Giáo án Văn 12 – Chương trình chuẩn học kỳ 2 (GV: Nguyễn Thu Trang)

Ngày soạn :20/12/2012 Tiết : 56 Đọc văn: Lớp dạy 12E Ngày dạy 24/12/2012 Vî CH«NG A PHñ (Tô Hoài) 1.Mục tiêu bài học: a. Về viến thức: *Giúp học sinh: - Hiểu được giá trị nhân đạo của tác phẩm thể hiện qua sự lên án tội ác của bọn thống trị và khẳng định sức sống ngoan cường, khát vọng tự do tiềm tàng ở người dân lao động. - Phân tích được nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật, nghệ thuật tạo tình huống truyện, miêu tả sinh hoạt, phong tục và tâm lí nhân vật trong đoạn trích. b. Về kü n¨ng: - Rèn luyên kĩ năng phân tích tác phẩm truyện, chủ yếu là phân tích nhân vật và chi tiết nghệ thuật quan trọng. c. Về th¸i ®é: - Cảm thông với nỗi thống khổ của con người Tây Bắc dưới ách thống trị của thực dân phong kiến, cảm phục sức sống ngoan cường, trân trọng khát vọng tự do ở người dân lao động. 2. Sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh: a. Gi¸o viªn: - Sgk, sgv. Mét sè tµi liÖu tham kh¶o vÒ Tô Hoài - So¹n gi¸o ¸n b. Häc sinh: - Hs ®äc tr­íc bµi häc,soạn bài theo câu hỏi sgk. 3. TiÕn tr×nh d¹y- häc: a. KiÓm tra bµi cò: - Không tiết trước trả bài kiểm tra học kì - Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh b. Bµi míi: * Giíi thiÖu bµi míi: (1p) Nếu như tác phẩm Dế mèn phiêu lưu kí của Tô Hoài mang một giọng hồn nhiên trong sáng thì tác phẩm Vợ chồng A Phủ của ông mang lại màu sắc dân tộc đậm đà, chất thơ chất trữ tình thấm đượm. Qua tác phẩm, nhà văn đã dựng nên một bức tranh hiện thực của hai cuộc đời: Mị và A Phủ, những bức tranh đó cũng chứa chan một tấm lòng nhân đạo của Tô Hoài.Để thấy rõ hơn điều đó chúng ta sẽ vào bài học ngày hôm nay * Nội dung Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt -Trình bày những nét chính về tác giả Tô Hoài ? - Xuất xứ tác phẩm vợ chồng A Phủ ? - Gía trị tác phẩm ? - Bố cục,chủ đề tác phẩm ? - Trước khi về làm dâu nhà Pá Tra Mị là cô gái thế nào ? - Tác giả đã miêu tả cuộc đời làm dâu gạt nợ của Mị ra sao ? + Thời gian + Không gian + Hành động và dáng vẻ bên ngoài + Suy nghÜ - Tưởng rằng Mị cam chịu số phận nhưng ẩn chứa bên trong Mị là một sức sống tiềm tàng mãnh liệt,hãy chứng minh ? - Khi xuân về sức sống trong Mị trỗi dậy như thế nào ? - Trước hành động dã man của A Sử Mị có tâm trạng ra sao ? + A Sử lạnh lùng không nói, nó coi Mị như một con trâu, con ngựa đã đứt dây buộc. Nó cũng rành rẽ các hành động để trói đứng Mị vào cột từ hai tay rồi sau đó là từ “bắp chân” trở lên, cả mái tóc cũng được “quấn lên cột”. - Taâm traïng cuûa Mị trong haønh ñoäng côûi troùi cho A phuû? + Những đêm khuya, Mị ra thổi lửa để sưởi, Mị đã thấy A Phủ bị trói, Mị bị A Sử đánh vì ngứa chân ngứa tay nhưng cô vẫn cứ ra sưởi. “Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy cũng thế thôi” + Đêm ấy Mị đã khóc, còn bây giờ đây Mị dường như không còn biết khóc nữa. Chính dòng nước mắt nhân tình khổ đau đã thành dòng nham thạch nung chảy tâm hồn đã đóng băng của Mị. Thì ra đôi mắt “trừng trừng”, những cái đấm đá và bao nhiêu hành động phi nhân mà Mị phải chịu đã trở thành cuộc đời thường của cô. Cho nên dòng nước mắt chính là sự kiện bất bình thường gợi khơi cô nhớ lại quá khứ + Chẳng cưới xin, họ đã trở thành vợ chồng từ cái đêm đầy ý nghĩa ấy, cái đêm vì nghĩa trước lúc vì tình”. Hs dựa tiểu dẫn trả lời Hs dựa tiểu dẫn trả lời Hs dựa tiểu dẫn trả lời Hs dựa tiểu dẫn trả lời Hs dựa văn bản tìm dẫn chứng suy nghĩ trả lời Hs suy nghĩ thảo luận trả lời Hs suy nghĩ trả lời Hs suy nghĩ trả lời Hs suy nghĩ trả lời Hs suy nghĩ trả lời I.T×m hiÓu chung: (11p) 1. T¸c gi¶: - Tªn khai sinh : NguyÔn Sen - Sinh n¨m : 1920. - Quª néi ë Thanh Oai- Hµ §«ng . - ViÕt v¨n tõ tr­íc C¸ch m¹ng - s¸ng t¸c víi nhiÒu thÓ lo¹i . T« Hoµi lµ nhµ v¨n lín, cã sè l­îng t¸c phÈm ®¹t kû lôc trong nÒn v¨n häc ViÖt Nam hiÖn ®¹i . - T.Hoµi cã quan niÖm nghệ thuật vÞ nh©n sinh  ®éc ®¸o cã phÇn quyÕt liÖt ‘ ViÕt v¨n...ng­êi ®äc’ - T.Hoµi lµ nhà v¨n cã vèn hiÓu biÕt phong phó, s©u s¾c vÒ phong tôc, tËp qu¸n cña nhiÒu vïng kh¸c nhau trªn ®Êt n­íc ta. V¨n TH lu«n hÊp dÉn ng­êi ®äc bëi lèi trÇn thuËt hãm hØnh, sinh ®éng trªn c¬ së vèn tõ vùng. - 1996: §­îc tÆng gi¶i th­ëng Hå ChÝ Minh vÒ V¨n häc NghÖ thuËt . - Mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu : DÕ MÌn phiªu l­u ký(1941), O chuét (1942), TruyÖn T©y B¾c (1953)… 2. T¸c phÈm Vợ chồng A Phủ : a.Xuaát xöù : -In trong taäp Truyeän Taây Baéc ( Cöùu ñaát cöùu möôøng, Möôøng Giôn vaø Vôï choàng A Phuû ). -Truyeän Taây Baéc laø keát quaû cuûa chuyeán ñi daøi ngaøy ( 8 thaùng) cuûa nhaø vaên xaâm nhaäp thöïc teá cuoäc soáng cuûa ñoàng baøo daân toäc ít ngöôøi vuøng Taây Baéc, cuõng ñaùnh daáu söï chín muoài veà tö töôûng vaø tình caûm cuûa nhaø vaên b. Giaù trò cuûa taùc phaåm : -Taùc phaåm ñaõ theå hieän moät caùch xuùc ñoäng cuoäc soáng tuûi nhuïc cuûa ñoàng baøo mieàn nuùi Taây Baéc. -“ Vôï choàng A Phuû” ñaõ theå hieän phong caùch ngheä thuaät cuûa Toâ Hoaøi : +Maøu saéc daân toäc ñaäm ñaø chaát thô, chaát tröõ tình thaém ñöôïm . + Ngoân ngöõ vaø lôøi vaên giaøu tính taïo hình. -Taùc phaåm ñöôïc taëng giaûi nhaát veà truyeän kí cuûa Hoäi Vaên ngheä Vieät Nam (1954-1955). c. Bố cục: Chia 2 phần. -Phaàn I: Mî vaø A Phuû ôû Hoàng Ngaøi. - Phaàn II: Mî vaø A Phuû ôû Phieàng Sa. à d. Chủ đề -Phaûn aùnh soá phaän ñen toái cuûa ngöôøi daân mieàn nuùi,tinh thaàn khaùt khao töï do cuûa hoï. II. §äc- hiÓu : Nh©n vËt MÞ : (30p) a. Trước lúc về làm con dâu gạt nợ cho nhà thống lí Pá Tra - Là cô gái Mèo trẻ, đẹp,có tài thổi sáo: “ Mị thổi sáo giỏi”,được nhiều chàng trai theo đuổi: “Trai đến đứng nhẵn chân vách đầu buồng Mị”,có một tình yêu đẹp - Lao động giỏi giúp cha mẹ “cuốc nương làm ngô” - Là đứa con hiếu thảo sẵn sàng lao động để “giả nợ thay cho bố” - Khao khát sống tự do thà làm vất vả còn hơn đi ở cho nhà giàu Mị khẳng khái nói với cha“Bố đừng bán con cho nhà giàu” à Mị có những phẩm chất rất đáng tôn trọng và rất xứng đáng được hưởng hạnh phúc. b Cuéc ®êi lµm d©u g¹t nî. - Thêi gian: "§· mÊy n¨m", nh­ng .."tõ n¨m nµo c« kh«ng nhí …" à Mị thành một nô lệ bị đoạ đày, bị hành hạ, bị tước hết mọi quyền sống nên không còn ý thức, sống như cái xác không hồn kh«ng cßn ý thøc vÒ thêi gian, kh«ng cßn ý thøc vÒ cuéc ®êi lµm d©u g¹t nî. - Kh«ng gian : t¶ng ®¸ tr­íc cöa, c¹nh tµu ngùa…khe suèi… + C¨n buång kÝn mÝt .. à Kh«ng gian hÑp, cè ®Þnh, quen thuéc, t¨m tèi, gîi cuéc ®êi tï h·m, bÕ t¾c, luÈn quÈn… - Hµnh ®éng, d¸ng vÎ bªn ngoµi : + Cói mÆt, buån r­êi r­îi, ®ªm nµo còng khãc …. + Trèn vÒ nhµ, ®Þnh tù tö … + Cói mÆt, kh«ng nghÜ ngîi … vïi vµo lµm viÖc c¶ ngµy vµ ®ªm ,lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa - Suy nghÜ : T­ëng m×nh lµ con tr©u , con ngùa.. nghÜ r»ng "m×nh sÏ ngåi trong c¸ lç vu«ng Êy mµ tr«ng ra ®Õn bao giê chÕt th× th«i…" + Ngµy TÕt : ch¼ng buån ®i ch¬i… à NghÖ thuËt miªu t¶ sinh ®éng, c¸ch giíi thiÖu khÐo lÐo, hÊp dÉn, nghÖ thuËt t¶ thùc, t­¬ng ph¶n( gi÷a nhµ thèng lý giµu cã víi c« con d©u lu«n cói mÆt, kh«ng gian c¨n guång chËt hÑp víi kh«ng gian tho¸ng réng bªn ngoµi ) . è Cuéc ®êi lµm d©u g¹t nî lµ cuéc ®êi t«i tí.MÞ s«ng t¨m tèi, nhÉn nhôc trong nçi khæ vËt chÊt, thÓ x¸c, tinh thÇn…kh«ng hy väng cã sù ®æi thay . c.Søc sèng tiÒm tµng : - Cầm nắm lá ngón định quyên sinh vì không chịu sống tủi nhục. - Vì thương bố Mị “quen trong cái khổ” an phận làm trâu ngựa và luôn bị ám ảnh bởi thần quyền: “Ta về trình ma nhà nó rồi chỉ biết đợi ngày rũ xương ở đây”. * Khi xu©n vÒ : Tiếng sáo và “những đêm tình mùa xuân” đánh thức sức sống tiềm tàng mãnh liệt, cái giấc mộng lứa đôi, một thời Mị khao khát. Cô nhớ quá khứ, sống trong quá khứ, cô quên đi thực tại phũ phàng và con người tự do, ham sống ngày nào hành động để đáp ứng nó: + Nghe - nhÈm thÇm - h¸t . + LÐn uèng r­îu - lßng sèng vÒ ngµy tr­íc . + ThÊy ph¬i phíi - ®ét nhiªn vui s­íng . + Muèn ®i ch¬i ( nh¾c 3 lÇn ) àKh¸t väng sèng trçi dËy. * BÞ A Sö trói: - Mị bị trói rồi mà cô vẫn không tin được đó là sự thật. Cái lòng ham sống bị đánh thức của đêm xuân này vẫn còn một thế năng để cho “tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi”… à Nh­ kh«ng biÕt m×nh bÞ trãi; VÉn nghe tiÕng s¸o - Vïng ®i - sî chÕt . àKh¸t väng sèng v« cïng m·nh liÖt. Để rồi sau đó chua chát hơn nhận thấy mình “không bằng con ngựa * Khi cëi trãi cho A Phñ: - Lóc ®Çu : Mị đã sống vô ý thức, tâm hồn đã vô cảm, chai sần.,không hề để ý tới A Phủ - ThÊy n­íc m¾t cña A Phñ: + Mị nhớ lại đêm năm trước bị A Sử trói, khi “sợi dây gai dưới bắp chân vừa lỏng ra, Mị ngã gục xuống”.. + Vừa thương mình, vừa căm phẩn lũ người tàn ác vừa bị ám ảnh bởi cái chết, ám ảnh bởi con ma nhà thống lí, vừa nhớ tới một người đàn bà cùng thân cùng phận như mình đã chết trong quá khứ vừa nghĩ tới số phận phải chết vô lí của A Phủ… +Tâm hồn Mị nổi sóng bấn loạn. Vậy là dòng nước mắt của A Phủ đã làm mị nhớ tới nước mắt của mình, Mị nhớ tới cái chết nhãn tiền của A Phủ. Từ số kiếp A Phủ, Mị lại nghĩ tới mình đã về “trình ma nhà nó rồi” không phương thoát khỏi nhưng A Phủ không lí gì phải chết… + Mị cởi trói cho A Phủ và đặt mình phải lựa chọn con đường chạy theo A Phủ hay là được trói đứng như ngày nào cho đến chết. Thời điểm hệ trọng này “con ma” cũng không đủ sức giữ chân Mị lại, Mị cứu A Phủ là tự cứu mình mà cô đã không biết. è Hµnh ®éng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh cuéc ®êi MÞ - lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña søc sèng vèn tiÒm tµng trong t©m hån ng­êi PN t­ëng suèt ®êi cam chÞu lµm n« lÖ. Cuéc ®êi MÞ lµ cuéc ®êi n« lÖ ®iÓn h×nh cña ng­êi phô n÷ d­íi chÕ ®é cò c. Củng cố,luyện tập(2p) - Yêu cầu học sinh nắm chắc nội dung bài học: + N¾m ch¾c 2 nÐt c¬ b¶n vÒ nh©n vËt MÞ : Cuéc ®êi lµm d©u g¹t nî vµ søc sèng t×m tµng. + §Æc ®iÓm s¸ng t¸c cña nhµ v¨n. d. H­íng dÉn hs tù häc ë nhµ:(1p) - Soạn bài vợ chồng A Phủ của T« Hoµi vµ ph©n tÝch nh©n vËt A Phủ trong phÇn trÝch4. Rút kinh nghiệm giờ dạy ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Ngày soạn :20/12/2012 Tiết : 57 Đọc văn: Lớp dạy 12E Ngày dạy 07/01/2013 Vî CH«NG A PHñ (Tô Hoài) 1.Mục tiêu bài học: a. Về viến thức: *Giúp học sinh: - Hiểu được giá trị nhân đạo của tác phẩm thể hiện qua sự lên án tội ác của bọn thống trị và khẳng định sức sống ngoan cường, khát vọng tự do tiềm tàng ở người dân lao động. - Phân tích được nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật, nghệ thuật tạo tình huống truyện, miêu tả sinh hoạt, phong tục và tâm lí nhân vật trong đoạn trích. b. Về kü n¨ng: - Rèn luyên kĩ năng phân tích tác phẩm truyện, chủ yếu là phân tích nhân vật và chi tiết nghệ thuật quan trọng. c. Về th¸i ®é: - Cảm thông với nỗi thống khổ của con người Tây Bắc dưới ách thống trị của thực dân phong kiến, cảm phục sức sống ngoan cường, trân trọng khát vọng tự do ở người dân lao động. 2. Sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh: a. Gi¸o viªn: - Sgk, sgv. Mét sè tµi liÖu tham kh¶o vÒ Tô Hoài - So¹n gi¸o ¸n b. Häc sinh: - Hs ®äc tr­íc bµi häc,soạn bài theo câu hỏi sgk. 3. TiÕn tr×nh d¹y- häc: a. KiÓm tra bµi cò: - Không tiết trước trả bài kiểm tra học kì - Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh b. Bµi míi: * Giíi thiÖu bµi míi: (1p) Nếu như tác phẩm Dế mèn phiêu lưu kí của Tô Hoài mang một giọng hồn nhiên trong sáng thì tác phẩm Vợ chồng A Phủ của ông mang lại màu sắc dân tộc đậm đà, chất thơ chất trữ tình thấm đượm. Qua tác phẩm, nhà văn đã dựng nên một bức tranh hiện thực của hai cuộc đời: Mị và A Phủ, những bức tranh đó cũng chứa chan một tấm lòng nhân đạo của Tô Hoài.Để thấy rõ hơn điều đó chúng ta sẽ vào bài học ngày hôm nay * Nội dung Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt - Nh©n vËt A Phñ ®­îc kh¾c ho¹ qua nh÷ng chi tiÕt nµo ? NhËn xÐt g× vÒ cuéc ®êi vµ sè phËn ? - C¶nh xö kiÖn ®­îc diÔn ra trong kh«ng gian, thêi gian nh­ thÕ nµo? => Hñ tôc vµ ph¸p luËt n»m trän trong tay bän chóa ®Êt nªn kÕt qu¶ : A Phñ trë thµnh con ë trõ nî ®êi ®êi kiÕp kiÕp cho nhµ thèng lý P¸ Tra . - Cha con thèng lý ®¹i diÖn cho ai ? - Nªu nh÷ng thµnh c«ng vÒ mÆt nghÖ thuËt cña t¸c phÈm ? (Víi MÞ, t¸c gi¶ Ýt miªu t¶ hµnh ®éng, dïng thñ ph¸p lÆp l¹i cã chñ ý mét sè nÐt ch©n dung g©y ¾n t­îng s©u ®Ëm, ®Æc biÖt t¸c gi¶ miªu t¶ dßng ý nghÜ, t©m t­, nhiÒu khi lµ tiÒm thøc chËp chên…Víi A Phñ, t¸c gi¶ chñ yÕu kh¾c ho¹ qua hµnh ®éng, c«ng viÖc,nh÷ng ®èi tho¹i gi¶n ®¬n). - §¸nh gi¸ chung vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm ? - HS tãm t¾t vÒ cuéc ®êi cña A Phñ. - HS nhËn xÐt vÒ sè phËn cña AP. - HS nhËn xÐt vµ ®äc chi tiÕt trong VB vµ ph©n tÝch c¸c chi tiÕt ®ã. - HS tr¶ lêi giai cÊp thèng trÞ. - HS kh¸i qu¸t vÒ mÆt ngt - HS ®äc Ghi nhí sgk 2. Nh©n vËt A Phñ .( 25p) * Cuéc ®êi . - Là một con người không nơi nương tựa. - Là người có hành động mạnh mẽ, táo tợn, đầy nam tính. Nhưng cũng rất chân thật, chất phác: + Lóc nhá đã bộc lộ sự gan góc, bản lĩnh: Må c«i, sèng lang thang à BÞ b¾t b¸n - bá trèn . + Lín lªn càng có khả năng tự khẳng định mình : Lao động giỏi, đi săn bò rất thạo; không có quần áo mới cũng cứ cùng trai làng đi tìm người yêu; .KhoÎ m¹nh, kh«ng thÓ lÊy næi vî v× nghÌo . - Là thân phận đau khổ, chịu thiệt thòi dưới ách thống trị của phong kiến. + Dám sinh sự đánh lại con quan để đòi công bằng à BÞ ph¹t v¹ à lµm t«i tí cho nhµ thèng lý . + BÞ hæ ¨n mÊt bß à BÞ cëi trãi, bÞ bá ®ãi… * Søc sèng m·nh liÖt : - A Phủ tự thương cho thân mình, tủi cực và đau xót. - BÞ trãi : Nhay ®øt 2 vßng d©y m©y quËt søc vïng ch¹y à Kh¸t khao sèng m·nh liÖt è Cuéc ®êi A Phñ còng lµ mét cuéc ®êi n« lÖ ®iÓn h×nh . * C¶nh xö kiÖn : - DiÔn ra trong khãi thuèc phiÖn mï mÞt tu«n ra tõ c¸c lç cöa sæ nh­ khãi bÕp … - Ng­êi ®¸nh, ng­êi quú l¹y, kÓ lÓ, chöi bíi .Xong mét l­ît ®¸nh, kÓ chöi ..l¹i hót .Cø thÕ tõ tr­a ®Õn hÕt ®ªm . - A Phñ gan gãc quú chÞu ®ßn chØ im lÆng nh­ t­îng ®¸… - C¶nh cho vay tiÒn: Kú quÆc…BiÓu hiÖn ®Ëm nÐt sù tµn ¸c d· man cña bän thèng trÞ miÒn nói . è Cha con thèng lý P¸ Tra ®iÓn h×nh cho giai cÊp thèng trÞ phong kiÕn miÒn nói ë T©y B¾c n­íc ta tr­íc C¸ch m¹ng . ’ Qua cảnh phạt vạ, Tô Hoài đã vẽ lên một bức tranh hiện thực về phong tục tập quán riêng của người H’Mông xưa. Đồng thời cũng có giá trị tố cáo tội ác của bọn phong kiến miền núi khi hành hạ, bóc lột người lao động nghèo III .Tæng kÕt . ( 5p) 1. NghÖ thuËt : - NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt, miªu t¶ t©m lÝ:nh©n vËt sinh ®éng, cã c¸ tÝnh ®Ëm nÐt - NghÖ thuËt miªu t¶ phong tôc tËp qu¸n cña T« Hoµi rÊt ®Æc s¾c víi nh÷ng nÐt riªng (c¶nh xö kiÖn, kh«ng khÝ lÔ héi mïa xu©n, nh÷ng trß ch¬i d©n gian,tôc c­íp vî,c¶nh c¾t m¸u ¨n thÒ,…) - NghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn miÒn nói víi nh÷ng chi tiÕt ,h×nh ¶nh thÊm ®­îm chÊt th¬ . - NghÖ thuËt kÓ chuyÖn tù nhiªn, sinh ®éng,hÊp dÉn . - Ng«n ng÷ tinh tÕ, mang ®Ëm mµu s¾c miÒn nói . 2. Néi dung: - Qua viÖc miªu t¶ cuéc ®êi, sè phËn cña MÞ vµ A Phñ, nhµ v¨n ®· lµm sèng l¹i qu·ng ®êi t¨m tèi, c¬ cùc cña ng­êi d©n miÒn nói d­íi ¸ch thèng trÞ d· man cña bän chóa ®Êt phong kiÕn, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh søc sèng tiÒm tµng, m·nh liÖt kh«ng g× huû diÖt ®­îc cña kiÕp n« lÖ, kh¼ng ®Þnh chØ cã sù vïng dËy cña chÝnh hä, ®­îc ¸nh s¸ng C¸ch m¹ng soi ®­êng ®Õn mét cuéc ®êi t­¬i s¸ng .§ã chÝnh lµ gi¸ trÞ hiÖn thùc s©u s¾c, gi¸ trÞ nh©n d¹o lín lao, tiÕn bé cña Vî chång A Phñ .Nh÷ng gi¸ trÞ nµy ®· gióp cho T« Hoµi t¸c phÈm cña T« Hoµi ®øng v÷ng tr­íc thö th¸ch cña thêi gian vµ ®­îc nhiÒu thÕ hÖ b¹n ®äc yªu thÝch . c. Củng cố,luyện tập(2p) - Yêu cầu học sinh nắm chắc nội dung bài học: - N¾m ch¾c 2 nÐt c¬ b¶n vÒ nh©n vËt MÞ : Cuéc ®êi lµm d©u g¹t nî vµ søc sèng tiềm tµng. - §Æc ®iÓm s¸ng t¸c cña nhµ v¨n. d. H­íng dÉn hs tù häc ë nhµ:(1p) - Soạn bài Vợ nhặt – Kim Lân.4. Rút kinh nghiệm giờ dạy Ngày soạn :20/12/2012 Tiết : 58 Đọc văn: Lớp dạy 12E Ngày dạy 2/07/01/2013 ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. NH©N VËT GIAO TIÕP 1.Mục tiêu bài học: a. Về viến thức: *Giúp học sinh: - N¨m v÷ng ®Æc ®iÓm vµ vµi trß trong ho¹t ®éng giao tiÕp, cïng t¸c ®éng chi phèi lêi giao tiÕp cña c¸c nh©n vËt giao tiÕp. b. Về kü n¨ng: - Cã kÜ n¨ng nãi hoÆc viÕt thÝch hîp víi vai giao tiÕp trong tõng ng÷ c¶nh nhÊt ®Þnh. c. Về th¸i ®é: - Có ý thức học tập rèn luyện 2. Sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh: a. Gi¸o viªn: - Sgk, sgv. - So¹n gi¸o ¸n b. Häc sinh: - Hs ®äc tr­íc bµi häc,soạn bài theo câu hỏi sgk. 3. TiÕn tr×nh d¹y- häc: a. KiÓm tra bµi cò: - Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh b. Bµi míi: * Giíi thiÖu bµi míi: (1p) Trong ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷, c¸c nh©n vËt giao tiÕp gi÷ vai trß quan träng nhÊt. VËy nh÷ng ®Æc ®iÓm nµo cña nh©n vËt giao tiÕp chi pjèi ho¹t ®éng giao tiÕp? Nh©n vËt giao tiÕp cÇn lùa chän chiÕn l­îc giao tiÕp nh­ thÕ nµo ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých vµ hiÖu qu¶ giao tiÕp? Bµi häc h«m nay sÏ gióp chóng ta hiÓu thªm vÒ ®iÒu ®ã. * Nội dung Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt Bµi tËp 1: Anh (chÞ) ®äc ng÷ liÖu 1 Sgk vµ thùc hiÖn c¸c yªu c©u sau: a. Ho¹t ®éng giao tiÕp trªn cã nh÷ng nh©n vËt giao tiÕp nµo? Nh÷ng nh©n v¹tt ®ã cã nh÷ng ®Æc ®iÓm nh­ thÕ nµo vÒ løa tuæi, giíi tÝnh, tÇng líp x· héi? b. C¸c nh©n vËt giao tiÕp chuyÓn ®æi vai ng­êi nãi, vai ng­êi nghe vµ lu©n phiªn l­ît lêi ra sao? L­ît lêi ®Çu tiªn cña "ThÞ' h­íng tíi ai? c. C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn cã b×nh ®¼ng vÒ vÞ thÕ x· héi kh«ng? d. C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn cã quan hÖ xa l¹ hay th©n mËt khi b¾t ®Çu cuéc giao tiÕp? e. Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi, løa tuæi, giíi tÝnh, nhÒ nghiÖp,…chi phèi lêi nãi cña nh©n vËt nh­ thÕ nµo? -Gi¸o viªn h­íng dÉn, gîi ý vµ tæ chøc. -Gi¸o viªn nhËn xÐt vµ kh¼ng ®Þnh nh÷ng ý kiÕn ®óng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn sai. Bµi tËp 2: §äc ®o¹n trÝch vµ tr¶ lêi nh÷ng c©u hái Sgk. -Gi¸o viªn h­íng dÉn, gîi ý vµ tæ chøc. -Gi¸o viªn nhËn xÐt vµ kh¼ng ®Þnh nh÷ng ý kiÕn ®óng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn sai. -Bµi tËp: Tõ viÖc t×m hiÓu c¸c ng÷ liÖu trªn, anh (chÞ) rót ra nh÷ng nhËn xÐt g× vÒ nh©n vËt giao tiÕp trong ho¹t ®éng giao tiÕp? -Gi¸o viªn nªu c©u hái và gîi ý. . -Gi¸o viªn nhËn xÐt vµ tãm t¾t nh÷ng néi dung c¬ b¶n. Bµi tËp 1: Ph©n tÝhc sù chi phèi cña vÞ thÕ x· héi ë c¸c nh©n vËt ®¬i víi lêi nãi cña hä trong ®o¹n trÝch (môc 1-Sgk).-Häc sinh ®äc do¹n trÝch. -Gi¸o viªn gîi ý, h­íng dÉn ph©n tÝch. . -Gi¸o viªn nhËn xÐt, nhÊn m¹nh nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n. - Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a ®Æc ®iÓm vÞ thÕ x· héi, nghÒ nghiÖp, giíi tÝnh, v¨n ho¸ …cña c¸c nh©n vËt giao tiÕp víi ®Æc ®iÓm trong lêi nãi cña tõng ng­êi ë ®o¹n trÝch . - Gi¸o viªn gîi ý, h­íng dÉn ph©n tÝch . Gi¸o viªn nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt c¬ b¶n . §äc ng÷ liÖu, ph©n tÝch theo nh÷ng yªu cÇu : + Quan hÖ gi÷a bµ l·o hµng xãm vµ chÞ DËu . §iÒu ®ã chi phèi lêi nãi vµ c¸ch nãi cña 2 ng­êi ra sao ? + Ph©n tÝch sù t­¬ng t¸c vÒ hµnh ®éng nãi gi÷a l­ît lêi cña 2 nh©n vËt giao tiÕp . + NhËn xÐt vÒ nÐt v¨n ho¸ ®¸ng tr©n träng qua lêi nãi, c¸ch nãi cña c¸c nh©n vËt . Hs tìm hiểu ngữ liệu sgk -Häc sinh th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. -Häc sinh th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. -Häc sinh th¶o luËn vµ tr¶ lêi -Häc sinh th¶o luËn, tr×nh bµy - Häc sinh ®äc ®o¹n trÝch - Häc sinh th¶o luËn, tr×nh, bµy . I. Ph©n tÝch c¸c ng÷ liÖu. 1. Ng÷ liÖu 1. a. Ho¹t ®éng giao tiÕp trªn cã nh÷ng nh©n vËt giao tiÕp lµ: Trµng, mÊy c« g¸i vµ "thÞ". Nh÷ng nh©n vËt ®ã cã ®Æc ®iÓm: -VÒ løa tuæi: Hä ®Òu lµ nh÷ng ng­êi trÎ tuæi. -VÒ giíi tÝnh: Trµng lµ nam, cßn l¹i lµ n÷. -VÒ tÇng líp x· héi: Häc ®Òu lµ nh÷ng ng­êi d©n lao ®éng nghÌo ®ãi. b. C¸c nh©n vËt giao tiÕp chuyÓn ®æi vai ng­êi nãi, vai ng­êi nghe vµ lu©n phiªn l­ît lêi nh­ sau: -Lóc ®Çu: H¾n (Trµng) lµ ng­êi nãi, mÊy co g¸i lµ ng­êi nghe. -TiÕp theo: MÊy c« g¸i lµ ng­êi nãi. Trµng vµ "thÞ" lµ ng­êi nghe. -TiÕp theo: "ThÞ" lµ ng­êi nãi, Trµng (lµ chñ yÕu)vµ mÊy c« g¸i lµ ng­êi nghe. -TiÕp theo: Trµng lµ ng­êi nãi, "ThÞ" lµ ng­êi nghe. -Cuèi cïng: "ThÞ" lµ ng­êi nãi, Trµng lµ ng­êi nghe. c. C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn b×nh ®¼ng vªg vÞ thÕ x· héi (hä ®Òu lµ nh÷ng ng­êi d©n lao ®éng cïng c¶nh ngé). d. khi b¾t ®µu cuéc giao tiÕp, c¸c nh©n v©tk giao tiÕp trªn cã quan hÖ hoµn toµn xa l¹. e. Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi, quan hÖ th©n-s¬, løa tuæi, giíi tÝnh, nhÒ nghiÖp,…chi phèi lêi nãi cña nh©n vËt khi giao tiÕp. Ban ®Çu ch­a quen nªn chØ lµ trªu ®ïa th¨m dß. DÇn dÇn, khi ®· quen häc m¹nh d¹n h¬n. V× cïng løa tuæi, b×nh ®¼ng vÒ vÞ thÕ x· héi, l¹i cïng c¶nh ngé nªn cac nh©n vËt giao tiÕp tá ra rÊt suång s·. 2. Ng÷ liÖu 2. a. C¸c nh©n vËt giao tiÕp trong ®o¹n v¨n: B¸ KiÕn, mÊy bµ vî B¸ KiÕn, d©n lµng vµ ChÝ PhÌo. B¸ KiÕn nãi víi mét ng­êi nghe trong tr­êng hîp quay sang nãi v¬i ChÝ PhÌo. Cßn l¹i, khi nãi víi mÊy bµ vî, víi d©n lµng, víi LÝ C­êng, B¸ KiÕn nãi cho nhiÒu ng­¬ig nghe (trong ®ã cã c¶ ChØ PhÌo). b. VÞ thÕ x· héi cña B¸ KiÕn víi tõng ng­êi nghe: -Víi mÊy bµ vî-B¸ KiÕn lµ chång (chñ gia ®×nh) nªn "qu¸t". -Víi d©n lµng-B¸ KiÕn lµ cô lín, thuéc tõng líp trªn, lêi nãi cã vÌ t«n träng (c¸c «ng, c¸c bµ) nh­ng thùc chÊt lµ ®uæi (vÒ ®i th«i chø! Cã g× mµ xóm l¹i thÕ nµy?). -V¬i ChÝ PhÌo-B¸ KiÕn võa lµ «ng chñ cò, võa lµ kÎ ®· ®Èy ChÝ PhÌo vµo tï, kÎ mµ lóc nµy ChÝ PhÌo ®Õn "¨n v¹". B¸ KiÕn võa th¨m dß, võa dç dµnh, võa cã vÎ ®Ò cao, coi träng. -Víi LÝ C­êng-B¸ KiÕn lµ cha, cô qu¸t con nh÷ng thùc chÊt lµ ®Ó xoa dÞu ChÝ PhÌo. c. §èi víi ChÝ PhÌo, B¸ KiÕn thùc hiÖn nhiÒu chiÕn l­îc giao tiÕp: -§uæi mäi ng­êi vÒ ®Ó c« lËp ChÝ PhÌo. -Dïng lêi nãi ngä nh¹t ®Ó vuèt ve, m¬n trín ChÝ PhÌo. -N©ng vÞ thÕ ChÝ PhÌo lªn ngang hµng m×nh ®Ó xoa dÞu ChÝ. d. Víi chiÕn l­îc giao tiÕp nh­ trªn, B¸ KiÕn ®· ®¹t ®­îc môc ®Ých vµ hiÖu qu¶ giao tiÕp. Nh÷ng ng­êi nghe trong cuéc ®èi tho¹i víi B¸ KiÕn ®Òu r¨m r¾p nghe theo lêi B¸ KiÕn. §Õn nh­ ChÝ PhÌo, hung h·n thÕ mµ cuèi cïng còng bÞ khuÊt phôc. II. NhËn xÐt vÒ nh©n vËt giao tiÕp trong ho¹t ®éng giao tiÕp. 1. Trong ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷, c¸c nh©n vËt giao tiÕp xuÊt hiÖn trong vai ng­êi nãi hoÆc ng­êi nghe. D¹ng nãi, c¸c nh©n vËt giao tiÕp th­êng ®æ vai lu©n phiªn víi nhau. Vai ng­êi nghe cã thêi gåm nhiÒu ng­êi, cã tr­êng hîp ng­êi nghe kh«ng håi ®¸p ng­êi nãi. 2. Quan hÖ gi÷a c¸c nh©n vËt giao tiÕp cïng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt (tuæi, giíi, nghÒ, vèn sèng, v¨n ho¸, m«i tr­êng x· héi), chi phèi lêi nãi (néi dung vµ h×nh thøc ng«n ng÷). 3. Trong giao tiÕp, c¸c nh©n vËt giao tiÕp tuú ng÷ c¶nh mµ lùa chän chiÕn l­îc giao tiÕp phï hîp ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých vµ hiÖu qu¶. III. LuyÖn tËp. 1.Bµi tËp 1: Anh MÞch ¤ng LÝ VÞ thÕ x· héi. KÎ d­íi-n¹n nh©n bÞ b¾t ®i xem ®¸ bãng. BÒ trªn-thõa lÖnh quan b¾t ng­êig ®i xem ®¸ bãng. Lêi nãi. Van xin, nhón nh­êng (gäi «ng, l¹y). H¸ch dÞch, qu¸t n¹t (x­ng h« mµy tao, qu¸t, c©u lÖnh...). 2.Bµi tËp 2: §o¹n trÝch gån c¸c nh©n vËt giao tiÕp: -Viªn ®éi sÕp T©y. -§¸m ®«ng. -Quan Toµn quyÒn Ph¸p. Mèi quan hÖ giòa ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi. nghÒ nghiÖp giíi tónh, v¨n ho¸ cña c¸c nh©n vËt giao tiÕp víi ®Æc ®iÓm triong lêi nãi cña tõng ng­êi: -Chó bÐ: TrÎ con nªn chó ý nªn c¸i mò, nãi rÊt ngé nghÜnh. -ChÞ con g¸i: Phô n÷ nªn chó ý ®Õn c¸ch ¨n mÆc (c¸i ¸o dµi), khen víi vÎ thÝch thó. -Anh sinh viªn: §ang häc nªn chó ý ®Õn viÖc diÔn thuyÕt, nãi nh­ mét dù ®o¸n ch¾c ch¾n. -B¸c cu li xe: Chó ý ®«i ñng. -Nhµ nho: D©n lao ®éng nªn chó ý ®Õn t­íng m¹o, nãi b»ng mét c©u thnµh ng÷ th©m nho. KÕt hîp v¬i ng«n ng÷ lµ nh÷ng cö chØ ®iÖu bé, c¸ch nãi. §i