Giáo án Vật lý 11 nâng cao tiết 72-73: Thấu kính mỏng

Tiết 72-73 THẤU KÍNH MỎNG I/ MỤC TIÊU: - HS hiểu được TK là bộ phận cơ bản của hầu hết các quang cụ quan trọng - HS biết được cấu tạo và đặc điểm của từng loại TK - HS nắm vững : các yếu tố đặc trưng của một thấu kính - các khái niệm ảnh thật, ảnh ảo - HS vẽ được đường đi của các chùm tia sáng qua TK, ảnh của một vật qua TK - HS nắm vững và vận dụng được các công thức về TK trong bài tập II/ CHUẨN BỊ: - GV chuẩn bị một số TK các loại cho HS quan sát, hình chiếu về các quang cụ dùng TK, về các hình vẽ đường đi của các chùm tia sáng qua TK, kính lúp, kính hiển vi thật - HS ôn lại các kiến thức về TK đã học ở lớp 9, các kiến thức đã học ở bài KXAS và LK III/ CÁC HOẠT ĐỘNG TRONG TIẾT HỌC: ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số, trang phục, nắm được lí do nghỉ của hs, tình hình lớp học(2') 11A1. 11A2. 11A3. 11A4. 11A5. 1/ Thấu kính- phân loại thấu kính Học sinh Giáo viên 1/Mỗi câu hỏi một HS trả lời, nếu chưa đúng hoặc chưa hoàn chỉnh,HS khác điều chỉnh hoặc bổ sung - YCTL: đúng định nghĩa - YCTL: là lăng kính - YCTL:LK bằng thủy tinh, tia sáng qua LK luôn lệch về phía đáy LK 2/ Vài HS đưa ra nhận xét 3/ Vài HS đưa ra cách phân loại. 4/ HS ghi phần phân loại TK và vẽ ký hiệu cácTK 1/ Kiểm tra kiến thức cũ: - Hiện tượng KXAS là gì? - Trong tiết trước, chúng ta đã khảo sát hiện tượng KXAS qua loại quang cụ nào? - Nêu cấu tạo và các đặc trưng quang học của lăng kính 2/ Đặt vấn đề vào bài mới 3/ Cho HS quan sát các loạiTK,yêu cầu nhận xét về cấu tạo, hình dạng, 4/ Yêu cầu HS xem lại các TK và thử phân loại 5/ Đưa ra cách phân loại đúng và giải thích tên gọi của các loại (dựa vào chùm tia ló của chùm tia song song qua TK) 6/ Đưa ra ký hiệu cho các loại TK 2/ Khảo sát thấu kính hội tụ Học sinh Giáo viên 1/ HS vẽ hình theo 2/ HS quan sát, trả lời 2 trường hợp: +Chùm tia ló hội tụ tại 1điểm trên trục chínhTK +Chùm tia ló hội tụ tại 1điểm trên trục phụ ấy 3/ HS ghi vào hình các ký hiệu F’ 4/ HS nhận xét, trả lời: tất cả các điểm F’, Fn’ đều nằm trên mp này 5/ HS ghi định nghĩa tiêu diện ảnh 6/ HS dùng tính chất thuận nghịch về chiều truyền AS, suy được chùm tia ló // trục chính 7/ HS ghi vào hình các ký hiệu F, ghi định nghĩa tiêu diện ảnh 8/ HS xác định : 9/ HS ghi các biểu thức của f và D , đơn vị và quy ước dấu 1/ Vẽ lớn ký hiệu TKHT. Xác định quang t âm , trục chính và các trục phụ của TK 2/ Chiếu hình chùm tia song song qua TK. 3/ Đặt câu hỏi: chùm tia ló đi thế nào? + nếu chùm tia tới // trục chính của TK + nếu chùm tia tới // một trục phụ của TK 4/ Xác định tiêu điểm ảnh chính (ký hiệu F’), các tiêu điểm ảnh phụ (Fn’, n = 1,2,…) 5/ Trên hình, đưa vào một mp // TK, dần tới F’ Đặt câu hỏi: Nhận xét gì về các tiêu điểm ảnh chính và phụ 6/ Định nghĩa tiêu diện ảnh của TK 7/ Đặt câu hỏi: Nếu đổi chiều truyền của tia sáng, chiếu 1 chùm tia phân kỳ từ F’ thì chùm tia ló sẽ thế nào?(Hướng dẫn dùng tính chất thuận nghịch về chiều truyền AS) 8/ Lưu ý chùm tia tới xuất phát từ vật, từ đó xác định tiêu điểm vật chính (ký hiệu F), các tiêu điểm vật phụ (Fn, n=1,2,…) và đngh tiêu diện vật 9/ Định nghĩa tiêu cự f và độ tụ D của TK, yêu cầu HS dựa vào các định nghĩa này, xác định tiêu cự của TK và độ tụ của TK 10/ Lưu ý về đơn vị và quy ước dấu của f và D đối với TKHT 3/ Khảo sát thấu kính phân kỳ Học sinh Giáo viên 1/ Mỗi HS xác định một yếu tố, một ký hiệu,… để xây dựng phần này. 2/ HS ghi các kết quả vừa xác định 1/ Chiếu hình vẽ ký hiệu TKPK 2/ Yêu cầu HS xác định tất cả các yếu tố , vấn đề của TKPK suy từ TKHT 4/ Sự tạo ảnh bởi thấu kính Học sinh Giáo viên 1/ HS ghi các khái niệm ảnh, vật, thật ảo, ảnh điểm, vật điểm 2/ HS vẽ hình theo 1/ Nêu khái niệm ảnh, vật, thật, ảo, ảnh điểm, vật điểm. Chiếu các hình vẽ minh họa 2/ Hướng dẫn cách vẽ ảnh của một vật qua TK - Ảnh và vật đều được biểu diễn bằng một mũi tên, nét liền nếu thật, nét đứt nếu ảo -Dùng 2 trong 3 tia đặc biệt vẽ chùm tia tới từ vật điểm: tia tới qua quang tâm, tia tới // trục chính hay tia tới qua tiêu điểm vật chính -Vẽ chùm tia ló.Xác định ảnh điểm là giao điểm của 2 tia ló (giao điểm của đường kéo dài 2 tia ló) 5/ Các công thức về thấu kính Học sinh Giáo viên 1/ HS ghi các ký hiệu và các quy ước dấu 2/ HS ghi hai công thức và 1/ Xác định các ký hiệu cho: - khoảng cách từ vật đến TK: d - khoảng cách từ ảnh đến TK: d’ - số phóng đại ảnh : k 2/ Nêu các quy ước dấu cho các đại lượng này 3/ Nêu cách thiết lập công thức xác định vị trí ảnh và công thức xác định số phóng đại ảnh (không yêu cầu thiết lập công thức) 4/ Đưa ra hai công thức này 6/ Công dụng của thấu kính Học sinh Giáo viên 1/ Vài HS nêu các quang cụ dùng TK đã biết 2/ HS ghi các công dụng của TK 1/ Để HS thấy được công dụng của thấu kính trong thực tế, tháo1 kính lúp(máy ảnh)cho HSxem 2/ Yêu cầu HS nêu những quang cụ khác dùng TK 7/ Củng cố bài 1/ Yêu cầu HS nhận xét về tính chất và độ lớn ảnh khi vật (thật) ở các vị trí khác nhau đối với TK (Mỗi HS nhận xét một trường hợp) Chiếu hình tóm tắt theo sơ đồ tia sáng 2/ Yêu cầu HS ghi vào bảng tóm tắt các trường hợp theo giá trị của d và d’(kẻ sẵn) 3/ Cho HS trả lời các câu hỏi trắc nghiệm từ 1 đến 6 trang 189 8/ Dặn dò: Yêu cầu HS về nhà làm các bài tập trang 189, 190