Giáo án Vật lý 6 tiết 10 - 13

Ngày soạn: Ngày giảng: Tiết 10: LỰC ĐÀN HỒI I/ Mục tiêu: - Nhận biết được thế nào là biến dạng đàn hồi của một lò xo. - Trả lời được câu hỏi về đặc điểm của lực đàn hồi. - Dựa vào kết quả thí nghiệm rút ra được nhận xét về sự phụ thuộc của lực đàn hồi vào độ biến dạng của lò so. II/ Chuẩn bị: GV: Chuẩn bị cho mỗi nhóm : 1 giá treo , 1 lò xo, thước chia độ đến mm, một hộp quả nặng HS: Học bài cũ - đọc trước bài mới. III/ Tổ chức hoạt động: 1) Ổn định tổ chức: (1') 2) Kiểm tra bài cũ: Kết hợp trong khi học bài mới 3) Bài mới: Trợ giúp của giáo viên Hoạt động của học sinh GV: Yêu cầu HS đọc nội dung đầu bài ? Để biết xem sợi dây cao su và lò so có tính chất nào giống nhau chúng ta cùng nhau nghiên cứu bài hôm nay. GV: Sự biến dạng của một lò xo như thế nào và nó có đặc điểm gì? để giải quyết vấn đề đó ta đi vào thí nghiệm GV: Yêu cầu HS đọc tài liệu ? nêu các bước làm thí nghiệm. GV: Phát dụng cụ thí nghiệm cho các nhóm - Theo dõi uốn nắn HS trong quá trình làm thí nghiệm. - Nhận xét đánh giá kết quả làm thí nghiệm của HS và thái độ ý thức trong khi thực hành. GV Qua phẩn thí nghiệm yêu cầu HS trả lời câu C1. ? Tương tự như vầy em có nhận xét gì về chiều dai của lò xo sau khi nén vào và buông ra GV: Sau khi nén vào hoặc kéo dãn lò xo một cách vừa phải nếu buông ra thì chiều dài của lò xo trở lại như ban đầu . Biến dạng của lò xo có đặc điểm như trên gọi là biến dạng đàn hồi. ? Vậy biến dạng của lò xo có đặc điểm và tính chất gì. GV: Yêu cầu HS trả lời câu hỏi phần nở bài. ? Sợi dây cao su và lò xo có tính chất gì giống nhau. GV: Yêu cầu HS đọc nội dung độ biến dạng của lò xo. GV: Thông báo Một lò xo khi chưa treo vật nặng có chiều dài l0 ; khi treo vật vào lò xo dãn ra và có chiều dài l . độ biến dạng của lò so là hiệu chiều dài l và l0 : l - l0 ? Độ biến dạng của lò so là gì. GV: Yêu cầu HS tính độ biến dạng của lò xo trong 3 trường hợp rồi ghi kết quả vào ô tương ứng. GV: Cho lớp nhận xét , bổ sung. GV: Lực mà lò xo khi bị biến dạng tác dụng lên vật nặng ( Vật làm cho lò so biến dạng ) gọi là lực đàn hồi . ? Vậy lực đàn hồi là gì. GV: yêu cầu HS trả lời câu hỏi C3 ? Cường độ của lực đàn hồi của lò xo bằng gì . - Lớp nhận xét thống nhất câu trả lời. GV: Cho HS đọc câu C4 và thảo luận để tìm ra câu trả lời đúng. GV: Như vậy độ mạnh hay yếu của lực đàn hồi phụ thuộc vào độ biến dạng của vật đàn hồi. - Độ biến dạng càng nhiều thì lực đàn hồi càng lớn và ngược lại. Ngoài ra lực đàn hồi còn phụ thuộc vào bản chất của các vật đàn hồi. GV: Yêu cầu HS quan sát bảng 9 . 1 ? Tìm từ thích hợp để điền vào chỗ trống . GV: Cho lớp nhận xét bổ sung - Yêu cầu đọc có thể em chưa biết. Qua bài học hôm nay ta cần nắm vững những kiến thức nào về lực đàn hồi . ? Bằng cách nào em có thể nhận biết được một vật có tính đàn hồi hay không đàn hồi - lấy VD minh họa. Hoạt động 1: Tổ chức tình huống (2') - Đọc mở bài Hoạt động 2: (30') Hình thành khái niệm độ biến dạng và biến dạng đàn hồi I - Biến dạng đàn hồi - độ biến dạng. 1) Biến dạng của một lò xo. a) Thí nghiệm. - Đọc tài liệu + Lắp thí nghiệm + Đo chiều dài của lò xo khi chưa kéo dãn + Móc quả nặng vào đầu dưới của lò xo + Tính trọng lượng của quả nặng. - Xác định l0 ghi kết quả vào bảng Xác định l1 ; l2; l3 ghi kết quả vào bảng - Đo lại chiều dài của lò xo - Các nhóm làm thí nghiệm - Đại diện các nhóm trình bầy KQ thí nghiệm. b) Rút ra kết luận: C1: (1) Dãn ra ( 2) Tăng lên (3) Bằng - Suy nghĩ * Biến dạng của lò xo là biến dạng đàn hồi * Lò xo có tính chất đàn hồi. - Sợi dây cao su và lò xo có tình chất đàn hồi giống nhau. 2) Độ biến dạng của lò xo - Đọc thông tin - Nghe * Độ biến dạng của lò xo là hiệu giữa chiều dài khi biến dạng và chiều dài tự nhiên của lò xo l - l0 C2: - Tính toán theo nhóm - Đại diện nhóm thông bào kết quả Hoạt động 3: (7') Hình thành khái niệm về lực đàn hồi và nêu đặc điểm của lực đàn hồi II - Lực đàn hồi và đặc điểm của nó 1) Lực đàn hồi (SGK - T31) - trả lời - Đọc C3 và trả lời C3: Trọng lượng của quả nặng * Cường độ của lực đàn hồi của lò xo sẽ bằng cường độ trọng lượng của quả nặng 2) Đặc điểm của lực đàn hồi - Thảo luần C4 - Đại diện nhóm trả lời C4: Ý C đúng * Độ biến dạng tăng thì lực đàn hồi tăng Hoạt động 4 : (8') Vận dụng - Củng cố III - Vận dụng C5: (1) Tăng gấp đôi (2) Tăng gấp ba - Đọc phần ghi nhớ 4) Hướng dẫn về nhà: (2') - Học thuộc phần ghi nhớ - BTVN: 9.1 - 9.4 (SBT - T14) * Rút kinh nghiệm: Ngày soạn: 03/11/2008 Ngày giảng: 05/11/2008 Tiết 11 LỰC KẾ - PHÉP ĐO LỰC TRỌNG LƯỢNG VÀ KHỐI LƯỢNG I/ Mục tiêu: 1. Kiến thức : - Nhận biết được cấu tạo của một lực kế, GHĐ và ĐCNN của một lực kế. - Biết công thức liên hệ giữa trọng lượng và khối lượng của cùng một vật để tính trọng lượng của vật khi biết khối lượng của nó. 2. Kĩ năng : - Sử dụng được công thức liên hệ giữa trọng lượng và khối lượng của cùng một vật để tính trọng lượng của vật khi biết khối lượng của nó. - Sử dụng được lực kế để đo lực. - Rèn kĩ năng đo lực. 3. Thái độ : Có thái độ học tập nghiêm túc . II/ Chuẩn bị: GV: Chuẩn bị cho mỗi nhóm : 1 lực kế lò xo HS: Một sợi dây để buộc quyển sách. III/ Phương pháp giảng dạy : Phương pháp thí nghiệm. IV/ Tổ chức hoạt động: 1. Ổn định tổ chức: (1') 2. Kiểm tra bài cũ: (3') ? Khi một lò xo bị kéo dãn thì lực đàn hồi tác dụng lên đâu? Lực đàn hồi phụ thuộc vào những yếu tố nào. 3. Bài mới Trợ giúp của giáo viên Hoạt động của học sinh GV: Yêu cầu HS quan sát hình vẽ trong SGK ? Làm thế nào để đo được lực mà tau tác dụng vào dây cung Để trả lời câu hỏi này chúng ta học bài hôm nay. GV: yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK ? Để đo lực người ta dùng dụng cụ gì. GV: Có nhiều loại lực kế . loại lực kế thường dùng là lực kế lò xo... - Phát lực kế cho các nhóm - Yêu cầu nghiên cứu cấu tạo rồi điền vào câu C1 ? yêu cầu của câu C1 là gì. GV: Cho HS thảo luận trong ít phút - HS Trả lời - thống nhất câu trả lời GV: Chốt lại - Yêu cầu HS trả lời câu C2 ? Hãy tìm hiểu ĐCNN và GHĐ của lực kế theo nhóm. GV: Yêu cầu HS quan sát lại 2 hình vẽ ở đầu bài , đồng thời suy nghĩ trả lời câu C3 - Yêu cầu HS trao đổi - Thống nhất câu trả lời GV: Hướng dẫn HS cách điều chỉnh kim về số 0, cáh đo trọng lượng , đo lực kéo GV: yêu cầu HS thực hành đo trọng lượng của cuốn sách vật lý 6 GV: Hướng dẫn HS cách cầm lực kế trong khi thực hành - Đo lực kéo ngang - Đo lực kéo xuống - Đo trọng lượng ? Khi đo trọng lượng của một vật ta phải cầm lực kế ở tư thế như thế nào. Tại sao lại phải cầm như thế. GV: Nhấn mạnh lại cách đo trọng lượng của vật GV: Nêu nội dung câu C6 Yêu cầu HS suy nghĩ và điền vào chỗ trống. GV: Gợi ý m = 100g thì P = 1N hoặc m = 0,1 kg thì P = 1N ? m = 1 kg thì P = ? ? Em có nhận xét gì về mối liên hệ giữa m và P GV: Nhấn mạnh và chốt lại công thức - Yêu cầu HS đọc lại kết luận GV: yêu cầu HS thảo luận trả lời câu C7 GV: Cho HS nhận xét bổ sung - Chốt lại - Đưa ra nội dung câu C9 ? Dựa vào đâu để ta tính được trọng lượng của xe tải. GV: Nhận xét và chốt lại - Yêu cầu HS đọc mục có thể em chưa biết ? Qua bài này ta cần nắm chắc được điều gì Hoạt động 1: Tổ chức tình huống (2') - Quan sát hình vẽ. Hoạt động 2: Tìm hiểu lực kế ( 5') I - Tìm hiểu lực kế. 1) Lực kế là gì? - Đọc nội dung thông tin. * Để đo lực người ta dùng lực kế 2) Mô tả 1 lực kế lò xo đơn giản. - Nghiên cứu cấu tạo của lực kế lò xo. - Đọc C1 - Dùng từ thích hợp để điền vào chỗ trống trong các câu sau. - Đại diện nhóm trả lời. C1: (1) lò xo (2) Kim chỉ thị ( 3) Bảng chia độ - Đại diện nhóm trả lời C2 dựa vào lực kế của nhóm Hoạt động 3: (13') Tìm hiểu cách đo lực bằng lực kế II - Đo 1 lực bằng lực kế 1) Cách đo lực. - Thảo luận nhóm câu C3. - Đại diện nhóm trình bầy. - Các nhóm khác nhận xét. C3: (1) Vạch 0 (2) Lực cân bằng. ( 3) Phương. 2) Thực hàng đo lực. - Các nhóm thực hành đo - Đại diện các nhóm đọc kết quả đo C5: Khi đo phải cầm lực kế sao cho lò xo của lực kế nằm ở tư thế thẳng đứng, vì lực cần đo là trọng lượng có phương thẳng đứng Hoạt động 4: (10') Xây dựng công thức liên hệ giữa trọng lượng và khối lượng III- Công thức liên hệ giữa trọng lượng và khối lượng. - Đại diện nhóm trả lời. C6: m = 100g thì P = 1N m = 200g thì P = 2N m = 1 kg thì P = 10 N * P = 10 .m Trong đó P là trọng lượng (N) m là khối lượng (kg) Hoạt động 4: (10') Củng cố - Vận dụng C7: Vì trọng lượng của một vật luôn luôn tỉ lệ với khối lượng của nó nên trên bảng chia độ của lực kế ta có thể không ghi P mà ghi khối lượng của vật - Thực chất cân bỏ túi chính là lực kế lò xo C9: - Đọc và tìm hiểu C9 1 xe tải có m = 3,2 tấn tức là m = 3200 kg thì xe tải đó có P = 3200 . 10 = 32000N Cần nắm chắc công thức liên hệ giữa trọng lượng và khối lượng: P = 10 . m - Đọc phần ghi nhớ 4) Hướng dẫn về nhà : (2') - Học thuộc phần ghi nhớ - BT: 10 . 1 đến 10 . 4 trong SBT. * Rút kinh nghiệm: Ngày soạn: 10/11/2008 Ngày giảng: 12/11/2008 Tiết 12: KHỐI LƯỢNG RIÊNG - TRỌNG LƯỢNG RIÊNG I/ Mục tiêu: 1. Kiến thức: - Trả lời được câu hỏi KLR; TLR của một vật là gì. - Sử dụng được các công thức m = D .V và P = d . V để tính khối lượng riêng và trọng lượng riêng của một chất. 2. Kĩ năng: - Đo trọng lượng riêng của chất làm quả cân. - Vận dụng các công thức m = D .V và P = d . V để tính khối lượng riêng và trọng lượng riêng của một chất. 3. Thái độ: Nghiêm túc, yêu thích môn học. II/ Chuẩn bị: GV: Chuẩn bị cho mỗi nhóm : 1 lực kế 5N; 1 quả cân 200g có móc và dây buộc, 1 bình chia độ có giới hạn đo 250cm3 có đường kính trong lòng lớn hơn đường kính quả cân HS: Đọc trước bài. III/ Phương pháp giảng dạy: Phương pháp thực nghiệm. IV/ Tổ chức hoạt động: 1. Ổn định tổ chức: (1') 2. Kiểm tra bài cũ: (3') ? Nêu hệ thức liên hệ giữa trọng lượng và khối lượng ? Lực kế là dụng cụ để đo đại lượng vật lý nào. 3. Bài mới Trợ giúp của giáo viên Hoạt động của học sinh GV: Yêu cầu HS đọc mẩu chuyên trong SGK ? Mẩu chuyện trên cho thấy ta cần nghiên cứu vấn đề gì GV: Để xác định được khối lượng của chiếc cột đó một cách dễ dàng chúng ta cùng tìm hiểu bài hôm nay GV : Yêu cầu HS đọc C1 và lựa chọn phương án XĐ khối lượng của chiếc cột. ? Để tính khối lượng của chiếc cột sắt ở ấn độ ta phải tính điều gì. GV: V = 1 dm3 có m = 7,8 kg ? V = 1 m3 có m = ? ? Khối lượng của cột sắt đó là bao nhiêu khi V = 0,9m3 GV: 7800kg của 1m sắt gọi là khối lượng riêng của sắt. ? Vậy KLR của sắt là gì. ? KLR của một chất là gì. ? Đơn vị của khối lượng riêng. ? Nòi KLR của sắt là 7800kg/m3 điều đó có nghĩa là gì. GV: Ngoài đơn vị là kg/m3 ra người ta còn có các đơn vị khác như kg/cm3 ; g/cm3 ; tấn /m3 GV: Đưa bảng khối lượng riêng của một số chất ? Đá có khối lượng riêng là . ? Thủy ngân có khối lượng riêng là . ? Qua các số liệu ở bảng trên em có nhận xét gì. GV: Chính vì điều đó nên ta có thể giải quyết câu hỏi ở đầu bài . GV: yêu cầu HS nghiên cứu câu hỏi C2; C3 GV: Gợi ý : 1m3 đá có m = ? 0,5 m3 đá có m = ? GV: Yêu cầu HS hoạt động nhóm - Đại diện nhóm trả lời - Nhận xét bổ sung GV: Chốt lại các công thức và các đơn vị ? Muốn biết khối lượng của một vật có nhất thiết phải cân hay không? Vì sao. GV: Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK ? Trọng lượng riêng của 1m3 của một chất là gì. ? Nhắc lại hệ thức liên hệ giữa trọng lượng và khối lượng. ? Dựa vào công thức : P = 10 . m và m = D. V ta có thể tính TLR theo D được không? tính như thế nào. GV: yêu cầu HS hoàn thành câu C4 GV: Nhấn mạnh công thức , đơn vị. GV: Yêu cầu HS đọc C5 ? Tìm phương án xác định TLR của chất làm quả cân trong điều kiên có các dụng cụ 1 quả cân 200g một bình chia độ , 1 lực kế GV: Gợi ý dựa vào hệ thức d = ? Theo hệ thức trên để tính d ta cần xác định đại lượng nào và bằng phương pháp nào GV: Chốt lại cách thực hiện. GV: yêu cầu HS đọc câu C6 ? Bài toán cho biết gì ? yêu cầu ta điều gì. ? Muốn tính m ta dựa vào công thức nào - HS hoạt động theo nhóm. - Đại diện nhóm trả lời. ? Nhắc lại thế nào là KLR; TLR ? Các công thức tính m; d Hoạt động 1: Tổ chức tình huống (2') - HS đọc mẩu chuyện trong SGK - Làm thế nào để cân được chiếc cốt đó Hoạt động 2: ( 13) Tìm hiểu khối lượng riêng , XD công thức I - Khối lượng riêng, tính khối lượng của vật theo khối lượng riêng 1) Khối lượng riêng. - Đọc C1 và lựa chọn phương án. - Tính khối lượng của 1 m3 sắt nguyên chất V = 1 dm3 có m = 7,8 kg V = 1 m3 có m = 7 800 kg V = 0,9m3 có m = 7 800 . 0,9 = 7020kg * Khối lượng của 1m3 một chất gọi là KLR của chất đó. * Đơn vị kg/m3 2) Bảng khối lượng riêng của một số chất - Nghiên cứu bảng - Đá có KLR khoảng 2800 kg/m3 - Thủy ngân có khối lượng riêng là 13000 kg/m3 - Cùng có V = 1m3 nhưng các chất khác nhau có KLR khác nhau. 3) Tính khối lượng của một vật theo khối lượng riêng. - Trao đổi nhóm câu C2; C3 trong ít phút - đại diện nhóm trả lời - 1m3 đá = 2600kg 0,5 m3 đá = 2600 . 0,5 = 1300 kg C2: m = D . V Trong đó m là khối lượng ( kg) D là KLR ( kg/m3) V là thể tích ( m3) - Không nhất thiết phải cân vì có thể dựa vào công thức m = D . V Hoạt động 3: (10') Tìm hiểu trọng lượng riêng II - Trọng lượng riêng - Đọc thông tin và trả lời câu hỏi * Trọng lượng của 1m3 của một chất gọi là trọng lượng riêng của chất đó - Đơn vị : N/m3 -Hệ thức liên hệ giữa trọng lượng và khối lượng là P = 10 . m m = D . V D = d = = 10 . D * Công thức d = trong đó d là trọng lượng riêng ( N/m3) V là thể tích ( m3) P là trọng lượng ( N) Hoặc d = 10 .D Hoạt động 4: (7') XĐ trọng lượng riêng của một chất III - XĐ trọng lượng riêng của một chất - Suy nghĩ và tìm phương án - Đo trọng lượng của quả cân bằng lực kế - Đo V của quả cân bằng bình chia độ. - Tính d = Đổi về cùng đơn vị Hoạt động 5: (5') Củng cố - Vận dụng C6: Khối lượng của chiếc dầm sắt có thể tính V = 40 dm3 = 0,04 m3 là m = D . V = 7 800 . 0,04 = 312 kg Trọng lượng của nó là 3120N - Đọc phần ghi nhớ 4. Hướng dẫn về nhà : (2') - Học thuộc phần ghi nhớ - BT: 11 . 1 đến 11 . 5 trong SBT. * Rút kinh nghiệm: