Giáo án Toán 7 - Đại số - Tiết 15 đến tiết 20

TIEÁT 15 LAØM TROØN SOÁ A/. MUÏC TIEÂU HS coù khaùi nieäm veà laøm troøn soá, bieát yù nghóa cuûa vieäc laøm troøn soá trong thöïc tieån. Naém vöõng vaø bieát caùc quy öôùc laøm troøn soá. Söû duïng ñuùng caùc thuaät ngöõ neâu trong baøi. Coù yù thöùc vaän duïng caùc quy öôùc laøm troøn soá trong ñôøi soáng haøng ngaøy. B/. CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH GV: baûng phuï ghi moät soá ví duï trong thöïc teá, saùch baùo…maø coù caùc soá lieäu ñaõ ñöôïc laø troøn soá, hai quy öôùc laøm troøn soá vaø caùc baøi taäp. -Maùy tính boû tuùi HS: -Söu taàm ví duï thöïc teá veà laøm troøn soá -Maùy tính boû tuùi -Giaáy trong, buùt daï, baûng phuï nhoùm C/. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1: KIEÅM TRA GV neâu caâu hoûi kieåm tra: - Phaùt bieåu keát luaän veà quan heä giöõa soá höõu tæ vaø soá thaäp phaân Moät HS leân baûng kieåm tra: - Phaùt bieåu keát luaän trang 34 SGK - Chöõa baøi taäp 91 trang 15 SBT Chöùng toû raèng: - Chöõa baøi taäp 91 SBT a) 0,(37) + 0,(62) = 1 a) b) 0,(33).3=1 b) GV ñöa ñeà baøi leân maøn hình: Moät tröôøng hoïc coù 425 HS, soá HS khaù gioûi coù 302 em. Tính tæ soá phaàn traêm HS khaù gioûi cuûa tröôøng ñoù. HS toaøn lôùp laøm baøi Moät HS phaùt bieåu: Tæ soá phaàn traêm HS khaù gioûi tröôøng ñoù laø: Trong baøi toaùn naøy, ta thaáy tæ soá phaàn traêm cuûa soá HS khaù gioûi cuûa nhaø tröôøng laø moät soá thaäp phaân voâ haïn. Ñeå deã nhôù, deã so saùnh, tính toaùn ngöôøi ta thöôøng laøm troøn soá. Vaäy laøm troøn soá nhö theá naøo, ñoù laø noäi dung cuûa baøi hoïc hoâm nay. Hoaït ñoäng 2: VÍ DUÏ - GV ñöa ra moät soá ví duï veà laøm troøn soá. Chaün haïn: + Soá HS döï thi toát nghieäp THCS naêm hoïc 2002 – 2003 toaøn quoác laø hôn 1,35 trieäu HS. + Theo thoáng keâ cuûa UÛy ban Daân soá Gia ñình vaø Treû em, hieän caû nöôùc vaãn coøn khoaûng 26.000 treû lang thang (rieâng Haø Noäi coøn khoaûng 6.000 treû) (Theo baùo CAND soá ra ngaøy 31/5/2003)… HS ñoïc caùc ví duï laøm troøn soá GV ñöa ra - GV yeâu caàu HS neâu theâm moät ví duï veà laøm troøn soá maø caùc em tìm hieåu ñöôïc. GV : Nhö vaäy qua thöïc teá, ta thaáy vieäc laøm troøn soá ñöôïc duøng raát nhieàu trong ñôøi soáng, noù giuùp ta deã daøng nhôù, deã so saùnh, coøn giuùp ta öôùc löôïng nhanh keát quaû caùc pheùp toaùn. - HS neâu moät ví duï - Ví duï 1: Laøm troøn caùc soá thaäp phaân 4,3 vaø 4,9 ñeán haøng ñôn vò. GV veõ phaàn truïc soá sau leân baûng 4,9 4,3 6 4 5 - Yeâu caàu HS leân bieåu dieãn soá thaäp phaân 4,3 vaø 4,9 treân truïc soá. Nhaän xeùt soá thaäp phaân 4,3 gaàn soá nguyeân naøo nhaát? Töông töï vôùi soá thaäp phaân 4,9 Moät HS leân baûng bieåu dieãn treân truïc soá hai soá thaäp phaân 4,3 vaø 4,9. sau ñoù traû lôøi caâu hoûi cuûa GV. Soá 4,3 gaàn soá nguyeân 4 nhaát Soá 4,9 gaàn soá nguyeân 5 nhaát - Ñeå laøm troøn caùc soá thaäp phaân treân ñeán haøng ñôn vò ta vieát nhö sau: 4,3 4 4,9 5 HS nghe GV höôùng daãn vaø ghi baøi Kí hieäu “” ñoïc laø “gaàn baèng” hoaëc “xaáp xæ” - Vaäy ñeå laøm troøn moät soá thaäp phaân ñeán haøng ñôn vò ta laáy soá nguyeân naøo? HS : ñeå laøm troøn moät soá thaäp phaân ñeán haøng ñôn vò, ta laáy soá nguyeân gaàn vôùi soá ñoù nhaát. - Cho HS laøm ?1 ñieàn soá thích hôïp vaøo oâ vuoâng sau khi ñaõ laøm troøn ñeán haøng ñôn vò. HS leân baûng ñieàn oâ vuoâng: 5,4 5 ; 5,7 6 4,5 4 ; 4,5 5 5,4     ; 5,8     ; 4,5     (Chuù yù: ôû ñaây laøm troøn 4,5 ñeán haøng ñôn vò coù theå nhaän hai keát quaû vì 4,5 “caùch ñeàu” caû soá 4 vaø soá 5. Tình huoáng naøy daãn ñeán nhu caàu phaûi coù quy öôùc veà laøm troøn soá ñeå coù keát quaû duy nhaát). Ví duï 2: laøm troøn soá 72.900 ñeán haøng nghìn (noùi goïn laø laøm troøn nghìn) GV yeâu caàu HS giaûi thích caùch laøm troøn HS : 72900 73000 vì 72900 gaàn 73000 hôn laø 72000 Ví duï 3: Laøm troøn soá 0,8134 ñeán phaàn haøng nghìn - Vaäy giöõ laïi maáy chöõ soá thaäp phaân ôû keát quaû? HS: Giöõ laïi ba chöõ soá thaäp phaân ôû keát quaû. 0,8134 0,813 Hoaït ñoäng 3: QUY ÖÔÙC LAØM TROØN SOÁ GV : Treân cô sôû caùc ví duï nhö treân, ngöôøi ta ñöa ra hai quy öôùc laøm troøn soá nhö sau: Tröôøng hôïp 1 (GV ñöa leân maøn hình) HS : ñoïc “Tröôøng hôïp 1” Tr 36 SGK Ví duï : a) Laøm troøn soá 86,149 ñeán chöõ soá thaäp phaân thöù nhaát GV Höôùng daãn HS - Duøng buùt chì gaïch neùt môø ngaên phaàn coøn laïi vaø phaàn boû ñi: 86,1 49 - Neáu duøng chöõ soá ñaàu tieân boû ñi nhoû hôn 5 thì giöõ nguyeân boä phaän coøn laïi. Trong tröôøng hôïp soá nguyeân thì ta thay caùc chöõ soá boû ñi baèng caùc chöõ soá 0. HS thöïc hieän theo höôùng daãn cuûa GV Ví duï : a) 86,1 49 86,1 b) laøm troøn 542 ñeán haøng chuïc. b ) 52 2 540 Tröôøng hôïp 2: (GV ñöa tieáp tröôøng hôïp 2 leân maøn hình) laøm töông töï nhö tröôøng hôïp 1 HS : ñoïc “Tröôøng hôïp 2” Tr 36 SGK Ví duï: a) Laøm troøn soá 0,0861 ñeán chöõ soá thaäp phaân thöù hai. Ví duï : a) 0,08 610,09 b) Laøm troøn soá 1573 ñeán haøng traêm b) 1573 1600 - GV yeâu caàu HS laøm ?2 HS laøm vaøo vôû laàn löôït 3 HS leân baûng laøm. a) Laøm troøn soá 79,3826 ñeán chöõ soá thaäp phaân thöù ba 79,382 679,383 b) Laøm troøn soá 79,3826 ñeán chöõ soá thaäp phaân thöù hai 79,38 26 79,38 c) Laøm troøn soá 79,3826 ñeán chöõ soá thaäp phaân thöù nhaát 79,3 82679,4 Hoaït ñoäng 4: LUYEÄN TAÄP CUÛNG COÁ - GV yeâu caàu HS laøm baøi taäp 73 trang 36 SGK HS laø baøi taäp Hai HS leân baûng trình baøy: Laøm troøn caùc soá sau ñeán chöõ soá thaäp phaân thöù hai: 7,923 ; 17,418 ; 79,1364 50,401 ; 0,155 ; 60,996 HS1 7,923 7,92 17,418 17,42 79,1364 79,14 HS2 50,401 50,40 0,155 0,16 60,996 61,00 - Baøi 74 trang 36, 37 SGK GV ñöa baøi leân maøn hình (coù thay ñoåi ñeå saùt vôùi thöïc teá). Heát hoïc kyø I ñieåm toaùn cuûa baïn Cöôøng nhö sau: Heä soá 1: 7 ; 8 ; 6 ; 10 Heä soá 2: 7 ; 6 ; 5 ; 9 Ñieåm thi hoïc kyø : 8 Goïi HS ñoïc ñeà baøi - Haõy tính ñieåm trung bình caùc baøi kieåm tra (khoâng tính ñieåm thi hoïc kì)ø cuûa baïn Cöôøng. Ñieåm trung bình caùc baøi kieåm tra cuûa baïn Cöôøng laø: - Tính ñieåm trung bình moân toaùn hoïc kì cuûa baïn Cöôøng theo coâng thöùc: (Caùc ñieåm trung bình naøy laøm troøn ñeán chöõ soá thaäp phaân thöù nhaát) - Ñieåm trung bình moân toaùn hoïc kì I cuûa baïn Cöôøng laø: Hoaït ñoäng 5: HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Naém vöõng hai quy öôùc cuûa quy taéc laøm troøn soá Baøi taäp soá 76, 77, 78,79 trang 37, 38 SGK, soá 93, 94,95 Tr 16 SBT Tieát sau mang maùy tính boû tuùi, thöôùc daây hoaëc thöôùc cuoän. TIEÁT 16 LUYEÄN TAÄP A/. MUÏC TIEÂU Cuûng coá vaø vaän duïng thaønh thaïo caùc quy öôùc laøm troøn soá. Söû duïng ñuùng caùc thuaät ngöõ trong baøi. Vaän duïng caùc quy öôùc laøm troøn soá vaøo caùc baøi toaùn thöïc teá, vaøo vieäc tính giaù trò bieåu thöùc, vaøo ñôøi soáng haøng ngaøy. B/. CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH GV: baûng phuï ghi baøi taäp. Hai baûng phuï vaø caùc phim giaáy trong in :”Troø chôi tính nhanh” Maùy tính boû tuùi - Maùy tính boû tuùi, moãi nhoùm moät thöôùc daây hoaëc thöôùc cuoän. - Moãi HS ño saün chieàu cao vaø caân naëng cuûa mình (laøm troøn ñeán chöõ soá thöù nhaát) C/. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1: KIEÅM TRA BAØI CUÕ - HS1:Phaùt bieåu hai quy öôùc laøm troøn soá HS1: Phaùt bieåu hai quy öôùc laøm troøn soá Trang 36 SGK Chöõa baøi taäp 76 trang 37 SGK Baøi taäp 76 SGK 76 324 753 76 324 750 (troøn chuïc) 76 324 800 (troøn traêm) 76 324 000 (troøn nghìn) 3695 3700 (troøn chuïc) 3700 (troøn traêm) 4000 (troøn ngaøn) HS2 chöõa baøi taäp trang 94 trang 16 SBT Laøm troøn caùc soá sau ñaây: HS2 : Chöõa baøi taäp a) Troøn chuïc : 5032,6 991,23 a) Troøn chuïc : 5032,65300 991,23990 b) Troøn traêm : 59436,21 56873 b) Troøn traêm : 59436,21 59400 56873 56900 c) Troøn nghìn : 107506 288097,3 c) Troøn nghìn : 107506 108000 288097,3 288000 GV nhaän xeùt cho ñieåm HS HS nhaän xeùt baøi laøm cuûa hai baïn Hoaït ñoäng 2: LUYEÄN TAÄP Daïng 1: Thöïc hieän pheùp tính roài laøm troøn keát quaû Baøi taäp 99 trang 16 SBT Vieát caùc hoãn soá sau ñaây döôùi daïng soá thaäp phaân gaàn ñuùng chính xaùc ñeán hai chöõ soá thaäp phaân HS duøng maùy tính roài tìm keát quaû a) a) = 1,666…1,67 b) b) = 5,1428…5,14 c) c) = 4,2727…4,27 Baøi taäp 100 trang 16 SBT Thöïc hieän pheùp tính roài laøm troøn keát quaû ñeán chöõ soá thaäp phaân thöù hai: HS laøm döôùi söï höôùng daãn cuûa GV a) 5,3013 + 1,49 + 2,364 + 0,154 GV höôùng daãn HS laøm phaàn a a) = 9,30939,31 Söû duïng maùy tính boû tuùi HS töï laøm phaàn b,c,d b) (2,635 + 8,3) – (6,002 + 0,16) b) = 4,7734,77 c) 96,3.3,007 c) = 289,5741289,57 d) 4,508 : 0,19 d) = 23,726323,73 Daïng 2 : AÙp duïng quy öôùc laøm troøn soá ñeå öôùc löôïng keát quaû pheùp tính. Baøi 77 trang 37 SGK Ñöa baøi leân maøn hình GV neâu caùc böôùc laøm: HS ñoïc baøi 77 SGK - Laøm troøn caùc soá ñeán chöõ soá ôû haøng cao nhaát. - Nhaân, chia……caùc soá ñaõ ñöôïc laøm troøn, ñöôïc keát quaû öôùc löôïng. - Tính ñeán keát quaû ñuùng, so saùnh vôùi keát quaû öôùc löôïng. Haõy öôùc löôïng keát quaû cuûa caùc pheùp tính sau: Baøi naøy chæ yeâu caàu thöïc hieän hai böôùc ñeå tìm keát quaû öôùc löôïng a) 495.52 a) 500.50 = 25000 b) 82,36.5,1 b) 80.5 = 400 c) 6730 : 48 c) 7000 : 50 = 140 Baøi 81 trang 38, 39 SGK (ñöa ñeà baøi leân maøn hình) Tình giaù trò (laøm troøn ñeán haøng ñôn vò) cuûa caùc bieåu thöùc sau baèng hai caùch: Caùch 1: Laøm troøn caùc soá tröôùc roài môùi thöïc hieän pheùp tính HS neâu yeâu caàu ñeà baøi vaø Ví duï: Tính giaù trò (laøm troøn ñeán haøng ñôn vò) cuûa bieåu thöùc A (Tröôùc 39 SGK) Caùch 2: Thöïc hieän pheùp tính roài laøm troøn keát quaû. a) 14,61 – 7,15 + 3,2 a) Caùch 1 15 - 7 + 311 Caùch 2 : =10,6611 b) 7,56.5,173 b) Caùch 1 8.540 Caùch 2 : =39,1078839 c) 73,95 : 14,2 c) Caùch 1 74 : 14 5 Caùch 2 : =5,20775 d) d) Caùch 1 3 Caùch 2 : =2,426022 Baøi 102 trang 17 SGK Toå chöùc troø chôi “Thi tính nhanh”. Moãi nhoùm coù 4HS, moãi HS laøm moät doøng (2oâ). Moãi nhoùm chæ coù buùt hoaëc vieân phaán, chuyeàn tay nhau laàn löôït. Moãi oâ ñuùng moät ñieåm, 8 oâ ñuùng ñöôïc 8 ñieåm. Hai nhoùm tham gia troø chôi treân baûng. Caùc HS khaùc theo doõi vaø kieåm tra keát quaû. Tính nhanh ñöôïc theâm 2 ñieåm. Hai nhoùm HS leân baûng laøm treân hai baûng phuï. Pheùp tính Öôùc löôïng keát quaû Ñaùp soá ñuùng 7,8.3,1:1,6 8.3:2=12 15,1125 6,9.72:24 7.70:20=24,5 20,7 56.9,9:8,8 60.10:9=66,6 63 0,38.0,45:0,95 0,4.0,5:1=0,2 0,18 GV nhaän xeùt, thoâng baùo keát quaû cuoäc thi HS nhaän xeùt baøi cuûa hai nhoùm. Theo luaät, xaùc ñònh ñieåm. Daïng 3: Moät soá öùng duïng cuûa laøm troøn soá vaøo thöïc teá Baøi 78 trang 38 SGK (ñöa ñeà baøi leân maøn hình) HS laøm baøi, phaùt bieåu yù kieán: Ñöôøng cheùo maøn hình cuûa tivi 21 in tính ra cm laø: 2,45cm.21 = 53,34cm 53cm Hoaït ñoäng nhoùm Noäi dung: Caùc nhoùm 4 em hoaït ñoäng theo nhoùm. Noäi dung baùo caùo 1) Do chieàu daøi, chieàu roäng cuûa caùc chieác baøn hoïc cuûa nhoùm em. Ño 4 laàn (moãi em moät laàn), roài tính trung bình coäng cuûa caùc soá ño ñöôïc. - Tính chu vi vaø dieän tích cuûa maët baøn ñoù (keát quaû laøm troøn ñeán phaàn möôøi) 1) Teân ngöôøi ño Chieàu daøi baøn (cm) Chieàu roäng baøn (cm) Baïn A Baïn B Baïn C Baïn D Trung bình coäng Chu vi maët baøn : (a + b).2 (cm) Dieän tích maët baøn : a.b (cm2) 2) Theo muïc “Coù theå em chöa bieát” trang 39 SGK, tính chæ soá BMI cuûa moãi baïn trong nhoùm, töø ñoù xaùc ñònh moãi baïn thuoäc loaïi naøo (gaày, bình thöôøng, beùo phì ñoä I, II, III) Chieàu cao h : ñôn vò m, laáy hai chöõ soá thaäp phaân. Teân m (kg) H (m) Chæ soá BMI Theå traïng A B C D GV löu yù HS: caùc soá trung gian laøm troøn ñeán phaàn muôøi (chöõ soá thaäp phaân thöù nhaát), rieâng h laøm troøn ñeán phaàn traêm. Ñaïi dieän moät nhoùm trình baøy baøi 1 HS thöïc hieän theo yeâu caàu cuûa GV GV nhaän xeùt laøm baøi 1 roài hoûi tieáp : Trong lôùp ta baïn naøotheå traïng gaày (giô tay, hoaëc ñöùng leân), baïn naøo theå traïng beùo? GV nhaéc nhôû veà aên uoáng, sinh hoaït vaø reøn luyeän thaân theå cuûa HS. Hoaït ñoäng 3: HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Thöïc haønh ño ñöôøng cheùo tivi ôû gia ñình (theo cm) Kieåm tra laïi baèng pheùp tính. Tính chæ soá BMI cuûa moïi ngöôøi trong gia ñình em. Baøi taäp veà nhaø soá 79, 80 trang 38 SGK, soá 98, 101, 104 trang 16, 17 SBT OÂn taäp keát luaän veà quan heä giöõa soá höõu tæ vaø soá thaäp phaân. Tieát sau mang maùy tính boû tuùi. TIEÁT 17 SOÁ VOÂ TÆ. KHAÙI NIEÄM VEÀ CAÊN BAÄN HAI A/. MUÏC TIEÂU HS coù khaùi nieäm veà soá voâ tæ vaø hieåu theá naøo laø caên baäc hai cuûa moät soá khoâng aâm Bieát söû duïng kí hieäu B/. CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH GV: baûng phuï veõ hình 5, keát luaän veà caên baäc hai vaø baøi taäp. Maùy tính boû tuùi Baûng töø vaø caùc soá (coù gaén nam chaâm) ñeå chôi “Troø chôi” HS : - OÂn taäp ñònh nghóa soá höõu tæ , quan heä giöõa soá höõu tæ vaø soá thaäp phaân Maùy tính boû tuùi Baûng phuï nhoùm. C/. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1: KIEÅM TRA GV neâu yeâu caàu kieåm tra: Moät HS leân baûng kieåm tra - Theá naøo laø soá höõu tæ ? Phaùt bieåu keát luaän veà quan heä giöõa soá höõu tæ vaø soá thaäp phaân - Soá höõu tæ laø soá vieát ñöôïc döôùi daïng phaân soá vôùi a,b Z; b0. Vieát caùc soá höõu tæ sau döôùi daïng soá thaäp phaân. - Moät soá höõu tæ ñöôïc bieåu dieãn bôûi moät soá thaäp phaân höõu haïn hoaëc voâ haïn tuaàn hoaøn vaø ngöôïc laïi GV nhaän xeùt cho ñieåm HS HS nhaän xeùt baøi laøm cuûa baïn GV : Haõy tính Vaäy coù soá höõu tæ naøo maø bình phöông baèng 2 khoâng? Baøi hoïc hoàm nay seõ cho chuùng ta caâu traû lôøi. Hoaït ñoäng 2: 1) SOÁ VOÂ TÆ Xeùt baøi toaùn : Cho hình 5 (GV ñöa baøi toaùn trang 40 SGK leân baûng) GV gôïi yù - Tính S hình vuoâng AEBF A 1m E x B F D C - Nhìn hình veõ, ta thaáy S hình vuoâng AEBF baèng hai laàn S tam giaùc ABF. Vaäy S hình vuoâng ABCD baèng bao nhieâu? a) Tính SABCD b) Tính ñoä daøi ñöôøng cheùo AB HS : -S hình vuoâng AEBF baèng 1.1 = 1 (m2) - Hình vuoâng ABCD gaáp hai laàn S hình vuoâng AEBF, vaäy S hình vuoâng ABCD baèng: 2.1 = 2(m2) - Goïi ñoä daøi caïnh AB laø x (m) ÑKL x>0. Haõy bieåu thò S hình vuoâng ABCD theo x. - Taù coù : x2 = 2 - Ngöôøi ta ñaõ chöùng minh ñöôïc raèng khoâng coù soá höõu haïn naøo maø bình phöông baèng 2 vaø ñaõ tính ñöôïc: x = 1,414213562373095… (GV ñöa soá x leân maøn hình) Soá naøy laø moät soá thaäp phaân voâ haïn maø ôø phaàn thaäp phaân cuûa noù khoâng coù chu kyø naøo caû. Ñoù laø moät soá thaäp phaân voâ haïn khoâng tuaàn hoaøn. Ta goïi nhöõng soá nhö vaäy laø soá voâ tæ. Vaäy soá voâ tæ laø gì? - Soá voâ tæ khaùc soá höõu tæ nhö theá naøo? - Soá voâ tæ ñöôïc vieát döôùi daïng soá thaäp phaân voâ haïn khoâng tuaàn hoaøn. Coøn soá voâ tæ laø soá vieát ñöôïc döôùi daïng soá thaäp phaân höõu haïn hoaëc voâ haïn tuaàn hoaøn. - Taäp hôïp caùc soá voâ tæ ñöôïc kí hieäu laø I - GV nhaán maïnh: Soá thaäp phaân goàm: Soá thaäp phaân voâ haïn khoâng tuaàn hoaøn : soá voâ tæ Hoaït ñoäng 3:2) KHAÙI NIEÄM VEÀ CAÊN BAÄC HAI GV : Haõy tính : 32 = (-3)2 = HS phaùt bieåu : 32 = 9 (-3)2 = 9 Ta noùi : (3) vaø (-3) laø caùc caên baäc hai cuûa 9 Töông töï laø caên baäc hai cuûa soá naøo? Töông töï laø caên baäc hai cuûa 0 laø caên baän hai cuûa soá naøo? 0 laø caên baän hai cuûa soá 0 - Tìm x bieát x2 = -1 Nhö vaäy –1 khoâng coù caên baäc hai - HS: khoâng coù x vì khoâng coù soá naøo bình phöông leân baèng (–1) -Vaäy caên baäc hai cuûa moät soá a khoâng aâm laø moät soá nhö theá naøo? - Caên baäc hai cuûa moät soá a khoâng aâm laø moät soá x sao cho x2 = a GV ñöa ñònh nghóa caên baäc hai cuûa soá a leân baûng - Tìm caùc caên baäc hai cuûa Caên baäc cuûa 16 laø 4 vaø -4 16 ; -16 Caên baän hai cuûa laø vaø Khoâng coù caên baäc hai cuûa –16 vì khoâng coù soá naøo bình phöông leân baèng –16 GV vaäy chæ coù soá döông vaø soá 0 môùi coù caên baäc hai. Soá aâm khoâng coù caên baäc hai. - Moãi soá döông coù bao nhieâu caên baäc hai? Soá 0 coù bao nhieâu caên baäc hai? - Moãi soá döông coù ñuùng hai caên baäc hai? Soá 0 chæ coù moät caên baäc hai? Ngöôøi ta ñaõ chöùng minh ñöôïc raèng: Soá döông a coù ñuùng hai caên baäc hai laø: Soá 0 chæ coù moät caên baäc hai = 0 Ví duï: soá 4 coù hai caên baäc hai laø: vaø Töông töï haõy ñieàn vaøo oâ troáng trong baøi taäp sau: HS leân baûng ñieàn vaøo oâ troáng “Soá 16 coù hai caên baäc hai laø: vaø “Soá 16 coù hai caên baäc hai laø: vaø Soá Coù hai caên baäc haøi laø….vaø ……” Soá Coù hai caên baäc haøi laø vaø GV : chuù yù : khoâng ñöôïc vieát vì veá traùi laø kyù hieäu chæ cho caên döông cuûa 4 - Baøi taäp : Kieåm tra xem caùc caùch vieát sau coù ñuùng khoâng? HS laøm baøi taäp vaø traû lôøi tröôùc lôùp. a) = 6 a) Ñuùng b) Caên baäc hai cuûa 49 laø 7 b) Thieáu: caên baäc hai cuûa 49 laø 7 vaø –7 c) =-3 c) Sai vì = = 3 d) d) Ñuùng e) e) Sai vì f) f) Sai vì - GV : quay laïi baøi toaùn ôû muïc 1, ta coù : x2 = 2 nhöng ñieàu kieän cuûa baøi toaùn laø x>0 ñoä daøi ñöôøng cheùo AB cuûa hình vuoâng laø (m) - Cho HS laøm ?2 HS: Vieát caùc caên baäc hai cuûa 3 ; 10 ;25 - Caên baäc hai cuûa 3 laø vaø - Caên baäc hai cuûa 10 laø vaø - Caên baäc hai cuûa 25 laø vaø - GV coù theå chöùng minh ñöôïc ; ; ; … laø caùc soá voâ tæ . vaäy coù bao nhieâu soá voâ tæ. HS Coù voâ soá coá voâ tæ Hoaït ñoäng 4: LUYEÄN TAÄP CUÛNG COÁ GV yeâu caàu hs hoaït ñoäng nhoùm HS hoaït ñoäng theo nhoùm Baøi 82 trang 41 SGK a) Vì 52 = 25 neân = 5 Hoaøn thaønh baøi taäp sau b) Vì 72 = 49 neân = 7 c) Vì 12 = 1 neân = 1 d) a) Vì neân Baøi taäp 85 trang 42 SGK Ñieàn soá thích hôïp vaøo oâ troáng (cho laøm 6 coät ñaàu) GV nhaän xeùt coù theå cho ñieåm nhoùm laøm toát. - Baøi 86: Söû duïng maùy tính boû tuùi. x 4 16 0,25 0,0625 (-3)2 (-3)4 2 4 0,5 0,25 3 (-3)2 Nhaän xeùt baøi laøm cuûa vaøi nhoùm Ñöa ñeà baøi, caùch baám nuùt treân maøn hình. Yeâu caàu HS aán nuùt theo höôùng daãn. GV ñi quan saùt vaø kieåm tra HS HS aán nuùt theo höôùng daãn - GV ñöa ra caâu hoûi cuûng coá: HS traû lôøi caâu hoûi Theá naøo laø soá voâ tæ ? Soá voâ tæ khaùc soá höõu tæ nhö theá naøo? Cho ví duï veà soá voâ tæ. Ñònh nghóa caên baäc hai cuûa moät soá a khoâng aâm Nhöõng chöõ soá naøo coù caên baäc hai: Vôùi a>0? Vôùi a = 0? - Toå chöùc troø chôi: - Hai ñoäi nam vaø nöõ, moãi ñoäi coù 3 ngöôøi Hai ñoäi tieán haønh troø chôi treân hai baûng töø. Noäi dung: Choïn caùc soá thích hôïp trong caùc soá sau ñeå ñieàn vaøo caùc oâ troáng cho ñuùng. 4 ; -4 ; 16 (coù hai soá) ; -16 0,1 ; ; 0,01 (coù 2 soá) (Söû duïng hai baûng töø vaø moãi ñoäi coù 9 oâ soá coù gaén nam chaâm). Ñoäi I (hoaëc II) Ñieåm: = 4 - = -4 = 0,1 = 0,1 Cho ñieåm : moãi caâu ñuùng cho 2 ñieåm. Ñoäi laøm nhanh ñöôïc theâm 2 ñieåm. HS ôû lôùp theo doõi, nhaän xeùt hai ñoäi GV nhaän xeùt, cho ñieåm thoâng baùo keát quaû cuoäc thi Hoaït ñoäng 5 : HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ Caàn naém vöõng caên baäc hai cuûa moät soá a khoâng aâm, so saùnh, phaân bieät soá höõu tæ vaø soá voâ tæ. Ñoïc muïc “ coù theå em chöa bieát” Baøi taäp veà nhaø soá 83, 84, 86 trang 41, 42 SGK, soá 106, 107, 110, 114 trang 18, 19 SBT. Tieát sau mang thöôùc keû, compa. TIEÁT 18 §12 SOÁ THÖÏC A/. MUÏC TIEÂU HS bieát ñöôïc soá thöïc laø teân goïi chung cho caû soá höõu tæ vaø voâ tæ; bieát ñöôïc bieåu dieãn thaäp phaân cuûa soá thöïc. Hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa truïc soá thöïc. Thaáy ñöôïc söï phaùt trieån cuûa heä thoáng töø N ñeán Z, Q vaø R. B/. CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH GV: baûng phuï ghi baøi taäp, ví duï. Thöôùc keû, compa, baûng phuï, maùy tính boû tuùi. HS : - Giaáy trong, buùt daï, maùy tính boû tuùi. Thöôùc keû, compa. C/. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1: KIEÅM TRA GV neâu caâu hoûi kieåm tra: - HS1 : Ñònh nghóa caên baäc hai cuûa moät soá a 0 HS1: Traû lôøi caâu hoûi vaø Chöõa baøi taäp 107 trang 18 SBT Chöõa baøi taäp 107 SBT a) = 9 b) c) d) e) g) h) i: k) HS2: Neâu quan heä giöõa soá höõu tæ, soá voâ tæ vôùi soá thaäp phaân - HS2: Soá höõu tæ laø soá vieát ñöôïc döôùi daïng soá thaäp phaân höõu haïn hoaëc voâ haïn tuaàn hoaøn. Soá voâ tæ laø soá vieát ñöôïc döôùi daïng soá thaäp phaân voâ haïn khoâng tuaàn hoaøn. Cho ví duï veà soá höõu tæ, soá voâ tæ (vieát caùc soá ñoù döôùi daïng soá thaäp phaân ) Ví duï: (coù theå laø) Soá höõu tæ : 2,5 ; 1,(32) Soá voâ tæ: = 1,414213… = 1,7320508… (duøng maùy tính) GV nhaän xeùt cho ñieåm HS HS nhaän xeùt baøi laøm cuûa baïn. Soá höõu tæ vaø soá voâ tæ tuy khaùc nhau nhöng ñöôïc goïi chung laø soá thöïc. Baøi naøy seõ cho ta hieåu theâm veà soá thöïc, caùch so saùnh hai soá thöïc, bieåu dieãn soá thöïc treân truïc soá. Hoaït ñoäng 2: 1) SOÁ THÖÏC - GV : Haõy cho ví duï veà soá töï nhieân, soá nguyeân aâm, phaân soá, soá thaäp phaân höõu haïn, voâ haïn tuaàn hoaøn, voâ haïn khoâng tuaàn hoaøn, soá voâ tæ vieát döôùi daïng caên baäc hai HS laáy ví duï (chaúng haïn) 0 ; 2 ; -5 ; 0,2 ; 1,(45) ; 3,21347… … - Chæ ra trong caùc soá treân soá naøo laø soá höõu tæ, soá naøo laø soá voâ tæ HS: Soá höõu tæ : 0 ; 2; –5 ; ; 0,2 ; 1,(45) Soá voâ tæ: 3,21347 ; Taát caû caùc soá treân, soá höõu tæ vaø soá voâ tæ ñöôïc goïi chung laø soá thöïc. Taäp hôïp caùc soá thöïc ñöôïc kyù hieäu laø R. vaäy taát caû caùc taäp hôïp soá ñaõ hoïc: taäp N, taäp Z, taäp Q, taäp I ñeàu laø taäp con cuûa R. GV cho HS laøm ?1 Caùch vieát x R cho ta bieát ñieàu gì? HS : khi vieát x R ta hieåu raèng x laø soá thöïc. x coù theå laø nhöõng soá naøo? x coù theå laø nhöõng soá höõu tæ hoaëc voâ tæ - Yeâu caàu HS laøm baøi taäp 87 trang 44 SGK HS laøm baøi taäp 87 SGK (Ñeà baøi vieát treân baûng phuï hoaëc giaáy trong) Ñieàn caùc daáu () thích hôïp vaøo oâ vuoâng: 3 Q ; 3 R ; 3 I -2,53 Q ; 0,2(35) I N Z ; I R - Baøi 88 trang 44 SGK HS leân baûng ñieàn vaøo choå troáng Ñieàn vaøo choã troáng (…) trong caùc phaùt bieåu sau (ñöa ñeà baøi leân baûng phuï) a) Neáu a laø soá thöïc thì a laø soá höõu tæ hoaëc soá voâ tæ b) Neáu b laø soá voâ tæ thì b ñöôïc vieát döôùi daïng soá thaäp phaân voâ haïn khoâng tuaàn hoaøn. GV noùi : Vôùi hai soá thöïc x,y baát kyø ta luoân coù hoaëc x = y hoaëc x y. Væ soá thöïc naøo cuõng coù theå vieát döôùi daïng soá thaäp phaân (höõu haïn hoaëc voâ haïn) neân ta coù theå so saùnh hai soá thöïc töông töï nhö so saùnh hai soá höõu tæ ñöôïc vieát döôùi daïng soá thaäp phaân. Ví duï: So saùnh HS: a) Soá 0,3192… vaø 0,32(5) Coù 0,3192… < 0,32(5) a) Hai soá naøy coù phaàn nguyeân baèng nhau, phaàn möôøi baèng nhau, haøng traêm cuûa soá 0,3192… nhoû hôn haøng phaàn traêm cuûa soá 0,32(5) neân 0,3192… < 0,32(5) b) Soá 1,24598..vaø 1,24596… b) Töông töï nhö phaàn a Coù 1,24598…> 1,24596… 1,24598..> 1,24596… -GV yeâu caàu HS laøm ?2 So saùch caùc soá thöïc HS laøm baøi taäp vaøo vôû Ba HS leân baûng laøm 3 phaàn a) 2,(35) vaø 2,369121518… a) 2,(35) =2,3535… 2,(35)<2,369121518… b) –0,(63) vaø b) =-0,(63) Theâm c) vaø 2,23 c) = 2,236067977... > 2,23 - GV giôùi thieäu : Vôùi a,b laø hai soá thöïc döông neáu: a>b thì > Hoûi: 4 vaø soá naøo lôùn hôn HS : 4 = coù 16>13 > hay 4 > Hoaït ñoäng 3: 2) TRUÏC SOÁ THÖÏC GV: Ta bieát caùch bieåu dieãn moät soá höõu tæ treân truïc soá. Vaäy coù bieåu dieãn ñöôïc soá höõu tæ treân truïc soá khoâng? Haõy ñoïc SGK vaø xem hình 6b trang 44 bieåu dieãn soá treân truïc soá. GV veõ truïc soá leân baûng, roài goïi 1 HS leân bieåu dieãn HS veõ hình 6b vaøo vôû 1 HS leân baûng bieåu dieãn soá treân truïc soá. -1 0 1 2 Vieäc bieåu dieãn ñöôïc soá höõu tætreân truïc soá chöùng toû khoâng phaûi moãi ñieåm treân truïc soá ñeàu bieåu dieãn soá höõu tæ, hay caùc ñieåm höõu tæ khoâng laáp ñaày ñöôïc caùc truïc soá. HS nghe GV giaûng ñeå hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa teân goïi :truïc soá thöïc” Ngöôøi ta ñaõ chöùng minh ñöôïc raèng: - Moãi soá thöïc ñöôïc bieåu dieãn bôûi moät ñieåm treân truïc soá. - Ngöôïc laïi, moãi ñieåm treân truïc soá ñeàu bieåu dieãn moät soá thöïc. Nhö vaäy, coù theå noùi raèng caùc ñieåm bieåu dieãn soá thöïc ñaõ laáp ñaày truïc soá. Vì vaäy truïc soá coøn ñöôïc goïi laø truïc soá thöïc. GV ñöa hình 7 trang 44 SGK leân maøn hính vaø hoûi: HS quan saùt hình 7 SGk traû lôøi Ngoaøi soá nguyeân treân truïc soá naøy coù bieåu dieãn caùc soá höõu tæ naøo? Caùc soá voâ tæ naøo? Ngoaøi soá nguyeân, treân truïc soá naøy coù bieåu dieãn caùc soá höõu tæ vôùi caùc soá voâ tæ GV