Giáo án Sinh học Lớp 9 - Bài 42: Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật - Năm học 2020-2021

Bài 42: ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: + HS nêu được ảnh hưởng của nhân tố sinh thái ánh sáng đến các đặc điểm hình thái giải phẩu sinh lí và tập tính của sinh vật + Giải thích được sự thích nghi của sinh vật với môi trường 2. Kĩ năng: + Rèn kĩ năng hoạt động nhóm + Phát triển kĩ năng tư duy lôgíc, khái quát hoá, hệ thống hoá 3. Thái độ: + Giáo dục ý thức bảo vệ thực vật, bảo vệ môi trường sống của sinh vật 4. Năng lực: - Năng lực tư duy sáng tạo, tự học, tự giải quyết vấn đề - Năng lực hợp tác trong quá trình thảo luận. II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Tranh phóng to SGK - Một số cây: lá lốt trong chậu và ngoài sáng, vạn niên thanh, cây lúa ... III. HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC 1.Kiểm tra bài cũ: lồng bài mới 2. Các hoạt động a. Mở đầu - Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập mà HS chưa thể giải quyết được ngay...kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới. GV cho HS quan sát cây lá lốt trồng ngoài ánh sáng và trồng trong bóng râm. Hãy nhận xét sự sinh trưởng phát triển của 2 cây này. Vậy nhân tố ánh sáng ảnh hưởng như thế nào đến sự sinh trưởng phát triển của sinh vật. b. Hình thành kiến thức - Mục tiêu: Trang bị cho HS những KT mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập nêu ra ở HĐ Khởi động. Hoạt động 1: ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG THỰC VẬT Mức độ cần đạt: - Chỉ ra được những ảnh hưởng của ánh sáng lên hình thái, sinh lí và tập tính của thực vật. Phân biệt được nhóm cây ưu bóng và cây ưa sáng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung B1: GV nêu vấn đề: ánh sáng ảnh hưởng đến hình thái và sinh lí của cây như thế nào ? B2: GV cho HS quan sát cây lá lốt, vạn niên thanh, cây lúa .. - GV gọi đại diện 1 nhóm lên hoàn thành B3: GV đưa ra đáp án đúng (GV thông báo thêm về cường độ hô hấp) B4: GV yêu cầu HS trả lời vấn đề GV nêu ở trên GV hỏi: + Giải thích cách xếp lá trên thân của cây lúa và cây lá lốt + Sự khác nhau giữa 2 cách xếp lá này nói lên điều gì? ? Người ta phân biệt cây ưa bóng và cây ưa sáng dựa vào tiêu chuẩn nào * Liên hệ: ? Em hãy kể tên cây ưa sáng và cây ưa bóng mà em biết. ? Trong nông nghiệp người nông dân đã ứng dụng điều này vào sản xuất như thế nào ? và có ý nghĩa gì - HS nghiên cứu SGK trang 122. Thảo luận nhóm hoàn thành bảng 42.1 SGK - Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận xét - Các nhóm theo dõi sữa chữa (nếu cần) HS nêu được: + Ánh sáng ảnh hưởng tới quang hợp - HS quan sát cây lá lốt và cây lúa. Yêu cầu nêu được : + Cây lá lốt: lá xếp ngang nhận nhiều ánh sáng + Cây lúa: lá xếp nghiêng tráng tia nắng chiếu thẳng góc. ® Giúp thực vật thích nghi với môi trường - HS nghiên cứu SGK trả lời được ý sau: Dựa vào khả năng thích nghi của chúng với các điều kiện chiếu sáng của môi trường ® Trồng xen canh để tăng năng suất và tiết kiệm đất VD: trồng đậu dưới cây ngô I.Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật Kết luận : Ánh sáng ảnh hưởng tới hình thái, cấu tạo và hoạt động sinh lí của thực vật như quang hợp, hô hấp và hút nước của cây. - Nhóm cây ưa sáng: Gồm những cây sống nơi quang đãng như lúa, ngô,cải, rau... - Nhóm cây ưa bóng: Gồm những cây sống nơi ánh sáng yếu, dưới tán cây khác như dương xỉ, lá lót, diếp cá... Hoạt động 2: ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG CỦA ĐỘNG VẬT Mức độ cần đạt: - HS chỉ ra được ánh sáng có ảnh hưởng tới hoạt động sống, sinh sản và tập tính của động vật Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung B1:GV yêu cầu: Nghiên cứu thí nghiệm SGK trang 123 + Trả lời câu hỏi: ? Ánh sáng có ảnh hưởng tới động vật như thế nào ? B2:GV đánh giá hoạt động của HS. Tiếp tục nêu câu hỏi: ? Kể tên những ĐV thường kiếm ăn lúc hoàng hôn, ban đêm, bình minh, ban ngày ? Tập tính kiếm ăn và nơi ở của động vật liên quan với nhau như thế nào ? B3: GV thông báo thêm: + Gà thường đẻ trứng ban ngày, Vịt đẻ trứng ban đêm + Mùa xuân nếu có nhiều ánh sáng cá chép đẻ trứng sớm hơn ® Từ Ví dụ trên em hãy rút ra kết luận về ảnh hưởng của ánh sáng tới động vật - HS nghiên cứu thí nghiệm Thảo luận nhóm: Chọn phương án đúng. - Kết luận về ảnh hưởng của ánh sáng ® Đại diện nhóm trình bày ® các nhóm khác nhận xét và bổ sung - HS tiếp tục trao đổi để tìm ví dụ cho phù hợp - Nơi ở phù hợp với tập tính kiếm ăn Ví dụ: Loài ăn đêm hay ở trong hang tối - HS khái quát kiến thức, phân chia động vật thành những nhóm thích nghi với những điều kiện chiếu sáng ngày đêm. HS có thể nêu: + Chiếu sáng để cá đẻ + Tạo ngày nhân tạo để gà vịt đẻ nhiều trứng II.Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật * Kết luận : - Ánh sáng ảnh hưởng tới các hoạt động của động vật: Nhận biết, định hướng di chuyển trong không gian, sinh trưởng, sinh sản ... - Nhóm động vật ưa sáng: Gồm những động vật hoạt động ban ngày như: Trâu bò. Dê, cừu, gà, vịt... - Nhóm động vật ưa tối: Gồm những động vật hoạt động về ban đêm, sống trong hang, hốc đất... VD: Chồn, cáo, sóc, cú... c. Luyện tập - Mục tiêu: Giúp HS hoàn thiện KT vừa lĩnh hội được. ? Nêu sự khác nhau giữa thực vật ưa bóng và thực vật ưa sáng, cho ví dụ Điền vào báng 42.2 vào vở bài tập. d. Vận dụng Mục tiêu: - Giúp HS vận dụng được các KT-KN trong cuộc sống, tương tự tình huống/vấn đề đã học. - Giúp HS tìm tòi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học tập suốt đời. Liên hệ: Trong chăn nuôi người ta có biện pháp kĩ thuật gì để tăng năng suất? * Dặn dò - Học bài, trả lời câu hỏi SGK. * Rút kinh nghiệm bài học: