Giáo án Ngữ văn 9 - Tuần 4 - Bài 4 - Tiết 19: Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp

Tuần4 Bài 4 Tiết19 CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP ******* A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS: - Phân biệt cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp, đồng thời nhận biết lởi dẫn khác ý dẫn. -Rèn luyện kỹ năng sử dụng cách dẫn trực tiếp và gián tiếp thành thạo trong nói và viết. B. Chuẩn bị: 1 Giáo viên: Bảng phụ có một số ví dụ về lời dẫn trực tiếp và gián tiếp. 2 Học sinh: Soạn bài theo yêu cầu của GV. C. Tiến trình lên lớp: I. Ổn định tổ chức: II. Kiểm tra bài cũ: - Từ ngữ xưng hô trong tiếng Việt như thế nào? - Khi dùng từ ngữ xưng hô cần phải căn cứ vào những yêu cầu gì? III. Bài mới: Hoạt động của GV và HS * Hoạt động1: Tìm hiểu cách dẫn trực tiếp - GV yêu cầu HS đọc hai câu a,b SGK/53 và trả lời câu hỏi. - Trong đoạn trích(a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ của nhân vật? * Phần in đậm ở(a) là lời nói của anh thanh niên vì trước đó có từ” nói” trong phần lời của người dẫn. - Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng những dấu gì? * Nó được ngăn cách khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. -Trong đoạn trích(b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ? * Phần in đậm ở(b) là ý nghĩ của hoạ sĩ vì trước đó có từ” nghĩ”. - Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng những dấu gì? * Dấu hiệu tách hai phần câu cũng là dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. - Trong cả hai đoạn trích, có thể thay đổi vị trí giữa bộ phận in đậm với bộ phận đứng trước nó được không? * Ta có thể thay đổi vị trí của hai bộ phận với nhau được. - Nếu được thì hai bộ phận ấy ngăn cách với nhau bằng những dấu gì? * Hai bộ phận ngăn cách với nhau bằng dấu ngoặc kép và dấu gạch ngang. Ví dụ: “Đấy, bác cũng chẳng”thèm” người là gì?”- cháu nói. - Những câu in đậm trích lại lời người nói hay ý nghĩ của nhân vật như thế nào? Nó được đặt trong dấu câu gì? * Những câu in đậm trích lại lời người nói hay ý nghĩ của nhân vật một cách nguyên vẹn. Nó được đặt sau dấu hai chấm và trong dấu ngoặc kép. * Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu cách dẫn gián tiếp. - GV yêu cầu HS đọc hai câu(a),(b) SGK/53 và trả lời câu hỏi. - Trong đoạn trích(a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ? Nội dung nói gì? * Phần câu in đậm là lời nói được dẫn. Nội dung là lời khuyên có thể thấy qua từ”khuyên”. - Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì không? * Bộ phận in đậm không có dấu ngăn cách với bộ phận đứng trước nó. - Trong đoạn trích(b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ? * Phần câu in đậm là ý nghĩ được dẫn vì trước đó có từ”hiểu”. - Giữa bộ phận in đậm và bộ phận đứng trước có từ gì? Có thể thay thế từ đó bằng từ gì? * Giữa hai bộ phận có từ”rằng” và có thể thay từ”rằng” bằng từ”là”. - Cách dẫn này có gì khác so với cách dẫn trực tiếp? * Khác là:+ Không dùng dấu hai chấm và bỏ dấu ngoặc kép. + Thêm từ” rằng” hoặc từ” là” đứng trước lời dẫn. - GV gọi HS đọc phần ghi nhớ SGK/54 * Hai HS đọc theo yêu cầu của GV. - Nội dung ghi I. Cách dẫn trực tiếp: 1/. Ví dụ(a): SGK/ 53. - Phần in đậm là lời. - Ngăn cách bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. 2/.Ví dụ(b): SGK/ 53. - Phần in đậm là ý nghĩ. - Ngăn cách bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. Có thể thay đổi vị trí hai bộ phận với nhau được. Ngăn cách bằng dấu ngoặc kép và dấu gạch ngang. II. Cách dẫn gián tiếp: 1/. Ví dụ(a): SGK/53. - Phần in đậm là lời nói được dẫn. - Không có dấu ngăn cách. 2/. Ví dụ(b): SGK/53. - Phần in đậm là ý nghĩ được dẫn. - Giữa hai bộ phận có từ” rằng” hoặc thay thế bằng từ” là”. Ghi nhớ: Có hai cách dẫn lời nói hay ý nghĩ( lời nói bên trong) của một người, một nhân vật: - Dẫn trực tiếp, tức là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật; lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép. - Dẫn gián tiếp, tức là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉng cho thích hợp; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép. * Hoạt động 2: Luyện tập. 1/. Bài tập 1: Tìm lời dẫn. a “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?”: Lời dẫn là ý nghĩ mà nhân vật gán cho con chó. Đó là lời dẫn trực tiếp. b “ Cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi thức còn rẻ cả ……”: Lời dẫn là ý nghĩ của nhân vật. Đó là lời dẫn trực tiếp. 2/. Bài tập 2: Viết đoạn văn nghị luận có dùng lời dẫn trực tiếp và lời dẫn gián tiếp với 3 ý a, b, c. a. “ Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng” * Lời dẫn trực tiếp: Trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ hai của Đảng, Hồ Chủ Tịch nhấn mạnh:” Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng”. * Lời dẫn gián tiếp: Trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ hai của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định rằng chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. b “ Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được. * Lời dẫn trực tiếp: Trong cuốn sách Hồ Chủ Tịch, hình ảnh của dân tộc, tinh hoa của thời đại, đòng chí Phạm Văn Đồng viết:” Giản dị ………… làm được”. * Lời dẫn gián tiếp: Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng đã khẳng định rằng Hồ Chủ Tịch giản dị ………… làm được. c “Người Việt Nam ngày nay có lý do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình.” * Lời dẫn trực tiếp: Trong cuốn sách tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc, ông Đặng Thai Mai khẳng định:” Nười Việt Nam ngày nay có lý do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình” * Lời dẫn gián tiếp: Nhà văn Đặng Thai Mai khi bàn về Tiếng Việt cho rằng người Việt Nam ngày nay có lý do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. 3/. Bài tập 3: Thuật lại lời nhân vật Vũ Nương theo cách dẫn gián tiếp. Có hai đoạn: * Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng và dặn Phan nói hộ với chàng Trương rằng nếu chàng Trương còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, Vũ Nương sẽ trở về. * Hôm sau, Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nước. Vũ Nương cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng và căn dặn Phan về nói với chàng Trương rằng nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ thì xin hày lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, vợ chàng sẽ trở về. IV. Củng cố: - Chỉ ra chỗ khác nhau của lời dẫn trực tiếp và lời dẫn gián tiếp. - Nêu khái niệm về lời dẫn trực tiếp và lời dẫn gián tiếp. V. Dặn dò: 1/. Học thuộc bài. 2/. Chuẩn bị bài Luyện tập tóm tắt văn bản tự sự. - Trả lời các câu hỏi của câu 2 mục I SGK/58. - Trả lời các câu hỏi của câu 1,2,3 mục II SGK/58,59. - Xem trước phần luyện tập SGK/59. VI. Rút kinh nghiệm: