Giáo án Vật lý 8 - Trường THCS Hoàng Kim

TuÇn 1 S: G: Chương I: CƠ HỌC Tiết 1 Bµi 1: CHUYỂN ĐỘNG CƠ HỌC I/ môc tiªu: Kiến thức: Biết được vật chuyển động hay đứng yên so với vật mốc. Biết được tính tương đối của chuyển động và đứng yên. Biết được các dạng của CĐ: CĐ thẳng, CĐ cong, CĐ tròn. Kỹ năng : Nêu được ví dụ về: CĐ cơ học, tính tương đối của CĐ và đứng yên, những ví dụ về các dạng CĐ: thẳng, cong, tròn. Thái độ: Rèn tính độc lập, tính tập thể, tinh thần hợp tác trong học tập. II/ chuÈn bÞ: GV: Giáo án, sgk, sbt, bảng phụ phóng to H1.1; 1.2. HS : Đọc trước bài mới. III/ Ph­¬ng ph¸p: ThuyÕt tr×nh, vÊn ®¸p, ho¹t ®éng nhãm IV/ C¸c b­íc lªn líp: æn ®Þnh tæ chøc: 8A: 8B: B. Kiểm tra bài cũ: (KÕt hîp trong bµi) C. Bài mới: Hoạt động 1: Giới thiệu chương trình Vật lý 8 - Tổ chức tình huống học tập Chương trình Vật lí 8 gồm có 2 chương: Cơ học, nhiệt học. GV yªu cầu 1 HS đọc to 10 nội dung cơ bản của chương I (sgk – 3). Tổ chức tình huống: GV yêu cầu HS tự đọc câu hỏi phần mở bài và dự kiến câu trả lời. ĐVĐ: Trong cuộc sống ta thường nói 1 vật đang CĐ hoặc đang đứng yên. Vậy căn cứ vào đâu để nói vật đó chuyển động hay đứng yên Phần I. Hoạt động của giáo viªn và học sinh Néi dung kiÕn thøc  Hoạt động 2: Làm thế nào để biết một vật CĐ hay đứng yên a) GV: Y/c HS nghiên cứu và thảo luận nhóm (bàn) trả lời C1. Sau đó gọi HS trả lời C1 – HS khác nhận xét. GV: Y/c HS đọc phần thông tin trong sgk-4. ? : Để nhận biết 1 vật CĐ hay đứng yên người ta căn cứ vào đâu? HS: Căn cứ vào vị trí của vật đó so với vật khác được chọn làm mốc. ? : Những vật như thế nào có thể chọn làm mốc? HS: Có thể chọn bất kì. Thường chọn TĐ và những vật gắn với TĐ. ? : Khi nào 1 vật được coi là chuyển động? Khi nào ta bảo vật đó đứng yên? HS: trả lời như sgk – 4 GV: Giới thiệu chuyển động của vật khi đó gọi là chuyển động cơ học (gọi tắt là CĐ cơ học). GV(chốt): Như vậy muốn xét xem một vật có chuyển động hay không ta phải xét xem vị trí của nó có thay đổi so với vật mốc hay không. b) GV: Y/c HS nghiên cứu và trả lời C2. Sau đó gọi HS lấy ví dụ. HS khác nhận xét bổ sung (nếu cần). GV kết luận ví dụ đúng. c) GV: Y/c HS suy nghĩ trả lời C3. Sau đó gọi HS lấy ví dụ. HS khác nhận xét bổ sung (nếu cần). GV kết luận câu trả lời đúng. ? : Một người đang ngồi trên xe ô tô rời bến, hãy cho biết người đó chuyển động hay đứng yên? HS: có thể có hai ý kiến: đứng yên, chuyển động. ? (c/ý): Có khi nào một vật vừa CĐ so với vật này, vừa đứng yên so với vật khác hay không? phần II Hoạt động 3: Tìm hiểu tính tương đối của chuyển động và đứng yên a) GV: Y/c HS quan sát H1.2, đọc thông tin đầu mục II. Thảo luận nhóm trả lời C4, C5. Sau đó GV gọi đại diện nhóm trả lời lần lượt từng câu yêu cầu trong mỗi trường hợp chỉ rõ vật mốc, gọi nhóm khác nhận xét rồi kết luận. GV: Y/c HS từ hai câu trả lời C4, C5 suy nghĩ trả lời C6. Sau đó gọi 1 HS đọc to câu trả lời C6. GV: Gọi 1 số HS trả lời C7. Y/c HS chỉ rõ vật chuyển động so với vật nào, đứng yên so với vật nào. b) GV: Y/c HS tự đọc thông tin sau câu C7 (sgk-5). ? : Từ các VD trên rút ra được nhận xét gì về tính CĐ hay đứng yên của vật? HS: CĐ hay đứng yên có tính tương đối. GV: Y/c HS trả lời C8. GV(TB): Trong hệ mặt trời, mặt trời có khối lượng rất lớn so với các hành tinh khác, tâm của hệ mặt trời sát với vị trí của mặt trời. Nếu coi mặt trời đứng yên thì các hành tinh khác CĐ. GV(chốt): Một vật được coi là CĐ hay đứng yên phụ thuộc vào việc chọn vật làm mốc. Vì vậy khi nói một vật CĐ hay đứng yên ta phải chỉ rõ vật CĐ hay đứng yên so với vật nào. Hoạt động 4: Một số chuyển động thường gặp a) GV Y/c HS tự đọc mục III, quan sát H1.3a,b,c. ? : Quỹ đạo của CĐ là gì? Quỹ đạo CĐ của vật thường có những dạng nào? b) GV Y/c HS thảo luận trả lời C9. I/ Làm thế nào để biết một vật chuyển động hay đứng yên? C1: Dựa vào vị trí của ô tô (thuyền, đám mây ) so với người quan sát hoặc một vật đứng yên nào đó có thay đổi hay không. * Khi vị trí của vật so với vật mốc thay đổi theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc. C2: + Ô tô CĐ so với cây cối ven đường. + Đầu kim đồng hồ CĐ so với chữ số trên đồng hồ. C3: - Một vật được coi là đứng yên khi vật không thay đổi vị trí đối với một vật khác được chọn làm mốc. VD: một người ngồi cạnh 1 cột điện thì người đó là đứng yên so với cái cột điện. Cái cột điện là vật mốc. II/ Tính tương đối của chuyển động và đứng yên: C4: So với nhà ga thì hành khách CĐ. Vì vị trí của hành khách thay đổi so với nhà ga. C5: So với toa tàu thì hành khách đứng yên. Vì vị trí của hành khách không thay đổi so với toa tàu. C6: (1) đối với vật này (2) đứng yên. C7: Người đi xe đạp. So với cây bên đường thì người đó CĐ nhưng so với xe đạp thì người đó đứng yên. * Chuyển động hay đứng yên có tính tương đối. C8: Mặt trời thay đổi vị trí so với một điểm mốc gắn với TĐ, vì vậy có thể coi mặt trời CĐ khi lấy mốc là TĐ. III/ Một số chuyển động thường gặp: * Quỹ đạo của cđ: Đường mà vật cđ vạch ra. Các dạng cđ: cđ thẳng, cđ cong. Ngoài ra cđ tròn là một trường hợp đặc biệt của cđ cong. C9: CĐ thẳng: CĐ của viên phấn khi rơi xuống đất. CĐ cong : CĐ của một vật khi bị ném theo phương ngang. CĐ tròn: CĐ của 1 điểm trên đầu cánh quạt, trên đĩa xe đạp D. Cñng cè: a) Y/c HS làm việc cá nhân trả lời C10, C11. GV có thể gợi ý: Chỉ rõ trong H1.4 có những vật nào. Gọi HS trả lời C10 đối với từng vật, yêu cầu chỉ rõ vật mốc trong từng trường hợp. IV. Vận dụng: C10: Vật CĐ đối với Đứng yên đối với Ô tô Người đứng bên đường và cột điện Người lái xe Người lái xe Người đứng bên đường và cột điện Ô tô Người đứng bên đường Ô tô và người lái xe Cột điện Cột điện Ô tô và người lái xe Người đứng bên đường. C11: Không. Vì có trường hợp sai VD: Khi vật CĐ tròn xung quanh vật mốc. E. Hướng dẫn về nhà: Học thuộc bài + ghi nhớ. Đọc thêm “Có thể em chưa biết” BTVN: 1.1 đến 1.6 (SBT) TuÇn S: G: TiÕt 2 Bµi 2: VẬN TỐC I/ Môc tiªu: Kiến thức: Từ ví dụ, so sánh quãng đường CĐ trong 1s của mỗi CĐ để rút ra cách nhận biết sự nhanh, chậm của CĐ đó (gọi là vận tốc). Nắm vững công thức tính vận tốc: v = s/t , ý nghĩa của khái niệm vận tốc, đơn vị hợp pháp của vận tốc và cách đổi đơn vị vận tốc. Vận dụng công thức tính vận tốc để tính quãng đường và thời gian trong CĐ. Kỹ năng : - Biết dùng các số liệu trong bảng, biểu để rút ra những nhận xét đúng. Thái độ: HS có ý thức hợp tác trong học tập. Cẩn thận, chính xác khi tính toán. II/ ChuÈn bÞ: GV: Giáo án, sgk , sbt, bảng phụ 2.1 và 2.2 HS : Học bài cũ, làm BTVN. III/ Ph­¬ng ph¸p: ThuyÕt tr×nh, vÊn ®¸p, ho¹t ®éng nhãm IV/ C¸c b­íc lªn líp: A. Tæ chøc líp: 8A: 8B: B. Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi: Phát biểu ghi nhớ bài 1? Lấy VD về 1 vật đang CĐ, 1 vật đang đứng yên (chỉ rõ vật mốc)? Tại sao nói CĐ và đứng yên chỉ có tính tương đối, cho VD minh họa? Đáp án: - Ghi nhớ: sgk – 7 VD: HS tự lấy Vì: một vật có thể CĐ đối với vật này nhưng lại đứng yên so với vật khác. Tức là vật CĐ hay đứng yên còn tùy thuộc vào vật được chọn làm mốc. VD: HS tự lấy. C. Bài mới: Hoạt động 1: Tổ chức tình huống học tập GV: Y/c HS quan sát H 2.1. ? Hình 2.1 mô tả điều gì? H: Mô tả 4 vận động viên điền kinh thi chạy ở tư thế xuất phát. ? Trong cuộc chạy thi này người chạy như thế nào là người đoạt giải nhất? H: Người chạy nhanh nhất ? Dựa vào điều gì để khảng định người nào chạy nhanh nhất? H: Người về đích đầu tiên. ? Nếu các vận động viên không chạy đồng thời cùng một lúc thì dựa vào đâu? H: Căn cứ vào thời gian chạy trên cùng một quãng đường. GV(đvđ): Để nhận biết sự nhanh hay chậm của CĐ người ta dựa vào một đại lượng đó là Vận tốc. Vậy vận tốc là gì? đo vận tốc như thế nào? Bài mới. Hoạt động của giáo viªn và học sinh Néi dung kiÕn thøc Hoạt động 2: Tìm hiểu về Vận tốc a) GV y/c HS tự đọc thông tin ở mục I , n/c bảng 2.1, thảo luận nhóm (bàn) trả lời C1, C2. G: Gọi đại diện 1 nhóm trả lời C1, đại diện nhóm khác trả lời C2. Lên bảng điền cột 4, 5 (bảng phụ) và giải thích cách làm trong mỗi trường hợp. H: Trả lời C1 như bên. Giải thích cách điền cột 4, 5: + (4): Ai hết ít thời gian nhất – chạy nhanh nhất. + (5): Lấy quãng đường s chia cho thời gian t. ? Dựa vào kết quả cột (4) và (5). Hãy cho biết ngoài cách so sánh thời gian chạy trên cùng một quãng đường còn cách nào khác để kết luận ai chạy nhanh hơn? H: Có thể so sánh quãng đường đi được trong cùng một giây, người nào đi được qđường dài hơn thì đi nhanh hơn. G(giới thiệu): Trong Vật lí để so sánh độ nhanh, chậm của CĐ người ta chọn cách thứ hai thuận tiện hơn tức là so sánh qđường đi được trong 1s. Người ta gọi qđường đi được trong 1s là vận tốc của CĐ. ? Vậy vận tốc là gì? b) GV y/c HS n/c C3 và trả lời C3. G: Gọi từng HS đứng tại chỗ trả lời, HS khác nhận xét, GV kết luận. GV yêu cầu 1 HS đọc to lại C3 sau khi hoàn chỉnh. ? : Dựa vào bảng 2.1 cho biết bạn nào chạy với vận tốc lớn nhất? Nhỏ nhất? Giải thích? H: Hùng có v lớn nhất (vì chạy được qđường dài nhất trong một giây). Cao có v nhỏ nhất (vì qđường chạy được trong 1s của Cao ngắn nhất) G(chốt): Như vậy để so sánh độ nhanh chậm của CĐ ta so sánh độ lớn của vận tốc. Độ lớn của vận tốc (vận tốc) được xác định bằng độ dài qđường đi được trong 1 đơn vị thời gian(1s). Hoạt động 3: Lập công thức tính Vận tốc G: Y/c HS tự nghiên cứu mục II. ? Vận tốc được tính bằng công thức nào? Kể tên các đại lượng trong công thức? H: như bên ? Từ công thức tính v hãy suy ra công thức tính s và t? Hoạt động 4: Tìm hiểu đơn vị Vận tốc GV y/c HS tự đọc thông tin mục III, nghiên cứu C4. Sau đó gọi 1 HS lên bảng điền C4 vào bảng phụ 2.2 ? : Có nhận xét gì về đơn vị của vận tốc? Đơn vị hợp pháp của vận tốc? H: Đơn vị của vận tốc phụ thuộc vào đơn vị chiều dài và đơn vị thời gian. Đơn vị hợp pháp là m/s và km/h. G(TB): Với những CĐ có vận tốc lớn người ta còn lấy đơn vị khác như: km/s ? : Nêu cách đổi đơn vị vận tốc từ km/h m/s và ngược lại? H: 1km/h = 0,28 m/s 1 m/s = G(giới thiệu): Để đo vận tốc người ta dùng dụng cụ đo: tốc kế. Quan sát H2.2 ? Trong thực tế ta thường thấy tốc kế ở đâu? Số chỉ của tốc kế gắn trên các phương tiện cho ta biết gì? H: Cho biết vận tốc CĐ của chúng ở thời điểm ta quan sát. ? : Đọc số chỉ của tốc kế ở hình 2.2? Con số đó cho ta biết gì? H: 30km/h. Nghĩa là xe đang chạy với vận tốc 30km/h. Hoạt động 5:Vận dụng G: Yc HS thảo luận theo nhóm bàn làm câu C5. ? Muốn so sánh CĐ nào nhanh hơn, chậm hơn ta làm ntn? H: Đưa về cùng một đơn vị rồi so sánh. ? Hãy so sánh bằng cách nhanh nhất? Có thể so sánh bằng cách nào khác? H: Có thể so sánh bằng cách đổi từ đơn vị km/h m/s . G(nhấn mạnh): Khi so sánh sự nhanh hay chậm của CĐ (so sánh vận tốc) cần phải đưa về cùng một đơn vị đo rồi mới so sánh. G: Y/c HS nghiên cứu C6 Gọi 1 HS lên bảng giải C6 dưới lớp tự làm vào vở. Yêu cầu tóm tắt bằng cách thay các đại lượng vật lí bằng các kí hiệu. Lưu ý đơn vị của các đại lượng. Khi giải một bài tập Vật lý ta cũng giải tương tự như một bài toán nghĩa là phải dựa vào tóm tắt để tìm mối quan hệ giữa các đại lượng đã biết và đại lượng cần tìm.. I/ Vận tốc là gì? C1: Cùng chạy quãng đường 60m như nhau, ai mất ít thời gian hơn thì chạy nhanh hơn. C2: (1) (4) (5) An Ba 6m Bình Nhì 6,32m Cao Năm 5,45m Hùng Nhất 6,67m Việt Bốn 5,71m * Vận tốc: Là quãng đường đi được trong 1s. C3: (1) nhanh (2) chậm (3) quãng đường đi được (4) đơn vị II/ Công thức tính vận tốc: v. vận tốc s. Quãng đường đi được. t. Thời gian để đi hết qđường đó Suy ra: ; III/ Đơn vị vận tốc: C4: m m km km cm s phút h s s m/s m/ph km/h km/s cm/s - Đơn vị của vận tốc: m/s và km/h - Đổi đơn vị: 1km/h 0,28 m/s 1m/s = 3,6 km/h IV/ Vận dụng: C5: Cho biết trong 1h xe ô tô đi được 36km, xe đạp đi được 10,8km. Trong 1s tàu hỏa đi được 10m. Ta có: vô tô = 36 km/h; vxe đạp = 10,8 km/h vtàu = 10m/s = 10. 3,6 km/h = 36 km/h vô tô = vtàu > vxe đạp Vậy ô tô và tàu hỏa chuyển động nhanh như nhau, xe đạp CĐ chậm nhất. C6: Tóm tắt: t = 1,5 h = 5400 s s = 81 km = 8100 m ----------------------- v1(km/h) = ?; v2 (m/s) = ? So sánh v1 và v2? Giải: Vận tốc của tàu là: v1 = v2 tức là 54 km/h = 15 m/s. ĐS: 54 km/h; 15 m/s D. Cñng cè: HDHS nghiên cứu C7 và C8. Gọi 3 HS lên bảng giải C7, C8 dưới lớp tự làm vào vở. Yêu cầu tóm tắt bằng cách thay các đại lượng vật lí bằng các kí hiệu. Lưu ý đơn vị của các đại lượng. Khi giải một bài tập Vật lý ta cũng giải tương tự như một bài toán nghĩa là phải dựa vào tóm tắt để tìm mối quan hệ giữa các đại lượng đã biết và đại lượng cần tìm.. Lưu ý: Khi sử dụng công thức v = s/t đơn vị của 3 đại lượng này phải phù hợp. VD: s(m); t(s) thì v(m/s) s(km); t(h) thì v(km/h) và ngược lại C7: Tóm tắt: t = 40 ph = 2/3h v = 12 km/h ----------------------- s = ? (km) Giải: Từ công thức: v = s/t suy ra s = v.t Thay số: s = 12 km/h. h = 8 km Vậy quãng đường người xe đạp đi được là 8km. ĐS: 8 km C8: Tóm tắt: v = 4 km/h t = 30 ph = h --------------------- s = ? Giải: Khoảng cách từ nhà đến nơi làm việc là: S = v.t = 4. = 2 (km) ĐS: 2 km E. Hướng dẫn về nhà: Học thuộc bài, ghi nhớ. Đọc “Có thể em chưa biết” BTVN: 2.1 đến 2.5 TuÇn S: G: TiÕt 3 Bµi 3: ChuyÓn ®éng ®Òu - chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu I – Môc tiªu: 1, KiÕn thøc: Ph¸t biÓu ®­îc ®Þnh nghÜa chuyÓn ®éng ®Òu, chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu. Nªu vÝ dô cña tõng lo¹i chuyÓn ®éng. 2, Kü n¨ng: - X¸c ®Þnh ®­îc dÊu hiÖu ®Æc trung cña chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu lµ vËn tèc thay ®æi theo thêi gian. - VËn dông tÝnh ®­îc vËn tèc trung b×nh trªn mét ®o¹n ®­êng. 3, Th¸i ®é: Ph©n biÖt ®­îc c¸c d¹ng cña chuyÓn ®éng II – ChuÈn bÞ: + Mçi nhãm gåm: m¸ng nghiªng, b¸nh xe cã trôc quay, m¸y gâ nhÞp, b¶ng. + Gi¸o viªn: Tranh, ¶nh vÒ c¸c d¹ng cña chuyÓn ®éng III – Ph­¬ng ph¸p: ThÝ nghiÖm, ho¹t ®éng nhãm, vÊn ®¸p IV- Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc A - æn ®Þnh tæ chøc: 8A: 8B: B - KiÓm tra bµI cò: - §é lín vËn tèc cho biÕt g×? - ViÕt c«ng thøc tÝnh vËn tèc . Gi¶i thÝch c¸c kÝ hiÖu vµ ®¬n vÞ cña c¸c ®¹i l­îng trong c«ng thøc. C - Bµi míi: Ho¹t ®éng 1: Tæ chøc t×nh huèng häc tËp: GV: Nªu 2 nhËn xÐt vÒ ®é lín vËn tèc cña chuyÓn ®éng ®Çu kim ®ång hå vµ chuyÓn ®éng cña xe ®¹p khi em ®i tõ nhµ ®Õn tr­êng? (Cã thÓ ®­a ra bµi to¸n cô thÓ: 1 ch/® ®Òu, mét ch/® kh«ng ®Òu cho cô thÓ qu·ng ®­êng ®i ®­îc trong 1 s) HS: ChuyÓn ®éng cña ®Çu kim ®ång hå cã vËn tèc tù ®éng kh«ng thay ®æi theo thêi gian. HS : ChuyÓn ®éng cu¶ xe ®¹p khi ®i tõ nhµ ®Õn tr­êng cã ®é lín vËn tèc thay ®æi theo gian. GV: VËy chuyªn ®éng cña ®Çu kim ®ång hå lµ chuyÓn ®éng ®Òu, chuyÓn ®éng cña xe ®¹p khi ®i tõ nhµ ®Õn tr­êng lµ chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu. HS : §äc ®Þnh nghÜa ë SGK. LÊy vÝ dô trong thùc tÕ. Hoạt động của giáo viªn và học sinh Néi dung kiÕn thøc Ho¹t ®éng 2: T×m hiÒu vÒ chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu: GV : H­íng dÉn l¾p r¸p thÝ nghiÖm (TN) h×nh 3.1 SGK. *CÇn l­u ý vÞ trÝ ®Æt b¸nh xe tiÕp xóc víi trôc th¼ng ®øng trªn cïng cña m¸ng. - 1 HS dïng viÕt ®¸nh dÊu vÞ trÝ cña trôc b¸nh xe ®i qua trong thêi gian 3 gi©y ( Khi nghe thÊy tiÕng cña m¸y gâ nhÞp), sau ®ã ghi kÕt qu¶ TN vµo b¶ng (3.1). GV : Yªu cÇu HS tr¶ lêi C1, C2 Ho¹t ®éng 3 : T×m hiÓu vÒ vËn tèc trung b×nh cña chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu GV : Yªu cÇu tÝnh trung b×nh mçi gi©y trôc b¸nh xe l¨n ®­îc bao nhiªu mÐt trªn c¸c ®o¹n ®­êng AB ; BC ; CD . GV yªu cÇu HS ®äc phÇn thu nhËp th«ng tin ë môc IHS. HS : C¸c nhãm tÝnh ®o¹n ®­êng ®i ®­îc cña trôc b¸nh xe sau mçi gi©y trªn c¸c ®o¹n ®­êng AB ; BC ; CD . GV : Giíi thiÖu c«ng thøc vtb. vtb = S /t + s : §o¹n ®­êng ®i ®­îc. + t : Thêi gian ®i hÕt qu·ng ®­êng ®ã. *L­u ý : VËn tèc trung b×nh trªn c¸c ®o¹n ®­êng chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu th­êng kh¸c nhau. VËn tèc trung b×nh trªn c¶ ®o¹n ®­êng th­êng kh¸c trung b×nh céng cña c¸c vËn tèc trung b×nh trªn c¸c qu·ng ®­êng liªn tiÕp cña c¶ ®o¹n ®­êng ®ã. Ho¹t ®éng 4: VËn dông GV : Yªu cÇu HS lµm viÖc víi C4 , C6. I- §Þnh nghÜa: (SGK/11) C1: ChuyÓn ®éng cña trôc b¸nh xe trªn ®o¹n ®­êng ngang lµ chuyÓn ®éng ®Òu, trªn ®o¹n ®­¬ng AB, BC, CD lµ chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu. C2 : a- ChuyÓn ®éng ®Òu. b,c,d - ChuyÓn ®éng kh«ng ®Òu II- VËn tèc trung b×nh cña chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu Lµm viÖc c¸ nh©n víi C3. Tõ A ®Õn D chuyÓn ®éng cña trôc b¸nh xe nhanh dÇn III- VËn dông: C4 : ChuyÓn ®éng cña « t« tõ Hµ Néi®Õn H¶i phßng lµ chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu. 50 km/h lµ vËn tèc trung b×nh cña xe. C6 : Qu·ng ®­êng tµu ®i ®­îc lµ: v = s/t => s= v.t = 30.5 = 150km. D. Cñng cè: Nh¾c l¹i ®Þnh nghÜa chuyÓn ®éng ®Òu vµ kh«ng ®Òu. H­íng dÉn lµm C7 E. H­íng dÉn vÒ nhµ: -Häc phÇn ghi nhí trong s¸ch. -Xem phÇn * Cã thÓ em ch­a biÕt *. -Xem l¹i kh¸i niÖm lùc ë líp 6, xem tr­íc bµi biÓu diÔn lùc. TuÇn S: G: TiÕt 4 Bµi 4: BiÓu diÔn lùc I - Môc tiªu Bµi häc. 1, KiÕn thøc: Nªu ®­îc vÝ dô thÓ hiÖn lùc t¸c dông lµm thay ®æi vËn tèc. 2, Kü n¨ng: -NhËn biÕt ®­îc lùc lµ 1 ®¹i l­îng vÐc t¬. -BiÓu diÔn ®­îc vÐct¬ lùc. 3, Th¸i ®é: CÈn thËn, trung thùc, hîp t¸c nhãm II – ChuÈn bÞ: - HS mçi nhãm : 1 bé thÝ nghiÖm gåm: gi¸ ®ì, xe l¨n, nam ch©m th¼ng, 1 thái s¾t. - Gi¸o viªn: H×nh 4.1 , 4.2 SGK phãng to ®Ó häc sinh quan s¸t. III – Ph­¬ng ph¸p: Thùc nghiÖm, ho¹t ®éng nhãm, vÊn ®¸p IV – C¸c b­íc lªn líp: A. æn ®Þnh tæ chøc: 8A: 8B: B. KiÓm tra 15 phót: (Dïng C5 bµi 3) Tãm t¾t: §­êng dèc: S1 = 120m; t1 = 30 s §­êng ngang: S2 = 60m; t2 = 24 s v1 = ? ; v2 = ? ; v = ? Gi¶i: VËn tèc cña xe trªn ®o¹n ®­êng dèc lµ: v1 = S1 / t1 = 120/3 = 4 (m/s). VËn tèc cña xe trªn ®o¹n ®­êng ngang. v2= S2 / t2 = 60/24 = 2,5 (m/s). VËn tèc trung b×nh trªn c¶ hai ®o¹n ®uêng: vtb = S/t = ( s1+ s2 )/(t1+t2 ) = =(120+60)/(30+24)=3,3 m/s. C. Bµi míi: T¹o t×nh huèng häc tËp - Ph­¬ng ¸n 1 : Cã thÓ ®Æt t×nh huèng nh­ SGK. - Ph­¬ng ¸n 2 : Mét vËt cã thÓ chÞu t¸c ®éng cña 1 hoÆc ®ång thêi nhiÒu lùc. VËy lµm thÕ nµo ®Ó biÓu diÔn lùc ? §Ó biÓu diÔn lùc cÇn t×m hiÓu quan hÖ gi÷a lùc vµ sù thay ®æi vËn tèc cña vËt, em h·y nªu t¸c dông cña lùc. LÊy vÝ dô. Hoạt động của giáo viªn và học sinh Néi dung kiÕn thøc T×m hiÓu quan hÖ gi÷a lùc vµ sù thay ®æi cña vËn tèc Cho lµm TN h×nh 4.1 vµ tr¶ lêi C1. HS: Lµm thÝ nghiÖm nh­ h×nh 4.1. M« t¶ h×nh 4.2. VËy t¸c dông lùc lµm cho vËt biÕn ®æi chuyÓn ®éng hoÆc bÞ biÕn d¹ng T¸c dông cña lùc ngoµi phô thuéc vµo ®é lín cßn phô thuéc vµo yÕu tè nµo kh«ng ? - Träng lùc cã ph­¬ng vµ chiÒu nh­ thÕ nµo ? - H·y nªu vÝ dô t¸c dông cña lùc phô thuéc vµo ®é lín, ph­¬ng vµ chiÒu ? - NÕu HS ch­a tr¶ lêi ®Çy ®ñ th× GV cã thÓ yªu cÇu HS nªu t¸c dông cña lùc trong c¸c tr­êng hîp sau. - KÕt qu¶ t¸c dông lùc cã gièng nhau kh«ng ? Nªu nhËn xÐt. HS: KÕt qu¶ cïng ®é lín nh­ng ph­¬ng chiÒu kh¸c nhau th× t¸c dông lkùc còng kh¸c nhau GV th«ng b¸o cho HS biÓu diÔn lùc b»ng : HS ®äc th«ng b¸o. ®é dµi gãc ph­¬ng, chiÒu - HS nghiªn cøu c¸c ®Æc ®iÓm cña mòi tªn biÓu diÔn yÕu tè nµo cña lùc. - GV th«ng b¸o : VÐc t¬ lùc ký hiÖu - GV cã thÓ m« t¶ l¹i cho HS lùc ®­îc biÓu diÔn trong h×nh 4.3 hoÆc - Yªu cÇu tÊt c¶ HS lµm vµ m« t¶ vµo vë bµi tËp C2. HS: Trao ®æi kÕt qu¶ cña HS, thèng nhÊt, ghi vë. - Yªu cÇu tÊt c¶ HS lµm vµ m« t¶ vµo vë bµi tËp C3. HS: Trao ®æi kÕt qu¶ cña HS, thèng nhÊt, ghi vë. I. ¤n kh¸i niÖm lùc - Lùc t¸c dông : + vËt biÕn d¹ng hoÆc + thay ®æi V (nhanh hoÆc chËm ®i, cßn ®æi h­íng Gi¸o ¸n vËt lý 8 chuyÓn ®éng II. BiÓu diÔn lùc 1. Lùc lµ ®¹i l­îng vÐct¬ - T¸c dông cña lùc phô thuéc : c­êng ®é ; ph­¬ng vµ chiÒu t¸c dông (h­íng). - VÝ dô : F F F kÐo lªn kÐo sang ph¶i kÐo sang tr¸i - ®¹i l­îng vÐc t¬ : võa cã ®é lín ; võa cã ph­¬ng vµ chiÒu (h­íng) - VÐct¬ lùc F kÝ hiÖu : 2. C¸ch biÓu diÔn vÐct¬ lùc a) BiÓu diÔn : SGK (®é dµi) c­êng ®é (gèc) ®iÓm ®Æt ph­¬ng, chiÒu b) VÝ dô : H×nh 4.3 SGK. 10 N A III. VËn dông C2 : BiÓu diÔn a) Träng lùc vËt m = 5 kg ® P = 50N b) Lùc kÐo F = 15000N Ph­¬ng : ngang ChiÒu : Tr¸i sang ph¶i 5000 N C3 : DiÔn t¶ D. Cñng cè - Lùc lµ ®¹i l­îng v« h­íng hay cã h­íng ? V× sao ? - Lùc ®­îc biÓu diÔn nh­ thÕ nµo ? E. H­íng dÉn vÒ nhµ : - Häc phÇn ghi nhí. - Lµm bµi tËp tõ 4.1 ®Õn 4.5 SBT. TuÇn S: G: TiÕt 5 Bµi 5 : Sù c©n b»ng lùc - qu¸n tÝnh I. môc tiªu KiÕn thøc : - Nªu ®­îc mét sè vÝ dô vÒ hai lùc c©n b»ng, nhËn biÕt ®Æc ®iÓm cña hai lùc c©n b»ng vµ biÓu thÞ b»ng vÐc t¬ lùc. - Tõ kiÕn thøc ®· n¾m ®­îc tõ líp 6, HS dù ®o¸n vµ lµm thÝ nghiÖm kiÓm tra dù ®o¸n ®Ó kh¼ng ®Þnh ®­îc "VËt ®­îc t¸c dông cña hai lùc c©n b»ng th× vËn tèc kh«ng ®æi, vËt sÏ ®øng yªn hoÆc chuyÓn ®éng th¼ng ®Òu m·i m·i". - Nªu ®­îc mét sè vÝ dô vÒ qu¸n tÝnh. Gi¶i thÝch ®­îc hiÖn t­îng qu¸n tÝnh. KÜ n¨ng : - BiÕt suy ®o¸n. - KÜ n¨ng tiÕn hµnh thÝ nghiÖm ph¶i cã t¸c phong nhanh nhÑn, chuÈn x¸c. Th¸i ®é : Nghiªm tóc ; hîp t¸c khi lµm thÝ nghiÖm. II. chuÈn bÞ - C¶ líp : B¶ng phô kÎ s½n b¶ng 5.1 ®Ó ®iÒn kÕt qu¶ mét sè nhãm ; 1 cèc n­íc + 1 b¨ng giÊy (10 x 20 cm), bót d¹ ®Ó ®¸nh dÊu. - Mçi nhãm 1 m¸y Atót - 1 ®ång hå bÊm gi©y hoÆc ®ång hå ®iÖn tö ; 1 xe l¨n, 1 khóc gç h×nh trô (hoÆc 1 con bóp bª). III. Ph­¬ng ph¸p: Thùc nghiÖm, thuyÕt tr×nh, ho¹t ®éng nhãm, vÊn ®¸p. IV. tiÕn tr×nh ho¹t ®éng d¹y vµ häc: A. æn ®Þnh tæ chøc: 8A: 8B: B. KiÓm tra bµi cò: - HS1 : VÐc t¬ lùc ®­îc biÓu diÔn nh­ thÕ nµo ? Ch÷a bµi tËp 4.4. - HS2 : BiÓu diÔn vÐc t¬ lùc sau : Träng lùc cña vËt lµ 1500 N, tØ xÝch tuú chän C. Bµi míi: T¹o t×nh huèng häc tËp HS tù nghiªn cøu t×nh huèng häc tËp (SGK). Hoạt động của giáo viªn và học sinh Néi dung kiÕn thøc - ThÕ nµo lµ hai lùc c©n b»ng ? HS: tr¶ lêi b»ng kiÕn thøc ®· häc ë líp 6. - 2 lùc c©n b»ng khi t¸c dông vµo vËt ®ang ®øng yªn sÏ lµm vËn tèc cña vËt ®ã cã thay ®æi ntn ? - Xem h×nh 5.1 - Ph©n tÝch lùc t¸c dông lªn quyÓn s¸ch vµ qu¶ bãng. BiÓu diÔn c¸c lùc ®ã. HS: Ph©n tÝch c¸c lùc t¸c dông lªn quyÓn s¸ch, qu¶ cÇu, qu¶ bãng (cã thÓ th¶o luËn trong nhãm). - Yªu cÇu lµm C1. - GV : VÏ s½n 3 vËt trªn b¶ng ®Ó HS lªn biÓu diÔn lùc (cho nhanh). - Yªu cÇu 3 HS lªn tr×nh bµy trªn b¶ng : + BiÓu diÔn lùc. + So s¸nh ®iÓm ®Æt, c­êng ®é, ph­¬ng, chiÒu cña 2 lùc c©n b»ng. HS: Cïng mét lóc 3 HS lªn b¶ng, mçi em biÓu diÔn 1 h×nh theo tØ xÝch tuú chän. GV: Chèt l¹i ®Æc ®iÓm cña 2 lùc c©n b»ng HS: Ghi vë - NÕu lùc t¸c dông lªn vËt mµ c©n b»ng nhau (Fhl = 0) ® vËn tèc cña vËt cã thay ®æi kh«ng ? HS: §­a ra dù ®o¸n - Yªu cÇu ®äc néi dung thÝ nghiÖm (b) h×nh 5.3. - Yªu cÇu m« t¶ bè trÝ vµ qu¸ tr×nh lµm thÝ nghiÖm. HS: §äc, th¶o luËn, ®­a ra ý kiÕn. - M« t¶ l¹i qu¸ tr×nh ®Æc biÖt l­u ý h×nh d. - GV yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm ®Ó kiÓm chøng. HS: TiÕn hµnh TN theo nhãm - Y/c tr¶ lêi C2 ; C3 ;. HS: th¶o luËn tr¶ lêi C2 ; C3 ; C4 - Yªu cÇu HS ®äc C4, C5 nªu c¸ch lµm thÝ nghiÖm ® môc ®Ých ®o ®¹i l­îng nµo ? DÞch lç K lªn cao. §Ó qu¶ nÆng A, A' chuyÓn ®éng, qua K A' gi÷ l¹i ® tÝnh vËn tèc khi A' bÞ gi÷ l¹i. §Ó HS th¶ 2 – 3 lÇn råi b¾t ®Çu ®o - NhËn xÐt chuyÓn ®éng cña A lµ chuyÓn ®éng ................ dÇn. - Ph©n c«ng trong nhãm tr­íc khi lµm C5 (em ®äc giê, em ®¸nh dÊu trªn th­íc, em ghi kÕt qu¶, em bÊm m¸y tÝnh c¸ nh©n...). 1. Hai lùc c©n b»ng lµ g× ? VËt ®øng yªn chÞu t¸c dông cña 2 lùc c©n b»ng th× vÉn ®øng yªn ® vËn tèc kh«ng ®æi = 0. s¸ch Q lµ ph¶n lùc cña bµn lªn quyÓn s¸ch. ® vµ lµ 2 lùc c©n b»ng. ® V = 0 q. cÇu c©n b»ng lµ träng lùc lµ søc c¨ng cña d©y vµ lµ 2 lùc c©n b»ng q.bãng t­¬ng tù quyÓn s¸ch NhËn xÐt : + Khi vËt ®øng yªn chÞu t¸c dông cña 2 lùc c©n b»ng sÏ ®øng yªn m·i m·i (V = 0). + §Æc ®iÓm cña 2 lùc c©n b»ng. - T¸c dông vµo cïng 1 vËt. - Cïng ®é lín (c­êng ®é) - Ng­îc h­íng (cïng ph­¬ng, ng­îc chiÒu) 2. T¸c dông cña 2 lùc c©n b»ng lªn vËt ®ang chuyÓn ®éng a) HS dù ®o¸n b) ThÝ nghiÖm kiÓm chøng. - §äc thÝ nghiÖm theo h×nh. - §¹i diÖn nhãm m« t¶ thÝ nghiÖm. - Lµm thÝ nghiÖm theo nhãm. C2. T×nh huèng a. ma mB PA PB  PA = F = PB ® VA = 0 C3: BÊm ®ång hå sau 2 s th× ®¸nh dÊu. ® V1 = ? V2 = ? C4, C5. V1' = ........... V2' = .......... - NhËn xÐt : V1' ........... V2' D. Cñng cè - Nªu ®Æc ®iÓm cña hai lùc c©n b»ng? Cho vÝ dô minh ho¹? - Nªu 3 vÝ dô vÒ qu¸n tÝnh? H­íng dÉn vÒ nhµ : - Häc thuéc ghi nhí - Lµm BT trong SBT TuÇn S: G: TiÕt 6 Bµi 6 : Lùc ma s¸t I. môc tiªu KiÕn thøc : - NhËn biÕt lùc ma s¸t lµ mét lo¹i lùc c¬ häc. Ph©n biÖt ®­îc ma s¸t tr­ît, ma s¸t nghØ, ma s¸t l¨n, ®Æc ®iÓm cña mçi lo¹i ma s¸t nµy. - Lµm thÝ nghiÖm ph¸t hiÖn ma s¸t nghØ. - Ph©n tÝch ®­îc mét sè hiÖn t­îng vÒ lùc ma s¸t cã lîi, cãh¹i trong ®êi sèng vµ kÜ thuËt. Nªu ®­îc c¸ch kh¾c phôc t¸c h¹i cña lùc ma s¸t vµ vËn dông Ých lîi cña lùc nµy. KÜ n¨ng : RÌn kÜ n¨ng ®o lùc, ®Æc biÖt lµ ®o Fms ®Ó rót ra nhËn xÐt vÒ ®Æc ®iÓm Fms. Th¸i ®é: Nghiªm tóc trong ho¹t ®éng nhãm II. chuÈn bÞ - C¶ líp : 1 tranh vÏ c¸c vßng bi ; 1 tranh vÏ diÔn t¶ ng­êi ®Èy vËt nÆng tr­ît vµ ®Èy vËt trªn con l¨n. - Mçi nhãm HS gåm cã : Lùc kÕ ; miÕng gç (1 mÆt nh¸m, 1 mÆt nh½n) ; 1 qu¶ c©n ; 1 xe l¨n ; 2 qua l¨n. III. Ph­¬ng ph¸p: Thùc nghiÖm, thuyÕt tr×nh, vÊn ®¸p, ho¹t ®éng nhãm IV. tiÕn tr×nh ho¹t ®éng d¹y vµ häc A, æn ®Þnh tæ chøc: 8A: 8B: B, KiÓm tra bµi cò: - HS1 : H·y nªu ®Æc ®iÓm cña hai lùc c©n b»ng. Ch÷a bµi tËp 5.1, 5.2 vµ 5.4. - HS2 : Qu¸n tÝnh lµ g× ? Ch÷a bµi tËp 5.3 vµ 5.8. - HS3 : Ch