Giáo án Ngữ văn lớp 8 Tuần 2 Tiết:7, 8 Tức nước vỡ bờ

NS: Tiết:7, 8 Tuần 2 Văn bản: Tức nước vỡ bờ (Trích: Tắt đèn) - Ngô Tất Tố - A. Mục tiêu : 1. Kiến thức: - Biết đọc- hiểu một đoạn trích trong tác phẩm truyện hiện đại. - Thấy được bút pháp hiện thực trong ngòi bút viết truyện của nhà văn Ngô Tất Tố. - Hiểu được cảnh ngộ cơ cực cử người nông dõn trong xã hội tàn ác bất nhân dưới chế độ cũ; thấy được sự phản kháng mãnh liệt, tiềm tàng trong những người nông dân hiền lành và qui luật của cuộc sống: có áp bức - có đấu tranh 2. Kĩ năng: a.Kỹ năng bài dạy: - Tóm tắt văn bản truyện - Rèn kĩ năng phân tích nhân vật qua đối thoại, cử chỉ và hành động; qua biện pháp đối lập- tương phản; kĩ năng đọc sáng tạo văn bản tự sự nhiều đối thoại, giàu tính kịch - Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân tích tác phẩm tự sự viết theo khuynh hướng hiện thực. b. Kỹ năng sống: - Giao tiếp: trình bày suy nghĩ, trao đổi về số phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám. - Suy nghĩ sáng tạo: phân tích bình luận diễn biến, tâm trạng các nhân vật trong văn bản. - Tự xác định nhận thức: xác định lối sống có nhân cách, tôn trọng người thân, tôn trọng bản thân. 3. Thái độ: - Giáo dục lòng yêu thương con người và căm ghét cái ác, cái bất công. B. chuẩn bị : - GV:- Giáo án, tài liệu tham khảo có liên quan. - Chân dung nhà văn Ngô Tất Tố -HS: - Đọc kĩ văn bản - Chuẩn bị bài theo nội dung SGK C. Phương pháp – Kỹ thuật dạy học: 1/ Phương pháp: giảng bình, phát vấn, phân tích, tổng hợp... - Hình thức tổ chức: Cá nhân, cả lớp, nhóm,... 2/ Kỹ thuật dạy học: - Động não; Tìm hiểu tình huống truyện, những chi tiết thể hiện diễn biến tâm trạng của các nhân vật trong văn bản. - Thảo luận nhóm , trình bày trong một phút về giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản . - Viết sáng tạo: Cảm nghĩ về số phận người nông dân trước Cách mạng Tháng Tám; Nỗi đau của các nhân vật chị Dậu , lão Hạc… D. Tiến trình giờ dạy. 1. ổn định: Ngày giảng Lớp Sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ: ? Tình yêu thương mãnh liệt của chú bé Hồng đối với mẹ được thể hiện trong phần trích Trong lòng mẹ như thế nào? - Yêu cầu nêu được: + Những ý nghĩ cảm xúc của chú bé khi trả lời người cô. + Cảm xúc sung sướng cực điểm của chú bé khi được ở gặp và ở trong lòng mẹ. GV: - Nhận xét - Cho điểm 3. Bài mới: GV: Trong tự nhiên có quy luật đã được khái quát thành câu tục ngữ: Tức nước vỡ bờ. Trong xã hội, đó là quy luật: có áp bức có đấu tranh. Quy luật ấy đã được chứng minh rất hùng hồn trong chương XVIII tiểu thuyết Tắt đèn của Ngô Tất Tố. Hoạt động của Thầy và Trò ? Nêu những hiểu biết của em về tác giả Ngô Tất Tố HS: nêu theo SGK. GV: Ngô Tất Tố ( 1893- 1954) quê huyện Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh, Hà Nội), xuất thân là một nhà nho gốc nông dân. Ông là một học giả có những công trình nghiên cứu về triết học, văn học cổ có giá trị ; một nhà báo tiến bộ giàu tính chiến đấu; một nhà văn hiện thực xuất sắc trước cách mạng tháng Tám. Sau cách mạng nhà văn tận tụy trong công tác tuyên truyền phục vụ kháng chiến chống Pháp. Ngô Tất Tố được nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật ( năm 1996) Ông nổi tiếng trên nhiều lĩnh vực: khảo cứu triết học cổ đại Trung Hoa và văn học cổ VN, viết báo, phóng sự, tiểu thuyết, dịch thuật văn học,.. - Về sáng tác văn học: là cây bút phóng sự và là nhà tiểu thuyết nổi tiếng, là nhà văn của nông dân. ? Kể tên những tác phẩm chính của nhà văn NTT HS: nêu theo SGK. ? Em biết gì về tác phẩm “ tắt đèn” và và đoạn trích “ Tức nước vỡ bờ”? HS: .................................... GV: Tóm tắt, giới thiệu khái quát về tác phẩm - “Tắt đèn” là tác phẩm tiêu biểu trong sự nghiệp văn học của Ngô Tất Tố, đồng thời là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của trào lưu văn học hiện thực trước cách mạng. - Lấy đề tài từ một vụ thuế ở một làng quê đồng bằng Bắc Bộ, ở đây là thứ thuế thân, thứ thuế dã man đánh vào đầu người dân đinh, một di tích còn sót lại từ thời trung cổ- Qua đó phản ánh xã hội nông thôn đương thời một cách tập trung điển hình nhất. Chính trong vụ thuế, bộ mặt tàn ác bất nhân của xã hội thực dân phong kiến và tình trạng khốn khổ của người dân đã bộc lộ đầy đủ hơn lúc nào hết. Có thể nói: “ Tắt đèn” là bức tranh thu nhỏ của nông thôn Việt Nam trước cách mạng đồng thời cũng là bản án đanh thép đối với trật tự xã hội tàn bạo, ăn thịt người ấy. - Đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” không chỉ khắc hoạ rõ nét bộ mặt tàn ác, đểu cáng không chút tình người của tên cai lệ ( và người nhà lí trưởng) mà chủ yếu nêu lên và ca ngợi một phẩm chất đẹp đẽ của người nông dân nghèo khổ trong chế độ cũ: đó là sự vùng lên chống trả quyết liệt ách áp bức của giai cấp thống trị mà sức mạnh chính là lòng căm hờn uất hận và tình yêu thương chồng con vô bờ bến. Ngô Tất Tố đã nhìn thấy khả năng phản kháng tiềm tàng vốn là bản chất của người nông dân lao động nước ta. GV: Hướng dẫn H đọc văn bản. GV đọc mẫu đoạn in nhỏ HS1: đọc “ Cháo chín...hay không” HS 2 đọc phần còn lại GV: Hướng dẫn H tìm hiểu một số từ khó: Sưu, cai lệ, xái, lực điền, hầu cận,.... ? Hãy chỉ ra thể loại và phương thức biểu đạt của văn bản - Thể loại: tiểu thuyết - Phương thức: tự sự ? Văn bản có thể chia ra làm mấy phần? Giới hạn và nội dung từng phần HS: 2 phần: + P1: Từ đầu " hay không. Chị Dậu ân cần chăm sóc chồng ốm giữa vụ thuế + P2: còn lại. Chị Dậu can đảm đương đầu với Cai Lệ và người nhà Lí trưởng. ? Đoạn trích có mấy tuyến nhân vật? Đó là những tuyến nhân vật nào - 2 tuyến nhân vật: chính diện và phản diện. ?Ai là người đại diện cho nhân vật chính diện ? Kẻ nào đại diên cho tuyến nhân vật phản diện - 2 nhân vật chủ yếu : Chị Dậu > < tên cai lệ HS Theo dõi đoạn từ đầu -> dây thừng ( T29) GV: Đoạn trích được mở đầu bằng việc thuật lại tình thế của gia đình chị Dậu ? Dựa vào phần tóm tắt và phần đầu của đoạn trích, hãy cho biết : Khi bọn tay sai xông vào nhà, tình thế gia đình chị Dậu như thế nào - Nhà nghèo nhất nhì ở làng Đông Xá - Không đủ tiền đóng sưu -> chị phải đứt ruột bán con, bán chó cho nhà địa chủ mà vẫn chưa nộp đủ sưu cho chồng và người em chồng đã mất. - Con đói, chồng bị đánh trói, hành hạ giữa lúc ốm nặng, khi vừa được cứu chữa tỉnh lại -> chưa kịp húp bát cháo thì cai lệ và người nhà Lý trưởng xông vào. - Mạng sống của chồng bị đe doạ, bản thân chị Dậu phải làm gì để bảo vệ chồng trong lúc nguy cấp ấy. ? Hãy nhận xét về tình thế gia đình chị Dậu lúc đó GV: sơ kết, giới thiệu tiết 2 Tiết 2 *KT bài cũ : Túm tắt đoạn trớch Tức nước vỡ bờ ? nờu tỡnh cảnh gia đỡnh chị Dậu ? Gv chuyển ý vào bài … ? Cai lệ không phải là tên riêng mà đó là một chức danh, em hiểu "cai lệ" là gì - Là một viên quan chỉ huy một tốp lính lệ, viên chỉ huy cấp thấp nhất trong quân đội của chế độ TDPK ? Tên cai lệ có mặt ở làng Đông Xá với vai trò gì? Hắn và tên người nhà Lý trưởng xông vào nhà anh Dậu với ý định gì - ở làng Đông Xá, cai lệ có mặt để thúc sưu những người còn thiếu ( như anh Dậu ), nhằm tăng thêm uy lực cho bọn lý dịch để tróc nã những người nghèo chưa nộp đủ tiền sưu. - Hắn là người nhân danh cho phép nước đi thi hành công vụ và thực chất hắn - Hắn xông vào nhà chị Dậu với ý định là thu nốt suất sưu của người em trai anh Dậu đã chết từ năm ngoái, và với tên tay sai này thì đánh trói người là nghề của hắn. ? Em hãy chỉ ra các từ ngữ dùng để khắc hoạ cử chỉ, hành động, ngôn ngữ nhân vật tên cai lệ + Cử chỉ, hành động : sầm sập tiến vào với roi song, tay thước và dây thừng, trợn ngược hai mắt, đùng đùng, giật phắt cái thừng, chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu, bịch, sấn đến trói, tát..., nhảy... + Ngôn ngữ: thét, quát, hầm hè, nham nhảm thét ? Em có đánh giá gì về bản chất tên cai lệ thông qua những từ ngữ mà tác giả dùng để đặc tả về hắn GV: Hành động hung hăng, đểu cáng, vũ phu, ngôn ngữ thô bạo. Tên cai lệ tàn bạo, bỏ ngoài tai những lời van xin thảm thiết của chị Dậu và những tiếng kêu khóc như ri của trẻ con, tình cảnh thê thảm của anh Dậu không làm hắn động lòng. => Hắn là công cụ bằng sắt vô tri vô giác, mục đích duy nhất là bắt trói anh Dậu theo lệnh của quan trên. ? Nhận xét cách diễn đạt của tác giả ? Qua đó cho ta hiểu thêm gì về tên cai lệ GV: Chỉ xuất hiện trong đoạn văn ngắn nhưng nhân vật cai lệ đã được khắc hoạ hết sức nổi bật, sống đông, có giá trị điển hình rõ rệt. ? Tại sao chỉ là tên tay sai mạt hạng mà hắn lại có quyền đánh trói người vô tội vạ như vậy ? Điều đó giúp em hiểu gì về chế độ xã hội phong kiến đương thời - Hung dữ, sẵn sàng gây tội ác mà không hề chùn tay, hắn không bị ngăn chặn vì hắn là đại diện cho "nhà nước", nhân danh " phép nước " để hành động-> tội ác của hắn được chế độ phong kiến bảo hộ cho. - Qua đó giúp ta hiểu rõ về bản chất của xã hội phong kiến đương thời ... Lũ bất nhân là cai lệ và người nhà Lý trưởng. -> Bọn chúng đại diện cho bọn tay sai của chế độ thực dân phong kiến- là lũ trâu ngựa đi thi hành công vụ. - Qua nghệ thuật khắc hoạ nhân vật một cách sống động có ý nghĩa khái quát cao thì nhân vật cai lệ là hiện thân sinh động cho trật tự xã hội phong kiến vô nhân đạo ( Chuyển ý ) Trước những kẻ hung ác, bất nhân như tên cai lệ và người nhà lí trưởng đại diện cho quyền lực của xã hội thực dân phong kiến đến để áp đảo người dân nghèo thì chị Dậu đã xử sự và đối phó ra sao Theo dõi đoạn đầu văn bản -> dây thừng ( T29) GV: Khi tên cai lệ và người nhà lý trưởng sầm sập tiến vào nhà, tính mạng chồng chị bị đe doạ thì chị Dậu đã ứng xử và đối phó ra sao? Hãy phân tích diễn biến tâm lý của chị Dậu trong đoạn trích này ? Trước khi bọn sai nha tiến vào nhà, mối quan tâm lớn nhất của chị Dậu là gì - Lo chăm sóc cho người chồng vừa tỉnh dậy. ? Tìm những từ ngữ nói về việc chăm sóc chồng của chị Dậu - Lo cho chồng, rón rén bưng bát cháo, động viên chồng cố ăn, chờ xem chồng ăn có ngon miệng hay không ? Qua những chi tiết đó, em có nhận xét gì về phẩm chất của chị Dậu ?Khi bọn tay sai đến, Lúc đầu chị Dậu đã có thái độ cư xử ra sao? Vì sao chị làm như vậy GV: Ban đầu chị Dậu vẫn cố "thiết tha" van xin bởi chị hiểu rằng bọn tay sai hung hãn đang nhân danh "người nhà nước" đi thi hành công vụ, còn chồng chị chỉ là kẻ cùng đinh và đang có tội cho nên chị chỉ van xin. Chị nhận rõ được thân phận người nông dân thấp cổ bé họng quen nhẫn nhục ? Nhận xét về thái độ của chị Dậu ? Nhưng đến khi cai lệ đáp lại chị bằng những quả "bịch" vào người chị rồi sấn đến để trói anh Dậu thì thái độ cư xử của chị đã thay đổi ra sao ? Khi cai lệ tát vào mặt chị rồi nhảy vào cạnh anh Dậu thì chị đã có hành động gì GV: Cách xưng hô đanh đá tỏ ý coi thường khi đối mặt. Thể hiện thái độ căm giận ngùn ngụt. Hơn thế nữa, tình thế xoay chuyển hoàn toàn khi bọn tay sai là tên cai lệ đã không còn chút lương tâm và tính người nữa. ? ở đoạn này, chi tiết và cảnh tượng nào gây được sự hào hứng nhất đối với em? Vì sao? Hãy tìm các từ ngữ miêu tả cảnh hào hứng đó Chị Dậu > < - túm, ấn, xô, đẩy - nhanh như cắt nắm, túm tóc lẳng Cai lệ, người nhà lý trưởng + Cai lệ: lẻo khoẻo, không kịp, ngã, miệng nhem nhẻm thét trói + Người nhà lý trưởng : sấn sổ, giơ gậy chực đánh + Yếu hơn, ngã nhào ra ? Em nhận xét gì về cảnh tượng diễn ra ở cuối văn bản GV: Sau khi chị Dậu càng lùi, càng nhịn thì tên cai lệ càng lấn tới. Tình huống truyện cứ căng thẳng mãi lên, bản chất tàn bạo của tên cai lệ phơi bày trắng trợn. Nước đã tức ! Sau cái tát giáng xuống chị Dậu-> con giun xéo mãi cũng phải quằn-> chị Dậu không thể chịu nổi phải vùng lên. Vừa ra tay, chị đã nhanh chóng biến ... - > ... lúc mới xông vào, chúng hùng hổ dữ tợn bao nhiêu thì giờ đây chúng hài hước thảm hại bấy nhiêu => Còn gì hả hê hơn khi thấy caí ác bị chặn đứng, kể gây ác bị trừng trị ? Em có nhận xét gì về cách miêu tả của tác giả ở trong đoạn văn này ? Chị Dậu đã chiến thắng bọn tay sai. Theo em do đâu mà chị có sức mạnh lạ lùng khi quật ngã hai tên tay sai như vậy - Sức mạnh lạ lùng của chị Dậu bắt nguồn từ sức mạnh của lòng yêu thương và lòng căm hờn. - Xã hội bất công, tàn bạo đã đẩy người nông dân vào tình cảnh vô cùng cực khổ, khiến họ phải liều mạng chống lại ? Qua đoạn trích, em hãy nêu rõ tính cách của nhân vật chị Dậu - Chị Dậu mộc mạc, hiền dịu, đầy vị tha, sống khiêm nhường, biết nhẫn nhục chịu đựng nhưng hoàn toàn không yếu đuối mà trái lại chị vẫn có sức sống mạnh mẽ và tinh thần phản kháng tiềm tàng. ( Nhóm )? Em có suy nghĩ gì về lời can ngăn của anh Dậu và câu trả lời dứt khoát của chị Dậu ở cuối văn bản " Thà ngồi tù... tôi không chịu được" - ý chí kiên cường tiềm ẩn trong con người chị, chị không còn phải chịu cảnh cứ phải sống cúi đầu mặc cho kẻ ác chà đạp Hành động của chị Dậu tuy chỉ là bột phát về căn bản chưa giải quyết được gì ( chỉ một lúc sau cả nhà chị bị giải ra đình trình quan) tức là chị vẫn bế tắc, nhưng có thể tin rằng khi có ánh sáng cách mạng rọi tới, chị sẽ là một người đi hàng đầu trong cuộc đấu tranh. ? Em hiểu gì về nhan đề " Tức nước vỡ bờ " ? Tác giả biên soạn sách đặt tên như vậy có thoả đáng không? Vì sao - Tức nước vỡ bờ là kinh nghiệm dân gian được đúc kết ở đó. - Ngòi bút hiện thực Ngô Tất Tố đã phản ánh đúng hiện thực xã hội : có áp bức có đấu tranh và sức mạnh to lớn của những người nông dân. - Cảnh tức nước vỡ bờ trong đoạn trích đã dự báo cơn bão táp cách mạng của quần chúng nông dân nổi dậy sau này ? Với hai nhân vật tiêu biểu : Tên cai lệ và hình ảnh chị Dậu, em có nhận xét gì về nghệ thuật khắc hoạ nhân vật của tác giả * Bằng ngòi bút hiện thực sinh động, khắc hoạ nhân vật rõ nét. + Nhân vật tên cai lệ được miêu tả nổi bật từ giọng quát thét hống hách đến những lời xỏ xiên đểu cáng, hành động hung hãn, " giọng khàn khàn vì hút nhiều xái cũ" , thân hình " lẻo khẻo " vì nghiện ngập đến tư thế " ngã chỏng quèo " mà miệng vẫn còn "nham nhảm thét trói" -> Tất cả đều làm nổi bật hình ảnh đầy ấn tượng về một tên tay sai trắng trợn, tàn ác, đểu giả, đê tiện. + Nhân vật chị Dậu : Mọi hành động, lời lẽ, cử chỉ đều thể hiện sự nhất quán khá đa dạng : vừa van xin thiết tha lễ phép, vừa ngỗ nghịch "đanh đá" quyết liệt, vừa chan chứa tình yêu thương vừa ngùn ngụt căm thù... * Sử dụng lời ăn tiếng nói bình dị, sinh động của đời sống hàng ngày. Mỗi nhân vật đều có "ngôn ngữ riêng" để bộc lộ tính cách. + Tên cai lệ : thô lỗ, đểu cáng + Chị Dậu : thiết tha, mềm mỏng khi van xin trình bày và đanh thép quyết liệt khi liều mình cự lại; lời lẽ bà hàng xóm thì thật thà, hiền hậu ... ? Hãy nêu giá trị nội dung của văn bản ? Khái quát nội dung phần ghi nhớ SGK ? 4 HS đọc phân vai diễn cảm toàn bộ văn bản (chị Dậu, anh Dậu, cai lệ, người nhà lí trưởng) . Y/ cầu: Chú ý giọng điệu, ngữ điệu của các nhân vật, nhất là sự thay đổi trong ngôn ngữ đối thoại của nhân vật chị Dậu. - HS thực hiện - GV nhận xét ? Trong đoạn trích Ngô Tất Tố đã sử dụng thành công ngôn ngữ hội thoại để bộc lộ tính cách của nhân vật. Hãy lấy dẫn chứng để chứng minh Gợi ý: Trong quá trình nêu dẫn chứng phải chỉ ra được ngôn ngữ hội thoại trong việc thể hiện tính cách nhân vật: - Tên cai lệ: Toát lên sự nhất quán trong thái độ xấc xược , hung hãn, tàn nhẫn - Chị Dậu: Toát lên sự thay đổi: Lễ phép, nhún nhường, van xin-> đanh đá, quyết liệt * Chú ý cách xưng hô và nội dung lời thoại - HS thực hiện - HS nhận xét - GV nhận xét Nội dung A/ Giới thiệu chung 1. Tác giả: - Ngô Tất Tố ( 1893 – 1954) - Quê ở Bắc Ninh. - Là một trong những nhà văn xuất sắc của trào lưu văn học hiện thực trước cách mạng tháng Tám - Là người am tường trên nhiều lĩnh vực nghiên cứu, học thuật, sáng tác. 2. Tác phẩm: - “Tắt đèn” là tác phẩm tiêu biểu nhất của nhà văn - “ Tức nước vỡ bờ” trích từ chương XVIII của tiểu thuyết “Tắt đèn”. - Nhan đề do người biên soạn đặt B. Đọc- hiểu văn bản 1. Đọc - chú thích. 2. Thể loại - Bố cục - Thể loại: tiểu thuyết - Phương thức: tự sự - Bố cục :2 Phần + P1: Từ đầu " hay không. Chị Dậu ân cần chăm sóc chồng ốm giữa vụ thuế + P2: còn lại. Chị Dậu can đảm đương đầu với Cai Lệ và người nhà Lí trưởng. 3. Phân tích. 3.1. Tình thế của gia đình chị Dậu - Vụ thuế đang gay gắt - Chị đã bán chó, bán con để lấy tiền nộp sưu - Phải nộp cả suất sưu cho em chồng đã chết - Anh Dậu bị đánh tưởng chết mới tỉnh -> Tình cảnh thê thảm, đáng thương và nguy cấp. Tai hoạ chồng chất, bản thân chị Dậu ở vào tình thế tuyệt vọng, đơn độc đối phó với lũ bất nhân. 3.2. Nhân vật tên cai lệ - Tróc nã sưu, đánh trói người là nghề của hắn - Cử chỉ, hành động: sầm sập tiến vào, trợn ngược hai mắt, giật phắt cái thừng, sầm sập chạy tới, bịch mấy bịch, tát đánh bốp, sấn đến, nhảy vào. - Ngôn ngữ: quát, thét, chửi, mắng, hầm hè. - Bản chất : hung dữ, thô bạo, độc ác, tàn nhẫn, táng tận lương tâm, không chút tính người. -> Miêu tả, xây dựng tình huống hấp dẫn, ngôn ngữ đúng tính cách -> Là một tên tay sai chuyên nghiệp, một thứ công cụ đắc lực của trật tự xã hội phong kiến tàn bạo. => Vạch trần bộ mặt tàn ác, bất nhân của xã hội thực dân phong kiến đương thời. 3.3. Nhân vật chị Dậu * Chị Dậu chăm sóc chồng. - Cháo chín, múc ra bát, quạt cho chóng nguội. - Rón rén bưng một bát đến chỗ chồng. - Ngồi chờ xem chồng ăn có ngon miệng không. -> Là người phụ nữ hiền dịu, yêu thương chồng con * Khi đối phó với bọn tay sai - Lúc đầu : + run run, thiết tha + xưng hô: cháu- ông -> Nhẫn nhục, van xin, lễ phép, cố khơi gợi từ tâm và lương tri của "ông cai" - Khi bọn tay sai ác độc và tàn nhẫn: + Không thể chịu được -> liều mình cự lại + Vị thế ngang hàng : tôi- ông + Dùng lý lẽ: chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ - Khi bọn tay tiếp tục hành động ác độc và tàn nhẫn: + Nghiến hai hàm răng + Xưng hô : mày- bà -> Tư thế đứng trên đầu kẻ thù; -> Chuyển từ đấu lý -> đấu lực. - Cảnh tượng " Tức nước vỡ bờ” + Chị Dậu chiến thắng, tên cai lệ ngã chỏng quèo, tên người nhà lý trưởng bị túm tóc lẳng ngã nhào. -> Hình ảnh đối lập, miêu tả với sắc thái hài hước, chân thực, hợp lí, sống động-> làm nổi bật sức mạnh ghê gớm và tư thế ngang tàng của chị Dậu. -> Những tên tay sai hung hãn thành kẻ thảm bại xấu xí, tơi tả. => Là người phụ nữ dịu dàng mà cứng cỏi, đầy vị tha nhưng không yếu đuối; có một sức sống mạnh mẽ, một tinh thần phản kháng tiềm tàng, quyết liệt 3. 4. ý nghĩa nhan đề : Tức nước vỡ bờ - Chân lí dân gian: Có áp bức, có đấu tranh - Chân lí cuộc sống: Con đường của quần chúng bị áp bức chỉ có thể là con đường đấu tranh tự giải phóng, không có con đường nào khác -> Dự báo cơn bão táp mạng của quần chúng nhân dân sau này 4. Tổng kết 4.1. Nghệ thuật - Ngòi bút hiện thực sinh động - Khắc hoạ nhân vật rõ nét, miêu tả linh hoạt, sống động - Ngôn ngữ kể chuyện, miêu tả và ngôn ngữ đối thoại của nhân vật rất đặc sắc 4.2. Nội dung - Vạch trần bộ mặt tàn ác, bất nhân của xã hội TDPK đương thời... - Ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ nông dân... * ý nghĩ của văn bản: - Với cảm quan nhạy bén, nhà văn Ngô Tất Tố đã phản ánh hiện thực về sức phản kháng mãnh liệt chống lại áp bức của những người nông dân hiền lành, chất phác. 4.3. Ghi nhớ ( SGK T33) C/ Luyện tập * Đọc diễn cảm * BT (thêm) 4. Củng cố: GV: hệ thống lại toàn bộ nội dung của bài học ? Qua nhân vật chị Dậu, em có suy nghĩ gì về người phụ nữ nông dân trong xã hội cũ ? Bản chất của xã hôi TDPK là gì? ? Chân lí nào được khẳng định ở văn bản này ( Có áp bức - có đấu tranh) 5. Hướng dẫn học ở nhà và chuẩn bị cho bài sau: * Hướng dẫn học ở nhà: - Học kĩ nội dung bài học - Tóm tắt lại đoạn trích ( khoảng 10 dòng theo ngôi kể của nhân vật chị Dậu) - Phát biểu cảm nghĩ của em về nhân vật chị Dậu. ? Có ý kiến cho rằng: Từ hình thức đấu lí chuyển sang đấu lực giữa chị Dậu và hai tên tay sai là một quá trình phát triển rất lo-gíc. Em có nhất trí với ý kiến đó không? Vì sao? Gợi ý: - ý kiến hoàn toàn đúng - Muốn chỉ ra sự lo-gíc dựa vào quy luật “ tức nước vỡ bờ” * Hướng dẫn chuẩn bị cho bài sau: Xây dựng đoạn văn trong văn bản - Đọc kĩ bài - Chuẩn bị theo nội dung SGK E. Rút kinh nghiệm ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................... ______________________________________ NS: Tiết: 9 Tuần 3 Bố cục của văn bản A. Mục tiêu 1. Kiến thức: - Bố cục của văn bản, tác dụng của việc xây dựng bố cục. 2. Kĩ năng: a. Kỹ năng bài dạy: - Sắp xếp các đoạn văn trong bài theo một bố cục nhất định. - Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc – hiểu văn bản b.Kỹ năng sống: - Kỹ năng giao tiếp, phản hồi, lắng nghe tích cực : trình bày trao đổi ý kiến, đánh giá về bài học - Suy nghĩ sáng tạo: học cách phân tích, bình luận, bày tỏ ý kiến cá nhân trước một vấn đề. - Làm chủ bản thân: kiên định và biết ứng phó trước những vấn đề cần giải quyết. - Động não, suy nghĩ tự rút ra bài học cho bản thân. 3.Thái độ: Giáo dục ý thức học tập bộ môn, có ý thức tạo lập văn bản đúng B. chuẩn bị: GV:- Nghiên cứu mục II- SGV T22, 23 - Soạn bài theo hướng tích hợp TLV-V- TV HS : Chuẩn bị nội dung trả lời câu hỏi, ôn lại kiến thức bố cục 3 phần văn bản. C. phương pháp - kỹ thuật dạy học: - Phương pháp: giảng bình, phát vấn, quy nạp thực hành... - Hình thức tổ chức: Hoạt động độc lập. hoạt động nhóm... - Kỹ thuật dạy học: - Kỹ thuật động não: HS suy nghĩ và trình bày hiểu biết về nội dung bài - Trao đổi nhóm: HS trao đổi, thảo luận về nội dung bài học - Trình bày một phút: trình bày nhận xét khái quát nội dung bài học. D. Tiến trình giờ dạy. 1. ổn định: Ngày giảng Lớp Sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ: ? Chủ đề của văn bản? Thế nào là tính thống nhất trong chủ đề của văn bản ? Muốn có một văn bản thống nhất về chủ đề cần đến những điều kiện nào - Yêu cầu nêu được: + Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà mà căn bản biểu đạt. + Văn bản có tính thống nhất về chủ đề khi chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định, không rời xa hay lạc sang chủ đề khác. + Điều kiện: Nhan đề, đề mục, quan hệ giữa các phần của văn bản từ ngữ then chốt lặp đi lặp lại. G: Nhận xét - Cho điểm: 3. Bài mới: GV: ở tiết trước các em đã biết được thế nào là chủ đề của văn bản và tính thống nhất trong chủ đề của văn bản. nhưng để cho chủ đề của văn bản được rõ ràng người viết cần phải sắp xếp các ý, các phần ra sao cho hợp lí? Sự sắp xếp, tổ chức đó ntn? Chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay Bố cục của văn bản. Hoạt động của Thầy và Trò ? Đọc văn bản “Người thầy đạo cao đức trọng” ? Văn bản trên có thể chia làm mấy phần ? Hãy chỉ ra các phần đó + Phần 1: MB ( đoạn 1 ) + Phần 2 : TB ( đoạn 2,3 ) + Phần 3 : KB ( đoạn cuối ) ? Hãy chỉ ra nhiệm vụ và nội dung của từng phần trong văn bản trên ? Phần MB giới thiệu điều gì - MB : Giới thiệu ông Chu Văn An - giới thiệu tổng quát nhân vật ? Phần thân bài được trình bày thành mấy đoạn nhỏ? Mỗi đoạn ấy làm nhiệm vụ gì - TB : Tài và đức của ông Chu Văn An. Kể rõ đạo cao đức trọng của nhân vật . ? Phần kết bài của văn bản có nội dung và nhiệm vụ gì - Tình cảm của mọi người đối với ông Chu Văn An. ? Hãy phân tích mối quan hệ giữa các phần trong văn bản trên - Các phần trong văn bản luôn gắn bó chặt chẽ với nhau. Phần trước là tiền đề cho phần sau. Phần sau là sự tiếp nối phần trước. - Các phần đều tập trung làm rõ chủ đề của văn bản là người thầy đạo cao đức trọng. ? Qua việc tìm hiểu bài tập trên, em hiểu bố cục của văn bản là gì ? Bố cục của văn bản gồm mấy phần? Nhiệm vụ của từng phần là gì? Các phần ấy có quan hệ với nhau như thế nào ? Khái quát nội dung ghi nhớ 1, 2 GV: Trong 3 phần của văn bản, phần MB, KB thường ngắn gọn được tổ chức tương đối ổn định, TB là phần phức tạp nhất được tổ chức theo nhiều kiểu khác nhau. Ta sẽ tìm hiểu một số cách thức sắp xếp nội dung phần thân bài. GV: Phân tích cách sắp xếp phần thân bài ở các văn b ? Phần thân bài văn bản Tôi đi học (Thanh Tịnh) kể về những sự kiện nào ? Các sự kiện ấy được sắp xếp theo thứ tự nào - Hồi tưởng những kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên