Giáo án Ngữ văn 9 - Tuần 31 - Bài 30 - Tiết 153: Ôn tập về truyện

Ngày: Tuần 31 Bài 30 Tiết 153 ÔN TẬP VỀ TRUYỆN. š & b A.. Mục tiêu cần đạt : Giúp học sinh: - Ôn tập, củng cố kiến thức về những tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam đã học ở lớp 9. - Củng cố những hiểu biết về thể loại truyện: trần thuật, xây dựng nhân vật, cốt truyện và tình huống truyện. - Rèn luyện kỹ năng tổng hợp, hệ thống hóa kiến thức. B.. Chuẩn bị: 1 Giáo viên: Bảng phụ; kiến thức ôn tập. 2 Học sinh: Soạn bài theo yêu cầu của GV. C.Tiến trình lên lớp: I. Ổn định tổ chức: II. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra bài soạn của HS. III. Bài mới: Hoạt động của GV HS ôn tập và ghi A. Hoạt động 1: Hướng dẫn thực hiện 3 bài tập 1,2,3 SGK/144. - Bài tập 1: Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam đã học trong sách Ngữ văn 9 (cả hai tập) theo mẫu ở bảng kẻ. Xem phần gợi ý để thực hiện. - Bài tập 2: Các tác phẩm truyện trong bảng thống kê (Câu 1) phản ánh những nét gì về đất nước và con người Việt Nam? - Bài tập 3: Hình ảnh các thế hệ con người Việt Nam yêu nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ đã được miêu tả qua những nhân vật nào? - Bài tập 4: Trong số các nhân vật của những tác phẩm truyện ở lớp chín, em có ấn tượng sâu sắc với những nhân vật nào?Nêu cảm nghĩ của em về một nhân vật? - Bài tập 5,6: Nói ngôi kể, tình huống truyện và tác dụng. 1.Bảng thống kê các tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam: STT Tên tác phẩm Tác giả Năm ST Tóm tắt nội dung 1 2 3 4 5 Làng Lặng lẽ SaPa Chiếc lược ngà Bến quê (Trong tập Bến quê) Những ngôi sao xa xôi Kim Lân Nguyễn Thành Long Nguyễn Quang Sáng Nguyễn Minh Châu Lê Minh Khuê 1948 1970 1960 1985 1971 Qua tâm trạng đau xót,tủi hổ của ông Hai ở nơi tản cư khi nghe tin đồn làng mình theo giặc, truyện thể hiện tình yêu làng quê sâu sắc thống nhất với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến của người nông dân. Cuộc gặp gỡ tình cờ của ông họa sĩ, cô kỹ sư mới ra trường với người thanh niên làm việc một mình tại trạm khí tượng trên núi cao SaPa. Qua đó, truyện ca ngợi những người lao động thầm lặng, có cách sống đẹp, cống hiến sức mình cho đất nước. Câu chuyện éo le và cảm động về hai cha con: anh Sáu và bé Thu trong lần anh về thăm nhà và ở khu căn cứ. Qua đó truyện ca ngợi tình cha con thắm thiết trong hoàn cảnh chiến tranh. Qua những cảm xúc và suy ngẫm của nhân vật Nhĩ vào cuối đời trên giường bệnh, truyện thức tỉnh ở mọi người sự trân trọng những giá trị và vẻ đẹp bình dị, gần gũi của cuộc sống, của quê hương. Cuộc sống chiến đấu của ba cô gái thanh niên xung phong trên một cao điểm ở tuyến đường Trường Sơn trong những năm chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Truyện làm nổi bậc tâm hồn trong sáng, giàu mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hy sinh những rất hồn nhiên, lạc quan của họ. 2.Các tác phẩm phản ánh đất nước và con người Việt Nam: a. Làng-Kim Lân: thời kỳ kháng chiến chống Pháp còn nhiều khó khăn thiếu thốn. b. Lặng lẽ SaPa-Nguyễn ThànhLong: Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc. c. Chiếc lược ngà-Nguyễn Quang Sáng: thời kỳ kháng chiến chống Mỹ giải phóng miền Nam. d. Những ngôi sao xa xôi-Lê Minh Khuê: thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, bảo về miền Bắc, giải phóng miền Nam. e. Bến quê-Nguyễn Minh Châu: thời kỳ đất nước thống nhất bắt đầu phong trào đổi mới. 3. Những phẩm chất chung và nét tính cách nổi bật ở mỗi nhân vật: a. Tính cách nổi bật ở mỗi nhân vật: - Nhân vật ông Hai-Làng-Kim Lân: tình yêu làng thật đặc biệt nhưng phải đặt trong tình cảm yêu nước và tinh thần kháng chiến. - Anh thanh niên-Lặng lẽ SaPa-Nguyễn Thành Long: yêu thích và hiểu ý nghĩa công việc thầm lặng, một mình trên núi cao, có những suy nghĩ và tình cảm tốt đẹp, trong sáng về công việc và đối với mọi người. - Bé Thu và ông Sáu-Chiếc lược ngà-Nguyễn Quang Sáng: * Bé Thu: tính cách cứng cỏi, tình cảm nồng nàn, thắm thiết với người cha. * Ông Sáu: tình cha con sâu nặng, tha thiết trong hoàn cảnh éo le và xa cách của chiến tranh. - Ba cô gái thanh niên xung phong-Những ngôi sao xa xôi-Lê Minh Khuê: tinh thần dũng cảm không sợ hy sinh khi làm nhiệm vụ hết sức nguy hiểm; tình cảm trong sáng, hồn nhiên, lạc quan trong hoàn cảnh chiến đấu ác liệt. b. Những phẩm chất chung: Họ đều là những người yêu quê hương, đất nước, trung thực, dũng cảm, hồn nhiên, yêu đời, khiêm tốn, giản dị, sẳn sàng chiến đấu, hy sinh cho độc lập và tự do của đất nước. 4. HS nêu cảm nghĩ và ấn tượng của mình về một nhân vật theo cảm nhận. 5,6. Bảng hệ thống hóa nghệ thuật kể chuyện và tình huống truyện: STT Truyện và tác giả Ngôi kể Tác dụng Tình huống truyện Tác dụng 1 Làng-Kim Lân Ngôi thứ ba qua cái nhìn và giọng điệu của nhân vật ông Hai. Không gian truyện mở rộng hơn, tính khách quan của hiện thực được tăng cường. Tin vịt làng chợ Dầu theo giặc đã làm ông Hai dằn vặt, đau khổ đến khi sự that được sáng tỏ. Tình yêu làng và tình yêu nước được biểu hiện thật khéo, thật sâu và hay qua một tình huống đắt giá mà vẫn thường có thể xảy ra. 2 Lặng lẽ SaPa-Nguyễn Thành Long. Ngôi kể thứ ba đặt vào nhân vật ông họa sĩ. Không gian truyện mở rộng ………… (như trên) Cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa ba người trên đỉnh cao Yên Sơn 2600m Tính cách và phẩm chất của các nhân vật bộc lộ, đặc biệt là nhân vật anh thanh niên. 3 Chiếc lược nhà-Nguyễn Quang Sáng Ngôi thứ nhất nhân vật người kể chuyện xưng tôi (bác ba) Câu chuyện trở nên chân thực hơn, gần gũi hơn qua cái nhìn và giọng điệu của chính người chứng kiến câu chuyện. Anh Sáu về thăm vợ con, con kiên quyết không nhận ba; đến lúc nhận thì đã phải chia tay; đến lúc hy sinh anh Sáu vẫn không được gặp lại bé Thu. Làm cho câu chuyện trở nên bất ngờ, hấp dẫn nhưng vẫn chân thực vì phù hợp với lô-gich cuộc sống thời chiến tranh và tính cách các nhân vật. Nguyên nhân được lý giải thật thú vị (cái thẹo) 4 5 Những ngôi sao xa xôi-Lê Minh Khuê Bến quê-Nguyễn Minh Châu Người kể xưng tôi: ngôi thứ nhất (Phương Định) Ngôi kể thứ ba đặt vào nhân vật Nhĩ. Câu chuyện chân thực hơn ……… (như trên) Câu chuyện chân thực hơn ……… (như trên) Một lần phá bom nổ chậm, Nho bị sức ép, một trận mưa đá bất ngờ trên cao điểm. Một người bệnh nặng, sắp chết, không đi đâu được, nghĩ lại cuộc đời mình và hoàn cảnh hiện tại. Hiên rõ cuộc sống sinh hoạt, chiến đấu hằng ngày trên cao điểm vô cùng ác liệt, hiểm nguy có thể hy sinh bất cứ lúc nào nhưng tâm hồn ba thanh niên xung phong vẫn thanh thản vui tươi, tính cách của họ vẫn kiên cường. Rút ra những trải nghiệm về cuộc đời mình, về qui luật cuộc sống. Tâm trạng và tình cảm đối với quê hương gia đình lại xuất hiện những nét mới. IV. Hướng dẫn chuẩn bị bài mới: 1. Học thuộc bài. 2. Chuẩn bị bài Tổng kết về ngữ pháp (tiếp theo). - Thành phần câu: Thành phần chính và thành phần phụ, thành phần biệt lập. * Thành phần chính và thành phần phụ: bài tập 1,2. * Thành phần biệt lập: bài tập 1,2 - Các kiểu câu: câu đơn, câu ghép. * Câu đơn: bài tập 1,2. * câu ghép: bài tập 1,2,3,4. - Biến đổi câu: * Bài tập 1,2,3. - Các kiểu câu ứng với những mục đích giao tiếp khác nhau: * Bài tập 1,2,3. V. Rút kinh nghiệm: