Giáo án Vật lý 7 tuần 20 - Trường THCS Lê Hồng Phong

Tuần: 20 Ngày soạn: 05/01/13 Tiết: 19 Ngày dạy: 08/01/13 CHƯƠNG III : ĐIỆN HỌC BÀI 17: SỰ NHIỄM ĐIỆN DO CỌ XÁT I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Mô tả được một vài hiện tượng chứng tỏ vật bị nhiễm điện do cọ xát. - Nêu được hai biểu hiện của các vật đ nhiễm điện. - Vận dụng giải thích được một số hiện tượng thực tế liên quan tới sự nhiễm điện do cọ xát. 2. Kĩ năng: - Làm thí nghiệm nhiễm điện cho vật bằng cách cọ xát 3. Thái độ: - Yêu thích môn học, ham hiểu, khám phá thế giới xung quanh II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Bảng phụ ghi kết quả thí nghiệm 2. Học sinh Mỗi nhóm: 1 thước nhựa,1 thanh thuỷ tinh hữu cơ, 1 mảnh nilông, 1 quả cầu nhựa xốp, 1 giá treo, 11mảnh len, 1mảnh dạ, 1 mảnh lụa, 1 số giấy vụn, 1 mảnh tôn,1 bút thử điện III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC. 1. Ổn định lớp: GV kiểm tra sỹ số HS. 2. Kiểm tra bài cũ:GV kiểm tra đồ dùng học tập của HS 3. Tiến trình: GV TỔ CHỨC CÁC HĐ HOẠT ĐỘNG CỦA HS KIẾN THỨC CẦN ĐẠT Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới - Gọi 2 hs mô tả hiện tượng trong trong ảnh đầu chương III SGK nêu thêm các hiện tượng khác - Y/c hs nêu mục tiêu chương III - Các em đã từng nghe thấy gì, nhìn thâý gì ? Khi ta cởi áo ngoài bằng len, dạ hay sợi tổng hợp vào những ngày thời tiết khô ráo, hoặc vào những ngày thời tiết hanh khô - Ngoài tự nhiên vào những ngày mưa ta quan sát hiện tượng sấm và chớp. Vậy nguyên nhân của hiện tượng này là gì? Chúng ta cùng nghiên cứu bài hiện tượng nhiễm điện do cọ xát - Quan sát tranh vẽ SGK và nêu một số ví dụ ngoài SGK - Nêu được mục tiêu cần đạt được của chương III - Em nghe tiếng lách tách nhỏ, nếu trong phòng tối em còn nghe cả tia chớp sáng Hoạt động 2: Làm TN phát hiện vật bị cọ xát có khả năng hút các vật khác - Y/c hs quan sát hình 17.1a; 17.1b, sau đó đọc y/c của thí nghiệm, tiến hành làm thí nghiệm theo hướng dẫn của GV - Y/c hs đọc lại thí nghiệm mục 2, tiến hành làm thí nghiệm, thảo luận nhóm, báo cáo kết quả thí nghiệm - Lưu ý khi thực hiện thí nghiệm cọ xát thước nhựa vào vải khô, thanh thuỷ tinh vào lụa phải cọ xát mạnh nhiều lần, 1 chiều - Từ kết quả thí nghiệm hãy điền từ thích hợp vào chổ trống của kết luận 1 - Hoạt động nhóm quan sát, tiến hành làm thí nghiệm + Khi đưa đầu thước nhựa lại gần vụn giấy viết, vụn giấy nilông hay quả cầu bằng xốp không có hiện tượng gì + Sau khi cọ sát thước nhựa vào mảnh vải khô, đưa lại gần vụn giấy viết, vụn giấy nilông hay quả cầu xốp có hiện tượng thước nhựa hút các mẩu vụn trên Kết luận 1: Nhiềù vật sau khi cọ xát có khả năg hút các vật khác I. Vật nhiễm điện 1. Thí nghiệm 1 : SGK 2. Kết luận 1: Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng hút các vật khác Hoạt động 3: Làm thí nghiệm vật bị cọ xát có khả năng làm sáng bóng đèn bút thử điện - Nhiều vật bị cọ xát có đặc điểm gì mà hút các vật khác? Các nhóm hãy thảo luận và đưa ra ý kiến dự đoán - Chúng ta hãy làm thí nghiệm để kiểm tra dự đoán trên . Các nhóm hãy đề xuất phương án kiểm tra của nhóm mình - Y/c hs hơ nóng thước nhưạ vào đèn cồn. Sau đó cho thước nhựa gần vụn giấy, vụn nilông …… - Y/c báo cáo kềt quả thí nghiệm - Y/c hs đọc nội dung cách thí nghiệm , để kiểm tra dự đoán 3 - Y/c các nhóm thảo luận kết luận 2 - Thông báo : các vật sau khi cọ xát có khả năng hút các vật khác hoặc có khả năng làm sáng bóng đèn bút thử điện gọi là vật nhiễm điện hay vật mang điện tích - Dự đoán : + khi cọ xát vật bị nóng lên nên có khả năng hút các vật khác + khi cọ xát vật trở thành nam châm + Khi cọ xát vật tích điện - Các nhóm tiến hành kiểm tra dự đoán : + Ap các vật vào chậu nước nóng, hoặc hơ vào đèn cồn, bếp điện … =>Nhận xét: Thước nhựa không hút các vụn giấy . vậy dự đoán thứ nhất và dự đoán thứ 2 là sai - Đọc và tiến hành làm thí nghiệm kiểm tra dự đoán đoán 3 Kết luận : Nhiều vật sau khi cọ xát có khả năng làm sáng bóng đèn bút thử điện 3. Thí nghiệm 2: SGK 4. Kết luận 2: Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng làm sáng bóng đèn bút thử điện Các vật sau khi bị cọ xát có tính chất nêu trên gọi là vật nhiễm điện hay các vật mang điện tích Hoạt động 4 : Vận dụng - Y/c hs hoạt động nhóm trả lời câu hỏi C1 ? Giải thích tại sao vào những ngày thời tiết khô ráo, đặc biệt là những ngày hanh khô, khi chảy đầu bằng lược nhựa nhiều sợi tóc bị lược nhựa hút kéo thẳng ra - Y/c hs trả lời câu hỏi C2 ? Tại sao cánh quạt thổi gió mạnh, sau một thời gian có nhiều bụi bám vào cánh quạt? - Y/c hs trả lời câu hỏi C3 C1: Khi chảy đầu bằng lược nhựa, lược nhựa và tóc đều bị nhiễm điện, do đó tóc bị lược kéo thẳng ra C2: Cánh quạt quay cọ xát mạnh vaò không khí bị nhiễm điện nên cánh quạt hút bụi ở gần quanh nó. C3: Khi lau chùi gương kính bằng khăn bông khô, chúng bị cọ xát và bị nhiễm điện, vì thế chúng hút các bụi vải II. Vận dụng C1: Khi chảy đầu bằng lược nhựa, lược nhựa và tóc đều bị nhiễm điện, do đó tóc bị lược kéo thẳng ra C2: Cánh quạt quay cọ xát mạnh vaò không khí bị nhiễm điện nên cánh quạt hút bụi ở gần quanh nó. C3: Khi lau chùi gương kính bằng khăn bông khô, chúng bị cọ xát và bị nhiễm điện, vì thế chúng hút các bụi vải IV. CỦNG CỐ - Có thể làm vật nhiễm điện bằng cách nào? - Vật nhiễm điện có tính chất gì? - Yêu cầu hs đọc “ Có thể em chưa biết - Cho học sinh nhắc lại nội dung ghi nhớ. V. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Học bài, làm bài - Chuẩn bị bài 18: Hai loại điện tích Tuần: 20 Ngày soạn: 04 /01/13 Tiết: 37 Ngày dạy: 07/01/13 BÀI 31: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Mô tả được thí nghiệm hoặc nêu được ví dụ về hiện tượng cảm ứng điện từ. - Sử dụng được đúng 2 thuật ngữ mới là dòng điện cảm ứng và hiện tượng cảm ứng điện từ 2. Kĩ năng: - Quan sát , mô tả chính xác hiện tượng xảy ra. 3. Thái độ: - Trung thực, nghiêm túc yêu thích tìm hiểu hiện tượng vật lý II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên - 1 đinamô xe đạp có lắp bóng đèn . - 1 đinamô xe đạp bóc 1 phần vỏ ngoài để nhìn thấy nam châm và cuộn đây ở trong 2. Học sinh Mỗi nhóm: -1 cuộn dây có gắn đèn LED , hoặc được thay bằng 1 điện kế nhạy . -1 thanh nam châm có trục quay vuông góc với tranh . -1 nam châm điện ; 2 pin 1,5V. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC. 1. Ổn định lớp: GV kiểm tra sỹ số và vệ sinh lớp. 2. Kiểm tra bài cũ. - Kiểm tra đồ dùng học tập của HS. 3. Tiến trình: GV TỔ CHỨC CÁC HĐ HOẠT ĐỘNG CỦA HS KIẾN THỨC CẦN ĐẠT Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới - Trong xe đạp không có pin hay ác quy mà chỉ có một bình điện gọi là đinamô, vậy đinamô là cái gì mà lại làm cho đèn sáng? - HS suy nghĩ dự đoán câu trả lời Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của đinamô xe đạp - Yêu cầu học sinh quan sát hình 31.1 ( SGK) và quan sát đinamô đã tháo vỏ để chỉ ra các bộ phận chính của đinamô? ? Dự đoán đinamô gây ra dòng điện? à Cách dùng nam châm vĩnh cửu như thế nào để tạo ra dòng điện: à Sang phần 2 - Quan sát hình 31.1 ( SGK) kết hợp với đồ dùng trực quan nêu được bộ phận chính của đinamô. - 1 nam châm, 1 cuộn đây có thể quay quanh trục. - Cá nhân nêu dự đoán. - Hoàn tất thông tin cần thiết vào vở. I. Cấu tạo và hoạt động của đi na mô ở xe đạp Bộ phận chính gồm: - Nam châm và cuộn dây quấn xung quanh lõi sắt non Hoạt động 3: Tìm hiểu cách dùng nam châm vĩnh cửu để tạo ra dòng điện - Yêu cầu HS nghiên cứu C1. + Nêu dụng cụ, cách tiến hành thí nghiệm? + Làm thí nghiệm C1 theo nhóm? + Đưa nam châm vào trong lòng cuộn dây . + Để nam châm nằm yên 1 lúc trong lòng cuộn dây. + Kéo nam châm ra khỏi cuộn dây *Chú ý : Cuộn dây phải được nối kín động tác nhanh, dứt khoát . - Gọi đại diện nhóm trả lời. ? Học sinh nghiên cứu, nêu dự đoán C2? ? Làm thí nghiệm kiểm tra dự đoán theo nhóm ? Rút ra nhận xét qua thí nghiệm? - Đọc thông tin C1 . + Làm thí nghiệm quan sát và trả lời C1, C2 theo nhóm. *C1: Trong cuộn dây dẫn xuất hiện dòng điện cảm ứng khí: +Di chuyển nam châm lại gần cuộn dây. +Di chuyển nam châm ra xa cuộn dây. - Học sinh dự đoán theo nhóm - Thí nghiệm kiểm tra à quan sát hiện tượng à rút ra kết luận . *C2: Trong cuộn dây có xuất hiện dòng điện cảm ứng. - Thu thập thông tin vào vở. II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện 1. Dùng nam châm vĩnh cửu * Thí nghiệm1: (SGK) C1 : Trường hợp 1 và trường hợp 4 C2 : * Nhận xét : Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín khi ta đưa một cực của nam châm lại gần hay ra xa một đầu của cuộn dây đó hoặc ngược lại Hoạt động 4: Tìm hiểu cách dùng nam châm điện để tạo ra dòng điện - Đọc thí nghiệm, nêu dụng cụ và các bước tiến hành? ? Làm thí nghiệm 2 theo nhóm - GV hướng dẫn cách lắp ráp thí nghiệm : Lưu ý lõi sắt của nam châm điện sâu vào lòng cuộn dây ? Làm C3 ? ? Khi đóng mạnh ( hay ngắt mạch điện) thì dòng điện có cường độ thay đổi như thế nào ? - GV: Dòng điện xuất hiện ở cuộn dây dẩn kín trong thời gian đóng hoặc ngắt mạch điện của nam châm nghĩa là trong thời gian từ trường của nam châm điện biến thiên - Cá nhân nghiên cứu thí nghiệm 2 + Nêu dụng cụ, cách tiến hành thí nghiệm - Thu thập thông tin của giáo viên à hoạt động nhóm làm C3 . *C3 : dòng điện xuất hiện ở - TH1 : 1 đèn LED sáng - TH3 : đèn LED 2 sáng - Hoàn tất nội dung vào vở 2. Dùng nam châm điện * Thí nghiệm 2: (SGK) C3 : Trường hợp 1 và trường hợp 3 * Nhận xét: Dòng điện xuất hiện ở cuộn dây dẩn kín trong thời gian đóng hoặc ngắt mạch điện của nam châm nghĩa là trong thời gian từ trường của nam châm điện biến thiên Hoạt động 5: Tìm hiểu thuật ngữ mới “ Dòng điện cảm ứng , hiện tượng cảm ứng điện từ” - Đọc thông báo mục 3 SGK / 86 ? Qua thí nghiệm 1, 2 ở trên cho biết khi nào xuất hiện dòng điện cảm ứng? - Tổ chức HS trả lời C4, C5 - GV thống nhất câu trả lời đúng - Dòng điện xuất hiện ở cuộn dây dẫn kín trong thời gian thay đổi của nam châm - Nêu dự đoán C4 - Quan sát giáo viên làm thí nghiệm à Nêu kết luận quan sát thí nghiệm - Cá nhân làm C5 . III. Hiện tượng cảm ứng điện từ C4 : Trong cuộn dây có dòng điện cảm ứng xuất hiện C5 : Đúng là nhờ nam châm ta có thể tạo ra dòng điện IV. CỦNG CỐ - Mô tả thí nghiệm hoặc nêu ví dụ về hiện tượng cảm ứng điện từ? V. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Học bài, làm bài tập trong SBT - Chuẩn bị bài 32: Điều kiện xuất hiện dịng điện cảm ứng. ………………………………………………………………………………………………………… Tuần: 20 Ngày soạn: 07/01/13 Tiết: 38 Ngày dạy: 09/01/13 BÀI 32: ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Nêu được dịng điện cảm ứng xuất hiện khi có sự biến thiên của số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây kín. 2. Kĩ năng: - Giải được một số bài tập định tính về nguyên nhân gây ra dịng điện cảm ứng. 3. Thái độ: - Trung thực, ham học hỏi, yêu thích bộ môn. II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên - Mô hình dây dây dẫn đường sức từ của nam châm hoặc tranh phóng to hình 32.1 - 1 cuộn dây có gắn bóng đèn LED hoặc có thể thay bằng 1 điện kế chứng minh 2. Học sinh Mỗi nhóm: Kẻ sẵn bảng 1(SGK) ra bảng phụ hoặc phiếu học tập III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC. 1. Ổn định lớp: GV kiểm tra sỹ số và vệ sinh lớp. 2. Kiểm tra bài cũ. - Mô tả thí nghiệm hoặc nêu ví dụ về hiện tượng cảm ứng điện từ? 3. Tiến trình: GV TỔ CHỨC CÁC HĐ HOẠT ĐỘNG CỦA HS KIẾN THỨC CẦN ĐẠT Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới - Sự xuất hiện dịng điện cảm ứng không phụ thuộc vào loại nam châm hoặc trạng thái chuyển động của nó. Vậy điều kiện chung nào là điều kiện xuất hiện dịng điện cảm ứng? - HS suy nghĩ dự đoán câu trả lời Hoạt động 2: Khảo sát sự biến đổi số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây - GV thông báo xung quanh nam châm có từ trường. Các nhà bác học cho rằng chính từ trường gây ra dòng điện cảm ứng trong cuộn dây kín. Vậy xem các thí nghiệm, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây có biến đổi không? - Hướng dẫn học sinh sử dụng mô hình và đếm số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây - Hướng dẫn học sinh thảo luận rút ra nhận xét - HS: sử dụng mô hình hoặc quan sát hình 32.1 trả lời câu hỏi C1 - - Khi đưa một cực của nam châm lại gần hay ra xa đầu 1 cuộn dây dẫn kín thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S tăng, giảm ( biến thiên) I. Sự biến đổi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây - Khi đưa một cực của nam châm lại gần hay ra xa đầu 1 cuộn dây dẫn kín thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S tăng hoặc giảm (biến thiên) Hoạt động 3: Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng -Yêu cầu HS trả lời C2 vào phiếu học tập - Yêu cầu học sinh lên bảng làm trên bảng phụ đã chuẩn bị ? Điều kiện nào thì xuất hiện dòng điện cảm ứng? - Yêu cầu học sinh đưa ra nhận xét và trả lời C4 ?Khi đóng mạch điện thì số đường sức từ thay đổi thế nào? ?Khi ngắt mạch điện thì số đường sức từ thay đổi thế nào? - Yêu cầu HS rút ra kết luận - HS trả lời C2 vào phiếu học tập - Lên bảng hoàn thành trên bảng phụ - Thảo luận tìm ra điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng - Học sinh trả lời: Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín biến thiên thì trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng II. Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng - Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín biến thiên thì trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng Hoạt động 4: Vận dụng - Tổ chức HS trả lời C5, C6 ? Giải thích vì sao khi quay núm của đinamô thì đèn xe đạp lại sáng ? ? Giải thích vì sao khi cho nam châm quay ở hình 31.4 thì trong cuộn dy dẫn kín xuất hiện dòng điện cảm ứng ? - GV thống nhất câu trả lời đúng - HS trả lời theo sự hướng dẫn của GV C5: Khi quay núm đinamô nam châm quay theo, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S tăng, giảm " xuất hiện dòng điện cảm ứng. C6: Khi nam châm quay, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S tăng, giảm " xuất hiện dòng điện cảm ứng III. Vận dụng C5: Khi quay núm đinamô nam châm quay theo, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S tăng, giảm " xuất hiện dòng điện cảm ứng. C6: Khi nam châm quay, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S tăng, giảm " xuất hiện dòng điện cảm ứng. IV. CỦNG CỐ - Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng? V. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Học bài, làm bài tập trong SBT - Chuẩn bị bài 33: Dịng điện xoay chiều.