Giáo án ôn thi tốt nghiệp THPT môn Địa Lí

Baứi 1: VIEÄT NAM TREÂN ẹệễỉNG ẹOÅI MễÙI VAỉ HOÄI NHAÄP A. KIEÁN THệÙC Cễ BAÛN : 1. Coõng cuoọc ủoồi mụựi laứ moọt cuoọc caỷi caựch toaứn dieọn veà kinh teỏ xaừ hoọi: a. Boỏi caỷnh: - Ngaứy 30 - 4 - 1975: ẹaỏt nửụực thoỏng nhaỏt, caỷ nửụực taọp trung vaứo haứn gaộn caực veỏt thửụng chieỏn tranh vaứ xaõy dửùng, phaựt trieồn ủaỏt nửụực. - Nửụực ta ủi leõn tửứ moọt nửụực noõng nghieọp laùc haọu, tỡnh traùng khuỷng hoaỷng keựo daứi, laùm phaựt ụỷ mửực 3 con soỏ. b. Dieón bieỏn: Ba xu theỏ ủoồi mụựi tửứ ẹaùi hoọi ẹaỷng laàn thửự 6 naờm 1986: + Daõn chuỷ hoaự ủụứi soỏng kinh teỏ - xaừ hoọi. + Phaựt trieồn neàn kinh teỏ haứng hoaự nhieàu thaứnh phaàn theo ủũnh hửụựng xaừ hoọi chuỷ nghúa. + Taờng cửụứng giao lửu vaứ hụùp taực vụựi caực nửụực treõn theỏ giụựi. c. Thaứnh tửùu: - Nửụực ta ủaừ thoaựt khoỷi tỡnh traùng khuỷng hoaỷng kinh teỏ - xaừ hoọi keựo daứi. Laùm phaựt ủửụùc ủaồy luứi vaứ kieàm cheỏ ụỷ mửực moọt con soỏ. - Toỏc ủoọ taờng trửụỷng kinh teỏ khaự cao: giai ủoaùn 1987 – 2004, toỏc ủoọ taờng trửụỷng GDP laứ 6,9% ủửựng sau Xingapo (7%) trong khu vửùc ẹNAÙ. - Cụ caỏu kinh teỏ chuyeồn dũch theo hửụựng coõng nghieọp hoaự, hieọn ủaùi hoaự: Giaỷm tổ troùng khu vửùc I, taờng tổ troùng khu vửùc II vaứ III. - Cụ caỏu kinh teỏ theo laừnh thoồ cuừng chuyeồn bieỏn roừ neựt (hỡnh thaứnh caực vuứng kinh teỏ troùng ủieồm, caực vuứng chuyeõn canh...). - ẹụứi soỏng vaọt chaỏt, tinh thaàn nhaõn daõn ủửụùc caỷi thieọn roừ reọt. 2. Nửụực ta trong hoọi nhaọp quoỏc teỏ vaứ khu vửùc: a. Boỏi caỷnh: - Theỏ giụựi: Toaứn caàu hoaự laứ xu hửụựng taỏt yeỏu cuỷa neàn kinh teỏ theỏ giụựi, ủaồy maùnh hụùp taực kinh teỏ khu vửùc. - Vieọt Nam laứ thaứnh vieõn cuỷa ASEAN (7/1995), bỡnh thửụứng hoựa quan heọ Vieọt – Myừ (ủaàu 1995), thaứnh vieõn chớnh thửực WTO (1/ 2007). b. Thaứnh tửùu: - Thu huựt voỏn ủaàu tử nửụực ngoaứi (ODA, FDI, FPI) - ẹaồy maùnh hụùp taực kinh teỏ - khoa hoùc kú thuaọt, khai thaực taứi nguyeõn, baỷo veọ moõi trửụứng, an ninh khu vửùc... - Phaựt trieồn ngoaùi thửụng ụỷ taàm cao mụựi. 3. Moọt soỏ ủũnh hửụựng chớnh ủaồy maùnh coõng cuoọc ẹoồi mụựi: - Thửùc hieọn chieỏn lửụùc taờng trửụỷng ủi ủoõi vụựi xoựa ủoựi giaỷm ngheứo. - Hoaứn thieọn theồ cheỏ kinh teỏ thũ trửụứng theo ủũnh hửụựng xaừ hoọi chuỷ nghúa. - ẹaồy maùnh CNH- HẹH gaộn vụựi neàn kinh teỏ tri thửực. - ẹaồy maùnh hoọi nhaọp kinh teỏ quoỏc teỏ, phaựt trieồn giaựo duùc, y teỏ, vaờn hoaự mụựi. - Phaựt trieồn beàn vửừng, baỷo veọ taứi nguyeõn moõi trửụứng. B. CAÂU HOÛI VAỉ BAỉI TAÄP: Caõu 1: Boỏi caỷnh quoỏc teỏ nhửừng naờm cuoỏi theỏ kổ XX coự aỷnh hửụỷng nhử theỏ naứo ủeỏn coõng cuoọc ủoồi mụựi ụỷ nửụực ta? Caõu 2: Trỡnh baứy caực thaứnh tửùu cuỷa coõng cuoọc ủoồi mụựi ụỷ nửụực ta ? Neõu caực ủũnh hửụựng chớnh ủeồ ủaồy maùnh coõng cuoọc ủoồi mụựi vaứ hoọi nhaọp? Nhaọn xeựt hỡnh 1.1 vaứ 1.2 ? ẹềA LÍ Tệẽ NHIEÂN VIEÄT NAM Về TRÍ ẹềA LÍ VAỉ LềCH SệÛ PHAÙT TRIEÅN LAếNH THOÅ Baứi 2: Về TRÍ ẹềA LÍ, PHAẽM VI LAếNH THOÅ A. KIEÁN THệÙC Cễ BAÛN : 1. Vũ trớ ủũa lớ: - Naốm ụỷỷ rỡa phớa ủoõng cuỷa baựn ủaỷo ẹoõng Dửụng, gaàn trung taõm khu vửùc ẹoõng Nam AÙ, giaựp vụựi Bieồn ẹoõng vaứ thoõng ra Thaựi Bỡnh Dửụng roọng lụựn, naốm trong trong khu vửùc muựi giụứ soỏ 7. - Tieỏp giaựp vụựi 3 quoỏc gia treõn ủaỏt lieàn vaứ 8 quoỏc gia treõn bieồn. - Heọ toaù ủoọ ủũa lớ: + Vú ủoọ: 23023’B - 8034’B. + Kinh ủoọ: 102009’ẹ - l09024’ẹ. 2. Phaùm vi laừnh thoồ: a. Vuứng ủaỏt: - Dieọn tớch ủaỏt lieàn vaứ caực haỷi ủaỷo 331.212 km2. - Bieõn giụựi: + phớa Baộc giaựp Trung Quoỏc vụựi ủửụứng bieõn giụựi daứi hụn 1400km. + phớa Taõy giaựp Laứo gaàn 2100km, Campuchia hụn 1100km. + phớa ủoõng vaứ nam giaựp bieồn: l = 3260km (28 tổnh tửứ Quaỷng Ninh ủeỏn Kieõn Giang). - Nửụực ta coự hụn 4000 ủaỷo lụựn, trong ủoự coự hai quaàn ủaỷo lụựn laứ Trửụứng Sa (Khaựnh Hoaứ), Hoaứng Sa (ẹaứ Naỹng). b. Vuứng bieồn: - Vuứng bieồn nửụực ta tieỏp giaựp vụựi vuứng bieồn caực quoỏc gia: Trung Quoỏc, Philippin, Brunaõy, Inủoõneõxia, Xingapo, Malaixia, Campuchia vaứ Thaựi Lan. Dieọn tớch khoaỷng 1 trieọu km2 goàm vuứng noọi thuyỷ, laừnh haỷi, vuứng tieỏp giaựp laừnh haỷi, vuứng ủaởc quyeàn kinh teỏ vaứ vuứng theàm luùc ủũa. c. Vuứng trụứi: laứ khoaỷng khoõng gian bao truứm leõn laừnh thoồ nửụực ta. 3. YÙ nghúa cuỷa vũ trớ ủũa lớ: a. YÙ nghúa veà tửù nhieõn: - Thieõn nhieõn nửụực ta mang tớnh chaỏt nhieọt ủụựi aồm gioự muứa. - ẹa daùng veà ủoọng, thửùc vaọt vaứ khoaựng saỷn. - Naốm trong vuứng coự nhieàu thieõn tai: Baừo, luừ luùt, haùn haựn. - Coự sửù phaõn hoaự ủa daùng veà tửù nhieõn: phaõn hoaự theo Baộc - Nam, ẹoõng - Taõy, ủoọ cao. b. YÙ nghúa veà kinh teỏ, vaờn hoựa, xaừ hoọi vaứ quoỏc phoứng: - Veà kinh teỏ: Vieọt Nam naốm treõn ngaừ tử ủửụứng haứng haỷi vaứ haứng khoõng quoỏc teỏ cho neõn thuaọn lụùi cho vieọc giao lửu, taùo ủieàu kieọn thửùc hieọn chớnh saựch mụỷ cửỷa, hoọi nhaọp vụựi caực nửụực trong khu vửùc vaứ treõn theỏ giụớ, thu huựt voỏn ủaàu tử cuỷa nửụực ngoaứi. - Veà vaờn hoaự - xaừ hoọi: thuaọn lụùi nửụực ta chung soỏng hoaứ bỡnh, hụùp taực hửừu nghũ vaứ cuứng phaựt trieồn vụựi caực nửụực laựng gieàng vaứ caực nửụực trong khu vửùc ẹoõng Nam AÙ. - Veà chớnh trũ vaứ quoỏc phoứng: nửụực ta coự vũ trớ ủaởc bieọt quan troùng ụỷ vuứng ẹoõng Nam AÙ. B. CAÂU HOÛI VAỉ BAỉI TAÄP: Caõu 1: Trỡnh baứy VTẹL Vieọt Nam? Neõu yự nghúa VTẹL Vieọt Nam? Caõu 2: Dửùa vaứo Atlat ẹũa Lớ Vieọt Nam, haừy keồ teõn caực tổnh tieỏp giaựp bieồn cuỷa nửụực ta laàn lửụùt tửứ Baộc vaứo Nam ? Caõu 3: Dửùa vaứo Atlat ẹũa Lớ Vieọt Nam phaàn Haứnh Chớnh trang 2 vaứ 3 xaực ủũnh 5 tổnh thaứnh coự dieọn tớch, soỏ daõn lụựn nhaỏt vaứ nhoỷ nhaỏt ụỷ nửụực ta? Baứi 4. LềCH SệÛ HèNH THAỉNH VAỉ PHAÙT TRIEÅN LAếNH THOÅ VIEÄT NAM A. KIEÁN THệÙC Cễ BAÛN : 1. Giai ủoaùn tieàn Cambri: Goàm hai ủaùi: Thaựi Coồ vaứ Nguyeõn Sinh, ủaõy laứ giai ủoaùn hỡnh thaứnh neàn moựng ban ủaàu cuỷa laừnh thoồ Vieọt Nam vụựi caực ủaởc ủieồm: a. ẹaõy laứ giai ủoaùn coồ nhaỏt, keựo daứi nhaỏt trong lũch sửỷ phaựt trieồn laừnh thoồ Vieọt Nam: Dieón ra trong khoaỷng 2 tổ naờm, keỏt thuực caựch ủaõy 542 trieọu naờm. b. Chổ dieón ra trong moọt phaùm vi heùp treõn phaàn laừnh thoồ nửụực ta hieọn nay: Giai ủoaùn naứy dieón ra chuỷ yeỏu ụỷ moọt soỏ nụi, taọp trung ụỷ khu vửùc nuựi cao Hoaứng Lieõn Sụn vaứ trung trung Boọ. c. Caực ủieàu kieọn coồ ủũa lớ coứn raỏt sụ khai vaứ ủụn ủieọu: Mụựi coự sửù xuaỏt hieọn cuỷa thaùch quyeồn, khớ quyeồn vaứ thuỷy quyeồn. Caực sinh vaọt coứn ụỷ daùng sụ khai, nguyeõn thuyỷ nhử taỷo, ủoọng vaọt thaõn meàm. B. CAÂU HOÛI VAỉ BAỉI TAÄP: Caõu 1: Lũch sửỷ hỡnh thaứnh vaứ phaựt trieồn cuỷa Traựi ẹaỏt traỷi qua bao nhieõu giai ủoaùn? ẹoự laứ nhửừng giai ủoaùn naứo? Caõu 2: Vỡ sao noựi giai ủoaùn Tieàn Cambri laứ giai ủoaùn hỡnh thaứnh neàn moựng ban ủaàu cuỷa laừnh thoồ Vieọt Nam? Baứi 5. LềCH SệÛ HèNH THAỉNH VAỉ PHAÙT TRIEÅN LAếNH THOÅ VIEÄT NAM (tieỏp theo) A. KIEÁN THệÙC Cễ BAÛN : 2. Giai ủoaùn Coồ kieỏn taùo: Giai ủoaùn coự tớnh chaỏt quyeỏt ủũnh ủeỏn lũch sửỷ phaựt trieồn cuỷa tửù nhieõn nửụực ta vụựi caực ủaởc ủieồm: a. Dieón ra trong thụứi gian khaự daứi: - 477 trieọu naờm. - Traừi qua hai ủaùi: Coồ Sinh vaứ Trung Sinh. - Keựo daứi tửứ kổ Cambri ủeỏn Kreõta. - Caựch ủaõy khoaỷng 542 trieọu naờm. b. Giai ủoaùn coự nhieàu bieỏn ủoọng maùnh meừ nhaỏt trong lũch sửỷ phaựt trieồn tửù nhieõn nửụực ta: - Coự caực kỡ vaọn ủoọng taùo nuựi: Caleõủoõni vaứ Hecxini (Coồ Sinh); Inủoõxini vaứ Kimeõri (Trung Sinh). - Hỡnh thaứnh nhieàu moỷ khoaựng saỷn: Than, saột, ủoàng, thieỏc, vaứng, baùc, ủaự quyự. - Caực hoaùt ủoọng uoỏn neỏp, naõng leõn dieón ra ụỷ nhieàu nụi taùo ra caực daừy nuựi coự hửụựng: taõy baộc-ủoõng nam, voứng cung. c. Giai ủoaùn lụựp voỷ caỷnh quan ủũa lớ nhieọt ủụựi ụỷ nửụực ta ủaừ raỏt phaựt trieồn: ẹaùi boọ phaọn laừnh thoồ Vieọt Nam hieọn nay ủaừ ủửụùc ủũnh hỡnh tửứ khi keỏt thuực giai ủoaùn naứy. 3. Giai ủoaùn Taõn kieỏn taùo: a. Giai ủoaùn dieón ra ngaộn nhaỏt: Caựch ủaõy 65 trieọu naờm vaứ vaón coứn tieỏp dieón. b. Chũu taực ủoọng maùnh meừ cuỷa kỡ vaọn ủoọng taùo nuựi Anpụ – Himalaya vaứ nhửừng bieỏn ủoồi khớ haọu coự quy moõ toaứn caàu: - Laứ giai ủoaùn chuỷ yeỏu chũu taực ủoọng cuỷa caực quaự trỡnh ngoaùi lửùc: maứi moứn, vuứi laỏp, phaự huyỷ. - Do chũu taực ủoọng maùnh meừ cuỷa vaọn ủoọng taùo nuựi Anpụ – Himalaya => treõn laừnh thoồ nửụực ta xaỷy ra caực hoaùt ủoọng nhử: uoỏn neỏp, ủửựt gaừy, phun traứo macma, naõng cao vaứ haù thaỏp ủũa hỡnh, boài laỏp caực vuứng truừng. - Trong kổ ẹeọ tửự, khớ haọu Traựi ẹaỏt coự nhửừng bieỏn ủoồi lụựn vụựi nhửừng thụứi kỡ baờng haứ, ủaừ coự nhieàu laàn bieồn tieỏn vaứ bieồn luứi. c. Giai ủoaùn tieỏp tuùc hoaứn thieọn caực ủieàu kieọn tửù nhieõn laứm cho ủaỏt nửụực ta coự dieọn maùo vaứ ủaởc ủieồm tửù nhieõn nhử ngaứy hoõm nay: - Moọt soỏ vuứng nuựi ủửụùc naõng leõn, ủũa hỡnh treỷ laùi, caực quaự trỡnh xaõm thửùc, boài tuù ủửụùc ủaồy maùnh taùo neõn nhửừng ủoàng baống chaõu thoồ roọng lụựn: ủoàng baống Baộc Boọ, Nam Boọ. - Hỡnh thaứnh caực khoaựng saỷn coự nguoàn goỏc ngoaùi sinh: Daàu khớ, than naõu, boõxit - Caực ủieàu kieọn thieõn nhieõn nhieọt ủụựi aồm phaựt trieồn. B. CAÂU HOÛI VAỉ BAỉI TAÄP: Caõu 1: Taùi sao giai ủoaùn Coồ kieỏn taùo coự tớnh chaỏt quyeỏt ủũnh ủeỏn vieọc hỡnh thaứnh tửù nhieõn nửụực ta? (ẹaởc ủieồm giai ủoaùn Coồ kieỏn taùo) Caõu 2: Neõu ủaởc ủieồm cuỷa giai ủoaùn Taõn kieỏn taùo trong lũch sửỷ hỡnh thaứnh vaứ phaựt trieồn laừnh thoồ nửụực ta? ẹAậC ẹIEÅM CHUNG CUÛA Tệẽ NHIEÂN BAỉI 6. ẹAÁT NệễÙC NHIEÀU ẹOÀI NUÙI. A. KIEÁN THệÙC Cễ BAÛN : 1. ẹaởc ủieồm chung cuỷa ủũa hỡnh: a. ẹũa hỡnh ủoài nuựi chiếm phaàn lụựn dieọn tớch nhửng chuỷ yeỏu laứ ủoài nuựi thaỏp: ủoài nỳi chiếm 3/4 diện tớch lónh thổ, trong đú 60 % là đồi nỳi thấp, địa hỡnh nỳi cao chỉ chiếm 1% diện tớch cả nước. b. Caỏu truực ủũa hỡnh nửụực ta khaự ủa daùng: - ẹũa hỡnh được vận động tõn kiến tạo làm trẻ lại và cú tớnh phõn bậc rừ rệt. - ẹũa hỡnh thaỏp daàn tửứ Taõy Baộc xuoỏng ẹoõng Nam. - Caỏu truực ủũa hỡnh goàm 2 hướng chớnh: + Hửụựng TB - ẹN: Tửứ hửừu ngaùn soõng Hoàng ủeỏn daừy nuựi Baùch Ma.ừ + Hửụựng voứng cung: Vuứng nuựi Đoõng Baộc vaứ Trửụứng Sụn Nam. c. ẹũa hỡnh vuứng nhieọt ủụựi aồm gioự muứa: Xaõm thửùc maùnh ụỷ mieàn ủoài nuựi, boài tuù nhanh ụỷ khu vửùc ủoàng baống. d. ẹũa hỡnh chũu taực ủoọng maùnh meừ cuỷa con ngửụứi: 2. Caực khu vửùc ủũa hỡnh: a. Khu vửùc ủoài nuựi: ** Địa hỡnh nỳi chia thành 4 vựng: *ẹịa hỡnh khu vực đồi nỳi Tõy Bắc và Đụng Bắc: Tõy Bắc Đụng Bắc - Giụựi haùn: Naốm giửừa soõng Hoàng vaứ soõng Caỷ. - Hửụựng: taõy baộc - đoõng nam. - ẹũa hỡnh cao nhaỏt nửụực ta, với 3 dải địa hỡnh: phớa Đụng là daừy Hoaứng Lieõn Sụn cao đồ sộ (Phanxipăng 3143m), phớa Tõy là cỏc dóy nỳi cao trung bỡnh, ở giửừa laứ cao nguyeõn ủaự voõi (cao nguyeõn Sụn La, Moọc Chaõu), xen giữa cỏc dóy nỳi là cỏc thung lũng sụng cựng hướng : S. Đà, S. Mó, S. Chu. - Giụựi haùn: Nằm ở taỷ ngaùn soõng Hoàng. - Hướng: Vũng cung, hửụựng nghieõng chung của địa hỡnh: cao ụỷ Taõy Baộc vaứ thaỏp xuoỏng ẹoõng Nam. - Chuỷ yeỏu laứ ủoài nuựi thaỏp. Goàm 4 caựnh cung lụựn: Sụng Gõm, Ngõn Sơn, Bắc Sơn, Đụng Triều, mụỷ roọng veà phớa baộc vaứ ủoõng chuùm laùi ụỷỷ Tam ẹaỷo. Theo hướng cỏc dóy nỳi là hướng vũng cung của cỏc thung lũng sụng Cầu, sụng Thương, sụng Lục Nam. *ẹịa hỡnh khu vực đồi nỳi Trửụứng Sụn Bắc, Trửụứng Sụn Nam: Trửụứng Sụn Bắc Trửụứng Sụn Nam - Giụựi haùn: Tửứ soõng Caỷ tụựi daừy nuựi Baùch Maừ. - Hửụựng: taõy baộc - ủoõng nam . - Gồm caực daừy nuựi song song, so le nhau. Được nõng cao ụỷ hai ủaàu, thaỏp trũng ụỷ giửừa (vuứng nuựi ủaự voõi Quaỷng Bỡnh, Quaỷng Trũ). Địa hỡnh thấp và hẹp ngang. - Giụựi haùn: Tửứ daừy nuựi Baùch Maừ đến khoỏi nuựi cực Nam Trung Bộ. - Hửụựng: Vũng cung. - Gồm caực cao nguyeõn ba dan: Plaõyku, ẹaộk Laộk, Mụ Noõng, Laõm Vieõn, Di Linh tương đối baống phaỳng, ủoọ cao khoảng 500 - 800 - 1000m. Caực khoỏi nuựi Kontum, khoỏi nuựi cửùc Nam Trung Bộ được nõng cao đồ sộ. Sửụứn Taõy thoaỷi, sửụứn Đoõng doỏc. ** Địa hỡnh bỏn bỡnh nguyờn và đồi trung du: Naốm chuyeồn tieỏp giửừa mieàn nuựi vaứ ủoàng baống nửụực ta. B. CAÂU HOÛI VAỉ BAỉI TAÄP: Caõu 1: Neõu caực ủaởc ủieồm chung cuỷa ủũa hỡnh Vieọt Nam? Caõu 2: Neõu nhửừng ủieồm khaực nhau cuỷa ủũa hỡnh vuứng nuựi Taõy Baộc – ẹoõng Baộc, Trửụứng Sụn Baộc – Trửụứng Sụn Nam? Caõu 3: Dửùa vaứo Atlat trang 9 vaứ 10 haừy: - Xaực ủũnh vũ trớ vaứ hửụựng caực daừy nuựi: Hoaứng Lieõn Sụn, Con Voi, Hoaứnh Sụn, Baùch Maừ, Trửụứng Sụn Baộc? - Xaực ủũnh vũ trớ caực cao nguyeõn vaứ sụn nguyeõn: ẹoàng Vaờn, Sớn Chaỷi, Moọc Chaõu, Plaõyku, ẹaộk Laộk, Di Linh. - Xaực ủũnh vũ trớ vaứ ủoọ cao cuỷa caực ủổnh nuựi: Maóu Sụn, Phia Uaộc, Phan xi paờng, Pu Hoaùt, Ngoùc Lúnh, Chử Yang Sin. BAỉI 7: ẹAÁT NệễÙC NHIEÀU ẹOÀI NUÙI (Tieỏp theo) A. KIEÁN THệÙC Cễ BAÛN : b. Khu vửùc ủoàng baống: * ẹoàng baống chaõu thoồ soõng goàm: ủoàng baống soõng Hoàng vaứ ủoàng baống soõng Cửỷu Long. Đồng bằng soõng Hoàng Đoàng baống soõng Cửỷu Long + ẹửụùc boài tuù phuứ sa cuỷa heọ thoỏng soõng Hoàng vaứ soõng Thaựi Bỡnh. ẹửụùc con ngửụứi khai phaự tửứ laõu ủụứi. + S = 15 nghỡn km2. + ẹũa hỡnh cao ụỷ rỡa phớa Taõy vaứ Taõy Baộc, thaỏp daàn ra bieồn. + Coự ủeõ ven soõng ngaờn luừ => vuứng trong ủeõ khoõng ủửụùc boài tuù phuứ sa => ủaỏt bũ baùc maứu. + ẹửụùc boài tuù phuứ sa haống naờm cuỷa soõng Tieàn, soõng Haọu. + S = 40 nghỡn km2. + ẹũa hỡnh thaỏp, roọng, baống phaỳng => ngaọp luùt, ủaỏt nhieóm maởn, pheứn. + Heọ thoỏng soõng ngoứi, keõnh raùch chaống chũt. * ẹoàng baống ven bieồn: - Dieọn tớch: 15000 km2. - Bieồn ủoựng vai troứ chuỷ yeỏu trong quaự trỡnh hỡnh thaứnh daỷi ủoàng baống naứy neõn ủaỏt nhieàu caựt, ớt phuứ sa soõng. - Địa hỡnh heùp ngang, bũ chia caột thaứnh nhieàu ủoàng baống nhoỷ. - Caực ủoàng baống được mở rộng ở cỏc cửa sụng lớn: ẹoàng baống Thanh Hoựa (soõng Maừ, soõng Chu); ủoàng baống Ngheọ An (soõng Caỷ), ủoàng baống Quaỷng Nam (soõng Thu Boàn); ủoàng baống Tuy Hoứa (soõng ẹaứ Raống). 3. Theỏ maùnh - haùn cheỏ veà tự nhieõn cuỷa caực khu vửùc ủoài nuựi vaứ ủoàng baống đối với việc phaựt trieồn kinh teỏ - xaừ hoọi: a. Khu vửùc ủoài nuựi: * Thuaọn lụùi: - Khoaựng saỷn: Taọp trung nhieàu khoaựng saỷn coự giaự trũ. - Taứi nguyeõn rửứng giaứu coự veà thaứnh phaàn loaứi vụựi nhieàu loaứi quyự hieỏm tieõu bieồu cho sinh vaọt rửứng nhieọt ủụựi. - Beà maởt cao nguyeõn baống phaỳng thuaọn lụùi cho vieọc xaõy dửùng caực vuứng chuyeõn canh caõy coõng nghieọp, caõy aờn quaỷ, chaờn nuoõi ủaùi gia suực. - Caực doứng soõng ụỷỷ mieàn nuựi coự tieàm naờng lụựn veà thuyỷ ủieọn (soõng ẹaứ, soõng ẹoàng Nai...). - Vụựi khớ haọu maựt meỷ, phong caỷnh ủeùp coự ủieàu kieọn phaựt trieồn du lũch sinh thaựi. * Khoự khaờn: - ẹũa hỡnh bũ chia caột maùnh, nhieàu soõng suoỏi, heỷm vửùc, sửụứn doỏc gaõy trụỷ ngaùi cho giao thoõng, cho vieọc khai thaực taứi nguyeõn vaứ giao lửu kinh teỏ giửừa caực mieàn. - Do mửa nhieàu, ủoọ doỏc lụựn, mieàn nuựi laứ nụi xaỷy ra nhieàu thieõn tai: luừ queựt, xoựi moứn, trửụùt lụỷ ủaỏt, taùi caực ủửựt gaừy coứn phaựt sinh ủoọng ủaỏt. Caực thieõn tai khaực nhử loỏc, mửa ủaự, sửụng muứ, reựt haùi b. Khu vửùc ủoàng baống: * Thuaọn lụùi: - Phaựt trieồn neàn noõng nghieọp nhieọt ủụựi, ủa daùng caực loaùi noõng saỷn, ủaởc bieọt laứ gaùo. - Cung caỏp caực nguoàn lụùi thieõn nhieõn khaực nhử khoaựng saỷn, thuyỷ saỷn vaứ laõm saỷn. - Laứ nụi coự ủieàu kieọn ủeồ taọp trung caực thaứnh phoỏ, caực khu coõng nghieọp vaứ caực trung taõm thửụng maùi, phaựt trieồn GTVT ủửụứng boọ, ủửụứng soõng. * Haùn cheỏ: Thửụứng xuyeõn chũu nhieàu thieõn tai baừo, luùt, haùn haựn... B. CAÂU HOÛI VAỉ BAỉI TAÄP: Caõu 1: Neõu nhửừng ủieồm gioỏng nhau vaứ khaực nhau veà ủieàu kieọn hỡnh thaứnh, ủaởc ủieồm ủũa hỡnh, ủaỏt cuỷa ủoàng baống soõng Hoàng vaứ ủoàng baống soõng Cửỷu Long? Caõu 2: Neõu ủaởc ủieồm cuỷa ủoàng baống ven bieồn mieàn Trung? Caõu 3: Neõu nhửừng theỏ maùnh - haùn cheỏ veà tự nhieõn cuỷa caực khu vửùc ủoài nuựi vaứ ủoàng baống đối với việc phaựt trieồn kinh teỏ - xaừ hoọi? Baứi 8. THIEÂN NHIEÂN CHềU AÛNH HệễÛNG SAÂU SAẫC CUÛA BIEÅN A. KIEÁN THệÙC Cễ BAÛN : 1. Khaựi quaựt veà Bieồn ẹoõng: - Bieồn ẹoõng laứ moọt vuứng bieồn roọng (3,477trieõuù km2). - Laứ bieồn tửụng ủoỏi kớn, naốm trong vuứng nhieọt ủụựi aồm gioự muứa. 2. Aỷnh hửụỷng cuỷa Bieồn ẹoõng ủeỏn thieõn nhieõn Vieọt Nam: a. Khớ haọu: Nhụứ coự Bieồn ẹoõng, khớ haọu nửụực ta mang nhiều đặc tớnh haỷi dửụng neõn ủieàu hoứa hụn. b. ẹũa hỡnh vaứ caực heọ sinh thaựi vuứng ven bieồn: - Cỏc dạng đũa hỡnh ven biển nước ta rất đa dạng: vũnh cửỷa soõng, bụứ bieồn maứi moứn, caực tam giaực chaõu vụựi baừi trieàu roọng lụựn, caực baừi caựt phaỳng, cỏc đầm phỏ, vũng vịnh nước sõu, caực ủaỷo ven bụứ vaứ nhửừng raùn san hoõ. - Caực heọ sinh thaựi vuứng ven bieồn raỏt ủa daùng vaứ giaứu coự: heọ sinh thaựi rửứng ngaọp maởn (S = 450 nghỡn ha, lớn thứ hai thế giới) cho năng suất sinh học cao. Cỏc heọ sinh thaựi trờn ủaỏt pheứn, hệ sinh thỏi rừng trờn cỏc đảo cũng rất đa dạng và phong phỳ. c. Taứi nguyeõn thieõn nhieõn vuứng bieồn: Giàu khoỏng sản và hải sản. - Taứi nguyeõn khoaựng saỷn: Khoỏng sản cú trữ lượng lớn và giỏ trị nhất là daàu khớ (Nam Cụn Sơn và Cửu Long), cỏc bói cỏt cú quaởng ti tan trửừ lửụùng lụựn. Vựng ven biển nước ta cũn thuận lợi cho nghề làm muối. - Taứi nguyeõn haỷi saỷn: caực loaùi thuyỷ haỷi saỷn nửụực maởn, nửụực lụù voõ cuứng ủa daùng... d. Thieõn tai: - Baừo keứm theo mửa lụựn, soựng lửứng, luừ luùt, saùt lụỷ bụứ bieồn. - Hieọn tửụùng caựt bay, caựt chaỷy laỏn chieỏm ruoọng vườn ụỷ ven bieồn mieàn Trung. B. CAÂU HOÛI VAỉ BAỉI TAÄP: Caõu 1: Neõu aỷnh hửụỷng cuỷa Bieồn ẹoõng ủeỏn thieõn nhieõn Vieọt Nam? Caõu 2: Dửùa vaứo Atlat ẹũa Lớ Vieọt Nam trang 7, haừy nhaọn xeựt veà hoaùt ủoọng cuỷa Baừo aỷnh hửụỷng ủeỏn nửụực ta? Caõu 3: Dửùa vaứo Atlat ẹũa Lớ Vieọt Nam trang 6, haừy nhaọn xeựt veà taứi nguyeõn khoaựng saỷn ụỷ vuứng Bieồn nửụực ta? Baứi 9 : THIEÂN NHIEÂN NHIEÄT ẹễÙI AÅM GIOÙ MUỉA. A. KIEÁN THệÙC Cễ BAÛN : 1 Khớ haọu nhieọt ủụựi gioự muứa aồm : a. Tớnh chaỏt nhieọt ủụựi : - Nửụực ta naốm trong vuứng noọi chớ tuyeỏn => nhaọn ủửụùc lửụùng bửực xaù MT lụựn. - Toồng bửực xaù lụựn, caựn caõn bửực xaù dửụng quanh naờm. Nhieọt ủoọ trung bỡnh naờm treõn 200C. Toồng soỏ giụứ naộng tửứ 1400 - 3000 giụứ. b. Lửụùng mửa, ủoọ aồm lụựn : - Lửụùng mửa trung bỡnh naờm cao: 1500 - 2000mm. Mửa phaõn boỏ khoõng ủeàu, sửụứn ủoựn gioự 3500 - 4000mm. - ẹoọ aồm khoõng khớ cao treõn 80%, cõn bằng ẩm luụn luụn dương. c. Gioự muứa : Tớn phong hoaùt ủoọng xen keừ với gioự muứa vaứ chổ maùnh leõn roừ reọt vaứo caực thụứi kỡ chuyeồn tieỏp giửừa hai muứa gioự : - Gioự muứa muứa ủoõng : + Hoaùt ủoọng tửứ thaựng XI -> IV naờm sau. + Nửả ủaàu muứa ủoõng thụứi tieỏt laùnh khoõ. + Nửả sau muứa ủoõng thụứi tieỏt laùnh aồm. + Caứng xuoỏng phớa Nam gioự muứa Đoõng Baộc yeỏu daàn vaứ haàu nhử bũ chaởn laùi ụỷ daừy Baùch Maừ. Phớa Nam daừy Baùch Maừ tớn phong BCB thoồi theo hửụựng ẹoõng Baộc chieỏm ửu theỏ => Mửa ven bieồn Trung Boọ, khi ủoự Nam Boọ vaứ Taõy Nguyeõn laứ muứa khoõ. - Gioự muứa muứa haù : + Hoaùt ủoọng tửứ thaựng V -> X. + ẹaàu muứa haù : khoỏi khớ nhieọt ủụựi aồm tửứ Baộc Aỏn ẹoọ Dửụng di chuyeồn theo hửụựng Taõy Nam xaõm nhaọp trửùc tieỏp => Mửa lụựn Nam Boọ vaứ Taõy Nguyeõn ; khoõ noựng ven bieồn Trung Boọ vaứ phaàn Nam Taõy Baộc. + Giửừa vaứ cuoỏi muứa haù : Gioự muứa Taõy Nam xuaỏt phaựt tửứ tớn phong NBC hoaùt ủoọng maùnh => Mửa lụựn keựo daứi cho caực vuứng ủoựn gioự ụỷ Nam Boọ vaứ Taõy Nguyeõn. + ễÛ Baộc Boọ vaứo muứa haù coự gioự muứa ẹoõng Nam. + ễÛ Trung Boọ (thaựng IX) daỷi hoọi tuù nhieọt ủụựi hoaùt ủoọng. => Mửa cho caỷ hai mieàn Nam, Baộc. * Heọ quaỷ: - Mieàn Baộc: coự hai muứa; muứa ủoõng laùnh, ớt mửa. Muứa haù noựng aồm, mửa nhieàu. - Mieàn Nam: coự hai muứa; muứa khoõ vaứ muứa mửa roừ reọt. - Taõy Nguyeõn vaứ ven bieồn Trung Trung Boọ coự sửù ủoỏi laọp veà muứa mửa vaứ muứa khoõ. B. CAÂU HOÛI VAỉ BAỉI TAÄP: Caõu 1: Tớnh chaỏt nhieọt ủụựi, aồm cuỷa khớ haọu nửụực ta ủửụùc bieồu hieọn nhử theỏ naứo? Caõu 2: Trỡnh baứy hoaùt ủoọng cuỷa gioự muứa ụỷ nửụực ta vaứ heọ quaỷ cuỷa noự? Caõu 3: Baứi taọp 2 vaứ 3 trang 44 SGK chuaồn. Baứi 10. THIEÂN NHIEÂN NHIEÄT ẹễÙI AÅM GIOÙ MUỉA (tieỏp theo) A. KIEÁN THệÙC Cễ BAÛN : 2. Caực thaứnh phaàn tửù nhieõn khaực: a. ẹũa hỡnh: - Xaõm thửùc maùnh ụỷ mieàn ủoài nuựi. - Boài tuù nhanh ụỷ ủoàng baống haù lửu soõng. b. Soõng ngoứi: - Maùng lửụựi soõng ngoứi daứy ủaởc. - Soõng ngoứi nhieàu nửụực, giaứu phuứ sa. - Cheỏ ủoọ nửụực theo muứa. c. ẹaỏt: - ẹaởc trửng laứ quaự trỡnh hỡnh thaứnh ủaỏt Feralit ụỷ vuứng ủoài nuựi coự khớ haọu nhieọt ủụựi aồm. Trong ủieàu kieọn nhieọt aồm cao, quaự trỡnh phong hoaự dieón ra vụựi cửụứng ủoọ maùnh => moọt lụựp ủaỏt daứy. Mửa nhieàu rửỷa troõi caực chaỏt badụ deó tan => ủaỏt chua vaứ tớch tuù oõxit saột, oõxit nhoõm => maứu ủoỷ vaứng goùi laứ ủaỏt Feralit. d. Sinh vaọt: - ẹaởc trửng laứ heọ sinh thaựi rửứng nhieọt ủụựi aồm gioự muứa vụựi caực thaứnh phaàn loaứi nhieọt ủụựi chieỏm ửu theỏ. + Thửùc vaọt: Caõy hoù ẹaọu, Daõu taốm, Daàu, Vang. + ẹoọng vaọt: Coõng, trú, gaứ loõi, veùt, khổ, vửụùn, nai, hoaỹng 3. Aỷnh hửụỷng cuỷa thieõn nhieõn nhieọt ủụựi aồm gioự muứa ủeỏn hoaùt ủoọng saỷn xuaỏt vaứ ủụứi soỏng: a. Aỷnh hửụỷng ủeỏn saỷn xuaỏt noõng nghieọp: - Taùo ủieàu kieọn phaựt trieồn noõng nghieọp luựa nửụực, taờng vuù, ủa daùng hoaự caõy troàng, vaọt nuoõi. - Tớnh thaỏt thửụứng cuỷa thụứi tieỏt => Khoự khaờn cho hoaùt ủoọng canh taực, cụ caỏu caõy troàng, keỏ hoaùch thụứi vuù, phoứng choỏng thieõn tai, phoứng trửứ dũch beọnh. b. Aỷnh hửụỷng ủeỏn hoaùt ủoọng saỷn xuaỏt khaực vaứ ủụứi soỏng: - Muứa khoõ thuaọn lụùi phaựt trieồn caực ngaứnh kinh teỏ nhử laõm nghieọp, thuyỷ saỷn, GTVT, du lũch vaứ ủaồy maùnh hoaùt ủoọng khai thaực, xaõy dửùng... - Khoự khaờn: + Muứa mửa trụỷ ngaùi cho caực hoaùt ủoọng saỷn xuaỏt. + ẹoọ aồm cao gaõy khoự khaờn cho vieọc baỷo quaỷn maựy moực, thieỏt bũ, noõng saỷn. + Caực thieõn tai, thụứi tieỏt baỏt thửụứng gaõy thieọt haùi veà ngửụứi vaứ taứi saỷn; aỷnh hửụỷng ủeỏn saỷn xuaỏt vaứ ủụứi soỏng. + Moõi trửụứng deó bũ suy thoaựi. B. CAÂU HOÛI VAỉ BAỉI TAÄP: Caõu 1: Neõu bieồu hieọn cuỷa thieõn nhieõn nhieọt ủụựi aồm gioự muứa qua caực thaứnh phaàn: ẹũa hỡnh, soõng ngoứi, ủaỏt, sinh vaọt? Caõu 2: Neõu aỷnh hửụỷng cuỷa thieõn nhieõn nhieọt ủụựi aồm gioự muứa ủeỏn hoaùt ủoọng saỷn xuaỏt vaứ ủụứi soỏng? Baứi 11 . THIEÂN NHIEÂN PHAÂN HOAÙ ẹA DAẽNG A. KIEÁN THệÙC Cễ BAÛN : 1. Thieõn nhieõn phaõn hoựa theo Baộc - Nam: Phaàn laừnh thoồ phớa Baộc: (tửứ daừy nuựi Baùch Maừ trụỷ ra) Phaàn laừnh thoồ phớa Nam: (tửứ daừy Baùch Maừ trụỷ vaứo) Thieõn nhieõn ủaởc trửng cho vuứng khớ haọu nhieọt ủụựi aồm gioự muứa coự muứa ủoõng laùnh. Thieõn nhieõn mang saộc thaựi cuỷa vuứng khớ haọu caọn xớch ủaùo gioự muứa. Khớ haọu: Caỷnh quan: - Nhieọt ủoọ trung bỡnh naờm treõn 200 C, coự 2 -> 3 thaựng nhieọt ủoọ trung bỡnh dửụựi 180C. Bieõn ủoọ nhieọt ủoọ trung bỡnh naờm lụựn. - Tieõu bieồu laứ ủụựi rửứng nhieọt ủụựi gioự muứa. Trong rửứng thaứnh phaàn loaứi nhieọt ủụựi chieỏm ửu theỏ, ngoaứi ra coứn coự caực loaứi aự nhieọt ủụựi vaứ oõn ủụựi. - Nhieọt ủoọ trung bỡnh naờm treõn 250 C, khoõng coự thaựng naứo nhieọt ủoọ dửụựi 200C. Bieõn ủoọ nhieọt ủoọ trung bỡnh naờm nhoỷ. - Tieõu bieồu laứ ủụựi rửứng caọn xớch ủaùo gioự muứa. Thaứnh phaàn sinh vaọt phaàn lụựn thuoọc vuứng xớch ủaùo vaứ nhieọt ủụựi coự nguoàn goỏc tửứ phửụng Nam ủi leõn hoaởc tửứ phớa taõy di cử sang. 2. Thieõn nhieõn phaõn hoaự theo ẹoõng – Taõy: a. Vuứng bieồn vaứ theàm luùc ủũa: ẹoọ noõng – saõu, roọng – heùp cuỷa theàm luùc ủũa coự aỷnh hửụỷng ủeỏn vuứng ủoàng baống vaứ mieàn nuựi keà beõn. b. Vuứng ủoàng baống ven bieồn: - ẹoàng baống Baộc Boọ vaứ Nam Boọ: theàm luùc ủũa roọng, noõng, phong caỷnh thieõn nhieõn truứ phuự, xanh tửụi. - ẹoàng baống ven bieồn Trung Boọ: heùp ngang, bũ chia caột thaứnh nhieàu ủoàng baống nhoỷ, ủửụứng bụứ bieồn khuực khuyỷu vụựi theàm luùc ủũa thu heùp, vuứng bieồn saõu, thieõn nhieõn khaộc nghieọt, ủaỏt ủai keựm maứu mụừ. c. Vuứng ủoài nuựi: - Thieõn nhieõn vuứng nuựi ẹoõng Baộc mang saộc thaựi caọn nhieọt ủụựi gioự muứa. - Vuứng nuựi thaỏp phớa Nam Taõy Baộc coự caỷnh quan thieõn nhieõn nhieọt ủụựi aồm gioự muứa. - Vuứng nuựi cao Taõy Baộc caỷnh quan thieõn nhieõn gioỏng nhử vuứng oõn ủụựi. - Thieõn nhieõn coự sửù tửụng phaỷn giửừa sửụứn ẹoõng vaứ Taõy Trửụứng Sụn. B. CAÂU HOÛI VAỉ BAỉI TAÄP: Caõu 1: Neõu ủaởc ủieồm noồi baọt cuỷa phaàn laừnh thoồ phớa Baộc vaứ phaàn laừnh thoồ phớa Nam nửụực ta? Caõu 2: Neõu sửù phaõn hoaự thieõn nhieõn theo ẹoõng – Taõy? Caõu 3: Baứi taọp 1 trang 50 SGK chuaồn. Baứi 12 . THIEÂN NHIEÂN PHAÂN HOAÙ ẹA DAẽNG (tieỏp theo) A. KIEÁN THệÙC Cễ BAÛN : 3. Thieõn nhieõn phaõn hoựa theo ủoọ cao: a. ẹai nhieọt ủụựi gioự muứa: - ễÛ mieàn Baộc: coự ủoọ cao trung bỡnh dửụựi 600 - 700m, mieàn Nam leõn ủeỏn ủoọ cao 900-1000m. - Khớ haọu nhieọt ủụựi, muứa haù noựng. - ẹaỏt feralit chieỏm dieọn tớch