Giáo án Sinh học Lớp 7 - Tiết 36: Đa dạng và đặc điểm chung của các lớp cá - Nguyễn Xuân Thùy

Bài 34 - Tiết : 36 Tuần dạy : 19 ĐA DẠNG VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC LỚP CÁ 1. MỤC TIÊU 1.2. Kiến thức: - Nêu được sự đa dạng của lớp cá qua các đại diện các loài cá - Nêu được đặc điểm chung và vai trò của lớp cá đối với thiên nhiên và con người 1.2. Kỹ năng: - Tìm kiếm và xử lí thông tin khi đọc SGK và quan sát tranh hình - Hợp tác lắng nghe tích cực - So sánh phân tích - Tự tin trình bày trước tổ nhóm 1.3. Thái độ - Có ý thức bảo vệ cá, bảo vệ môi trường nước của các loài ĐV có ích ở môi trường nước. 2. TRỌNG TÂM - Đa dạng về loài và môi trường sống, đặc điểm chung của cá 3. CHUẨN BỊ 3.1.Giáo viên : Bảng phụ kẻ bảng sgk/111; bảng pụ ghi câu hỏi thảo luận. Tranh về một số loài cá sống ở những điều kiện môi trường khác nhau. 3.2. Học sinh : Dụng cụ học tập, tập ghi bài, SGK sinh 7. Kẻ trước bảng kẻ sgk/111. Kiến thức cũ cần ôn: Cấu tạo cá chép 4. TIẾN TRÌNH 4.1. Oån định tổ chức và kiểm diện : Lớp 7A1...; Lớp 7A2.; Lớp 7A3. 4.2. Kiểm tra miệng Câu hỏi Trả lời Điểm Câu 1 : Cơ quan tiêu hoá của cá có cấu tạo như thế nào? Cho biết chức năng của cơ quan tiêu hoá ? Câu 2 : Trình bày đặc điểm về các giác quan của cá ? *+Ống tiêu hoá gồm:Miệng, hầu, thực quản, dạ dày, ruột, hậu môn. +Tuyến tiêu hoá: Gan, tuyến ruột +Chức năng: Biến đổi thức ăn thành chất dinh dưỡng, thải bã. *Bóng hơi thông với thực quản giúp cá chìm nổi trong nước dễ dàng * -Mắt cá chỉ nhìn được vật ở gần -Mũi đánh hơi tìm mồi -Cơ quan đường bên giúp cá nhận bết được những kích thích về áp lực dòng nước, vật cản. 7 3 4.3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC HĐ1: Tìm hiểu đa dạng của cá GV: yêu cầu HS nghiên cứu thông tin mục I/110 sgk, trả lời câu hỏi ?Đặc điểm cơ bản nào để phân biệt được lớp cá sụn và lớp cá xương? HS: nghiên cứu thông tin, ghi nhớ kiến thức và trả lời câu hỏi, HS khác nhận xét bổ sung. GV: hướng dẫn HS quan sát một số loài cá hình 34.1 - 34.7 sgk/110 (chú ý hình dạng thân, đuôi, vây của các loài cá). Yêu cầu HS tiếp tục nghiên cứu thông tin dưới các hình 34, chia nhóm thảo luận thực hiện bảng /111 sgk HS: nghiên cứu thông tin dưới các hình 34, chia nhóm thảo luận thực hiện bảng /111 sgk GV: treo bảng phụ gọi đại diện 3 nhóm lên ghi kết quả vào bảng, các nhóm khác nhận xét, bổ sung. * Yêu cầu nêu được: Môi trường Đại diện Hình dạng thân Đặc điểm đuôi Đặc điểm vây chẵn Khả năng di chuyển Tầng mặt Cá nhám Thon dài Khoẻ B. thường nhanh Tầng giữa tầng đáy Cá vền Cá chép Tương đối ngắn Yếu Bình thường Bình thường Hốc bùn Lươn Rất dài Rất yếu Không có chậm Đáy biển Cá đuối Dẹt mỏng Rất yếu To hoặc nhỏ chậm GV:Yêu cầu HS dựa vvào kết quả bảng vừa thực hiện trả lời câu hỏi: ?Điều kiện sống đã ảnh hưởng đến cấu tạo ngoài của cá như thế nào? (Điều kiện sống khác nhau đã ảnh hưởng đến cấu tạo ngoài của cá cũng khác nhau) GV bổ sung thêm:Điều kiện sống khác nhau cón ảnh hưởng đến tập tính của một số loài cá như :cá nhám săn mồi bằng cách đuổi mồi, cá quả săn mồi bằng cách rình mồi HĐ2:Tìm hiểu đặc điểm chung của cá GV: yêu cầu HS nhớ lại kiến thức đã học về cấu tạo cá, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi ?Môi trường sống của cá? Cơ quan di chuyển? ?Cơ quan hô hấp, tuần hoàn của cá? ?Sự sinh sản, nhiệt độ cơ thể? HS: ngiên cứu và thảo luận nhóm,đại diện nhóm trả lời, các nhóm HS khác nhận xét, bổ sung. HS: Tự rút ra kết luận của bài. HĐ3:Tìm hiểu vai trò của cá GV: yêu cầu HS nghiên cứu thông tin mụcIII/111 sgk lần lượt trả lời từng câu hỏi, HS khác nhận xét bổ sung GV lưu ý cho HS:Một số loài cá có thể gây ngộ độc như cá nóc, mật cá trắm cỏ chú ý khi sử dụng cá làm thực phẩm hàng ngày. ? Cá là loài ĐV có ích cho con người, chúng ta cần phải làm gì để bảo vệ nguồn lợi về cá? HS: đọc thông tin ghi nhớ trong kiến thức và trả lời câu hỏi của GV. GV: hướng dẫn HS chốt lại kiến thức đúng. I. ĐA DẠNG VỀ LOÀI VÀ MÔI TRƯỜNG SỐNG 1.Đa dạng về thành phần loài *Lớp cá có số lượng loài lớn khoảng 25.415 loài cá, chia thành hai lớp chính +Lớp cá sụn:cá nhám, cá đuối -Bộ xương bằng chất sụn, khe mang trần, da nhám, miệng nằm ở mặt bụng, sống ở nước mặn và nước lợ +Lớp cá xương: Cá chép, cá thu -Bộ xương bằng chất xương, có xương nắp mang, da phủ vẩy xương, có chất nhầy, miệng ở đầu mõm, sống ở nước ngọt, nước mặn, nước lợ 2.Đa dạng về môi trường sống -Điều kiện sống khác nhau dẫn đến ảnh hưởng về cấu tạo và tập tính của các loài cá cũng khác nhau. II.ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁ -Cá là động vật có xương sống, thích nghi với đời sống hoàn toàn ở nước. -Bơi bằng vây, hô hấp bằng mang. -Tim hai ngăn có chứa máu đỏ thẫm, máu lưu thông một vòng tuần hoàn, máu đi nuôi cơ thể là máu đỏ tươi. -Thụ tinh ngoài. -Là động vật biến nhiệt. III.VAI TRÒ CỦA CÁ 1.Vai trò của ca -Nguồn cung cấp thực phẩm:Cá thu -Nguyên liệu chế biến thuốc chữa bệnh -Cung cấp nguyên liệu cho các nghành công nghiệp -Ăn bọ gậy của muỗi 2 .Bảo vệ cá - Tận dụng các vực nước tự nhiên để nuôi cá -Ngăn cấm đánh bắt cá cònn quá nhỏ, cá bố mẹ vào mùa sinh sản -Cấm đánh bắt cá bằng chất độc, thuốc nổ -Chống gây ô nhiễm vực nước 4.4. Câu hỏi, bài tập củng cố - Trình bày về đặc điểm chung của các lớp cá? (phần II ) - GV treo bảng phụ ghi câu hỏi trắc nghiệm, yêu cầu HS thực hiện : 1. Lớp cá đa dạng vì: Số lượng loài nhiều Cấu tạo cơ thể thích nghi với điều kiện sống khác nhau Cả a và b 2.Dấu hiệu cơ bản dể phân biệt lớp cá sụn, lớp cá xương Căn cứ vào đặc điểm của bộ xương b. Căn cứ vào môi trường sống c. Cả a và b 4.5.Hướng dẫn HS tự học * Tiết học này: -Học bài trả lời 3 câu hỏi SGK /112 -Đọc mục :Em có biết /112 SGK -Ôn lại kiến thức sinh sản của cá chép. * Tiết học sau - Tìm hiểu đời sống, cấu tạo ngoài ếch đồng, cách di chuyển. Những đặc điểm nào giúp ếch đồng sống được ở nước, ở cạn. 5. RÚT KINH NGHIỆM