Giáo án Toán 7 - Tiết 7, 8

Ngày soạn : 14/9/2012 Ngày dạy : 01/10/2012, Lớp 7B 3/10/2012, lớp 7A 5/10/2012, lớp 7C TIẾT 7. BÀI 7. GƯƠNG CẦU LỒI 1.Mục tiêu : a. Về kiến thức : - Nêu được các đặc điểm của ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lồi. b. Về kĩ năng : - Nêu được ứng dụng chính của gương cầu lồi là tạo ra vùng nhìn thấy rộng. c. Về thái độ : - Giáo dục học sinh tính tích cực, tự giác, yêu thích môn học, có ý thức vận dụng kiến thức về gương cầu lồi để giải thích một số hiện tương Vật lí đơn giản trong cuộc sống. 2.Chuẩn bị của giáo viên và học sinh. a. Chuẩn bị của Giáo viên. -Mỗi nhóm: 1 gương cầu lồi, 1 gương phẳng có cùng kích thước, 1 cây nến, 1 bật lửa. b. Chuẩn bị của Học sinh. - Làm bài tập về nhà, đọc trước bài mới, gương cầu lồi, 1 cây nến. 3. Tiến trình bài dạy : a.Kiểm tra bài cũ .(5p) Câu hỏi : Chữa bài tập 5.4 SBT. A S R H I S’ Đáp án : Bài 5.4. a.Vẽ SS’ ┴ gương sao cho SH=HS’ b.Các tia phản xạ kéo dài đều đi qua ảnh S’. Vẽ S’A cắt gương ở I. SI là tia tới cho tia phản xạ IR đi qua A. HS quan sát ảnh, nêu nhận xét. Đặt vấn đề : (2p) Cho HS quan sát một số vật nhẵn bóng: Thìa, muôi múc canh, ...yêu cầu HS quan sát ảnh của mình trong gương và nhận xét xem ảnh có giống mình không? GV thông báo: Mặt ngoài của muôi thìa là gương cầu lồi, mặt trong là gương cầu lõm. Bài học hôm nay xét ảnh của gương cầu lồi. b. Dạy nội dung Bài mới. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH Yêu cầu HS đọc SGK và làm TN như hình 7.1.SGK. Yêu cầu các nhóm bố trí TN như hình 7.2.trong SGK. -Nêu phương án so sánh ảnh của vật qua hai gương? -Ảnh thật hay ảnh ảo? GV hướng dẫn HS thay gương cầu lồi bằng kính lồi. +Đặt cây nến cháy. +Đưa màn chắn ra sau gương ở các vị trí. I.Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi.(23p) a.Quan sát. HS bố trí TN và có thể dự đoán: +Ảnh nhỏ hơn vật. +Có thể là ảnh ảo. b.Thí nghiệm kiểm tra. HS làm TN so sánh ảnh của hai vật giống nhau trước gương phẳng và gương cầu lồi. HS nhận xét. +Ảnh nhỏ hơn vật. +Ảnh ảo không hứng được trên màn. -Yêu cầu HS nêu phương án xác định vùng nhìn thấy của gương. -Có phương án nào khác để xác định vùng nhìn thấy của gương? -Nếu HS chỉ nêu được phương án xác định như ở gương phẳng, thì GV có thể gợi ý HS để gương trước mặt, đặt cao hơn đầu, quan sát các bạn trong gương, xác định được khoảng bao nhiêu bạn rồi tại vị trí đó đặt gương cầu lồi sẽ thấy số bạn quan sát được nhiều hơn hay ít hơn. -Thời gian thực hiện phương án nào nhanh hơn? -Yêu cầu HS rút ra kết luận. +Thông báo Nội dung THMT : Tại vùng núi cao, đường hẹp và uốn lượn, tại các khúc quanh người ta đặt các gương cầu lồi nhằm cho lái xe dễ dàng quan sát đường và các phương tiện khác cũng như người và các súc vật đi qua. Việc làm này làm giảm thiểu số vụ tai nạn giao thông bảo vệ tính mạng con người và các sinh vật. II.Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi. ( 10p) HS.... Hai nhóm làm phương án 1, hai nhóm làm phương án 2. HS nhận xét, ghi vở: Nhìn vào gương cầu lồi ta quan sát được một vùng rộng hơn so với khi nhìn vào gương phẳng có cùng kích thước. c.Củng cố - Luyện tập. (3p) Hướng dẫn HS quan sát vùng nhìn ở chỗ khuất qua gương phẳng và gương cầu lồi. -Yêu cầu HS trả lời câu C3. -Yêu cầu HS quan sát hình 7.4 trả lời C4.Giải thích. +Thông báo: Gương cầu lồi có thể coi như gồm nhiều gương phẳng nhỏ ghép lại. Vì thế có thể xác định tia phản xạ bằng định luật phản xạ ánh sáng cho gương phẳng nhỏ tại mỗi vị trí đó. HS nhận xét được gương cầu lồi ở xe ôtô và xe máy giúp người lái xe quan sát được vùng rộng hơn ở phía sau. HS giải thích được chỗ đường gấp khúc có gương cầu lồi lớn đã giúp cho người lái xe nhìn thấy người, xe cộ,...bị các vật cản ở bên đường che khuất, tránh được tai nạn. d.Hướng dẫn học sinh học bài và làm bài tập.(2p) -Về nhà đọc phần “Có thể em chưa biết” trong SGK.Tr.21. -Làm bài tập 7.1 đến 7.4.Tr.8.SBT. -Vẽ vùng nhìn thấy của gương cầu lồi. * Nhận xét đánh giá sau khi kết thúc nội dung bài : a. Về kiến thức : ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... b. Về kĩ năng : ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... c. Về thái độ : ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... -----------------------o0o------------------------- Ngày soạn : 14/9/2012 Ngày dạy : 01/10/2012, Lớp 7B 3/10/2012, lớp 7A 5/10/2012, lớp 7C TIẾT 8. BÀI 8. GƯƠNG CẦU LÕM 1.Mục tiêu : a. Về kiến thức : - Nêu được các đặc điểm của ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lõm. b. Về kĩ năng : - Nêu được ứng dụng chính của gương cầu lõm là có thể biến đổi một chùm tia song song thành chùm tia phản xạ tập trung vào một điểm, hoặc có thể biến đổi chùm tia tới phân kì thành một chùm tia phản xạ song song. c. Về thái độ : - Giáo dục học sinh tính tích cực, tự giác, yêu thích môn học, có ý thức vận dụng kiến thức về gương cầu lồi để giải thích một số hiện tương Vật lí đơn giản trong cuộc sống. 2.Chuẩn bị của giáo viên và học sinh. a. Chuẩn bị của Giáo viên. - Một gương cầu lõm có giá đỡ thẳng đứng. Một gương phẳng có cùng đường kính với gương cầu lõm. Một cây nến, bật lửa. Một màn chắn có giá đỡ di chuyển được. b. Chuẩn bị của Học sinh. - Làm bài tập về nhà, đọc trước bài mới, gương cầu lõm, 1 cây nến. 3. Tiến trình bài dạy : a.Kiểm tra bài cũ .(5p) Câu hỏi : Hãy nêu đặc điểm của ảnh tạo bởi gương cầu lồi? - So sánh vùng nhìn thấy của gương cầu lồi và vùng nhìn thấy của gương phảng có cùng kích thước GV nhận xét, cho điểm HS. Đáp án : -Ảnh ảo tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn vật. -Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng có cùng kích thước. * Đặt vấn đề : (3p) Trong thực tế, khoa học kỹ thuật đã giúp con người sử dụng năng lượng ánh sáng mặt trời vào việc chạy ôtô, đun bếp, làm pin,...bằng cách sử dụng gương cầu lõm. Vậy gương cầu lõm là gì? Gương cầu lõm có tính chất gì mà có thể “thu” được năng lượng mặt trời? b. Dạy nội dung Bài mới. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH GV giới thiệu gương cầu lõm là gương có mặt phảnt xạ là mặt trong của một phần mặt cầu. Yêu cầu HS đọc TN và tiến hành TN. Nêu nhận xét. Yêu cầu HS nhận xét. GV yêu cầu HS nêu phương án kiểm tra ảnh khi vật để gần gương. -Yêu cầu HS nêu phương án kiểm tra kích thước của ảnh ảo. -Làm TN thu được ảnh thật bằng cách để vật ở xa tấm kính lõm, thu được ảnh trên màn? HS ghi kết quả. I.Ảnh tạo bởi gương cầu lõm.(15p) HS lắng nghe... HS tiến hành thí nghiệm. C1.Vật đặt ở mọi vị trí trước gương: +Gần gương: Ảnh lớn hơn vật. +Xa gương: Ảnh nhỏ hơn vật( ngược chiều). +Kiểm tra ảnh ảo. -Thay gương bằng tấm kính trong lõm (nếu có) +Đặt vật gần gương. +Đặt màn chắn ở mọi vị trí và không thấy ảnh. → ảnh nhìn thấy là ảnh ảo, lớn hơn vật. C2. +So sánh ảnh của cây nến trong gương phẳng và gương cầu lõm. GV yêu cầu HS đọc TN và nêu phương án. GV yêu cầu HS đọc TN và trả lời: Mục đích nghiên cứu hiện tượng gì ? GV có thể giúp cho HS tự điều khiển đèn để thu được chùm phản xạ là chùm song song. S O +Thông báo Nội dung THMT Mặt trời là một nguồn năng lượng. Sử dụng nguồn năng lượng Mặt Trời là một yêu cầu cấp thiếtnhằm giảm thiểu việc sử dụng năng lượng háo thạch (Tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường). Một cách sử dụng năng lượng Mặt Trời là : Sử dụng gương cầu lõm có kích thước lớn tập trung ánh sáng Mặt Trời vào một điểm (để đun nước, nấu chảy kim loại …). II.Sự phản xạ ánh sáng trên gương cầu lõm. (15p) 1.Đối với chùm tia tới song song. a.Thí nghiệm. HS làm TN và trả lời C3. C3.Chiếu 1 chùm tia tới song song lên một gương cầu lõm ta thu được 1 chùm tia phản xạ hội tụ tại 1 điểm trước gương. b.Kết luận. HS hoàn thành kết luận trong SGK. HS trả lời C4. Vì Mặt Trời ở rất xa, ánh sáng tới gương coi như chùm tia tới song song, cho chùm sáng phản xạ hội tụ tại một điểm ở trước gương. Ánh sáng mặt trời có nhiệt độ cao nên làm vật nóng lên. 2.Đối với chùm tia sáng tới phân kỳ. a.Thí nghiệm. a.Chùm sáng phân kỳ ở mọi vị trí thích hợp tới gương : Hiện tượng chùm phản xạ song song. b.TN : HS tự làm TN theo câu C5. -Chùm sáng ra khỏi đèn hội tụ tại một điểm →đến gương cầu lõm thì phản xạ song song. GV cho HS tìm hiểu đèn pin. -Yêu cầu HS trả lời câu C7. GV nhận xét. III. Vận dụng. (7p) -Pha đèn giống gương cầu lõm. -Bóng đèn pin đặt ở trước gương có thể di chuyển vị trí. C6: Bóng đèn pin ở vị trí tạo chùm phân kỳ tới gương, cho chùm tia phản xạ song song do đó có thể tập trung ánh sáng đi xa. C7.Di chuyển bóng đèn ra xa gương. c.Củng cố - Luyện tập. (3p) -Ảnh của vật trước gương cầu lõm có tính chất gì ? -Để vật ở vị trí nào trước gương cầu lõm thì có ảnh ảo ? -Khi vật đặt như thế nào thì có ảnh thật và ảnh thật có tính chất gì ? -Vật đặt trước gương cầu lõm có khi nào không tạo được ảnh không ? -Ánh sáng chiếu tới gương cầu lõm phản xạ lại có tính chất gì ? -Có nên dùng gương cầu lõm ở phía trước người lái xe để quan sát vật phía sau không ? Giải thích ? -Đặt vật sáng trước gương cầu lõm ở một vị trí sao cho không có ảnh, HS quan sát để trả lời câu hỏi. -Khi vật đặt gần gương: Ảnh ảo lớn hơn vật -Vật đặt xa gương: Ảnh ngược chiều và nhỏ hơn vật. -Người lái xe không dùng gương cầu lõm quan sát phía sau vì không cần quan sát vật to mà quan sát vùng rộng. -Có một vị trí người lái xe không quan sát được vật ở phía sau, do đó không tránh được trướng ngại vật. d.Hướng dẫn học sinh học bài và làm bài tập. (2p) - Nghiên cứu lại tính chất của gương cầu lõm. - Làm bài tập  8.1 ; 8.2 ; 8.3.Tr.9.SBT. - HS chuẩn bị bài tổng kết chương I. * Nhận xét đánh giá sau khi kết thúc nội dung bài : a. Về kiến thức : ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... b. Về kĩ năng : ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... c. Về thái độ : ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... -----------------------o0o-------------------------