Giáo án ôn phụ đạo Văn 9

************************************************************************ BµI 1: CHUYÖN NG¦êI CON G¸I NAM X¦¥NG. 1, Nhân vật Vũ Nương: Cần làm rõ các luận điểm : * Dù ở hoàn cảnh nào, VN đều tỏ rõ là người phụ nữ đẹp người đẹp nết: +Trước khi lấy chồng: Được tiếng là người có “tư dung tốt đẹp” + Từ khi lấy chồng: ** Trong cuộc sống vợ chồng: Trước bản tính hay ghen của chồng, Vũ Nương đã “giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ chồng phải thất hoà”. ** Khi tiễn chồng ra trận ** Khi xa chồng: Khi xa chồng, Vũ Nương là người vợ chung thuỷ, yêu chồng tha thiết, một người mẹ hiền, dâu thảo.->Vụ Nương là người phụ nữ đảm đang, thương yêu chồng hết mực. ** Khi bị chồng nghi oan: Phân trần để chồng hiểu rõ nỗi oan của mình. Những lời nói thể hiện sự đau đớn thất vọng khi không hiểu vì sao bị đối xử bất công. Vũ Nương không có quyền tự bảo vệ. Hạnh phúc gia đình tan vỡ. Thất vọng tột cùng, Vũ Nương tự vẫn. Đó là hành động quyết liệt cuối cùng. - Lời than thống thiết, thể hiện sự bất công đối với người phụ nữ đức hạnh. +Khi sống ở thuỷ cung: Đó là một thế giới đẹp từ y phục, con người đến quang cảnh lâu đài. Nhưng đẹp nhất là mối quan hệ nhân nghĩa. - Cuộc sống dưới thuỷ cung đẹp, có tình người. Tác giả miêu tả cuộc sống dưới thuỷ cung đối lập với cuộc sống bạc bẽo nơi trần thế nhằm mục đích tố cáo hiện thực. - Vũ Nương gặp Phan Lang, yếu tố ly kỳ hoang đường. - Nhớ quê hương, không muốn mang tiếng xấu. Thể hiện ước mơ khát vọng một xã hội công bằng tốt đẹp hơn, phù hợp với tâm lý người đọc, tăng giá trị tố cáo. Thể hiện thái độ dứt khoát từ bỏ cuộc sống đầy oan ức. Điều đó cho thấy cái nhìn nhân đạo của tác giả. =>Vũ Nương là một người phụ nữ xinh đẹp, nết na, hiền thục, đảm đang, tháo vát, hiếu thảo, thuỷ chung vẹn toàn, hết lòng vun đắp cho hạnh phúc gia đình. * Vũ Nương lại là một người phụ nữ bất hạnh, oan trái. * Bởi sự ràng buộc của lễ giáo phong kiến: Người phụ nữ hoàn toàn phụ thuộc vào người đàn ông trong gia đình. Thậm chí không có cả quyền làm chủ số phận của chính bản thân mình. cuộc hôn nhân không xuất phát từ tình yêu. lấy phải người chồng gia trưởng, độc đoán lại hay ghen tuông vô lối. * Cái chết của Vũ Nương thực chất là một sự bức tử: *Xuất phát từ lời nói ngây thơ của con trẻ => khiến cho lòng ghen tuông vô lối, mù quáng của Trương Sinh bùng phát không gì gỡ được.Hành động vũ phu,thái độ độc đoán, gia trưởng, bỏ ngoài tai mọi sự thanh minh của Vũ Nương và những người hàng xóm của Trương Sinh. Một mực nghi oan cho vợ, đánh đập, đuổi đi Vũ Nương rơi vào sự bế tắc hoàn toàn không còn sự lựa chọn nào khác ngoài cái chết. Cái chết của Vũ Nương không chỉ thể hiện sự bế tắc của nàng mà còn có nghĩa vô cùng sâu sắc: Số phận mỏng manh của người phụ nữ, chế độ nam quyền bất công dung túng cho hành động của người chồng, chiến tranh phong kiến li gián lứa đôi, khiến cho hạnh phúc của họ phải đến cảnh “ bình rơi trâm gãy”, lòng thương cảm của tác giả cho số phận người phụ nữ... Gi¸ trÞ cña t¸c phÈm : 1.1Gi¸ trÞ hiÖn thùc : a. T¸c phÈm ®· ®Ò cËp tíi sè phËn bi kÞch cña nguêi phô n÷ duíi chÕ ®é phong kiÕn th«ng qua h×nh tuîng nh©n vËt Vò Nu¬ng Vèn lµ nguêi con g¸i xuÊt th©n tõ tÇng líp b×nh d©n thuú mÞ, nÕt na ; tu dung tèt ®Ñp. Khi chång ®i lÝnh. Vò Nu¬ng mét m×nh võa ch¨m sãc, thuèc thang ma chay cho mÑ chång võa nu«i con, ®¶m ®ang, tËn t×nh, chu ®¸o. §Ó råi khi chµng Tru¬ng trë vÒ, chØ v× c©u nãi ng©y th¬ cña bÐ §¶n mµ tru¬ng Sinh ®· nghi ngê lßng thuû chung cña vî. Tõ chç nãi bãng giã xa x«i, råi m¾ng chöi, h¾t hñi vµ cuèi cïng lµ ®uæi Vò Nu¬ng ra khái nhµ, Tru¬ng Sinh ®· ®Èy Vò Nu¬ng tíi buíc ®êng cïng quÉn vµ bÕ t¾c, ph¶i chän c¸i chÕt ®Ó tù minh oan cho m×nh. b. TruyÖn cßn ph¶n ¸nh hiÖn thùc vÒ XHPKVN víi nh÷ng biÓu hiÖn bÊt c«ng v« lÝ. §ã lµ mét x· héi dung tóng cho quan niÖm träng nam khinh n÷, ®Ó cho Tru¬ng Sinh – mét kÎ thÊt häc, vò phu ngang nhiªn chµ ®¹p lªn gi¸ trÞ nh©n phÈm cña nguêi vî hiÒn thôc nÕt na. - XÐt trong quan hÖ gia ®×nh, th¸i ®é vµ hµnh ®éng cña Tru¬ng Sinh chØ lµ sù ghen tu«ng mï qu¸ng, thiÕu c¨n cø (chØ dùa vµo c©u nãi v« t×nh cña ®øa trÎ 3 tuæi, bá ngoµi tai mäi lêi thanh minh cña vî vµ lêi can ng¨n cña hµng xãm). - Nhung xÐt trong quan hÖ x· héi : hµnh ®éng ghen tu«ng cña Tru¬ng Sinh kh«ng ph¶i lµ mét tr¹ng th¸i t©m lÝ bét ph¸t trong c¬n nãng giËn bÊt thuêng mµ lµ hÖ qu¶ cña mét lo¹i tÝnh c¸ch – s¶n phÈm cña x· héi ®u¬ng thêi. ? Nguyªn nh©n cña c¸i chÕt Vò Nương NÕu Tru¬ng Sinh lµ thñ ph¹m trùc tiÕp g©y nªn c¸i chÕt cña Vò Nu¬ng th× nguyªn nh©n s©u xa lµ do chÝnh XHPK bÊt c«ng – x· héi mµ ë ®ã nguêi phô n÷ kh«ng thÓ ®øng ra ®Ó b¶o vÖ cho gi¸ trÞ nh©n phÈm cña m×nh, vµ lêi buéc téi, gì téi cho nguêi phô n÷ bÊt h¹nh Êy l¹i phô thuéc vµo nh÷ng c©u nãi ng©y th¬ cña ®øa trÎ 3 tuæi (lêi bÐ §¶n). §ã lµ cha kÓ tíi mét nguyªn nh©n kh¸c n÷a : do CĐPK – dï kh«ng ®uîc miªu t¶ trùc tiÕp, nhung cuéc chia tay Êy ®· t¸c ®éng hoÆc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tíi sè phËn tõng nh©n vËt trong t¸c phÈm : + Nguêi mÑ sÇu nhí con mµ chÕt + VN vµ TS ph¶i sèng c¶nh chia l×a + BÐ §¶n sinh ra ®· thiÕu thèn t×nh c¶m cña nguêi cha vµ khi cha trë vÒ th× mÊt mÑ §©y lµ mét c©u chuyÖn diÔn ra ®Çu thÕ kØ XV (cuéc chiÕn tranh x¶y ra thêi nhµ Hå) ®uîc truyÒn tông trong d©n gian, nhung ph¶i ch¨ng qua ®ã, t¸c phÈm cßn ngÇm phª ph¸n cuéc néi chiÕn ®Ém m¸u trong x· héi ®u¬ng thêi (thÕ kØ XVI). 1.2. Gi¸ trÞ nh©n ®¹o: Kh¸i niÖm nh©n ®¹o: lßng yªu thu¬ng, sù ngîi ca, t«n träng gi¸ trÞ, phÈm chÊt, vÎ ®Ñp, tµi n¨ng… vµ quyÒn lîi cña con nguêi. a. Th¸i ®é ngîi ca, t«n träng vÎ ®Ñp cña ngêi phô n÷ th«ng qua h×nh tuîng nh©n vËt Vò Nu¬ng. - XuÊt th©n tõ tÇng líp b×nh d©n nhung ë Vò Nu¬ng ®· héi tô ®Çy ®ñ nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña ngêi PNVN theo quan ®iÓm Nho gi¸o (cã ®ñ tam tßng, tø ®øc). - §Æc biÖt t¸c gi¶ ®· ®Æt nh©n vËt trong c¸c mèi quan hÖ ®Ó lµm to¸t lªn vÎ ®Ñp Êy. + Víi chång: nµng lµ nguêi vî hiÒn thôc lu«n biÕt “Gi÷ g×n khu«n phÐp, kh«ng tõng ®Ó lóc nµo vî chång ph¶i ®Õn thÊt hoµ”. + Víi con: nµng lµ nguêi mÑ dÞu dµng, giµu t×nh yªu thu¬ng (chi tiÕt nµng chØ bãng m×nh trªn v¸ch vµ b¶o ®ã lµ cha §¶n còng xuÊt ph¸t tõ tÊm lßng nguêi mÑ, ®Ó con trai m×nh bít ®i c¶m gi¸c thiÕu v¾ng t×nh c¶m cña nguêi cha) + Víi mÑ chång: nµng ®· lµm trßn bæn phËn cña mét nguêi con d©u hiÕu th¶o (thay chång ch¨m sãc mÑ, ®éng viªn khi mÑ buån, thuèc thang khi mÑ èm, lo ma chay chu ®¸o khi mÑ qua ®êi) - Nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña Vò Nu¬ng cßn ®uîc thÓ hiÖn ngay c¶ khi nµng sèng cuéc sèng cña mét cung n÷ duíi thuû cung. + S½n sµng tha thø cho Tru¬ng Sinh + Mét mùc thu¬ng nhí chång con nhung kh«ng thÓ trë vÒ v× ®· nÆng ¬n nghÜa ®èi víi Linh Phi… Ta thÊy, NguyÔn D÷ ®· dµnh cho nh©n vËt mét th¸i ®é yªu mÕn, tr©n träng qua tõng trang truyÖn, tõ ®ã kh¾c ho¹ thµnh c«ng h×nh tuîng nh©n vËt nguêi phô n÷ víi ®Çy ®ñ nh÷ng phÈm chÊt ®Ñp. b. C©u chuyÖn cßn ®Ò cao triÕt lÝ nh©n nghÜa ë hiÒn gÆp lµnh qua phÇn kÕt thóc cã hËu gièng nh rÊt nhiÒu nh÷ng c©u chuyÖn cæ tÝch ViÖt Nam. - Víi ®Æc trurng riªng cña thÓ lo¹i truyÖn truyÒn k×, NguyÔn D÷ ®· s¸ng t¹o thªm phÇn cuèi cña c©u chuyÖn. VN ®· kh«ng chÕt, hay nãi ®óng h¬n, nµng ®uîc sèng kh¸c b×nh yªn vµ tèt ®Ñp h¬n ë chon thuû cung. Qua ®ã cã thÓ thÊy râ uíc m¬ cña nguêi xua (còng lµ cña t¸c gi¶) vÒ mét x· héi c«ng b»ng, tèt ®Ñp mµ ë ®ã, con nguêi sèng vµ ®èi xö víi nhau b»ng lßng nh©n ¸i, ë ®ã nh©n phÈm cña con nguêi ®uîc t«n träng ®óng møc. Oan th× ph¶i ®îc gi¶i, ngêi hiÒn lµnh luong thiÖn nh Vò Nu¬ng ph¶i ®îc huëng h¹nh phóc. 1. 3 Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: - §©y lµ mét t¸c phÈm ®uîc viÕt theo lèi truyÖn truyÒn k× tÝnh chÊt truyÒn k× ®uîc thÓ hiÖn qua kÕt cÊu hai phÇn: + Vò Nu¬ng ë trÇn gian + Vò Nu¬ng ë thuû cung Víi kÕt c©u hai phÇn nµy, t¸c gi¶ ®· kh¾c ho¹ ®uîc mét c¸ch hoµn thiªn vÎ ®Ñp h×nh tuîng nh©n vËt Vò N¬ng. MÆt kh¸c, còng nhu kÕt cÊu cña truyÖn cæ tÝch TÊm C¸m KÕt c©u hai phÇn ë “ChuyÖn nguêi con g¸i Nam Xu¬ng” ®· gãp phÇn thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ lÏ c«ng b»ng trong cuéc ®êi (ë hiÒn gÆp lµnh). Tuy nhiªn, nÕu c« TÊm sau nh÷ng lÇn ho¸ th©n ®· ®îc trë vÒ vÞ trÝ hoµng hËu, sèng h¹nh phóc trän ®êi th× Vò nu¬ng l¹i chØ tho¸ng hiÖn vÒ råi vÜnh viÔn biÕn mÊt. -VÒ kÕt cÊu: +TruyÖn x©y dùng tõ thÊp ®Õn cao. HÕt ®ît sãng nµy ®Õn ®ît sãng kh¸c, ®ît sau m¹nh h¬n ®ît truíc khiÕn c©u truyÖn hÊp dÉn. +Cuèi cïng kÕt thóc kh«ng ®ét ngét nhung t¹o ra ®uîc sù ®ång c¶m s©u s¾c n¬i nguêi ®äc. -ChÊt hoang ®uêng k× ¶o cuèi truyÖn h×nh nhu còng lµm t¨ng thªm ý nghÜa phª ph¸n ®èi víi hiÖn thùc: dï oan ®· ®uîc gi¶i nhung nguêi ®· chÕt th× kh«ng thÓ sèng l¹i ®uîc Do ®ã, bµi häc gi¸o dôc ®èi víi nh÷ng kÎ nhu Tru¬ng Sinh cµng thªm s©u s¾c h¬n. Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn nghÖ thuËt t¹o tÝnh kÞch trong c©u chuyÖn mµ yÕu tè th¾t nót vµ gì nót cña tÊn kÞch Êy chØ lµ c©u nãi cña mét ®øa trÎ 3 tuæi (BÐ §¶n). Qua ®ã thÓ hiÖn sù bÊt c«ng v« lÝ ®èi víi nguêi phô n÷ trong x· héi Êy. -VÒ ng«n ng÷: Lêi v¨n biÕn ngÉu, dïng nhiÒu ®iÓn tÝch- c©u truyÖn cã kÕt cÊu cæ kÝnh h¬n. -X©y dùng t×nh tiÕt: th¾t, gì, më nót, c¸ch kÓ truyÖn sèng ®éng, giµu kÞch tÝnh tËp trung lµm næi bËt nçi oan cña Vò Ngäc- g©y xóc ®éng -X©y dùng nh©n vËt Vò Ngäc: Nguêi phô n÷ cã phÈm chÊt, tu duy tèt ®Ñp- ®¹i diÖn cho nguêi phô n÷ xa- ®¹i diÖn cho nçi bÊt h¹nh g«ng xiÒng mµ x· héi t¹o ra cho nguêi phô n÷. §Ò1: Ph©n tÝch gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong “chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” cña NguyÔn D÷ ? I/ T×m hiÓu ®Ò - §Ò yªu cÇu ph©n tÝch mét gi¸ trÞ néi dung cña t¸c phÈm – gi¸ trÞ nh©n ®¹o. Gi¸ trÞ nh©n ®¹o thÓ hiÖn trong t¸c phÈm v¨n ch­¬ng cßn gäi lµ gi¸ trÞ nh©n v¨n. - V¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam th­êng biÓu hiÖn tiÕng nãi nh©n v¨n ë sù tr©n träng mäi phÈm gi¸ con ng­êi, ®ång t×h th«ng c¶m víi kh¸t väng cña con ng­êi, ®ång c¶m víi sè phËn bi kÞch cña con ng­êi vµ lªn ¸n nh÷ng thÕ lùc b¹o tµn chµ ®¹p lªn con ng­êi - Dùa vµo nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n trªn,ng­êi viÕt soi chiÕu vµ “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” ®Ó ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ vÒ néi dung nh©n v¨n trong t¸c phÈm. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng ®ãng gãp cña NguyÔn D÷ vµo tiÕng nãi nh©n v¨n cña v¨n häc thêi ®¹i «ng. - Tuy cÇn dùa vµo sè phËn bi th­¬ng cña nh©n vËt Vò N­¬ng ®Ó khai th¸c vÊn ®Ò, nh­ng néi dung bµi viÕt ph¶i réng h¬n bµi ph©n tÝch nh©n vËt, do ®ã c¸ch tr×nh bµy ph©n tÝch còng kh¸c. II/ Dµn bµi chi tiÕt A- Më bµi: - Tõ thÕ kØ XVI, x· héi phong kiÕn ViÖt Nam b¾t ®Çu khñng ho¶ng, vÊn ®Ò sè phËn cong ng­êi trë thµnh mèi quan t©m cña v¨n ch­¬ng, tiÕng nãi nh©n v¨n trong c¸c t¸c phÈm v¨n ch­¬ngngµy cµng ph¸t triÓn phong phó vµ s©u s¾c. - TruyÒn k× m¹n lôc c¶u NguyÔn D÷ lµ mét trong sè ®ã. Trong 20 thiªn truyÖn cña tËp truyÒn k×, “chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” lµ mét trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu cho c¶m høng nh©n v¨n cña NguyÔn D÷. B- Th©n bµi: 1. T¸c gi¶ hÕt lêi ca ngîi vÎ ®Ñp cña con ng­êi qua vÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng, mét phô n÷ b×nh d©n - Vò N­¬ng lµ con nhµ nghÌo (“thiÕp vèn con nhµ khã”), ®ã lµ c¸i nh×n ng­êi kh¸ ®Æc biÖt cña t­ t­ëng nh©n v¨n NguyÔn D÷. - Nµng cã ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam: thuú mÞ, nÕt na. §èi víi chång rÊt mùc dÞu dµng, ®»m th¾m thuû chung; ®èi víi mÑ chång rÊt mùc hiÕu th¶o, hÕt lßng phô d­ìng; ®ãi víi con rÊt mùc yªu th­¬ng. - §Æc biÖt, mét biÓu hiÖn râ nhÊt vÒ c¶m høng nh©n v¨n, nµng lµ nh©n vËt ®Ó t¸c gi¶ thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ con ng­êi, vÒ h¹nh phóc gia ®×nh, t×nh yªu ®«i løa: + Nµng lu«n vun vÐn cho h¹nh phóc gia ®×nh. + Khi chia tay chång ®i lÝnh, kh«ng mong chång lËp c«ng hiÓn h¸ch ®Ó ®­îc “Ên phong hÇu”, nµng chØ mong chång b×nh yªn trë vÒ. + Lêi thanh minh víi chång khi bÞ nghi oan còg thÓ hiÖn râ kh¸t väng ®ã: “ThiÕp së dÜ n­¬ng tùa vµ chµng v× cã c¸i thó vui nghi gai nghi thÊt” Tãm l¹i : d­íi ¸nh s¸ng cña t­ t­ëng nh©n v¨n ®· xuÊt hiÖn nhiÒu trong v¨n ch­¬ng, NguyÔn D÷ míi cã thÓ x©y dùng mét nh©n vËt phô n÷ b×nh d©n mang ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp cña con ng­êi. Nh©n v¨n lµ ®¹i diÖn cho tiÕng nãi nh©n v¨n cña t¸c gi¶. 2. NguyÔn D÷ tr©n träng vÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng bao nhiªu th× cµng ®au ®ín tr­íc bi kÞch cuéc ®êi cña nµng bÊy nhiªu. - §au ®ín v× nµng cã ®Çy ®ñ phÈm chÊt ®¸ng quý vµ lßng tha thiÕt h¹nh phóc gia ®×nh, tËn tuþ vun ®¸p cho h¹nh phóc ®ã l¹i ch¼ng ®­îc h­ëng h¹nh phóc cho xøng víi sù hi sinh cña nµng: + Chê chång ®»ng ®½ng, chång vÒ ch­a mét ngµy vui, sãng giã ®· næi lªn tõ mét nguyªn cí rÊt vu v¬ (Ng­êi chång chØ dùa vµo c©u nãi ng©y th¬ cña ®øa trÎ ®· kh¨ng kh¨ng kÕt téi vî). + Nµng hÕt mùc van xin chµng nãi râ mäi nguyªn cí ®Ó cëi th¸o mäi nghi ngê; hµng xãm râ nçi oan cña nµng nªn kªu xin gióp, tÊt c¶ ®Òu v« Ých. §Õn c¶ lêi than khãc xãt xa tét cïng “Nay ®· b×nh r¬i tr©m g·y,… sen rò trong ao, liÔu tµn tr­íc giã,… c¸i Ðn l×a ®µn,…” mµ ng­êi chång vÉn kh«ng ®éng lßng. + Con ng­êi ttrong tr¾ng bÞ xóc ph¹m nÆng nÒ, bÞ dËp vïi tµn nhÉn, bÞ ®Èy ®Õn c¸i chÕt oan khuÊt à Bi kÞch ®êi nµng lµ tÊn bi kÞch cho c¸i ®Ñp bÞ chµ ®¹p n¸t tan, phò phµng. 3. Nh­ng víi tÊm lßng yªu th­¬ng con ng­êi, t¸c gi¶ kh«ng ®Ó cho con ng­êi trong s¸ng cao ®Ñp nh­ nµng ®· chÕt oan khuÊt. - M­în yÕu tè k× ¶o cña thÓ lo¹i truyÒn k×, diÔn t¶ Vò N­¬ng trë vÒ ®Ó ®­îc röa s¹ch nçi oan gi÷a thanh thiªn b¹ch nhËt, víi vÌ ®Ñp cßn léng lÉy h¬n x­a. - Nh­ng Vò N­¬ng ®­îc t¸i t¹o kh¸c víi c¸c nµng tiªn siªu thùc : nµng vÉn kh¸t väng h¹nh phóc trÇn thÕ (ngËm ngïi, tiÕc nuèi, chua xãt khi nãi lêi vÜnh biÖt “thiÕp ch¼ng thÓ vÒ víi nh©n gian ®­îc n÷a”. - H¹nh phóc vÉn chØ lµ ­íc m¬, hiÖn thùc vÉn qu¸ ®au ®ín (h¹nh phóc gia ®×nh tan vì, kh«ng g× hµn g¾n ®­îc). 4. Víi niÒm xãt th­¬ng s©u s¾c ®ã, t¸c gi¶ lªn ¸n nh÷ng thÕ lùc tµn ¸c chµ ®¹p lªn kh¸t väng chÝnh ®¸ng cña con ng­êi. - XHPK víi nh÷ng hñ tôc phi lÝ (träng nam khinh n÷, ®¹o tßng phu,…) g©y bao nhiªu bÊt c«ng. HiÖn th©n cña nã lµ nh©n vËt Tr­¬ng Sinh, ng­êi chång ghen tu«ng mï qu¸ng, vò phu. - ThÕ lùc ®åg tiÒn b¹c ¸c (Tr­¬ng Sinh con nhµ hµo phó, mét lóc bá ra 100 l¹ng vµng ®Ó c­íi Vò N­¬ng). Thêi nµy ®¹o lÝ ®· suy vi, ®ång tiÒn ®· lµm ®en b¹c t×nh nghÜa con ng­êi. à NguyÔn D÷ t¸i t¹o truyÖn cæ Vî chµng Tr­¬ng, cho nã mang d¸ng dÊp cña thêi ®¹i «ng, XHPKVN thÕ kØ XVI. C- KÕt bµi: - “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” lµ mét thiªn truyÒn k× giµu tÝnh nh©n v¨n. TruyÖn tiªu biÓu cho s¸ng t¹o cña NguyÔn D÷ vÒ sè phËn ®Çy tÝnh bi kÞch cña ng­êi phÞ n÷ trong chÕ ®é phong kiÕn. - T¸c gi¶ thÊu hiÓu nçi ®au th­¬ng cña hä vµ cã tµi biÓu hiÖn bi kÞch ®ã kh¸ s©u s¾c. §Ò2 Trong “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng”, chi tiÕt c¸i bãng cã ý nghÜa g× trong c¸ch kÓ chuyÖn. Gîi ý: - §Ò bµi yªu cÇu ng­êi viÕt lµm râ gi¸ trÞ nghÖ thuËt chi tiÕt nghÖ thuËt trong c©u chuyÖn. - C¸i bãng trong c©u chuyÖn cã ý nghÜa ®Æc biÖt v× ®©y lµ chi tiÕt t¹o nªn c¸ch th¾t nót, më nót hÕt søc bÊt ngê. + C¸i bãng cã ý nghÜa th¾t nót c©u chuyÖn v× : §èi víi Vò N­¬ng: Trong nh÷ng ngµy chång ®i xa, v× th­¬ng nhí chång, v× kh«ng muèn con nhá thiÕu v¾ng bãng ng­êi cha nªn hµng ®ªm, Vò N­¬ng ®· chØ bãng m×nh trªn t­êng, nãi dèi con ®ã lµ cha nã. Lêi nãi dèi cña Vò N­¬ng víi môc ®Ých hoµn toµn tèt ®Ñp. §èi víi bÐ §¶n: Míi 3 tuæi, cßn ng©y th¬, ch­a hiÓu hÕt nh÷ng ®iÒu phøc t¹p nªn ®· tin lµ cã mét ng­êi cha ®ªm nµo còng ®Õn, mÑ ®i còng ®i, mÑ ngåi còng ngåi, nh­ng nÝn thin thÝt vµ kh«ng bao giê bÕ nã. §èi víi Tr­¬ng Sinh: Lêi nãi cña bÐ §¶n vÒ ng­êi cha kh¸c (chÝnh lµ c¸i bãng) ®· lµm n¶y sinh sù nghi ngê vî kh«ng thuû chung, n¶y sinh th¸i ®é ghen tu«ng vµ lÊy ®ã lµm b»ng chøng ®Ó vÒ nhµ m¾ng nhiÕc, ®¸nh ®uæi Vò N­¬ng ®i ®Ó Vò N­¬ng ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt ®Çy oan øc. + C¸i bãng còng lµ chi tiÕt më nót c©u chuyÖn. Chµng Tr­¬ng sau nµy hiÓu ra nçi oan cña vî còng chÝnh lµ nhê c¸i bãng cña chµng trªn t­êng ®­îc bÐ §¶n gäi lµ cha. Bao nhiªu nghi ngê, oan øc cña Vò N­¬ng ®Òu ®­îc ho¸ gi¶i nhê c¸i bãng. - ChÝnh c¸ch th¾t, më nót c©u chuyÖn b»ng chi tiÕt c¸i bãng ®· lµm cho c¸i chÕt cña Vò N­¬ng thªm oan øc, gi¸ trÞ tè c¸o ®èi víi x· héi phong kiÕn nam quyÒn ®Çy bÊt c«ng víi ng­êi phô n÷ cµng thªm s©u s¾c h¬n. §Ò3: Ph©n tÝch nh©n vËt Vò N­¬ng trong truyÖn : “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” ? Dµn bµi chi tiÕt: * Më bµi: §äc “ChuyÖn ng­êi con g¸I Nam X­¬ng” cña t¸c gi¶ NguyÔn D÷ cã lÏ ai trong chóng ta ®Òu c¶m th«ng víi nçi oan khuÊt còng nh­ c¶m ®éng tr­íc nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña nh©n vËt Vò N­¬ng- nh©n vËt chÝnh trong truyÖn, ®¹i diÖn cho nh÷ng ng­êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn. * Th©n bµi: a) - Chñ ®Ò chÝnh cña truyÖn ca ngîi vÎ ®Ñp cña ®øc h¹nh, lßng vÞ tha, thÓ hiÖn sè phËn bi kich cña ngêi phô n÷ xa trong x· héi tao lo¹n, ®ång thêi thÓ hiÖn kh¸t väng vÜnh h»ng cña con ngêi : c¸i thiÖn ph¶i th¾ng c¸i ¸c. Nh©n vËt chÝnh trong truyÖn lµ Vò N­¬ng- Mét ng­êi phô n÷ cã nhiÒu phÈm chÊt tèt ®Ñp, ®¸ng träng nh­ng cuéc ®êi l;¹i chÞu nhiÒu oan khuÊt, thiÖt thßi. b) C¸c phÈm chÊt tèt ®Ñp cña nh©n vËt Vò N­¬ng: - Vò N­¬ng lµ ng­êi phô n÷ kh¸t khao cã mét m¸I Êm gia ®×nhg h¹nh phóc: + Khi x©y dùng gia ®×nh, g¾n kÕt cuéc ®êi víi Tr­¬ng Sinh, biÕt chång cã tÝnh ®a nghi, nµng lu«n “gi÷ g×n khu«n phÐp, kh«ng tõng lóc nµo ®Ó vî chång ph¶i thÊt hoµ”=> khao kh¸t vµ lu«n cã ý thøc x©y d­ng vun vÐn cho m¸I Êm gia ®×nh, gi÷ g×n h¹nh phóc cho trän vÑn-> ®ã còng lµ ­íc m¬ chung cña bÊt cø ng­êi phô n÷ nµo. + Råi khi chång nµng ph¶i ®i lÝnh, Vò n­¬ng rãt chÐn r­îu ®Çy víi lêi tiÔn biÖt ®Çy c¶m ®éng: “Chµng ®I chuyÕn nµy, thiÕp ch¼ng mong ®­îc ®eo Ên, phong hÇu, mÆc ¸o gÊm trë vÒ quª cò, chØ xin ngµy vÒ mang d­îcc hai ch÷ b×nh yªn” => ¦íc mong ®ã thËt gi¶n dÞ nh­ng Èn chøa sau ®ã lµ niÒm khao kh¸t vµ ý thøc tr©n träng gi÷ g×n m¸i Êm h¹nh phóc gia ®×nh mµ nµng ®ang cã . MÆt kh¸c nã còng kh¼ng ®Þnh ®­îc tÊm lßng thuû chung yªu th­¬ng vµ lo l¾ng cho chång cña Vò N­¬ng. - Vò N­¬ng còng lµ ng­êi vî thuû chung, ng­êi con d©u hiÕu th¶o, ng­êi mÑ ®¶m ®ang: + Nh÷ng th¸ng ngµy Tr­¬ng sinh ®i lÝnh, nµng lu«n mong nhí ®îi chê: “Mçi khi b­ím l­în ®Çy v­ên, m©y che kÝn nói th× nçi buån gãc bÓ ch©n trêi kh«ng thÓ nµo ng¨n ®­îc”=> PhÐp Èn dô t­îng tr­ng ®· diÔn t¶ ®Çy ®ñ ®­îc nçi mong nhí th¸ng ngµy nh­ biÓn trêi còng nh­ ®øc hi sinh vµ tinh thÇn chÞu ®ùng cña ng­êi chinh phô. + ë nhµ Vò n­¬ng mét m×nh v­ît c¹n, sinh bÐ §¶n, võa thùc hiÖn thiªn chøc cña ng­êi mÑ ch¨m sãc nu«I d­ìng con nhá, l¹i võa thay chång thùc hiÖn chøc tr¸ch cña ng­êi cha d¹y dç bÐ §¶n + Khi mÑ chång èm, mÊt: “LÊy lêi ngät ngµo kh«n khÐo khuyªn l¬n, thuèc thang, lÔ b¸i thÇn phËt” vµ “Phµm viÖc ma chay tÕ lÔ nh­ ®èi víi cha mÑ ®Ó m×nh”. Víi nh÷ng phÈm h¹nh tèt ®Ñp tÊm lßng hiÕu nghÜa nh­ vËy lÏ ra Vò N­¬ng ph¶i®­îc h­ëng cuéc sèng vµ h¹nh phóc xøng ®¸ng… C) Nçi oan khuÊt cña Vò N­¬ng: - Khi Tr­¬ng Sinh trë vÒ t­ëng chõng nh­ h¹nh phóc sÏ mØm c­êi víi Vò N­¬ng nh­ng ®ã l¹ikhi nh÷ng oan khuÊt ®æ Ëp xuèng cuéc ®êi vµ sè phËn nµng. Dï vËy trong nçi oan khÊt tµy trêi th× nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña nµg cµng cã c¬ héi to¶ s¸ng, ®Æc biÖt lµ tÊm lßng trinh b¹ch. + ThÊy h¹nh phóc ®ang cã nguy c¬ ®øng tr­íc bê vùc th¼m nµng cè ph©n trÇn, nÝu gi÷ , nµng cè ph©n trÇn tr­íc th¸i®é ®éc ®o¸n, gia tr­ëng nhÊt quyÕt ®uæi ®I cña Tr­¬ng Sinh : “C¸ch biÖt ba n¨m gi÷ g×n mét tiÕt, t« son ®iÓm phÊn tõng ®· ngu«i lßng, ngâ liÔu t­êng hoa ch­a hÒ bÐn gãt, ®©u cã sù h­ th©n mÊt nÕt nh­ chµng nghÜ, d¸m mong bµy tá ®Ó cëi mèi nghi ngê, xin chµng ®õng mét mùc nghi oan cho thiÕp”. + Kh«ng thÓ tù minh oan cho m×nh ®­îc, nµng gi· bµy: “ThiÕp nÕu ®oan trang gi÷ tiÕt trinh b¹ch g×n lßng vµo n­íc xin lµm ngäc Mþ n­¬ng, xuèng ®Êt xin lµm cá ngu mÜ, nh­îc b»ng lßng chim d¹ c¸, lõa chång dèi con, d­íi xin lµm måi cho c¸ t«m,ñtªn xin lµm c¬m cho diªï qu¹ vµ xin kh¾p mäi ng­êi phØ nhæ” => TÊt c¶ nh÷ng lêi béc b¹ch Êy ®· gop phÇn minh chøng cho nh÷ng phÈm h¹nh tèp ®Ñp vµ tÊmlßng trinh b¹ch thuû chung cña Vò N­¬ng. - Dï sèng ®­¬I thuû cung (ë mét thÕ giíi kh¸c) nh­ng nµng vÉn lu«n h­íng vÒ chång con. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ trong c©u chuyÖn gi÷a nµng víi Phan Lang “V¶ ch¨ng, ngùa Hå gÇm giã B¾c, chim ViÖt ®Ëu cµnh Nam. C¶m v× nçi Êy , t«I tÊt ph¶I t×m vÒ cã ngµy”. => §ãp lµ tÊm lßng nh©n nghÜa, vÞ tha, nh©n hËu vµ rÊt cao th­îng cña nµng, ngay c¶ ®èi víi Tr­¬ng Sinh –kÎ ®· phô b¹c vµ ruång rÉy nµng, vøt bá nµng kh«ng m¶y may th­¬ng tiÕc. PhÈm chÊt ®¸ng quý ®ã ®¹i diÖn cho biÕt bao ng­êi phô n÷ ViÖt Nam tõ x­a tíi nay. - Chi tiÕt cuèi truyÖn, Vò N­¬ng hiÖn vÒ víi c©u nãi : “ThiÕp c¶m ¬n ®øc Linh Phi, §a t¹ t×nh chµng… kh«ng thÓ vÒ nh©n gian ®­îc n÷a” Cã ý nghÜa kh¾c s©u phÈm chÊt nh©n hËu réng l­îng cña ng­êi phô n÷ viÖt Nam: Sèng néi t©m, cã tr­íc, cã sau. - C©u chuyÖn lµ lêi tè c¸o ®anh thÐp víi chÕ ®é phong kiÕn ®· chµ ®¹p lªn quyÒn sèng cña con ng­êi. HiÖn th©n cña chÕ ®é Êy lµ nh©n vËt Tr­¬ng Sinh. - Liªn hÖ thùc tÕ: HiÖn nay chóng ta ®ang ph©ns ®Êu x©y dùng mét x· héi b×nh ®¼ng… * KÕt bµi: C©u chuyÖn cña Vò N­¬ng tõ thÕ kØ XVI nh­ng ®Ó l¹i bµi häc thÊm thÝa cho ®Õn tËn ngµy h«m nay. C¸c vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan: Đề4:ChuyÖn nguêi con g¸i Nam Xu¬ng cña NguyÔn D÷ xuÊt hiÖn nhiÒu yÕu tè k× ¶o. H·y chØ ra c¸c yÕu tè k× ¶o Êy vµ cho biÕt t¸c gi¶ muèn thÓ hiÖn ®iÒu g× khi ®a ra nh÷ng yÕu tè k× ¶o vµo1 c©u chuyÖn quen thuéc ? - CÇn chØ ra ®uîc c¸c chi tiÕt k× ¶o trong c©u chuyÖn : + Phan Lang n»m méng råi th¶ rïa + Phan Lang gÆp n¹n, l¹c vµo ®éng rïa, gÆp Linh Phi, ®uîc cøu gióp; gÆp l¹i Vò Nu¬ng, ®îc sø gi¶ cña Linh Phi rÏ ®uêng nuíc ®a vÒ du¬ng thÕ. + Vò Nu¬ng hiÖn vÒ trong lÔ gi¶i oan trªn bÕn Hoµng Giang gi÷a lung linh, huyÒn ¶o råi l¹i biÕn mÊt. - ý nghÜ cña c¸c chi tiÕt huyÒn ¶o: + Lµm hoµn chØnh thªm nÐt ®Ñp vèn cã cña nh©n vËt Vò Nu¬ng: nÆng t×nh, nÆng nghÜa, quan t©m ®Õn chång con, khao kh¸t ®uîc phô håi danh dù. + T¹o nªn mét kÕt thóc phÇn nµo cã hËu cho c©u chuyÖn. + thÓ hiÖn uíc m¬ vÒ lÏ c«ng b»ng ë ®êi cña nh©n d©n + T¨ng thªm ý nghÜa tè c¸o hiÖn thùc cña x· héi. * VÒ h×nh thøc: - C©u tr¶ lêi ng¾n gän, gi¶i thÝch lµm râ yªu cÇu cña ®Ò bµi.- C¸c ý cã sù liªn kÕt chÆt chÏ.- Tr×nh bµy râ rµng, m¹ch l¹c. Đề 5: Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm. NguyÔn D÷ lµ nhµ v¨n tiªu biÓu cña VHVN nöa ®Çu thÕ kØ XVI. §©y lµ thêi k× x· héi phong kiÕn ViÖt Nam cã nhiÒu biÕn ®éng vµ khñng ho¶ng. Nh÷ng gi¸ trÞ chÝnh thèng cña Nho gi¸o bÞ nghi ngê, ®¶o lén. §Æc biÖt chiÕn tranh gi÷a c¸c tËp ®oµn phong kiÕn Lª – TrÞnh – M¹c g©y ra nh÷ng lo¹n l¹c, rèi ren liªn miªn trong ®êi sèng x· héi. Gièng nhu nhiÒu tri thøc kh¸c cña thêi ®¹i m×nh. NguyÔn D÷ ch¸n n¶n vµ bi phÉn truíc thêi cuéc. ChÝnh v× thÕ, sau khi ®ç Hu¬ng Cèng, «ng chØ lµm quan mét n¨m råi c¸o quan vÒ ë Èn. TruyÒn k×: lµ thÓ lo¹i v¨n xu«i tù sù cã nguån gèc tõ Trung Quèc, thÞnh hµnh tõ thêi §uêng. TruyÒn k× thuêng dùa vµo nh÷ng cèt truyÖn d©n gian hoÆc d· sö. Trªn c¬ së ®ã, nhµ v¨n hu cÊu, s¾p xÕp l¹i c¸c t×nh tiÕt, t« ®©m thªm c¸c nh©n vËt… ë truyÒn k×, cã sù ®an xen gi÷a thùc vµ ¶o. §Æc biÖt, c¸c yÕu tè k× ¶o trë thµnh phu¬ng thøc kh«ng thÓ thiÕu ®Ó ph¶n ¸nh hiÖn thùc vµ kÝ th¸c nh÷ng t©m sù, nh÷ng tr¶i nghiÖm cña nhµ v¨n. “TruyÒn k× m¹n lôc” cña NguyÔn D÷ lµ t¸c phÈm tiªu biÓu cho thÓ lo¹i truyÒn k× ë ViÖt Nam.T¸c phÈm “ChuyÖn ngêi con g¸i Nam Xu¬ng”lµ mét trong 20 t¸c phÈm cña “TruyÒn k× m¹n lôc”. Qua cuéc ®êi cña Vò Nu¬ng, NguyÔn D÷ tè c¸o cuéc chiÕn tranh phi nghÜa ®· lµm vì tan h¹nh phóc løa ®«i, ®ång thêi thÓ hiÖn sù c¶m th«ng s©u s¾c víi kh¸t väng h¹nh phóc còng nh bi kÞch cña nguêi phô n÷ trong x· héi xa. T¸c phÈm còng lµ sù suy ngÉm, day døt truíc sù mong manh cña h¹nh phóc trong kiÕp nguêi ®Çy bÊt tr¾c.T¸c phÈm cho thÊy nghÖ thuËt x©y dùng tÝnh c¸ch nh©n vËt giµ dÆn. Sù ®an xen thùc ¶o mét c¸ch nghÖ thuËt, mang tÝnh thÈm mÜ cao. 5, . Gi¸ trÞ cña t¸c phÈm :ChuyÖn nguêi con g¸i Nam Xu¬ng lµ mét truyÖn ng¾n ®Æc s¾c c¶ vÒ néi dung lÉn nghÖ thuËt trong t¸c phÈm TruyÒn k× m¹n lôc cña NguyÔn D÷. TruyÖn ®· thÓ hiÖn ®uîc sù phèi hîp hµi hoµ gi÷a chÊt hiÖn thùc (c©u chuyÖn ®uîc luu truyÒn trong d©n gian) víi nh÷ng nÐt nghÖ thuËt ®Æc trung cña thÓ lo¹i truyÒn k× (yÕu tè k× l¹ hoang ®uêng). Bµi 2: ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh. Đề bài 1: ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n giíi thiÖu vÒ t¸c gi¶ Ph¹m §×nh Hæ vµ “ChuyÖn cò trong phñ chó TrÞnh” ? - T¸c gi¶: + Ph¹m §×nh Hæ (1768- 1839) lµ ng­êi næi tiÕng víi biÖt danh Chiªu Hæ, lµ ng­ßi am hiÓu v¨n hãa nÕp sèng cña Th¨ng Long + ¤ng ®Ó l¹i nhiÒu c«ng tr×nh biªn so¹n , kh¶o cøu cã gi¸ trÞ thuéc ®ñ c¸c lÜnh vùc triÕt häc, lÞch sö, ng«n ng÷ v¨n häc, tÊt c¶ t¸c phÈm cña «ng ®Òu viÕt b»ng ch÷ H¸n - T¸c phÈm: + T¸c phÈm “Vò trung tïy bót” (tïy bót viÕt trong nh÷ng ngµy m­a) lµ tËp bót kÝ sinh ®éng vÒ XH VN thêi Lª - TrÞnh vµo nh÷ng n¨m cuèi TK 18 + §o¹n trÝch: “ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh” lµ mét trong sè 88 mÈu chuyÖn cña “Vò trung tïy bót”, kÓ viÖc chóa TrÞnh S©m ham mª tuÇn du triÒn miªn, + C¶m xóc chñ ®¹o trong bµi v¨n lµ th¸i ®é phª ph¸n ®èi víi thãi ¨n ch¬i xa xØ vµ tÖ nhòng nhiÔu nh©n d©n cña vua chóa quan l¹i thêi Lª - TrÞnh §Ò bµi 2: Ph©n tÝch ®o¹n tÝch: “ChuyÖn cò vµo phñ chóa TrÞnh” (TrÝch “Vò trung tïy bót”- cña Ph¹m ®×nh Hæ)? Dµn bµi: I/ Më bµi: §äc “ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh” cña t¸c gi¶ Ph¹m §×nh Hæ, chóng ta ®Ò cã Ên t­î