Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 82: Văn bản Bức tranh của em gái tôi - Năm học 2020-2021 - Ngô Thị Thủy

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 82: Văn bản: BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI (Tạ Duy Anh) I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: Nắm được những nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện và miêu tả tâm lí nhân vật trong tác phẩm.Thấy được sự chiến thắng của tình cảm trong sáng, nhân hậu đối với lòng ghen ghét, đố kị. 2. Phẩm chất: Rèn luyện tính vị tha, biết yêu thương, tránh sự ghen ghét, đố kị với bạn bè và mọi người xung quanh mình.Nghiêm túc nhìn nhận khuyết điểm của bản thân, không đổ lỗi cho người khác. 3. Năng lực - Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo - Năng lực chuyên biệt: Đọc diễn cảm, giọng đọc phù hợp với tâm lí nhân vật. Nhận biết và phân tích được đặc điểm nhân vật thể hiện qua ý nghĩ, hành động. Đọc -hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả tâm lí nhân vật. Tóm tắt văn bản trong một đoạn văn ngắn. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Chuẩn bị của giáo viên: - Kế hoạch dạy học - Học liệu: bảng phụ, tài liệu tham khảo, phiếu học tập. 2. Chuẩn bị của học sinh: - Soạn bài. - Dự án tìm hiểu về tác giả, văn bản III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC HOẠT ĐỘNG 1: MỞ ĐẦU 1. Mục tiêu: Tạo tâm thế, kích thích sự tìm tòi khám phá của HS về tác giả, văn bản. 2. Phương thức thực hiện: - Hoạt động cá nhân, cả lớp 3. Sản phẩm hoạt động - Trình bày miệng 4. Phương án kiểm tra, đánh giá - Học sinh đánh giá. - Giáo viên đánh giá. 5. Tiến trình hoạt động: *Chuyển giao nhiệm vụ Em hãy phác họa thật nhanh về bản thân ( bằng đường nét, màu sắc, có thể kết hợp với ngôn ngữ, miễn sao gợi lên bản thân mình rõ nhất.) ? Từ việc tự họa về bản thân, hãy phát hiện và ghi lại vắn tắt em thấy yêu mình ở những điểm nào và thấy mình chưa hoàn hảo ở những điểm nào ( hình thức, tính cách, ) ? Giới thiệu và chia sẻ ngắn gọn với bạn về em. *Thực hiện nhiệm vụ - Học sinh: Nghe câu hỏi và thực hiện yêu cầu vào phiếu học tập – giấy A3 - Dự kiến sản phẩm: Lời gới thiệu của hs về bản thân và bức phác họa về mình *Báo cáo kết quả *Đánh giá kết quả - Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá - Giáo viên : dẫn dắt vào bài học HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động của GV- HS Kiến thức chốt Hoạt động 1: Tìm hiểu về tác giả, văn bản. 1. Mục tiêu: Giúp HS nắm được những nét cơ bản về tác giả Tạ Duy Anh và văn bản “Bức tranh của em gái tôi”. 2. Phương thức thực hiện: trình bày dự án, hoạt động chung, hoạt động nhóm. 3 Yêu cầu sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng video (hoặc dự án nhóm), phiếu học tập, câu trả lời của HS. 4. Phương án kiểm tra, đánh giá - Học sinh đánh giá. - Giáo viên đánh giá. 5. Tiến trình hoạt động: * GV chuyển giao nhiệm vụ: ? Trình bày dự án nghiên cứu của nhóm về tác giả, văn bản? * Thực hiện nhiệm vụ: - HS: trao đổi lại, thống nhất sản phẩm, trình bày các thông tin về tác giả Tô Hoài, hoàn cảnh ra đời của văn bản, có tranh minh họa - GV: Quan sát, lựa chọn sản phẩm tốt nhất. - Dự kiến sản phẩm : - Tạ Duy Anh sinh 9/9/1959 quê Hà Tây là cây bút trẻ nổi lên trong thời kì đổi mới văn học những năm 1980. - Truyện ngắn Bức tranh của em gái tôi đạt giải nhì trong cuộc thi thiếu nhi năm 1998. * Báo cáo kết quả: HS lên bảng trình bày kết quả chuẩn bị của nhóm, các nhóm khác nghe. * Đánh giá kết quả - Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá - Giáo viên nhận xét, đánh giá ->Giáo viên chốt kiến thức - Tạ Duy Anh là hội viên hội nhà văn VN; hiện công tác tại nhà xuất bản Hội Nhà văn. Ông đã từng nhận giải thưởng truyện ngắn nông thôn do báo Văn nghệ, báo Nông nghiệp và Đài tiếng nói VN tổ chức; giải thưởng truyện ngắn của tạp chí Văn nghệ quân đội... ? Đề xuất cách đọc văn bản? - Phân biệt rõ giữa lời kể, các đối thoại diễn biến tâm lí của nhân vật người anh. GV đọc mẫu 1 đoạn. 4 HS đọc nối tiếp đến hết. Gv nx, sửa chữa cách đọc cho HS. - Gọi HS đọc 4 chú thích trong SGK - Giải nghĩa từ khó: Các chú thích: 4 chú thích trong SGK Hoạt động nhóm cặp đôi 1.GV chuyển giao nhiệm vụ: ? Văn bản có thể chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần? ? Kể những sự việc chính trong văn bản. Theo em, sv nào là quan trọng nhất? ?) Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Việc tác giả chọn ngôi kể như vậy có thích hợp không? ?) Nhân vật chính trong truyện là ai? vì sao em cho đó là nhân vật chính? ? Có thể đặt lại nhan đề của truyện như thế nào? 2.Thực hiện nhiệm vụ: - HS: Hđ nhóm cặp đôi, thống nhất ý kiến. - GV: Quan sát, hỗ trợ - Dự kiến sản phẩm: Các sự việc : - Chuyện về hai anh em Mèo - Kiều Phương anh trai bực vì em nghịch. - Mèo bí mật học vẽ, tài năng hội hoạ bất ngờ được phát hiện. - Tâm trạng và thái độ của người anh trước sự việc ấy. - Em gái thành công, cả nhà mừng vui. - Người anh hối hận vô cùng. 3. Báo cáo kết quả: HS lên bảng trình bày kết quả chuẩn bị của nhóm, các nhóm khác nghe. 4. Đánh giá kết quả - Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá - Giáo viên nhận xét, đánh giá, chốt - Ngôi kể: ngôi thứ nhất, người anh xưng tôi. - Ngôi kể rất thích hợp với chủ đề, hơn nữa để cho sự hối lỗi được bày tỏ một cách chân thành hơn, đáng tin cậy hơn. - Nhân vật chính trong truyện là người anh và Kiều Phương vì chủ đề sâu sắc của truyện là lòng nhân hậu và thói đố kị, trong đó nhân vật trung tâm là người anh, mang chủ đề chính của truyện: sự thất bại của lòng đố kị. - Đặt nhan đề khác: + Chuyện anh em Kiều Phương + Ân hận, ăn năn + Tôi muốn khóc quá! I. Giới thiệu chung: 1. Tác giả: - T.D.A(1959)- Hà Tây, nay là H.Nội 2. Văn bản. a. Xuất xứ, thể loại : truyện ngắn đạt giải nhì b/ Đọc, chú thích và bố cục : *Đọc : *Chú thích : *Bố cục : 3 phần: - Đoạn1: Từ đầu đến “có vẻ vui lắm”: Khi KP bí mật vẽ. - Đoạn 2: Tiếp đến “ Em muốn cả anh cùng đi nhận giải”: Khi tài năng người em được phát hiện và khẳng định. - Đoạn 3 : còn lại: TT người anh khi đứng trước bức tranh của em gái. Hoạt động 2: Tìm hiểu văn bản * Mục tiêu: Giúp HS cảm nhận được diễn biến tâm trạng của người anh, thấy được những hạn chế trong tính cách của người anh. * Phương thức thực hiện: HĐ chung, thảo luận nhóm bàn * Yêu cầu sản phẩm: phiếu học tập, trả lời miệng. * Cách tiến hành: 1. GV chuyển giao nhiệm vụ: ? Nhân vật người anh được miêu tả chủ yếu ở đời sống tâm trạng. Em thấy tâm trạng người anh diễn biến trong các thời điểm nào ? Tìm các chi tiết thể hiện tâm trạng của người anh khi thấy em gái thích vẽ tài năng của em gái được phát hiện và khẳng định : ? Vì sao người anh lại có sự thay đổi tâm trạng như trên. ? Nếu cần nói lời khuyên em sẽ nói gì với người anh lúc này? 2.Thực hiện nhiệm vụ: - HS: đọc sgk, hđ cá nhân, trao đổi trong nhóm bàn thống nhất kết quả. - GV: Quan sát, lựa chọn sản phẩm tốt nhất. - Dự kiến sản phẩm: 3. Báo cáo kết quả: HS lên bảng trình bày kết quả chuẩn bị của nhóm, các nhóm khác nghe. 4. Đánh giá kết quả - Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá - Giáo viên nhận xét, đánh giá ->Giáo viên chốt kiến thức - Diễn biến qua các thời điểm: + Trong cuộc sống thường ngày : - Gọi em gái Kiều Phương là Mèo. - Bí mật theo dõi việc làm bí mật của em là chế màuvẽ nhưng lại không quan tâm em đã vẽ những gì. - Chê bai em gái bẩn thỉu, nghịch ngợm, trẻ con. + Khi tài năng của em gái được phát hiện và khẳng định: Người anh: Buồn rầu, muốn khóc, thất vọng vì mình bất tài bị cả nhà lãng quên, bỏ rơi. người anh cảm thấy khó chịu, hay gắt gỏng và không thể thân với em gái vì nó tài giỏi hơn mình. Người anh tự ái, đố kị ngay cả với em ruột của mình.Þ đó là bước chuyển biến nhất trong diễn biến tâm trạng của người anh. - HS: Ghen tị là thói xấu làm người ta nhỏ bé đi. Ghen tị sẽ chia rẽ tình cảm tốt đẹp của con người. ghen tị với em, sẽ không có tính cách làm anh. + Khi đứng trước bức tranh đạt giải của em gái II. Tìm hiểu văn bản: 1. Nhân vật người anh: a.Trong cuộc sống thường ngày với cô em gái. - Coi thường, bực bội với em. - Khi em vẽ và tự pha màu vẽ, coi đó là trò nghịch ngợm trẻ con và nhìn bằng ánh mắt kẻ cả. b. Khi tài năng của em gái được phát hiện và khẳng định : - Mọi người: xúc động, mừng rỡ, ngạc nhiên. * Người anh: + Buồn rầu, muốn khóc, thất vọng vì mình bất tài bị cả nhà lãng quên, bỏ rơi. + Khó chịu, gắt gỏng và không thể thân với em gái như trước. + Lén xem tranh của em -> quan tâm và thầm cảm phục tài năng của em mình. -> Mặc cảm tự ti và đố kị với tài năng của em gái. HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP * Mục tiêu: kể diễn cảm lại câu chuyện. * Nhiệm vụ: HS trình bày miệng * Phương thức thực hiện: HĐ cá nhân. * Yêu cầu sản phẩm: Câu trả lời của HS; vở ghi. * Cách tiến hành: 1. GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS: ? Kể diễn cảm lại truyện. ?Trong cuộc sống thường ngày người anh đã đối xử với cô em gái như thế nào? 2. HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ: - Nghe và làm bt - GV hướng dẫn HS về nhà làm. HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG * Mục tiêu: HS biết vận dụng kiến thức đã học áp dụng vào cuộc sống thực tiễn. * Nhiệm vụ: HS vận dụng kiến thức đã học về văn bản để trả lời câu hỏi của GV. * Phương thức thực hiện: HĐ cá nhân * Sản phẩm: Câu trả lời của HS * Cách tiến hành: 1. Gv chuyển giao nhiệm vụ cho HS: - Thái độ của em ntn trước những thành công, tài năng của người thân, của người khác? 2. HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ. + Nghe yêu cầu. + Trình bày cá nhân HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ * Mục tiêu: HS mở rộng vốn kiến thức đã học * Nhiệm vụ: Về nhà tìm hiểu, liên hệ * Phương thức hoạt động: cá nhân * Yêu cầu sản phẩm: câu trả lời của HS vào trong vở. * Cách tiến hành: 1. GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS: Sưu tầm một số câu danh ngôn, ca dao, nói về lòng ghen ghét đố kị rồi trao đổi với bạn bè, người thân. 2. HS tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ: + Đọc yêu cầu. + Về nhà suy nghĩ trả lời. RÚT KINH NGHIỆM: ..................................................................................................................................................................................................................................................................