấn quýt trong lao động. - Rừng núi quê hương thơ mộng nghĩa tình. Thiên nhiên đã che chở nuôi dưỡng con người cả về tâm hồn, lối sống. 2. Những đức tính cao đẹp và mong ước của người cha qua lời tâm tình với con: - Ngợi ca đức tính cao đẹp của người đồng mình: * Người đồng mình vất vả mà mạnh mẽ khoáng đạt, bền bĩ gắn bó với quê hương dù cực nhọc, đói nghèo. * Người đồng mình mộc mạc nhưng giàu chí khí, niềm tin, cần cù, nhẫn nại đã làm nên quê hương với truyền thống, phong tục tập quán tốt đẹp. ðCha muốn dặn dò con phải có tình nghĩa thủy chung với quê hương, biết chấp nhận và vượt qua gian nan thử thách bằng ý chí và niềm tin của mình. Muốn con tự hào với truyền thống quê hương, cần tự tin vững bước trên đường đời. - Tình cảm yêu thương trìu mến thiết tha và niềm tin tưởng của cha đối với con. IV. Tổng kết: 1. Nghệ thuật: Giọng điệu thiết tha trìu mến, hình ảnh cụ thể có sức khái quát, mộc mạc, giàu chất thơ; bố cục mạch lạc, mạch cảm xúc diễn tiến hợp lý, tự nhiên. 2. Nội dung: Bài thơ thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình. Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắn tình cảm gắn bó với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống. IV.Củng cố: - Đọc một số câu ca dao hoặc lời ru dân gian. - Hình ảnh nào trong bài thơ tạo cho em ấn tượng nhất. V.Hướng dẫn chuẩn bị bài mới: 1. Học thuộc bài. 2. Chuẩn bị bài Nghĩa tường minh và hàm ý. - Đọc đoạn trính và trả lời câu hỏi: * Qua câu “Trời ơi, chỉ còn có năm phút” em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì? Vì sao anh không nói thẳng điều đó với họa sĩ và cô gái? * Câu nói thứ hai của anh thanh niên có ẩn ý gì không? - Xem trước phần luyện tập. VI.Rút kinh nghiệm: