Giáo án Vật lý 8 bài 16 tiết 20: Cơ năng

CÔ NAÊNG Baøi 16 Tieát 20 Tuaàn 20 Ngaøy daïy: 1. MUÏC TIEÂU: 1.1 Kieán thöùc: Hoïc sinh bieát: -Bieát ñöôïc caùc khaùi nieäm veà cô naêng, theá naêng, ñoäng naêng. Cho ñöôïc ví duï. - Neâu ñöôïc vaät coù khoái löôïng caøng lôùn, vaän toác caøng lôùn thì ñoäng naêng caøng lôùn. - Neâu ñöôïc vaät coù khoái löôïng caøng lôùn, ôû ñoä cao caøng lôùn thì theá naêng caøng lôùn. Hoïc sinh hieåu: - Khi một vật có khả năng thực hiện công cơ học thì ta nói vật có cơ năng. Cơ năng tồn tại dưới hai dạng động năng và thế năng. - Cơ năng của vật phụ thuộc vào vị trí của vật so với mặt đất, hoặc so với một vị trí khác được chọn làm mốc để tính độ cao, gọi là thế năng hấp dẫn. Vật có khối lượng càng lớn và ở càng cao thì thế năng hấp dẫn càng lớn. -Hieåu ñöôïc moät caùch ñònh tính theá naêng haáp daãn phuï thuoäc vaøo ñoä cao cuûa vaät so vôùi maët ñaát, ñoäng naêng phuï thuoäc vaøo khoái löôïng vaø vaän toác. 1.2 Kyõ naêng: Quan saùt, thu thaäp thoâng tin, laøm thí nghieäm. 1.3 Thaùi ñoä : Nghieâm tuùc, yeâu thích boä moân. 2. NOÄI DUNG HOÏC TAÄP: -Naém ñöôïc caùc khaùi nieäm veà cô naêng, theá naêng, ñoäng naêng. Cho ñöôïc ví duï. - Neâu ñöôïc vaät coù khoái löôïng caøng lôùn, vaän toác caøng lôùn thì ñoäng naêng caøng lôùn. - Neâu ñöôïc vaät coù khoái löôïng caøng lôùn, ôû ñoä cao caøng lôùn thì theá naêng caøng lôùn. 3. CHUAÅN BÒ: 3.1. Giaùo vieân: duïng cuï thí nghieäm hình 16.1, duïng cuï thí nghieäm hình 16.3, hình 16.4a, b, c. Chuaån bò cho moãi nhoùm: 1 loø xo baèng theùp uoán thaønh voøng troøn gaén treân giaù, bìa cöùng. 3.2. Hoïc sinh : chuaån bò baøi theo hướng dẫn ,soạn các câu trả lời trong vở bài tập. 4.TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC: 4.1. OÅn ñònh toå chöùc vaø kieåm dieän : 1’ 8A1 8A2 8A3 8A4 8A5 4.2. Kieåm tra mieäng 5’ Caâu 1 Coâng suaát ñöôïc xaùc ñònh nhö theá naøo? Coâng thöùc tính?(8ñ) Ñaùp aùn caâu 1: + Coâng suaát ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöïc hieän ñöôïc trong 1 ñôn vò thôøi gian. P = A t + Coâng thöùc Caâu 2: Tính coâng suaát cuûa maùy ñang laøm vieäc, bieát coâng thöïc hieän trong 5 phuùt laø 6000J ? (2 ñ) Ñaùp aùn caâu 2: Coâng suaát cuûa maùy laø: P = A = 6000 = 20(W) t 5.60 Ñaùp soá: 20 W 4.3 .Giaûng baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh Noäi dung baøi hoïc Hoaït ñoäng 1: giôùi thieäu baøi 3’ Muïc tieâu: Ñaët vaán ñeà gaây höùng thuù hoïc taäp Haøng ngaøy ta nghe noùi ñeán “naêng löôïng”. Naêng löôïng nöôùc bieán thaønh naêng löôïng ñieän ôû caùc nhaø maùy thuyû ñieän. Con ngöôøi muoán hoaït ñoäng caàn coù naêng löôïng. Vaäy naêng löôïng la øgì? Noù toàn taïi döôùi daïng naøo? Chuùng ta seõ tìm hieåu qua baøi 16. - GV yeâu caàu hs ñoïc thoâng tin SGK tìm hieåu cô naêng laø gì? * Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu cô naêng 5’ Muïc tieâu: Hieåu ñöôïc khaùi nieäm cô naêng vaø vaät coù cô naêng. - Sau khi hs ñoïc thoâng tin, GV thoâng baùo khaùi nieäm cô naêng. GV ñaët caâu hoûi chaát vaán hoïc sinh I. Cô naêng: - Vaät coù khaû naêng thöïc hieän coâng, ta noùi vaät coù cô naêng. ? Ñôn vò cuûa cô naêng?(Jun) ? Ñaïi löôïng vaät lyù naøo ta ñaõ hoïc coù ñôn vò laø Jun? (Coâng) ? Cô naêng coù nhöõng daïng naøo? Ta laàn löôït tìm hieåu. * Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu theá naêng. 9’ Muïc tieâu: Khi naøo vaät coù theá naêng - GV: theá naêng coù 2 loaïi + Gv yeâu caàu hs quan saùt hình veõ 16.1 a, b, ñoïc thoâng tin ñeå nhaän bieát hình a quaû naëng khoâng sinh coâng (Khoâng coù khaû naêng thöïc hieän coâng) + Gv yeâu caàu hs quan saùt Gv thöïc hieän thí nghieäm hình b, traû lôøi caâu C1. + Hs traû lôøi, boå sung. Sau ñoù Gv hoaøn chænh chæ vaøo hình cho hs roõ hôn. Gv: Cô naêng trong tröôøng hôïp naøy goïi laø theá naêng. ? Cô naêng nhö theá naøo thì goïi laø theá naêng haáp daãn? Hs. Được xác định bởi vị trí của vật so với mặt đất. - Hs traû lôøi, Gv söûa vaø cho ghi. - Gv tieáp tuïc ñaët caâu hoûi cho hs traû lôøi. ? Neáu ñöa vaät A leân vò trí cao hôn so vôùi maët ñaát thì khaû naêng thöïc hieän coâng nhö theá naøo? Khi ñoù theá naêng cuûa vaät nhö theá naøo?( thực hiện công lớn hơn khi đó thế năng lớn.) ? Vaäy theá naêng haáp daãn phuï thuoäc yeáu toá naøo? Taïi sao + Phuï thuoäc vò trí cuûa vaät so vôùi maët ñaát. Vì vò trí cuûa vaät caøng cao so vôùi maët ñaát thì coâng maø vaät coù khaû naêng thöïc hieän ñöôøc caøng lôùn, nghóa laø theá naêng cuûa vaät caøng lôùn. - Gv: ngoaøi ra theá naêng cuûa vaät coøn phuï thuoäc vaøo khoái löôïng cuûa vaät. - Gv: Tuyø theo vaät ñöôïc choïn laøm moác ñeå tính ñoä cao. Gv. Các vật rơi từ trên cao xuống bề mặt trái đất có động năng lớn nên rất nguy hiểm đến tính mạng con người . Liên hệ thực tế các công trình xây dựng giáo dục cho hs biết các quy tắc an toàn của các nhà thi công các công trình xây dựng. - Gv yeâu caàu hs ñoïc thoâng tin 2/56 SGK, traû lôøi caâu C2. - Caû lôùp thaûo luaän tìm phöông aùn toái öu. Giaùo duïc hs giöõ gìn duïng cuï, khoâng neân duøng phöông - Cô naêng ñöôïc ño baèng ñôn vò Jun II. Theá naêng: 1. Theá naêng haáp daãn: C1: Vaät A chuyeån ñoäng xuoáng phía döôùi laøm caêng sôïi daây. Söùc caêng cuûa sôïi daây laøm thoûi goã B chuyeån ñoäng, töùc laø thöïc hieän coâng. Nhö vaäy quaû naëng A khi ñöa leân ñoä cao naøo ñoù coù khaû naêng sinh coâng, töùc laø coù cô naêng. - Cô naêng ñöôïc xaùc ñònh bôûi vò trí cuûa vaät so vôùi maët ñaát goïi laø theá naêng haáp daãn. - Vò trí cuûa vaät caøng cao, khoái löôïng cuûa vaät caøng lôùn thì theá naêng cuûa vaät caøng lôùn. - Khi vaät treân maët ñaát thì theá naêng baèng 0. 2. Theá naêng ñaøn hoài: aùn caét hoaëc ñoát daây ñoái vôùi duïng cuï cuûa chuùng ta. - Gv giôùi thieäu duïng cuï: Loø xo laøm baèng theùp uoán troøn gaén treân ñeá vaø mieáng bìa cöùng (thay mieáng goã) - Ñaïi dieän caùc nhoùm nhaän duïng cuï vaø laøm thí nghieäm trong 2 tröôøng hôïp loø xo neùn ít vaø neùn nhieàu. - Hs laøm thí nghieäm theo nhoùm quan saùt thaûo luaän: Khi thaû daây, hieän töôïng gì xaûy ra? Ñieàu ñoù cho ta bieát gì? - Ñaïi dieän caùc nhoùm traû lôøi, boå sung cho nhau. - Gv thoáng nhaát: Khi buoâng daây, mieáng bìa naåy leân. Loø xo neùn nhieàu sinh coâng caøng lôùn => theá naêng lôùn. ? Cô naêng cuûa vaät trong tröôøng hôïp naøo ñöôïc goïi laø theá naêng ñaøn hoài? ? Theá naêng ñaøn hoài phuï thuoäc vaøo gì? ? Neâu ví duï theá naêng ñaøn hoài? * Hoaït ñoäng 4: Hình thaønh khaùi nieäm ñoäng naêng. 7’ Muïc tieâu: Naém ñöôïc khi naøo vaät coù ñoäng naêng. - Ñoäng naêng laø gì? Khi naøo vaät coù ñoäng naêng? - Gv yeâu caàu hs ñoïc thí nghieäm 1 SGK. - Gv giôùi thieäu duïng cuï thí nghieäm goàm giaù ñôõ, maùng nghieâng, quaû naëng, khoái goã. - Gv tieán haønh thí nghieäm 1, hs quan saùt. - Yeâu caàu hs traû lôøi caâu C3, C4, C5. Caû lôùp thaûo luaän caâu traû lôøi. Gv choát laïi. ? Cô naêng ôû traïng thaùi naøo ñöôïc goïi laø ñoäng naêng? ? Cho ví duï vaät coù ñoäng naêng? - GV yeâu caàu hs ñoïc thí nghieäm 2. - Gv laøm thí nghieäm 2 cho hs quan saùt. Löu yù vò trí thaû quaû caàu cao hôn. - Hs traû lôøi caâu C6. - Gv thoáng nhaát. ? Qua thí nghieäm ruùt ra keát luaän gì veà söï phuï thuoäc cuûa ñoäng naêng? - Gv yeâu caàu hs ñoïc thí nghieäm 3 SGK. - Tröôùc khi tieán haønh thí nghieäm cho hs quan saùt, löu yù GDMT:Thoâng báo khi tham gia giao thông phương tiện tham gia có vận tốc lớn ( có động năng lớn) sẽ khiến cho mọi việc sữ lí sự cố gặp khó khăn ,nếu xảy ra tai nạn sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng. Giáo dục cho hs tuân thủ các quy tắc an toàn giao thông - Cô naêng phuï thuoäc vaøo ñoä bieán daïng ñaøn hoài goïi laø theá naêng ñaøn hoài. III. Ñoäng naêng: 1. Khi naøo vaät coù ñoäng naêng: * Thí nghieäm 1: C3: Quaû caàu A laên xuoáng ñaäp vaøo mieáng goã B laøm mieáng goã B chuyeån ñoäng 1 ñoaïn. C4: Quaû caàu A taùc duïng vaøo mieáng goã B 1 löïc laøm mieáng goã B chuyeån ñoäng töùc thöïc hieän coâng. * Keát luaän: C5: Moät vaät chuyeån ñoäng coù khaû naêng sinh coâng töùc laø coù cô naêng. - Cô naêng cuûa vaät do chuyeån ñoäng coù ñöôïc goïi laø ñoäng naêng. 2. Ñoäng naêng cuûa vaät phuï thuoäc nhöõng yeáu toá naøo? * Thí nghieäm 2: C6: Ñoä lôùn vaän toác cuûa quaû caàu trong thí nghieäm 2 lôùn hôn thí nghieäm 1. A2 > A1. Ñoäng naêng phuï thuoäc vaän toác. - Keát luaän: Vaän toác caøng lôùn thì ñoäng naêng caøng lôùn. * Thí nghieäm 3: raèng quaû caàu A’ khoái löôïng lôùn hôn quaû caàu A, thaû A’ ôû vò trí 2. - Yeâu caàu hs traû lôøi caâu C7. - Gv thoáng nhaát. - Qua 2 thí nghieäm ruùt ra keát luaän (C8) - Gv löu yù cho hs (SGK/57) * Hoaït ñoäng 5: Laøm baøi taäp. 7’ Muïc tieâu: vaän duïng kieán thöùc vaøo laøm baøi taäp - Gv yeâu caàu hs traû lôøi caâu C9. - Caû lôùp thaûo luaän ñöa ra caùc ví duï. - Gv nhaän xeùt. - Gv treo hình 16.4 yeâu caàu hs quan saùt, traû lôøi. - Gv söûa sai, coù theå cho ñieåm. * ÖÙng duïng: Döï tröõ nöôùc ôû daïng naêng löôïng laø theá naêng, sau ñoù cho chaûy xuoáng laøm quay tua bin => ñieän (nhaø maùy thuyû ñieän) C7: Mieáng goã B chuyeån ñoäng ñöôïc ñoaïn daøi hôn. Coâng cuûa quaû caàu A’ lôùn hôn coâng cuûa quaû caàu A. Khoái löôïng vaät lôùn thì ñoäng naêng cuûa vaät lôùn. - Keát luaän: Khoái löôïng cuûa vaät caøng lôùn thì ñoäng naêng cuûa vaät caøng lôùn. C8:Ñoäng naêng cuûa vaät phuï thuoäc vaøo vaän toác vaø khoái löôïng cuûa vaät. III. Vaän duïng: C9: Vieân ñaïn ñang bay. Quaû taùo ñang rôi. Maùy bay ñang bay. C10: a) Theá naêng ñaøn hoài. b) Vöøa ñoäng naêng, vöøa theá naêng. c) Theá naêng. 4.4. Toång keát 5’ - Giaùo vieân cho hs veõ sô ñoà toùm taét noäi dung baøi hoïc - Treo baûng ghi baøi 16.1 SBT. Trong caùc vaät sau ñaây, vaät naøo khoâng coù theá naêng? a) Vieân ñaïn ñang bay. b) Loø xo ñeå töï nhieân ôû 1 ñoä cao so vôùi maët ñaát. c) Hoøn bi ñang laên treân maët ñaát. d) Loø xo bò eùp ñaët ngay treân maët ñaát. Ñaùp aùn ñuùng: C. 4.5. Höôùng daãn hs töï hoïc:3’ Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát naøy - Hoïc baøi, hoïc thuoäc ghi nhôù. - Xem phaàn “Coù theå em chöa bieát”. - Laøm baøi 16.2 – 16.5/22 SBT. ? Cô naêng cuûa vaät trong tröôøng hôïp naøo ñöôïc goïi laø theá naêng ñaøn hoài? ? Theá naêng ñaøn hoài phuï thuoäc vaøo gì? ? Qua thí nghieäm ruùt ra keát luaän gì veà söï phuï thuoäc cuûa ñoäng naêng? Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát tieáp theo - Chuaån bò “Söï chuyeån hoaù baûo toaøn cô naêng”. + Ñoïc tröôùc noäi dung baøi. + Laøm thí nghieäm 1 quan saùt vaø traû lôøi caâu hoûi trang 59 SGK 5. PHỤ LỤC